Station Hengelo

Hengelo
Algemeen
Stationscode	Hgl
Aantal reizigers	6.088 (2023)
Geschiedenis
Opening	18 oktober 1865
Stationsbouw
Architect(en)	Karel Hendrik van Brederode, Hermanus Gerardus Jacob Schelling
Perrons	1
Perronsporen	3 (Sporenschema)
Perrontoegang	vrij
Toegang	via trappen en liften
Spoorlijn(en)
Spoorlijn(en)	Almelo - Salzbergen; Staatslijn D
Treindienst(en)
	Brongegevens in Wikidata aanpassen
Treinvervoerder	NS, NS International, Keolis Nederland, Arriva & Eurobahn
Overig openbaar vervoer
	Vervoerders
-Busvervoerder	Arriva
Stadsbus(sen)	9 t/m 13
Streekbus(sen)	51 \| 53 \| 65
Belbus(sen)	810 & 812
Ligging
Land	Nederland
Plaats	Hengelo
Coördinaten	52° 16′ NB, 6° 48′ OL
	;
Portaal	Openbaar vervoer ; Nederland

Station Hengelo is een Nederlands station dat werd geopend op 18 oktober 1865 aan de toen nieuwe lijn Almelo - Oldenzaal - Salzbergen.

Het ligt in het centrum van de Twentse stad Hengelo, aan de spoorlijnen Zutphen - Oldenzaal, Enschede - Zwolle en Enschede - Almelo - Amersfoort. Ook is het een stopstation op de lijn Amsterdam - Berlijn en rijdt er een trein in uursdienst van Hengelo naar Bielefeld.

Geschiedenis

Eerste station 1866-1898

Het eerste stationsgebouw in Hengelo was een noodgebouw. In 1866 kwam een nieuw station gereed. Bij het Staatsspoor (SS) deelde men de stations in klassen in en Hengelo kreeg een station SS type 3e klasse. Dit gebouw deed dienst tot 1898, toen het door een tijdelijk station werd vervangen.

Tweede station 1899-1944

Hengelo groeide snel aan het einde van de negentiende eeuw en ook de bedrijvigheid nam toe. Omdat de spoorbomen erg vaak gesloten waren, werd er een loopbrug over het spoor gebouwd, maar voor het rijdende verkeer was dit geen oplossing. In 1899 werd dan eindelijk de machtiging door Den Haag gegeven om een nieuw station te bouwen. De kosten voor het gebouw en de ophoging van het emplacement en alle kunstwerken zoals tunnels werden toen op f 2.300.000 geraamd.^[bron?] Het zand voor de ophoging van het emplacement en de spoorlijnen werd in Driene afgegraven en zo ontstond het waardevolle natuurgebied Landgoed Lonnekermeer. Het stationsgebouw werd door ir. G.W. van Heukelom (1870-1952) ontworpen. In 1900 werd tevens de stationsoverkapping gebouwd. Deze overkapping, die enkele jaren geleden^{[(sinds) wanneer?]} geheel is gerestaureerd, is een voorbeeld van een constructie uit gietijzer.

Derde station, sinds 1951

Het station, dat ongeveer ter hoogte van de Beursstraat stond, werd in oktober 1944 bij het verwoestende bombardement op Hengelo zwaar beschadigd. De bovenverdieping was grotendeels vernield en herbouw zou veel geld hebben gekost. De Nederlandse Spoorwegen namen het besluit om het te slopen en door een nieuw gebouw te vervangen. Dit gebouw werd een stuk westelijker gebouwd in de stijl van de jaren vijftig. In 1951 kwam het nieuwe station gereed. Voor het gebouw tekende H.G.J. Schelling (1888-1978). Gelijksoortige stations van zijn hand zijn indertijd gebouwd in Enschede, Zutphen, Leiden en Arnhem. De gebouwen werden allemaal uitgevoerd in een constructie van gewapend beton, opgevuld met verschillende soorten van prefab betonnen elementen.^[2]

Ten zuiden van het oude station bevond zich het station Hengelo GOLS van de Geldersch-Overijsselsche Lokaalspoorweg-Maatschappij die de spoorlijn (Doetinchem / Winterswijk) - Boekelo - Hengelo exploiteerde.

Vanaf station Hengelo vertrok tot 2006 de chloortrein naar AKZO. Deze trein is opgeheven sinds Akzo de werkzaamheden heeft verplaatst naar Delfzijl. De verbinding met het AKZO-raccordement is inmiddels opgebroken.

