[go: up one dir, main page]
Saltar ao contido

Gato

Editar as ligazóns
Esta páxina está semiprotexida
Este é un artigo bo da Galipedia
Este é un dos 1000 artigos que toda Wikipedia debería ter
Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
(Redirección desde «Felis catus»)

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Gato (homónimos).
Gato
Estado de conservación
Domesticado
Clasificación científica
Reino: Animalia
Filo: Chordata
Clase: Mammalia
Orde: Carnivora
Familia: Felidae
Xénero: Felis
Especie: Felis silvestris
Subespecie: F. s. catus
Nome binomial
Felis silvestris catus
Linnaeus, 1758
Sinonimia

Felis catus (combinación orixinal)[1]
Felis catus domestica (sinónimo inválido)[2]

O gato ou gato doméstico (Felis silvestris catus ou Felis catus),[3][4] chamado familiarmente micho[5] ou mico,[6] é un mamífero doméstico da familia dos felinos, con unllas retráctiles, carnívoro, de pelaxe espesa e suave. Os humanos adoitan valorar estes animais pola súa compañía e pola súa capacidade de cazar pequenos animais coma os ratos. Existen máis de setenta razas de gatos recoñecidas por varios rexistros.

Os gatos posúen unha anatomía semellante á doutros félidos, cun corpo forte e flexible, rápidos reflexos, unllas retráctiles afiadas e dentes adaptados para a caza de pequenas presas. Os sentidos de gato entran dentro dun nicho ecolóxico crepuscular e predatorio. Estes animais poden escoitar sons demasiado leves ou cunha frecuencia demasiado alta para o oído humano, como os que emiten os ratos e outros pequenos animais, e poden ver en condicións de escuridade. Ó igual que a maioría de mamíferos, os gatos teñen unha peor visión en cor e un mellor sentido do olfacto que os humanos. Malia ser cazadores solitarios, os gatos son unha especie social, e a súa comunicación inclúe o uso dunha variedade de vocalizacións (por exemplo ronronando ou miañando) ademais da emisión de feromonas e da linguaxe corporal específica.[7]

Debido á veneración polos gatos no antigo Exipto, a crenza popular máis común foi a de atribuír a súa domesticación a esta época e lugar,[8] mais coñécense instancias de domesticación máis temperás que datan do Neolítico, ó redor do ano 7500 a.C.[9] Un estudo xenético de 2007[10] concluíu que tódolos gatos domésticos descenden de gatos salvaxes do Oriente Medio, diverxendo destes ó redor do ano 8000 a.C. no propio Oriente Medio,[8][11] e outro estudo de 2017 confirmou que os gatos domésticos descenden destes primeiros gatos domesticados no Oriente Medio.[12][13] Por outra banda, un estudo de 2016 concluíu que o Prionailurus bengalensis pasara por un proceso de domesticación independente na China ó redor do ano 5500 a.C., malia que esta liña particular de gatos domesticados non deixou traza nas poboacións domésticas actuais.[14][15]

Etimoloxía

O seu nome común procede do latín vulgar cattus ("gato doméstico"), á súa vez do latín catta (usado ó redor do ano 75 d. C. por Marco Valerio Marcial).[16][17] Considérase que a palabra latina podería ter a súa orixe nunha lingua afroasiática, mais tódalas palabras destas linguas propostas como orixe presentan problemas. Un gran número de referencias indican o termo cabila kaddîska ("gato salvaxe") e o termo nubio kadīs como posibles fontes ou cognados, pero segundo Lionel Bender o termo nubio é un préstamo do árabe قِطَّة (qiṭṭa).[18] Jean-Paul Savignac suxeriu que a palabra latina procedía dun precursor exipcio do copto ϣⲁⲩ (šau) ou da súa forma en feminino,[19] mais segundo John Huehnergard "a fonte [...] era claramente non exipcia en si mesma, onde non se atestigua ningunha forma análoga".[18]

Taxonomía e evolución

O gato pertence á familia dos félidos, unha familia de mamíferos de rápida evoulción que comparte un devanceiro común de hai entre 10 e 15 millóns de anos[20] e inclúe os leóns, os tigres e os pumas entre outros. Dentro desta familia, o gato (Felis silvestris catus) forma parte do xénero Felis, que é un grupo de pequenos felinos composto por unhas sete especies (dependendo do esquema de clasificación que se teña en conta).[3][21] Os membros deste xénero atópanse en tódalas rexións do mundo e inclúen o Felis chaus no sueste asiático, o F. silvestris silvestris europeo , o F. s. lybica africano, o F. bieti chinés e o F. margarita de Arabia entre outros.[22]

 
Felis
 

F. chaus

 
 
 

F. nigripes

 
 
 

F. silvestris silvestris

 
 

F. margarita

 
 
 

F. silvestris lybica

 
 

F. silvestris catus

 
 
 
 
 
 
Cladograma do xénero Felis.[23]

O gato doméstico tería evolucionado do Felis silvestris lybica, que abarca un rango de grandes porcións do Oriente Medio en dirección oeste cara á costa atlántica de África.[24][25] Hai entre uns 70000 e 100000 anos, este animal daría lugar á liñaxe xenética que eventualmente produciu os gatos domesticados,[26] diverxendo do gato salvaxe ó redor do ano 8000 a. C. no Oriente Medio.[8][11]

Linneo clasificou inicialmente ós gatos como Felis catus na súa 10ª edición de Systema Naturae publicada en 1758.[3][27] Debido á filoxenética moderna, os gatos domésticos adoitan considerarse outra subespecie do gato salvaxe, F. silvestris.[3][28][29] Isto deu como resultado unha mestura no uso dos termos, xa que o gato doméstico pode denominarse polo seu nome de subespecie, Felis silvestris catus.[3][28][29] Os gatos salvaxes tamén recibiron en ocasións a clasificación de varias subespecies de F. catus,[29] mais no ano 2003 a Comisión Internacional de Nomenclatura Zoolóxica fixou o nome para os gatos salvaxes como F. silvestris.[30] O nome científico máis común en uso para o gato doméstico é F. catus. En ocasións tamén se denominaron Felis domesticus[31] seguindo a proposta do naturalista alemán J. C. P. Erxleben en 1777,[32] mais estes non son nomes taxonómicos válidos e só se empregaron en contadas ocasións na literatura científica.[33]

En comparación cos cans, os gatos non sufriron cambios maiores durante o seu proceso de domesticación, xa que as formas e o comportamento do gato doméstico non son radicalmente diferentes ás dos gatos bravos, e os gatos domésticos son perfectamente capaces de sobrevivir en liberdade na natureza.[34][35] É común que gatos domésticos completamente domesticados se cruzen con poboacións silvestres de F. catus,[36] producindo híbridos como o gato de Kellas. Esta limitada evolución durante a domesticación significa que a hibridación pode darse con moitos outros félidos, sendo notable no caso do Prionailurus bengalensis asiático.[37] Hai varios comportamentos naturais e características dos gatos bravos que os predispuxeron para a súa domesticación como mascotas.[35] Entre estas características está o seu pequeno tamaño, a súa natureza social, a súa linguaxe corporal obvia, o gusto polo xogo e a súa relativa alta intelixencia.[38]

Os gatos manteñen unha relación ben mutualista ou comensal cos humanos. Existen dúas teorías principais sobre a domesticación dos gatos. Nunha delas indícase que as persoas domesticaron ós gatos deliberadamente mediante un proceso de selección artificial por seren útiles predadores de alimañas.[39] Esta teoría foi criticada por improbable, xa que a recompensa por un esforzo tal sería moi pequena. Os gatos xeralmente non seguen instrucións, e malia que comen roedores, outras especies coma os furóns ou os cans Terrier poden ser mellores para controlar este tipo de pragas.[28] A teoría alternativa indica que a xente simplemente toleraba os gatos, e que estes diverxeron gradualmente dos seus parentes salvaxes mediante un proceso de selección natural, adaptándose á cazar as alimañas atopadas preto dos humanos nas aldeas e vilas.[28]

Bioloxía

Anatomía

Diagrama do esqueleto dun gato

Os gatos domésticos teñen un tamaño semellante ó doutros membros do xénero Felis, pesando habitualmente entre uns 4 e 5 kg.[23] Algunhas razas coma o Maine Coon poden exceder en ocasións os 11 kg de peso. Pola contra, tamén existen rexistros da existencia de exemplares de gatos domésticos moi pequenos, de menos de 2 kg de peso.[40] Adoitan medir unha media de entre 23 e 25 cm de altura e uns 46 cm de lonxitude de cabeza e corpo, sendo os machos habitualmente máis longos que as femias, con colas que miden de media uns 30 cm de largo.[41]

Os gatos posúen sete vértebras cervicais, da mesma forma que a maioría de mamíferos. Teñen 13 vértebras torácicas, sete vértebras lumbares, tres vértebras do sacro e un número variable de vértebras caudais na súa cola.[42] Este número de vértebras lumbares e torácicas son as que lle outorgan ós gatos a súa mobilidade espiñal e flexibilidade. Unidas ó espiñazo teñen 13 costelas, os ombros e a pelve.[43] A diferenza dos brazos humanos, as extremidades superiores dos gatos únense ós ombros por medio de clavículas flotantes libres, que lles permiten pasar o seu corpo por calquera espazo no que lles caiba a cabeza.[44]

