Karelien
| |||||
Karelien (karel’sch un finnsch Karjala, russisch Карелия Karelija, schwedsch Karelen) is en histoorsche Landschop in Fennoskandinavien in Noordoosteropa. Hüdigendags is se updeelt twuschen Finnland un Russland. De russ’sche Deel umfaat de Republiek Karelien un langt bit hen na den Leningrader Oblast. De finnsche Deel is noch mol updeelt in de Gemarken Süüdkarelien un Noordkarelien. Volksgruppen, de in Karelien leven doot, sünd, je na Region, Kareliers, Finnen un Russen.
Wo Karelien liggt un wie sik dat utbreden deit
[ännern | Bornkood ännern]
Karelien liggt in Europa sien Noordosten twuschen de Oostsee un de Witte See. Vun Noord na Süden to liggt de Region so um un bi twuschen de 60. Breedengraad un den Polarkrink. Na Osten to sünd de Witte See, dat Onegameer, dat Ladogameer un de Golf vun Finnland de Grenz. Na Westen to geiht Karelien in de finnschen Gemarken Saavo un Kainuu over. Alltohopen is Karelien bi 200.000 km² groot.
Wie Karelien indeelt is un wat dat Land bedüden deit
[ännern | Bornkood ännern]Karelien siene Gemarken in Russland weert na de Traditschoon in veer Rebeden updeelt: De nöördliche Deel twuschen de Witte See un de Grenz na Finnland hen heet Wittkarelien. In'n Süden geiht dat wieter mit Olonez-Karelien, wat twuschen dat Onega- un dat Ladogameer liggen deit. Nöördlich vun dat Ladogameer liggt Ladoga-Karelien. Dat hett bit 1944, just so, as de Karel’sche Landenge (twuschen Ladogameer un Golf vun Finnland) to Finnland tohöört. Hüde höört Witt- Olonez- un Ladoga-Karelien to de Republiek Karelien to, wieldes de Karel’sche Langenge Deel is vun den Leningrader Oblast. De finnsche Deel vun Karelien is hüdigendeels unnerdeelt in de Gemarken Noordkarelien un Süüdkarelien. Ok Deele vun Kymenlaakso (Seekarelien), Noordsavo undo Süüdsavo höört dor mit to.
De Kareliers un de Wepsen, de to'n Deel in Karelien leven doot, höört to de Indigenen Völker in Noordeuropa, just as de Samen. In dat Bewusstsien vun de Finnen speelt Karelien en besunnere Rull, vunwegen datt de finnschen Völker ehr Natschonalepos, de Kalevala hier tohopensammelt wurrn is. De Gedichte vun düt Wark hett de Landdokter Elias Lönnrot (1802–1884) sunnerlich in Wittkarelien un in Ladogakarelien funnen un upschreven.
Literatur
[ännern | Bornkood ännern]- Klaus Bednarz: Das Kreuz des Nordens: Eine Reise durch Karelien. Rowohlt, Berlin 2007, ISBN 978-3-87134-578-4.
- Michail Prischwin: Im Land der ungestörten Vögel. Büchergilde Gutenberg, Frankfurt/Main 1985, ISBN 3-7632-3091-2.
- Eino Jutikkala: Geschichte Finnlands. Kröner, 1964.