Voorzieningen

De tunnel van station Hengelo. Links 1951, Midden 1990, Rechts 2010
K: loketten
G: Bank GWK
T: Trap naar perron
R: Roltrap
L: Lift
S: Snackbar
B: Boekwinkel
W: Albert Heijn

AH to go (stationshal)
Döner Company (stationshal)
GWK Travelex (stationshal)
Kiosk (perron)
Loketten (stationshal)
Fietsenstalling + huur OV-fietsen (kelder)
Openbaar toilet (perron)

Renovatie

In 2010 werd de overkapping van de perrons uit 1899, die sinds 1999 is opgenomen in het register van rijksmonumenten, vernieuwd. De voetgangerspassage werd verbreed door samenvoeging met de goederentunnel. Er kwamen een roltrap, bredere trappen naar de perrons en een nieuwe lift. Het stationsgebied werd ingericht als schakel tussen de binnenstad en het gebied 'Hart van Zuid'. In 2016 kwam er een nieuwe fietsenstalling met een capaciteit van 2000 rijwielen.

Sporen

Het station van Hengelo heeft een eilandperron met drie perronsporen. Spoor 2 en 3 zijn opgedeeld in twee delen (a en b). Spoor 2 ligt aan de kant van het centrum (Stationsplein, noordzijde). Hier vertrekken de treinen naar Almelo (2b of 2) en Zutphen (2a). Spoor 3 ligt aan de zuidzijde van het perron. Hier vertrekken treinen naar Enschede (3a of 3), de doorgaande stoptreinen van Zutphen naar Oldenzaal (3b) en de internationale sneltreinen.

Het derde perronspoor is zakspoor 11, aan de oostzijde van het perron. Dit spoor is via een vaste kruising verbonden met de spoorlijn naar Oldenzaal, een treinverbinding van spoor 11 naar Enschede is dus niet mogelijk.

Spoor 11 werd gebruikt voor de trein naar Oldenzaal en later naar Bad Bentheim. De treinverbinding naar Bad Bentheim was een proef die duurde tot december 2013. Voordien, voordat de Blauwnetdienst Zutphen - Oldenzaal v.v. werd ingesteld, vertrok hier de trein Hengelo - Oldenzaal. Ook wordt het spoor elk jaar gebruikt voor de carnavalstrein naar Oldenzaal. Sinds 26 februari 2018 exploiteert Keolis Deutschland onder de naam eurobahn tweesysteems FLIRTtreinen, die op 1500 V gelijkspanning en op 15 kV wisselspanning kunnen rijden, naar Bielefeld.^[3]

Station Hengelo heeft een rangeerterrein aan de oostzijde. Het rangeerterrein is grotendeels geëlektrificeerd. Er zijn werkplaatsen waar dieseltreinen (blauwnet Lint) onderhouden worden en een aparte werkplaats waar de blauwnet-FLIRT-treinen worden onderhouden.^[4] Het station heeft een tankplaats.

Treinverbindingen

In de dienstregeling 2024 wordt het station bediend door de volgende treinseries:

Serie	Treinsoort	Route	Bijzonderheden
140/240 IC 77	Intercity (NS International / DB Fernverkehr)	Amsterdam Centraal – Hilversum – Amersfoort Centraal – Apeldoorn – Deventer – Hengelo – Bad Bentheim – Rheine – Osnabrück Hbf – Bünde (Westf) – Hannover Hbf – Berlin-Spandau – Berlin Hbf – Berlin Ostbahnhof	Stopt niet in Almelo. Rijdt elke twee uur.
1600	Intercity (NS)	Schiphol Airport – Amsterdam Zuid – Duivendrecht – Hilversum – Amersfoort Centraal – Apeldoorn – Deventer – Almelo – Hengelo – Enschede	Vormt tussen Schiphol en Amersfoort Centraal een halfuursdienst met serie 11600. Vormt tussen Amersfoort Centraal en Enschede een halfuursdienst met serie 1700.
1700	Intercity (NS)	Den Haag Centraal – Gouda – Utrecht Centraal – Amersfoort Centraal – Apeldoorn – Deventer – Almelo – Hengelo – Enschede	Vormt tussen Den Haag Centraal en Amersfoort Centraal een halfuursdienst met serie 11700. Vormt tussen Amersfoort Centraal en Enschede een halfuursdienst met serie 1600.
7000	Sprinter (NS)	Apeldoorn – Deventer – Almelo – Hengelo – Enschede	Rijdt in de spits van/naar Enschede
7900 RS 23	Sprinter (Keolis)	Zwolle – Almelo – Hengelo – Enschede	Onderdeel van Blauwnet
17900 IC 23	Intercity (Keolis)	Zwolle – Almelo – Hengelo – Enschede	Onderdeel van Blauwnet. Rijdt alleen op werkdagen overdag en 1x per uur.
20350 RB 61	Stoptrein/Regionalbahn (Keolis)	Hengelo – Bad Bentheim – Rheine – Osnabrück Hbf – Bünde(Westf) – Bielefeld Hbf	Wiehengebirgsbahn
31200 RS 24	Stoptrein (Arriva)	Zutphen – Hengelo – Oldenzaal	Onderdeel van Blauwnet.