Esquema da anatomía xeral dun gato macho

O cranio dos gatos é infrecuente entre os mamíferos por ter unhas órbitas de gran tamaño e unha forte mandíbula especializada.[45] Na mandíbula os gatos posúen dentes adaptados para matar as súas presas e desgarrar carne. Cando conseguen cazar unha presa, os gatos dánlle unha mordedura letal no pescozo cos seus dous cairos, insertándoos entre as vértebras da presa e cortándolle a medula espiñal, o que lles provoca unha parálise irreversible e a morte.[46] Comparados con outros felinos, os gatos domésticos teñen os caninos moi preto o un do outro, sendo isto unha adaptación á súa presa preferida de pequenos roedores con pequenas vértebras.[46] O premolar e o primeiro molar compoñen o par carniceiro en cada lado da boca, encargados de rillar de forma eficiente a carne en anacos, como se fosen unhas tesoiras. Estes dentes resultan vitais na súa alimentación, xa que os pequenos molares dos gatos fan que estes sexan practicamente incapaces de mastigar.[47] Malia que os gatos adoitan ter unha mellor dentadura que a maioría dos humanos, cun menor decaemento xeral por mor dunha capa protectora de esmalte máis grosa, unha saliva menos destrutiva, menos retención de partículas de comida entre os dentes e unha dieta na súa maioría libre de azucres, están non obstante suxeitos ás perdas ocasionais de dentes e a infeccións.[48]

Os gatos son dixitígrados, camiñan directamente sobre as súas dedas, mentres que os ósos dos seus pés compoñen a parte inferior da perna visible.[49] Son capaces de camiñar con gran precisión, e ó igual que tódolos felinos pousan cada pata traseira directamente no mesmo lugar onde pousan a pata dianteira correspondente, minimizando o ruído e pegadas visibles que producen. Isto tamén lles proporciona un agarre máis seguro para as súas patas traseiras cando atravesan terreos difíciles. A diferenza da maioría dos mamíferos, o andar dos gatos e rítmico, movendo as dúas patas dun costado antes que as patas do outro. Comparten esta característica cos camelos e coas xirafas. Cando aceleran o paso ata un ritmo de trote, o seu andar cambia a un "diagonal", semellante ó da maioría de mamíferos e outros animais terrestres coma os lagartos, no que as patas traseiras e dianteiras diagonalmente opostas se moven de forma simultánea.[50]

Como case tódolos félidos, os gatos posúen poutas protráctiles e retráctiles.[51] Na súa posición relaxada as garras quedan gardadas entre a pelaxe e a pel ó redor das dedas das súas patas. Isto mantén as unllas afiadas ó previr que entren en contacto co chan, e permítenlles asexar ás presas de forma silenciosa. As garras das patas dianteiras adoitan ser máis afiadas que as das patas traseiras.[52] Os gatos poden estender as garras de forma voluntaria, habitualmente en defensa propia, para escalar, cando amasan ou cando precisan dunha tracción extra en superficies brandas. A maioría dos gatos posúen cinco garras nas patas dianteiras, e catro nas traseiras.[53] A quinta garra dianteira é proximal en relación ó resto. Tamén posúen unha protusión que se asemella a unha sexta deda. Estas xemas carpais na parte interior dos pulsos das patas dianteiras, presentes tamén nas gadoupas doutros grandes felinos e dos cans, non teñen unha función no camiñar normal, mais sérvenlles como axuda para non esvarar cando saltan. Algunhas razas de gatos son propensas á polidactilia, algo particularmente común na costa nordeste de Norteamérica.[53][54]

Fisioloxía

Termografía de varias partes do corpo dun gato

A fisioloxía dos gatos aseméllase á do resto de animais carnívoros, mais con varias características pouco frecuentes que se atribúen á súa ascendencia de especies nativas dos desertos.[31] Os gatos son capaces de tolerar temperaturas relativamente altas. Mentres que os humanos adoitan comezar a sentir incomodidade cando a súa temperatura superficial na súa pel supera ós 38 °C, os gatos non amosan incomodidade ata que a súa pel acada uns 52 °C,[55] e son capaces de tolerar temperaturas de ata 56 °C se teñen acceso a auga.[56] Os valores fisiolóxicos normais dos gatos son uns 38,6 °C de temperatura corporal, un ritmo cardíaco de entre 120 e 140 latidos por minuto, e un ritmo respiratorio de entre 16 e 40 respiracións por minuto.[57]

Os gatos conservan calor reducindo o fluxo de sangue cara a súa pel e perden calor por evaporación a través da súa boca. Os gatos posúen unha capacidade mínima de suar, con glándulas localizadas principalmente nas dedas das patas,[58] e só arfan para aliviar a calor a temperaturas moi altas.[59] A temperatura corporal dun gato non varía durante o día, o que forma parte da falta xeral de ritmos circadianos dos gatos e reflicte a súa tendencia de estar activos tanto polo día como pola noite.[60] As feces de gato son comparativamente secas e os seus ouriños presentan unha alta concentración, ámbalas dúas adaptacións que lles permiten reter unha alta cantidade de auga corporal.[31] Os seus riles son moi eficientes, e poden sobrevivir nunha dieta consistente só de carne, sen auga adicional,[61] e poden incluso rehidratarse bebendo auga mariña.[60][62] Malia que os gatos domésticos saben nadar, son xeralmente reticentes a entrar na auga xa que isto esgótaos con rapidez.[63]

Sentidos

Detalle do ollo e pupila dun gato

Os gatos posúen unha excelente visión nocturna e son capaces de ver a un sexto do nivel de luz que require a visión humana.[64] Isto débese en parte a que posúen un tapetum lucidum nos seus ollos, o cal reflicte a luz que atravesa a retina de volta ó propio ollo, aumentanto a súa sensibilidade á luz ténue.[65] A diferenza doutros felinos maiores como por exemplo os tigres, os gatos posúen pupilas en forma de fendidura vertical,[66] capaces de enfocar baixo condicións de luz brillante sen sufrir aberración cromática.[66] A baixos niveis de luz, as pupilas dos gatos expándense ata cubrir a maioría da superficie dos seus ollos.[67] Porén, os gatos domésticos teñen unha pobre percepción da cor, e só posúen dous tipos de conos, optimizados para a sensibilidade ó azul e ó verde amarelado, o que lles deixa cunha capacidade limitada para distinguir entre o vermello e o verde.[68]

Os gatos teñen un excelente sentido do oído e poden detectar un amplo rango de frecuencias. Poden oir sons máis agudos que os cans e os humanos, sendo capaces de detectar frecuencias dende os 55 Hz ata os 79 000 Hz, nun rango de 10,5 oitavas,[69][70] sendo máis efectivo no rango de entre 500 Hz e 32 kHz.[71] Os gatos poden oír ultrasóns, algo que lles axuda na detección e caza de roedores que emiten este tipo de sons.[72][73] Estas capacidades auditivas vense aumentadas polas súas grandes orellas exteriores móbiles, que amplifican os sons e axúdanlles a detectar a dirección da que proceden os mesmos.[72]

Vista lateral da cabeza dun gato

O sentido do olfacto dos gatos é agudo, en parte polo seu desenvolvido bulbo olfactivo e unha gran superficie de mucosa olfactiva.[74] Son sensibles a feromonas como o 3-mercapto-3-metil-1-butanol,[75] que utilizan para comunicarse por medio dos seus ouriños e glándulas odoríferas.[76] Entre o 70% e o 80% dos gatos son tamén mois sensibles a determinadas plantas que conteñen nepetalactona, especialmente á herba gateira, xa que son capaces de detectar esta substancia en proporcións de menos dunha parte por mil millóns.[77][78][79] Outras plantas tamén producen este tipo de respostas nos gatos, como por exemplo a Actinidia polygama e a Valeriana officinalis.[80][81]

Os gatos posúen relativamente poucas papilas gustativas en comparación cos humanos, ó redor dunhas 470 en comparación das 9 000 da lingua humana.[82] Os gatos domésticos e os bravos comparten unha mutación xenética que lles impde que as súas papilas gustativas para o doce se unan a moléculas azucradas, o que lles impide detectar este sabor.[83] Pola contra, as súas papilas son sensibles ós ácidos, ós aminoácidos presentes nas proteínas e ós sabores amargos.[84] Ó igual que outros animais, posúen un órgano de Jacobson na boca que usan no proceso de comportamento coñecido como reflexo de Flehmen, que lles permite detectar certos aromas. Ademais, os gatos teñen unha preferencia de temperatura distinctiva para a súa comida, preferindo a comida a uns 38 °C (100 °F) de temperatura, asemellándose á temperatura dunha presa recentemente cazada, e rexeitando de forma rutineira a comida fría ou refrixerada.[82]

Os gatos posúen ducias de vibrisas, especialmente na súa cara. Estas axúdanlle na navigación e na obtención de sensacións, e fornécenlles información sobre a anchura de buracos e da localización de obxectos na escuridade, tanto ó tocar estes obxectos directamente como sentindo correntes de aire. Tamén posúen reflexos corneais para protexer os seus ollos.[85] Cando caen dende lugares altos, entre os 90 cm e os 3 metros de altura,[86] os gatos poden xirar o seu corpo de forma reflexa e endereitarse grazas ó seu agudo sentido do equilibrio e a súa flexibilidade,[87] o que se coñece domo reflexo de endereitamento dos gatos.[88] Os gatos sen cola (como moitos espécimes das razas manx e cymric) tamén posúen esta capacidade, xa que os gatos utilizan principalmente o movemento das pernas e a conservación do momento angular para aterrar desta forma.[89]

Saúde e xenética

A esperanza de vida media dos gatos domésticos foi en aumento dende os anos 1980. A comezos desa década era duns sete anos, [90][91] aumentando ata os 9,4 anos en 1995[90] e ata os 15,1 anos en 2018.[92] Existen non obstante rexistros de gatos que viviron ata superar 30 anos de idade,[93] e o gato máis lonxevo coñecido, Creme Puff, chegou ós 38 anos de idade.[94] Castrar ou capar ós gatos incrementa a súa esperanza de vida. Os gatos machos castrados viven de media o dobre que os non castrados, mentres que as femias castradas viven de media un 62% máis que as non castradas.[90] A castración resulta beneficiosa para a saúde dos gatos, xa que os machos castrados non poden desenvolver cancro testicular, as femias non desenvolven cancro uterino ou ovárico, e ámbolos dous pasan a ter un menor risco de cancro de mama.[95]

Os gatos poden verse afectados por unha ampla serie de problemas de saúde, incluíndo doenzas infecciosas, parasitos, feridas e doenzas crónicas. Existen vacinas dispoñibles para moitas destas doenzas, e os gatos domésticos adoitan recibir tratamentos para eliminar parasitos como por exemplo os vermes e as pulgas.[96] O gato doméstico é un organismo diploide que posúe 38 cromosomas[97] e aproximadamente 20 000 xenes.[98] Identificáronse ó redor de 250 trastornos xenéticos nos gatos, moitos deles semellantes ós erros conxénitos no metabolismo dos humanos.[99] O alto nivel de semellanza entre o metabolismo dos mamíferos permite que moitas destas doenzas felinas se diagnostiquen empregando probas xenéticas orixinalmente deseñadas para os humanos, e de forma inversa permite que os gatos sirvan de organismos modelo no estudo de doenzas humanas.[100][101]

Comportamento

Un gato deitado sobre un palleiro

Os gatos adoitan estar activos tanto de día como de noite, aínda que tenden a estar máis activos polas noites.[102][103] Estes períodos de actividade son flexibles e variados, polo que os gatos domésticos poden ser máis activos ó amencer e ó anoitecer en resposta a unha maior actividade humana nestes momentos do día.[104] Malia que os gatos domésticos pasan a maioría do tempo nos arredores do fogar ó que pertencen, poden afastarse a varios centos de metros do seu punto central, e establecen territorios que poden variar considerablemente de tamaño.[103]

Os gatos conservan enerxía ó durmir máis que a maioría doutros animais, sendo isto máis pronunciado segundo se fan máis vellos. O tempo que pasan durmindo varía, sendo habitual unha media de entre 13 e 14 horas ó día, aínda que poden chegar a durmir ata unhas 20 horas ó día. Cando dormen os gatos pasan por curtos períodos de sono REM, acompañados habitualmente de tics musculares, o que suxire que están a soñar durante eses momentos.[105]

Pasan unha cantidade de tempo considerable lambéndose a pelaxe para mantela limpa.[106] A lingua dos gatos posúe unhas espiñas orientadas cara a atrás duns 500 μm de longo, denominadas papilas. Estas conteñen queratina, o que fai que sexan ríxidas,[107] actuando en forma de peite. Algúns gatos, en particular os de pelo largo, regurxitan en ocasións bolas de pelo que se acumula nos seus estómagos debido a este tipo de aseo.[106]

Sociabilidade

O comportamento social dos gatos domésticos é variable, e vai dende a individuos solitarios ata colonias de gatos silvestres que se xuntan ó redor dunha fonte de alimento, baseados en grupos de femias cooperativas.[108][109] Porén, algúns gatos domésticos mantidos como mascotas presentan unha pobre socialización. En particular os gatos máis vellos poden ser agresivos cara á gatos novos recentemente chegados, comportamento coñecido como agresión asocial felina.[110]

Malia que os gatos e os cans adoitan caracterizarse como inimigos naturais, poden vivir xuntos se están correctamente socializados.[111] A vida na proximidade de humanos e outros animais domésticos deu lugar a unha adaptación social simbiótica nos gatos, que poden chegar a expresar un grande afecto cara ós humanos e outros animais. Etolóxicamente o dono humano dun gato pode realizar a función dunha especie de "infancia estendida", unha forma de neotenia do comportamento.[112] Os sons agudos que os gatos emiten para pedirlle comida ós humanos poden simular os choros dun bebé humano con fame, algo difídil de ignorar para as persoas.[113] Considérase que o feito de restregarse con humanos ou con outros gatos para impregnar o seu olor é un medio de unión social para os gatos.[114] Os gatos domésticos usan diversas vocalizacións para comunicarse, como por exemplo cando miañan ou cando gruñen.[7] A súa linguaxe corporal, incluíndo a posición das orellas e da cola ou a relaxación do corpo, é un indicador do seu estado de ánimo. A cola e as orellas son un mecanismo de sinais sociais particularmente importante nos gatos.[115][116]

Relacións cos humanos

Unha nena sostendo a un gato

Xunto cos cans, os gatos son as mascotas máis comúns en todo o mundo.[117][118] Houbo varios intentos de levar a cabo un censo de gatos, tanto por medio de asociacións nacionais ou internacionais, como o realizado pola Canadian Federation of Humane Societies,[119] coma a través de Internet.[120][121] As estimacións xerais da poboación global de gatos domésticos varían amplamente entre os 200 e os 600 millóns.[122][123][124][125][126][127]

Ademais de manterse como mascotas, os gatos tamén se usan nas industrias internacionais de peles e coiro para facer sombreiros, abrigos, mantas, xoguetes, zapatos e luvas.[128][129][130] Estes usos prohibíronse nos Estados Unidos, Australia e na Unión Europea.[131] Na tradición intelectual occidental, a idea de gatos como obxectos comúns serviu en varias ocasións para ilustrar problemas da mecánica cuántica, como por exemplo na disquisición teórica do gato de Schrödinger.[132]

O día 8 de agosto celébrase o Día Internacional do Gato, se ben pode celebrarse tamén nos días 20 de febreiro e 29 de outubro[133]

Mordeduras e transmisión de infeccións

Os gatos poden morder ós humanos cando se senten atacados, durante o xogo ou cando son agresivos, e estas mordeduras poden chegar a dar lugar a complicacións de saúde.[134] Unha mordedura de gato difire das mordeduras doutras mascotas xa que os dentes dos gatos son afiados en forma de punta, polo que poden provocar perforacións profundas, que a pel adoita cubrir rapidamente atrapando microorganismos que poden provocar infeccións.[134][135]

Os gatos poden estar infectados ou infestados de virus, bacterias patóxenas, fungos, protozoos, artrópodos ou vermes que poden transmitir doenzas ós humanos.[136][137] As probabilidades de que unha persoa enferme depende da idade e do estado inmune da persoa. Aqueles que viven con gatos no seu fogar ou preto deles teñen unha maior probabilidade de infectarse, mais aqueles que non teñen gatos como mascotas tamén poden infectarse por medio de feces e parasitos procedentes de gatos.[136][138] Algunhas das infeccións máis preocupantes que poden transmitir os gatos son a salmonelose, a doenza por rabuñadura de gato e a toxoplasmose.[137]

Historia e mitoloxía

Véxase tamén: O gato na cultura popular galega.
Os antigos exipcios momificaban gatos mortos en sinal de respecto da mesma forma que momificaban ás persoas.[139]

Tradicionalmente os historiadores tenderon a crer que o Antigo Exipto foi o sitio onde tivo lugar a domesticación do gato, debido as representacións de gatos domésticos en pinturas exipcias de hai uns 3600 anos de antigüidade.[28] Porén, no ano 2004 atopouse nunha tumba neolítica escavada en Shillourokambos, Chipre, ósos dun humano e dun gato depositados preto o un do outro. A estimación sobre a antigüidade desta tumba indicou que tería uns 9500 anos, atrasando no tempo a primeira asociación coñecida entre os humanos e os gatos de forma significativa.[11][140][141] Este descubrimento, combinado con estudos xenéticos, suxeriu que os gatos probablemente foron domesticados no Oriente Medio, na Crecente Fértil coincidindo co desenvolvemento da agricultura, e foron levados dende alí ata os actuais Chipre e Exipto.[10][13]

No antigo Exipto os gatos eran animais sagrados, e son comúns as representacións da deusa Bastet en forma de gato, tomando en ocasións o aspecto guerreiro dunha leoa.[142] Matar gatos estaba completamente prohibido,[139] e segundo o historiador grego Heródoto, cando un gato pertencente a un fogar falecía, a familia enteira pasaría a estar de loito e afeitarían as cellas.[139] As familias levaban ós seus gatos mortos á cidade sagrada de Bubastis,[139] onde se embalsamaban e soterraban en depósitos sagrados.[139] Os historiadores indican que os gatos foron introducidos en Grecia e no sur de Italia por primeira vez no século V a. C. polos fenicios.[143] A evidencia máis temperá da posesión de gatos domésticos por parte dos gregos provén de dúas moedas da Magna Grecia que datan de mediados do século V a. C., nas que se representa a Iocasto e Falanto, fundadores lendarios de Rhegion e Taras respectivamente, xogando cos seus gatos mascota.[144][145]