Al deze treinen rijden overdag op werkdagen minimaal eenmaal per uur, met uitzondering van de internationale intercity Amsterdam Centraal - Berlin Ostbahnhof, die zeven maal per dag rijdt (rond de oneven uren) en treinserie 7000, die alleen in de spits rijdt. Bij thuiswedstrijden van FC Twente rijden er daarnaast extra supporterstreinen tussen Rijssen en Enschede.

Vanaf 12 december 2010 reed er voor een proef van drie jaar een stoptrein tussen Hengelo, Oldenzaal en Bad Bentheim. Deze trein reed een keer per uur. In Hengelo werd daarvoor na 7 jaar het zakspoor weer voor regulier reizigersvervoer gebruikt. De trein werd geëxploiteerd door Syntus maar reed onafhankelijk van de Syntusdienst Zutphen - Hengelo - Oldenzaal. De treindienst werd op 8 december 2013 opgeheven.

Op 26 februari 2018 werd een grensoverschrijdende treinverbinding in gebruik genomen naar Bielefeld. Deze verbinding wordt gefinancierd door de Rijksoverheid, Regio Twente, Provinciale Staten en de Duitse Zweckverband Nahverkehr Westfalen-Lippe en Landesnahverkehrsgesellschaft Niedersachsen. Deze stoptrein rijdt elk uur en wordt geëxploiteerd door Keolis onder de merknaam Eurobahn.^[5]

De laatste Intercity uit de 1700-serie (richting Den Haag Centraal) rijdt in de late avond niet verder dan Utrecht Centraal.

Busverbindingen

Aan de noordzijde van het station is het busstation. Hier stoppen de stads- en streekbussen van Arriva. Het busstation bestaat sinds 2012 uit 4 busplatforms. Bij de hoofdingang van het station staat een informatiebord met een kaart en vertrektijden van de bussen. Het station van Hengelo ligt in zone 4511 en/of 4512 (centrumzone).

Stadsbussen

Lijn	Route	Bijzonderheden
9	Centraal Station – Universiteit Twente – Enschede Station
10	Centraal Station – Berflo Es – Veldwijk – De Waarbeek – Twentekanaal Zuid – Centraal Station	Rijdt niet 's avonds en op zondag
11	Centraal Station – Centrum – Klein Driene – Hasseler Es
12	Groot Driene → De Grundel → Centraal Station → Wilderinkshoek → Ziekenhuisgroep Twente → Woolder Es → Centraal Station → De Grundel → Groot Driene	Rijdt niet 's avonds en op zondag
13	Centraal Station – Hengelose Es – Vossenbelt – Het Broek – Hasseler Es

Streekbussen

Lijn	Route	Bijzonderheden
51	Almelo – Zenderen – Borne – Hengelo, Centraal Station
53	Hengelo, Centraal Station – Beckum – Stepelo – Haaksbergen – Eibergen
65	Tubbergen – Fleringen – Weerselo – Gammelke – Deurningen – Hengelo, Centraal Station	Rijdt niet op zondag

Belbussen

Lijn	Route	Bijzonderheden
810	Centraal Station → Berflo Es → Veldwijk → De Waarbeek → Twentekanaal → De Nijverheid → Wilderinkshoek → Woolder Es → Centrum → Centraal Station	Rijdt alleen 's avonds en op zondag
812	Centraal Station → Groot Driene → Klein Driene → Berflo Es → Veldwijk → De Waarbeek → Berflo Es → Centraal Station	Rijdt alleen 's avonds en op zondag