Mosaico romano dun gato matando unha perdiz, na Casa del Fauno de Pompeia

Porén, os gatos eran aparentemente extremadamente raros entre os antigos gregos e os romanos.[145] Heródoto expresaba o seu asombro dos gatos domésticos en Exipto, xa que anteriormente só tiña visto gatos bravos.[145] Incluso en épocas posteriores, os furóns eran moito máis habituais como mascotas,[145] e considerábanse os cazadores de roedores ideais no lugar dos gatos.[145] A palabra en grego antigo habitual para "gato" era ailouros, que significa "cousa coa cola ondeante",[146][145] malia que esta palabra tamén se podía aplicar a calquera dos "varios carnívoros de longa cola que mantiñan para cazar ratos".[145] Os gatos case non se mencionan na literatura grega antiga,[145] mais Aristóteles si afirmou na súa Historia dos animais que as "gatas femias son naturalmente lascivas."[147][145] Posteriormente os gregos levaron a cabo un sincretismo da súa propia deusa Ártemis coa deusa exipcia Bastet, adoptando as asociacións desta última cos gatos e adscribíndoas a Ártemis.[148] Nas Metamorfoses de Ovidio, cando os deuses escapan ó Exipto e toman formas animais, a deusa Diana (equivalente romana de Ártemis) tórnase nun gato.[149]

Os gatos eventualmente desplazaron ós furóns como o control de pragas elixido xa que se consideraban máis agradables para ter ó redor do fogar e eran máis entusiastas na caza de ratos.[150] Durante a Idade Media, moitas das asociacións de Ártemis cos gatos foron implantadas na Virxe María.[150] Os gatos adoitaban representarse en iconografía relixiosa sobre a Anunciación e sobre a Sagrada Familia,[150] e segundo unha lenda italiana, na mesma noite que María deu luz a Xesús, unha gata virxe en Belén deu a luz a un gato.[150] Os gatos domésticos espalláronse a gran parte do resto do mundo durante a Era dos descubrimentos, levándose como gatos de barcos en veleiros para controlar os roedores a bordo e como talismáns de boa sorte.[151]

Varias relixións antigas crían que os gatos son ánimas exaltadas, compañeiros ou guías para os humanos, que son omniscientes pero mudos, e polo tanto non poden influenciar as decisións tomadas polos humanos. No Xapón, o gato Maneki Neko é un símbolo de boa fortuna.[152] Na mitoloxía nórdica, Freia, deusa do amor, da beleza e da fertilidade, represéntase montada nun carro tirado por gatos.[153] Nas lendas xudías, o primeiro gato vivía no fogar do primeiro home Adán como unha mascota que cazaba ratos.[154] Segundo estas mesmas lendas, o gato era compañeiro do primeiro can, mais este último rompeu un xuramento que fixeran ambos, o que deu como resultado a inimizade entre os descendentes destes dous animais.[154] Nas lendas xudías tamén se indica que nin os gatos nin os raposos están representados na auga, mentres que tódolos outros animais teñen unha especie mariña que os encarna.[154] Pola súa banda, malia que no islam non hai especies sagradas, os musulmáns veneran ós gatos. Segundo algúns escritores occidentais, Mahoma tiña un gato favorito, chamado Muezza.[155] Segundo estes, Mahoma amaba tanto ós gatos que "prefería quedarse sen poder coller o seu manto en lugar de molestar a un gato que estivese durmindo sobre este".[156] Porén, esta historia non ten orixe nos escritores musulmás temperás, e semella ser unha confusión dunha historia dun santo sufí posterior, Ahmed ar-Rifa'i, que data de séculos despois de Mahoma.[157] Nas illas británicas vinculados á mitoloxía celta hai lendas como a do Cait Sidhe que se mesturan con avistamentos, reais ou non, como os dos gatos de Kellas ou os grandes gatos británicos.

Supersticións

Un gato negro

Un gran número de culturas posúen supersticións sobre os gatos. Nalgunhas existe a crenza popular de que cruzarse no camiño cun gato negro trae mala sorte, e nas culturas europeas é habitual atopar a gatos negros como espíritos familiares das meigas.[158][159] En Ieper, Bélxica, conmemórase a matanza de gatos en época medieval cunha cabalgata anual coñecida como Kattenstoet.[159] Segundo James George Frazer e Norman Davies, existen rexistros tamén de que na Francia medieval queimábanse gatos vivos como superstición e como entretemento:[160]

"Era costume queimar unha cesta, barril ou saco cheo de gatos vivos, que se colgaba dun alto mastro no medio dunha cacharela; en ocasións queimaban un raposo. A xente recollía as brasas e cinzas do lume e levábanas ás súas casas, crendo que traían boa sorte. Os reis franceses adoitaban estar presentes nestes espectáculos e incluso prendían a luminaria coas súas propias mans. En 1648 Lois XIV, coroado de rosas e levando unha presa de rosas na súa man, prendeu o lume, bailou perante del e tomou partido no banquete que tivo lugar despois no concello da vila. Mais esta foi a última ocasión na que un monarca presidiu a cacharela de verán en París. En Metz prendíanse lumes de verán cunha gran pompa na esplanada, e unha ducia de gatos, metidos en gaiolas de vimbio, queimábanse vivos neles, para o divertimento da xente. De forma semellante, en Gap, no departamento dos Altos Alpes, éra habitual asar gatos sobre as fogatas de verán."[161]

Un dos mitos presentes nun gran número de culturas é que os gatos posúen múltiples vidas. En moitos países a crenza indica que teñen nove vidas, mais en Italia, Alemaña, Grecia e algunhas rexións de fala castelá dise que teñen sete vidas,[162][163] mentres que nas tradicións árabes e turcas o número de vidas é de seis.[164] Este mito atribúese á flexibilidade e axilidade natural que exhiben os gatos á hora de escapar de situacións ameazadoras para a súa vida. Outro dos factores que alimenta este mito é o feito de que a miúdo os gatos que caen aterran cos seus pés, usando un reflexo instintivo para xirar os seus corpos. Non obstante e maila este reflexo, os gatos poden resultar igualmente feridos ou falecer a causa dunha caída desde grande altitude.[165]

Galería de imaxes

Notas

Todas as referencias en inglés agás cando se indique o contrario.

  1. ↑ ICZN (31 de marzo de 2003). "Opinion 2027 (Case 3010): Usage of 17 specific names based on wild species which are pre-dated by or contemporary with those based on domestic animals (Lepidoptera, Osteichthyes, Mammalia): conserved". Bulletin of Zoological Nomenclature 60 (1): 81–84. 
  2. ↑ "ITIS Standard Report Page: Felis catus domestica". ITIS Online Database. Arquivado dende o orixinal o 19 de xaneiro de 2012. Consultado o 14 de decembro de 2011. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Wozencraft, W.C. (2005). "Species Felis catus". En Wilson, D.E.; Reeder, D.M. Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference (3rd ed.). Johns Hopkins University Press. pp. 534–535. ISBN 978-0-8018-8221-0. OCLC 62265494. 
  4. ↑ "ITIS Standard Report Page: Felis catus". ITIS Online Database. Reston, Virginia: Integrated Taxonomic Information System. 2011. Arquivado dende o orixinal o 10 de xaneiro de 2012. Consultado o 14 de decembro de 2011. 
  5. ↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para micho.
  6. ↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para mico.
  7. ↑ 7,0 7,1 Moelk, Mildred (Abril de 1944). "Vocalizing in the House-cat; A Phonetic and Functional Study". The American Journal of Psychology 57 (2): 184–205. ISSN 0002-9556. JSTOR 1416947. doi:10.2307/1416947. 
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Wade, Nicholas (2007). "Study Traces Cat's Ancestry to Middle East". The New York Times. Arquivado dende o orixinal o 18 de abril de 2009. Consultado o 2 de abril de 2008. 
  9. ↑ Vigne, J. D.; Guilaine, J.; Debue, K.; Haye, L.; Gérard, P. (2004). "Early taming of the cat in Cyprus". Science 304 (5668): 259. PMID 15073370. doi:10.1126/science.1095335. 
  10. ↑ 10,0 10,1 Driscoll, C. A.; Menotti-Raymond, M.; Roca, A. L.; Hupe, K.; Johnson, W. E.; Geffen, E.; Harley, E. H.; Delibes, M.; Pontier, D.; Kitchener, A. C.; Yamaguchi, N.; O'Brien, S. J.; Macdonald, D. W. (2007). "The Near Eastern Origin of Cat Domestication". Science 317 (5837): 519–523. Bibcode:2007Sci...317..519D. ISSN 0036-8075. PMC 5612713. PMID 17600185. doi:10.1126/science.1139518. 
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 "Oldest Known Pet Cat? 9,500-year-old Burial Found on Cyprus". National Geographic News. National Geographic Society. 2004. Arquivado dende o orixinal o 3 de marzo de 2007. Consultado o 6 de marzo de 2007. 
  12. ↑ Sample, Ian (19 de xuño de 2017). "Africats to the Purr-ymids: DNA study reveals long tale of cat domestication". theguardian.com. Arquivado dende o orixinal o 19 de xuño de 2017. Consultado o 19 de xuño de 2017. 
  13. ↑ 13,0 13,1 Ottoni, Claudio; Van Neer, Wim; De Cupere, Bea; Daligault, Julien; Guimaraes, Silvia; Peters, Joris; Spassov, Nikolai; Prendergast, Mary E.; Boivin, Nicole; Morales-Muñiz, Arturo; Bălăşescu, Adrian; Becker, Cornelia; Benecke, Norbert; Boroneant, Adina; Buitenhuis, Hijlke; Chahoud, Jwana; Crowther, Alison; Llorente, Laura; Manaseryan, Nina; Monchot, Hervé; Onar, Vedat; Osypińska, Marta; Putelat, Olivier; Quintana Morales, Eréndira M.; Studer, Jacqueline; Wierer, Ursula; Decorte, Ronny; Grange, Thierry; Geigl, Eva-Maria (2017). "The palaeogenetics of cat dispersal in the ancient world". Nature Ecology & Evolution (Nature Publishing Group) 1 (7): 0139. ISSN 2397-334X. doi:10.1038/s41559-017-0139. 
  14. ↑ Vigne, J.-D.; Evin, A.; Cucchi, T.; Dai, L.; Yu, C.; Hu, S.; Soulages, N.; Wang, W.; Sun, Z. (2016). "Earliest 'Domestic' Cats in China Identified as Leopard Cat (Prionailurus bengalensis)". PLOS One 11 (1): e0147295. Bibcode:2016PLoSO..1147295V. PMC 4723238. PMID 26799955. doi:10.1371/journal.pone.0147295. 
  15. ↑ Grimm, David (27 de xaneiro de 2016). "Were cats domesticated more than once?". sciencemag.org. Arquivado dende o orixinal o 27 de xaneiro de 2016. Consultado o 27 de xaneiro de 2016. 
  16. ↑ Harper, Douglas (ed.). "cat". Online Etymology Dictionary. Arquivado dende o orixinal o 20 de setembro de 2007. Consultado o 29 de setembro de 2009. .
  17. ↑ McKnight, George H. (1923). English Words and Their Background. New York: D. Appleton and Company. p. 130. Arquivado dende o orixinal o 05 de xullo de 2017. Consultado o 12 de agosto de 2018 – vía Questia. (require subscrición (?)). 
  18. ↑ 18,0 18,1 Huehnergard, John. "Qitta: Arabic Cats". Classical Arabic Humanities in Their Own Terms. 
  19. ↑ Savignac, Jean-Paul (2004). "chat". Dictionnaire français-gaulois. Paris: Errance. p. 82. 
  20. ↑ Johnson, Warren; O'Brien, Stephen J. (1997). "Phylogenetic Reconstruction of the Felidae Using 16S rRNA and NADH-5 Mitochondrial Genes". Journal of Molecular Evolution 44: S98–S116. Bibcode:1997JMolE..44S..98J. PMID 9071018. doi:10.1007/PL00000060. 
  21. ↑ "ITIS Standard Report Page: Felis". ITIS Online Database. Arquivado dende o orixinal o 19 de maio de 2012. Consultado o 14 de decembro de 2011. 
  22. ↑ Stefoff, Rebecca (2003). Cats. New York: Benchmark Books. p. 34. ISBN 0-7614-1577-7. 
  23. ↑ 23,0 23,1 Mattern, M.Y.; McLennan, D.A. (2000). "Phylogeny and speciation of felids". Cladistics 16 (2): 232–53. doi:10.1111/j.1096-0031.2000.tb00354.x. 
  24. ↑ Yamaguchi, N.; Kitchener, A.; Driscoll, C.; Nussberger, B. (2015). "Felis silvestris (Wildcat, Wild Cat)". The IUCN Red List of Threatened Species. Arquivado dende o orixinal o 16 de decembro de 2016. Consultado o 24 de marzo de 2017. 
  25. ↑ Francis, Richard C. (2015). Domesticated: Evolution in a Man-Made World. W. W. Norton & Company. 
  26. ↑ House Cat Origin Traced to Middle Eastern Wildcat Ancestor Arquivado 31 de xaneiro de 2017 en Wayback Machine. Brian Handwerk for National Geographic News, 28 de xuño de 2007
  27. ↑ Linnaeus, Carl (1758). Systema naturae (en latín) 1 (10th ed.). Stockholm: Lars Salvius. p. 42. Arquivado dende o orixinal o 31 de agosto de 2017. Consultado o 4 de setembro de 2017 – vía Biodiversity Heritage Library. 
  28. ↑ 28,0 28,1 28,2 28,3 28,4 Driscoll, C. A.; MacDonald, D. W.; O'Brien, Stephen J. (2009). "In the Light of Evolution III: Two Centuries of Darwin Sackler Colloquium: From Wild Animals to Domestic Pets – An Evolutionary View of Domestication". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 106 (S1): 9971–9978. Bibcode:2009PNAS..106.9971D. PMC 2702791. PMID 19528637. doi:10.1073/pnas.0901586106. 
  29. ↑ 29,0 29,1 29,2 Wozencraft, W.C. (2005). "Species Felis silvestris". En Wilson, D.E.; Reeder, D.M. Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference (3rd ed.). Johns Hopkins University Press. pp. 536–537. ISBN 978-0-8018-8221-0. OCLC 62265494. 
  30. ↑ "Opinion 2027". Bulletin of Zoological Nomenclature (Comisión Internacional de Nomenclatura Zoolóxica (ICZN)) 60. 2003. Arquivado dende o orixinal o 09 de xuño de 2012. Consultado o 11 de agosto de 2018. 
  31. ↑ 31,0 31,1 31,2 MacDonald, M. L.; Rogers, Q. R.; Morris, J. G. (1984). "Nutrition of the domestic cat, a mammalian carnivore". Annual Review of Nutrition 4: 521–562. PMID 6380542. doi:10.1146/annurev.nu.04.070184.002513. 
  32. ↑ Erxleben, J. C. P. (1777). Systema regni animalis. p. 520. Arquivado dende o orixinal o 04 de setembro de 2017. Consultado o 13 de agosto de 2018 – vía Biodiversity Heritage Library. 
  33. ↑ Baron, Alan; Stewart, C. N.; Warren, J. M. (1 de xaneiro de 1957). "Patterns of Social Interaction in Cats (Felis domestica)". Behaviour 11 (1): 56–66. JSTOR 4532869. doi:10.1163/156853956X00084. 
  34. ↑ Lipinski, Monika J.; Froenicke, Lutz; Baysac, Kathleen C.; Billings, Nicholas C.; Leutenegger, Christian M.; Levy, Alon M.; Longeri, Maria; Niini, Tirri; Ozpinar, Haydar (2008). "The Ascent of Cat Breeds: Genetic Evaluations of Breeds and Worldwide Random-bred Populations". Genomics 91 (1): 12–21. PMC 2267438. PMID 18060738. doi:10.1016/j.ygeno.2007.10.009. 
  35. ↑ 35,0 35,1 Cameron-Beaumont, Charlotte; Lowe, Sarah E.; Bradshaw, John W. S. (2002). "Evidence Suggesting Pre-adaptation to Domestication Throughout the Small Felidae" (PDF). Biological Journal of the Linnean Society 75 (3): 361–366. doi:10.1046/j.1095-8312.2002.00028.x. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 09 de xuño de 2011. Consultado o 29 de setembro de 2009. 
  36. ↑ Bradshawa, J. W. S.; Horsfield, G. F.; Allen, J. A.; Robinson, I. H. (1999). "Feral Cats: Their Role in the Population Dynamics of Felis catus". Applied Animal Behaviour Science 65 (3): 273–283. doi:10.1016/S0168-1591(99)00086-6. 
  37. ↑ Oliveira, R.; Godinho, R.; Randi, E.; Alves, P. C. (2008). "Hybridization Versus Conservation: Are Domestic Cats Threatening the Genetic Integrity of Wildcats (Felis silvestris silvestris) in Iberian Peninsula?". Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series B, Biological Sciences 363 (1505): 2953–2961. PMC 2606743. PMID 18522917. doi:10.1098/rstb.2008.0052. 
  38. ↑ Fogle, Bruce, ed. (1981). Interrelations Between People and Pets. Charles C. Thomas Publications. pp. 12–17. ISBN 0-398-04169-5. 
  39. ↑ O'Connor, T. P. (2007). "Wild or Domestic? Biometric Variation in the Cat Felis silvestris". International Journal of Osteoarchaeology 17 (6): 581–595. doi:10.1002/oa.913. 
  40. ↑ Hartwell, Sarah (2002–2011). "Dwarf, Midget and Miniature Cats (Including 'Tea-cup' Cats)". MessyBeast.com. Arquivado dende o orixinal o 27 de febreiro de 2015. Consultado o 27 de xaneiro de 2015. 
  41. ↑ "Domestic Cat". Animal Bytes. SeaWorld Parks and Entertainment. 2011. Arquivado dende o orixinal o 17 de decembro de 2011. Consultado o 14 de decembro de 2011. 
  42. ↑ Walker 1982, p. 11.
  43. ↑ Walker 1982, p. 16.
  44. ↑ Gillis, Rick, ed. (22 de xullo de 2002). "Cat Skeleton". Zoolab. La Crosse: University of Wisconsin. Arquivado dende o orixinal o 06 de decembro de 2006. Consultado o 7 de setembro de 2012. 
  45. ↑ Case 2003, p. 35.
  46. ↑ 46,0 46,1 Smith, Patricia; Tchernov, Eitan (1992). Structure, Function and Evolution of teeth. Freund Publishing House. p. 217. ISBN 965-222-270-4. 
  47. ↑ Case 2003, p. 37.
  48. ↑ Carr, William H. A. (1 de xaneiro de 1978). The New Basic Book of the Cat. Scribner's. p. 174. ISBN 978-0-684-15549-4. 
  49. ↑ Lacquaniti, F.; Grasso, R.; Zago, M. (1 de agosto de 1999). "Motor Patterns in Walking". News Physiol. Sci. 14 (4): 168–174. PMID 11390844. 
  50. ↑ Christensen, Wendy (2004). Outwitting Cats. Globe Pequot. p. 23. ISBN 1-59228-240-7. 
  51. ↑ Russell, Anthony P.; Bryant, Harold N. (2001). "Claw Retraction and Protraction in the Carnivora: The Cheetah (Acinonyx Jubatus) as an Atypical Felid". Journal of Zoology 254 (1): 67–76. doi:10.1017/S0952836901000565. 
  52. ↑ Armes, Annetta F. (22 de decembro de 1900). "Outline of Cat Lessons". The School Journal (E. L. Kellogg & Co.) LXI: 659. Consultado o 12 de novembro de 2007. 
  53. ↑ 53,0 53,1 Danforth, C. H. (1947). "Heredity of polydactyly in the cat" (PDF). The Journal of Heredity 38 (4): 107–112. PMID 20242531. doi:10.1093/oxfordjournals.jhered.a105701. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 03 de setembro de 2013. Consultado o 18 de agosto de 2018. 
  54. ↑ Lettice, L. A.; Hill, A. E.; Devenney, P. S.; Hill, R. E. (2008). "Point mutations in a distant sonic hedgehog cis-regulator generate a variable regulatory output responsible for preaxial polydactyly". Human Molecular Genetics 17 (7): 978–985. PMID 18156157. doi:10.1093/hmg/ddm370. 
  55. ↑ Case 2003, p. 46.
  56. ↑ US National Research Council Subcommittee on Dog and Cat Nutrition (2006). Nutrient Requirements of Dogs and Cats. Washington DC: National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. p. 292. ISBN 0-309-08628-0. 
  57. ↑ Kahn, Cynthia M.; Line, Scott (2007). Hollander, Joseph Lee, ed. The Merck/Merial Manual for Pet Health. Merck & Co. p. 330. ISBN 0-911910-99-9. 
  58. ↑ "How do cats sweat?". CatHealth.com. Arquivado dende o orixinal o 03 de marzo de 2014. Consultado o 24 de febreiro de 2014. 
  59. ↑ Adams, T.; Morgan, M. L.; Hunter, W. S.; Holmes, K. R. (1970). "Temperature Regulation of the Unanesthetized Cat During Mild Cold and Severe Heat Stress". Journal of Applied Physiology 29 (6): 852–858. PMID 5485356. 
  60. ↑ 60,0 60,1 US National Research Council Committee on Animal Nutrition (1986). Nutrient Requirements of Cats (2nd ed.). Washington DC: National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. Arquivado dende o orixinal o 15 de agosto de 2010. Consultado o 19 de agosto de 2018. 
  61. ↑ Prentiss, Phoebe G. (1959). "Hydropenia in Cat and Dog: Ability of the Cat to Meet its Water Requirements Solely from a Diet of Fish or Meat". American Journal of Physiology 196 (3): 625–632. PMID 13627237. doi:10.1152/ajplegacy.1959.196.3.625. 
  62. ↑ Wolf, A. V. (1959). "Potability of Sea Water with Special Reference to the Cat". American Journal of Physiology 196 (3): 633–641. PMID 13627238. doi:10.1152/ajplegacy.1959.196.3.633. 
  63. ↑ Fraser, Andrew F. (2012). Feline Behaviour and Welfare. Centre for Agriculture and Bioscience International. p. 107. ISBN 978-1-78064-121-8. Arquivado dende o orixinal o 20 de febreiro de 2018. Consultado o 19 de agosto de 2018. 
  64. ↑ Case 2003, p. 43.
  65. ↑ Ollivier, F. J.; Samuelson, D. A.; Brooks, D. E.; Lewis, P. A.; Kallberg, M. E.; Komaromy, A. M. (2004). "Comparative Morphology of the Tapetum Lucidum (among Selected Species)". Veterinary Ophthalmology 7 (1): 11–22. PMID 14738502. doi:10.1111/j.1463-5224.2004.00318.x. 
  66. ↑ 66,0 66,1 Malmström, T.; Kröger, R. H. (2006). "Pupil shapes and lens optics in the eyes of terrestrial vertebrates". Journal of Experimental Biology 209 (Pt. 1): 18–25. PMID 16354774. doi:10.1242/jeb.01959. 
  67. ↑ Hammond, P.; Mouat, G. S. V. (1985). "The relationship between feline pupil size and luminance". Experimental Brain Research 59 (3): 485–490. doi:10.1007/BF00261338. 
  68. ↑ Loop, M. S.; Bruce, L. L. (1978). "Cat Color Vision: The Effect of Stimulus Size". Science 199 (4334): 1221–1222. Bibcode:1978Sci...199.1221L. PMID 628838. doi:10.1126/science.628838. 
  69. ↑ Heffner, Rickye S. (2004). "Primate hearing from a mammalian perspective" (PDF). The Anatomical Record Part A: Discoveries in Molecular, Cellular, and Evolutionary Biology 281 (1): 1111–1122. PMID 15472899. doi:10.1002/ar.a.20117. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 19 de setembro de 2006. Consultado o 20 de agosto de 2009. 
  70. ↑ Heffner, Henry E. (1998). "Auditory awareness". Applied Animal Behaviour Science 57 (3–4): 259–268. doi:10.1016/S0168-1591(98)00101-4. 
  71. ↑ Heffner, Rickye S. (1985). "Hearing range of the domestic cat" (PDF). Hearing Research 19 (1): 85–88. PMID 4066516. doi:10.1016/0378-5955(85)90100-5. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 02 de agosto de 2010. Consultado o 20 de agosto de 2009. 
  72. ↑ 72,0 72,1 Sunquist, Melvin E.; Sunquist, Fiona (2002). Wild Cats of the World. University of Chicago Press. p. 10. ISBN 0-226-77999-8. 
  73. ↑ Blumberg, M. S. (1992). "Rodent ultrasonic short calls: locomotion, biomechanics, and communication". Journal of Comparative Psychology 106 (4): 360–365. PMID 1451418. doi:10.1037/0735-7036.106.4.360. 
  74. ↑ Moulton, David G. (1 de agosto de 1967). "Olfaction in mammals". American Zoology 7 (3): 421–429. doi:10.1093/icb/7.3.421. 
  75. ↑ Miyazaki, M.; Yamashita, T; Suzuki, Y.; Saito, Y.; Soeta, S.; Taira, H.; Suzuki, A. (2006). "A major urinary protein of the domestic cat regulates the production of felinine, a putative pheromone precursor". Chemical Biology 13 (10): 1071–1079. PMID 17052611. doi:10.1016/j.chembiol.2006.08.013. 
  76. ↑ Sommerville, B. A. (1998). "Olfactory Awareness". Applied Animal Behaviour Science 57 (3–4): 269–286. doi:10.1016/S0168-1591(98)00102-6. 
  77. ↑ Rodríguez, Héctor (25 de febreiro de 2020). "Nébeda, la droga de los gatos" (en castelán). Consultado o 18 de abril de 2020. 
  78. ↑ Grognet, Jeff (1990). "Catnip: Its uses and effects, past and present". The Canadian Veterinary Journal 31 (6): 455–456. PMC 1480656. PMID 17423611. 
  79. ↑ Turner, Ramona (29 de maio de 2007). "How does catnip work its magic on cats?". Scientific American. Arquivado dende o orixinal o 22 de outubro de 2013. Consultado o 01 de setembro de 2018. 
  80. ↑ Samorini, Giorgio (2003). Animales que se drogan (en castelán). Barcelona: La Cañamería Global S.L. pp. 29–34. ISBN 84-931026-6-0. 
  81. ↑ Tucker, Arthur; Tucker, Sharon (1988). "Catnip and the catnip response". Economic Botany 42 (2): 214–231. doi:10.1007/BF02858923. 
  82. ↑ 82,0 82,1 Schelling, Christianne. "Do Cats Have a Sense of Taste?". CatHealth.com. Arquivado dende o orixinal o 28 de xaneiro de 2016. Consultado o 01 de setembro de 2018. 
  83. ↑ "Why Cats Can't Taste Sweets". Petside.com. 13 de marzo de 2012. Arquivado dende o orixinal o 25 de xaneiro de 2013. Consultado o 11 de xaneiro de 2013. 
  84. ↑ Bradshaw, John W. S. (1 de xullo de 2006). "The Evolutionary Basis for the Feeding Behavior of Domestic Dogs (Canis familiaris) and Cats (Felis catus)". Journal of Nutrition 136 (7): 1927S–1931. PMID 16772461. doi:10.1093/jn/136.7.1927S. 
  85. ↑ Case 2003, p. 47.
  86. ↑ Kent, Marc; Platt, Simon R. (2010). "The neurology of balance: Function and dysfunction of the vestibular system in dogs and cats". The Veterinary Journal 185 (3): 247–249. doi:10.1016/j.tvjl.2009.10.029. 
  87. ↑ "Falling Cats". Arquivado dende o orixinal o 26 de outubro de 2005. Consultado o 24 de outubro de 2005. 
  88. ↑ Windle, William F.; Fish, Murland W. (1932). "The development of the vestibular righting reflex in the cat". Journal of Comparative Neurology 54 (1): 85–96. ISSN 0021-9967. doi:10.1002/cne.900540107. 
  89. ↑ Nguyen, Huy D. (1998). "How Does a Cat Always Land on Its Feet?". Dynamics II (ME 3760) Course Materials. School of Medical Engineering, Georgia Institute of Technology. Arquivado dende o orixinal o 19 de agosto de 2010. Consultado o 15 de maio de 2007. 
  90. ↑ 90,0 90,1 90,2 Kraft, W. (1998). "Geriatrics in canine and feline internal medicine". European Journal of Medical Research 3 (1–2): 31–41. PMID 9512965. 
  91. ↑ Nassar R, Mosier JE, Williams LW (1984). "Study of the feline and canine populations in the greater Las Vegas area". American Journal of Veterinary Research 45 (2): 282–287. PMID 6711951. 
  92. ↑ "What Is the Average Lifespan of a Cat?". The Spruce Pets. Consultado o 6 de xuño de 2018. 
  93. ↑ "Me-wow! Texas Woman Says Cat is 30 Years Old – Although She Can't Hear or See Very Well, Caterack the Cat Is Still Purring". MSNBC.MSN.com. New York: Microsoft. 30 de setembro de 2009. Arquivado dende o orixinal o 02 de outubro de 2009. Consultado o 30 de setembro de 2009. 
  94. ↑ Guinness World Records (reprint ed.). Bantam Books. 2010. p. 320. ISBN 978-0-553-59337-2. 
  95. ↑ "Cat Care: Spay–Neuter". ASPCA.org. New York: American Society for the Prevention of Cruelty to Animals. 2011. Arquivado dende o orixinal o 19 de maio de 2012. Consultado o 14 de decembro de 2011. 
  96. ↑ Huston, Lorie (17 de decembro de 2012). "Veterinary Care for Your New Cat". PetMD. Arquivado dende o orixinal o 08 de maio de 2017. Consultado o 31 de xaneiro de 2017. 
  97. ↑ Nie, W.; Wang, J.; O'Brien, P. C. (2002). "The Genome Phylogeny of Domestic Cat, Red Panda and Five Mustelid Species Revealed by Comparative Chromosome Painting and G-banding". Chromosome Research 10 (3): 209–222. PMID 12067210. doi:10.1023/A:1015292005631. 
  98. ↑ Pontius, J. U.; Mullikin, J. C.; Smith, D. R.; Agencourt Sequencing Team; NISC Comparative Sequencing Program; et al. (2007). "Initial Sequence and Comparative Analysis of the Cat Genome". Genome Research 17 (11): 1675–1689. PMC 2045150. PMID 17975172. doi:10.1101/gr.6380007. 
  99. ↑ O'Brien, Stephen J.; Johnson, W.; Driscoll, C.; Pontius, J.; Pecon-Slattery, J.; Menotti-Raymond, M. (2008). "State of Cat Genomics". Trends in Genetics 24 (6): 268–279. PMID 18471926. doi:10.1016/j.tig.2008.03.004. 
  100. ↑ Sewell, A. C.; Haskins, M. E.; Giger, U. (2007). "Inherited Metabolic Disease in Companion Animals: Searching for Nature's Mistakes". Veterinary Journal 174 (2): 252–259. PMC 3132193. PMID 17085062. doi:10.1016/j.tvjl.2006.08.017. 
  101. ↑ O'Brien, Stephen J.; Menotti-Raymond, M.; Murphy, W. J.; Yuhki, N. (2002). "The Feline Genome Project". Annual Review of Genetics 36: 657–686. PMID 12359739. doi:10.1146/annurev.genet.36.060602.145553. 
  102. ↑ Germain, E.; Benhamou, S.; Poulle, M.-L. (2008). "Spatio-temporal Sharing between the European Wildcat, the Domestic Cat and their Hybrids". Journal of Zoology 276 (2): 195–203. doi:10.1111/j.1469-7998.2008.00479.x. 
  103. ↑ 103,0 103,1 Barratt, David G. (1 June 1997). "Home Range Size, Habitat Utilisation and Movement Patterns of Suburban and Farm Cats Felis catus". Ecography 20 (3): 271–280. JSTOR 3682838. doi:10.1111/j.1600-0587.1997.tb00371.x. 
  104. ↑ Randall, Walter; Johnson, R. F.; Randall, S.; Cunningham, J. T. (1985). "Circadian rhythms in food intake and activity in domestic cats". Behavioral Neuroscience 99 (6): 1162–1175. PMID 3843546. doi:10.1037/0735-7044.99.6.1162. 
  105. ↑ Jouvet, Michel (1979). "What Does a Cat Dream About?". Trends in Neurosciences 2: 280–282. doi:10.1016/0166-2236(79)90110-3. 
  106. ↑ 106,0 106,1 Hadzima, Eva (2016). "Everything You Need to Know About Hairballs". Arquivado dende o orixinal o 06 de outubro de 2016. Consultado o 11 de novembro de 2018. 
  107. ↑ Boshel, J.; Wilborn, W. H; Singh, B. B.; Peter, S.; Stur, M. (1982). "Filiform Papillae of Cat Tongue". Acta Anatomica 114 (2): 97–105. PMID 7180385. doi:10.1159/000145583. 
  108. ↑ Pontier, Dominique; Natoli, Eugenia (1996). "Male Reproductive Success in the Domestic Cat (Felis catus L.): A Case History". Behavioural Processes 37 (1): 85–88. doi:10.1016/0376-6357(95)00070-4. 
  109. ↑ Crowell-Davis, S. L.; Curtis, T. M.; Knowles, R. J. (2004). "Social Organization in the Cat: A Modern Understanding" (PDF). Journal of Feline Medicine and Surgery 6 (1): 19–28. PMID 15123163. doi:10.1016/j.jfms.2003.09.013. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 20 de xullo de 2011. Consultado o 21 de maio de 2008. 
  110. ↑ Levine, E.; Perry, P.; Scarlett, J.; Houpt, K. (2005). "Intercat Aggression in Households Following the Introduction of a New Cat" (PDF). Applied Animal Behaviour Science 90 (3–4): 325–336. doi:10.1016/j.applanim.2004.07.006. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 26 de marzo de 2009. Consultado o 8 de abril de 2009. 
  111. ↑ "Dogs and Cats – Getting Along". PetUniversity. Arquivado dende o orixinal o 17 de xuño de 2013. Consultado o 4 de xullo de 2013. 
  112. ↑ "The Cat Body: Adolescence and Sexual Maturity". AnimalPlanet. Discovery Communications. 2007. "Cat Guide". Arquivado dende o orixinal o 30 de xuño de 2008. 
  113. ↑ McComb, K.; Taylor, A. M.; Wilson, C.; Charlton, B. D. (2009). "The Cry Embedded within the Purr". Current Biology 19 (13): R507–508. PMID 19602409. doi:10.1016/j.cub.2009.05.033. 
  114. ↑ Soennichsen, Susan; Chamove, Arnold S. (2015). "Responses of cats to petting by humans". Anthrozoos 15 (3): 258–265. doi:10.2752/089279302786992577 – vía MUN Libraries. 
  115. ↑ "Cat Behavior: Body Language". AnimalPlanet. 2007. Arquivado dende o orixinal o 24 de febreiro de 2009. Consultado o 7 de setembro de 2012. 
  116. ↑ Cafazzo, S.; Natoli, E. (2009). "The Social Function of Tail Up in the Domestic Cat (Felis silvestris catus)". Behav. Processes 80 (1): 60–66. PMID 18930121. doi:10.1016/j.beproc.2008.09.008. 
  117. ↑ "Most Popular Pets In The World - 2018". IoT Records. 16 de marzo de 2018. Arquivado dende o orixinal o 30 de maio de 2020. Consultado o 16 de agosto de 2018. 
  118. ↑ Walden, Liz. "A Guide to Worldwide Pet Ownership". PetSecure. Consultado o 16 de agosto de 2018. 
  119. ↑ "Humane society launches national cat census". CBC News (Canadian Broadcasting Corporation). Arquivado dende o orixinal o 24 de outubro de 2012. Consultado o 18 de setembro de 2012. 
  120. ↑ "Cats Be". Arquivado dende o orixinal o 22 de setembro de 2012. Consultado o 18 de setembro de 2012. 
  121. ↑ "The Supreme Cat Census". Arquivado dende o orixinal o 22 de abril de 2013. Consultado o 18 de setembro de 2012. 
  122. ↑ "About Pets". IFAHEurope.org. Animal Health Europe. Arquivado dende o orixinal o 06 de outubro de 2014. Consultado o 3 de outubro de 2014. 
  123. ↑ Legay, J. M. (1986). "Sur une tentative d'estimation du nombre total de chats domestiques dans le monde". Comptes Rendus de l'Académie des Sciences, Série III (en francés) 303 (17): 709–712. PMID 3101986. 
  124. ↑ "Cats: Most interesting facts about common domestic pets". Pravda. Arquivado dende o orixinal o 06-10-2014. Consultado o 3 de outubro de 2014. 
  125. ↑ "Study Traces Cat's Ancestry to Middle East". The New York Times. Arquivado dende o orixinal o 09 de maio de 2015. Consultado o 3 de outubro de 2014. 
  126. ↑ Gehrt, Stanley D.; Riley, Seth P. D.; Cypher, Brian L. (12 de marzo de 2010). Urban Carnivores: Ecology, Conflict, and Conservation. Johns Hopkins University Press. ISBN 9780801893896. Arquivado dende o orixinal o 31 de decembro de 2015. Consultado o 3 de outubro de 2014. 
  127. ↑ Rochlitz, Irene (17 de abril de 2007). The Welfare of Cats. Springer Science & Business Media. ISBN 9781402032271. Arquivado dende o orixinal o 31 de decembro de 2015. Consultado o 3 de outubro de 2014. 
  128. ↑ "What Is That They're Wearing?" (PDF). Humane Society of the United States. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 01 de decembro de 2006. Consultado o 22 de outubro de 2009. 
  129. ↑ Stallwood, Kim W., ed. (2002). A Primer on Animal Rights: Leading Experts Write about Animal Cruelty and Exploitation. Lantern Books. 
  130. ↑ "EU proposes cat and dog fur ban". BBC News (British Broadcasting Corporation). 20 de novembro de 2006. Arquivado dende o orixinal o 02 de xaneiro de 2009. Consultado o 22 de outubro de 2009. 
  131. ↑ Ikuma, Carly (27 de xuño de 2007). "EU Announces Strict Ban on Dog and Cat Fur Imports and Exports". HSUS.org. Humane Society International. Arquivado dende o orixinal o 17 de febreiro de 2009. Consultado o 14 de decembro de 2011. 
  132. ↑ Brush, Stephen G. (1980). "The Chimerical Cat: Philosophy of Quantum Mechanics in Historical Perspective". Social Studies of Science 10 (4): 393–447. JSTOR 284918. 
  133. ↑ "Día internacional del Gato 2022: ¿Por qué se celebra hoy y otras dos veces más?" (en castelán). 
  134. ↑ 134,0 134,1 "First Aid: Animal Bites". Nemours Foundation. 2017. Arquivado dende o orixinal o 18 de maio de 2017. Consultado o 18 de xuño de 2017. 
  135. ↑ "Animal Bites". HandCare.org. American Society for Surgery of the Hand. 2017. Arquivado dende o orixinal o 28 de xullo de 2017. Consultado o 18 de xuño de 2017. 
  136. ↑ 136,0 136,1 Chomel, Bruno (2014). "Emerging and Re-Emerging Zoonoses of Dogs and Cats". Animals 4 (3): 434–445. ISSN 2076-2615. PMC 4494318. PMID 26480316. doi:10.3390/ani4030434. 
  137. ↑ 137,0 137,1 "Cats". Ohio Department of Health. 21 de xaneiro de 2015. Arquivado dende o orixinal o 27 de novembro de 2016. Consultado o 26 de novembro de 2016. 
  138. ↑ Stull, J. W.; Brophy, J.; Weese, J. S. (2015). "Reducing the risk of pet-associated zoonotic infections". Canadian Medical Association Journal 187 (10): 736–743. ISSN 0820-3946. PMC 4500695. PMID 25897046. doi:10.1503/cmaj.141020. 
  139. ↑ 139,0 139,1 139,2 139,3 139,4 Clutton-Brock, Juliet (1999) [1987]. A Natural History of Domesticated Mammals (2nd ed.). Cambridge, England: Cambridge University Press. p. 138. ISBN 0-521-63495-4. 
  140. ↑ Muir, Hazel (8 de abril de 2004). "Ancient Remains Could Be Oldest Pet Cat". New Scientist. Arquivado dende o orixinal o 21 de decembro de 2007. Consultado o 23 de novembro de 2007. 
  141. ↑ Walton, Marsha (9 de abril de 2004). "Ancient Burial Looks Like Human and Pet Cat". CNN.com. Arquivado dende o orixinal o 22 de decembro de 2007. Consultado o 23 de novembro de 2007. 
  142. ↑ Mason 1984, p. 220.
  143. ↑ Mark, Joshua J. (17 de febreiro de 2012). "Cats in the Ancient World". Ancient.eu. Ancient History Encyclopedia Ltd. Arquivado dende o orixinal o 02 de xaneiro de 2018. Consultado o 17 de agosto de 2018. 
  144. ↑ Engels 2001, pp. 57-58.
  145. ↑ 145,0 145,1 145,2 145,3 145,4 145,5 145,6 145,7 145,8 Rogers, Katherine M. (2006). Cat. London: Reaktion Books. pp. 18–20. ISBN 978-1-86189-292-8. 
  146. ↑ Engels 2001, p. 57.
  147. ↑ Engels 2001, p. 74.
  148. ↑ Engels 2001, pp. 77–79.
  149. ↑ Engels 2001, p. 79.
  150. ↑ 150,0 150,1 150,2 150,3 Beadle, Muriel (1977). Cat. New York: Simon & Schuster. p. 76. ISBN 978-0671224516. 
  151. ↑ Mason 1984, p. 223.
  152. ↑ Pate, Alan (2008). "Maneki Neko: Feline Fact & Fiction". Daruma Magazine. Amagasaki, Japan: Takeguchi Momoko. Arquivado dende o orixinal o 30 de decembro de 2012. Consultado o 30 de decembro de 2012. 
  153. ↑ Faulkes, Anthony (1995). Edda. p. 24. ISBN 0-460-87616-3. 
  154. ↑ 154,0 154,1 154,2 Ginzberg, Louis (1909). The Legends of the Jews, Vol. I: The Sixth Day (PDF). Traducido por Szold, Henrietta. Philadelphia: Jewish Publication Society. 
  155. ↑ Geyer, Georgie Anne (2004). When Cats Reigned Like Kings: On the Trail of the Sacred Cats. Kansas City, Missouri: Andrews McMeel Publishing. ISBN 0-7407-4697-9. 
  156. ↑ Reeves, Minou (2000). Muhammad in Europe. New York University Press. p. 52. ISBN 0-8147-7533-0. 
  157. ↑ Al-Thahabi, Shamsuddin. "Biography of al-Rifai". سير أعلام النبلاء (en árabe). Arquivado dende o orixinal o 25 de outubro de 2014. Consultado o 11 de novembro de 2014. 
  158. ↑ Oliver, Harry (2010). "Animals". Black Cats & Four-Leaf Clovers: The Origins of Old Wives' Tales and Superstitions in Our Everyday Lives. Penguin. ISBN 9781101442814. 
  159. ↑ 159,0 159,1 "Are Black Cats Really Bad Luck? [Hoax]". SocialNewsDaily.com. Arquivado dende o orixinal o 22 de decembro de 2015. Consultado o 19 de decembro de 2015. 
  160. ↑ Davies, Norman (1996). Europe: A History. Oxford University Press. p. 543. ISBN 0-198-20171-0. 
  161. ↑ Frazer, Sir James George. The Golden Bough, (1922). Online version. Arquivado 8 de decembro de 2006 en Wayback Machine.
  162. ↑ Sugobono, Nora (7 de marzo de 2010). "Las vidas del gato". El Comercio (en castelán) (Lima, Peru). Arquivado dende o orixinal o 27 de xaneiro de 2012. Consultado o 19 de marzo de 2010. 
  163. ↑ "Qual é a origem da lenda de que os gatos teriam sete vidas?". Mundo Estranho (en portugués). São Paulo, Brazil: Abril Media. Arquivado dende o orixinal o 17 de novembro de 2015. Consultado o 15 de novembro de 2015. 
  164. ↑ Dowling, Tim (19 de marzo de 2010). "Tall tails: Pet myths busted". The Guardian. Arquivado dende o orixinal o 09 de setembro de 2013. Consultado o 18 de marzo de 2010. 
  165. ↑ "The ASPCA Warns About High-Rise Falls by Cats: High-Rise Apartments, Windows, Terraces and Fire Escapes Pose Risk to Urban Cats". New York: American Society for the Prevention of Cruelty to Animals. 30 de xuño de 2005. Arquivado dende o orixinal o 22 de maio de 2012. Consultado o 6 de xuño de 2018 – vía About.com.  (Press release.)

Véxase tamén

Outros artigos

Bibliografía

  • Case, Linda P. (2003). The Cat: Its Behavior, Nutrition, and Health (en inglés). Ames: Iowa State University Press. ISBN 0-8138-0331-4. 
  • Engels, Donald W. (2001) [1999]. Classical Cats: The Rise and Fall of the Sacred Cat (en inglés). Londres: Routledge. ISBN 0-415-26162-7. 
  • Mason, I. L. (1984). Evolution of Domesticated Animals (en inglés). Prentice Hall Press. ISBN 0-582-46046-8. 
  • Walker, Warren F. (1982). Study of the Cat with Reference to Human Beings (en inglés) (4ª ed.). Thomson Learning (Cengage). ISBN 0-03-057914-7. 
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Gato&oldid=6810730»