Haumea (planeta nanoa)

Haumea

Haumea eta bere bi ilargiak: Hiʻiaka eta Namaka
Aurkikuntza
Aurkitzailea	Brown et al.; Ortiz et al. (ofizialtasunik gabe)
Aurkikuntza data	2004–12–28 (Brown et al.); 2005eko uztaila (Ortiz et al.)
Izendapenak
Planetoide izendapena	Haumea
Zeinengatik izendatua	Haumea
Izen alternatiboa	2003 EL61
Planetoide sailkapena	Planeta nano, plutoide, TNO
Adjektiboa	Haumear
Ezaugarri orbitalak
Garaia: 2014-12-09 (JD 2457000.5)
Afelioa	51.483 AU (7.702 Tm)
Perihelioa	34.952 AU (5.229 Tm)
Ardatzerdi handia	43.218 AU (6.465 Tm)
Eszentrikotasuna	0.19126
Orbita-periodoa	284.12 a (103774 d)
Batezbesteko abiadura orbitala	4.531 km/s
Batezbesteko anomalia	209.07°
Makurdura orbitala	28.19°
Goranzko nodoaren luzera	121.79°
Perihelioaren argumentua	240.20°
Satelite ezagunak	2
Ezaugarri fisikoak
Neurriak	1,920 × 1,540 × 990 km ≈ 1,960 × 1,518 × 996 km (Keck)
Batezbesteko erradioa	620+34 −29 km ≈ 650 km (Herschel) 690 km 575+125 −50 km (Spitzer) ≈ 718 km (Keck)
Gainazal azalera	≈ 6.8×106 km2
Bolumena	1.5×109 km3
Masa	(4.006±0.040)×1021 kg 0.00066 Lurra
Batezbesteko dentsitatea	2.6 g/cm3 2.6–3.3 g/cm3
Gainazal grabitatea	0.63 m/s2
Ihes-abiadura	0.91 km/s
Errotazio periodo siderala	0.163146±0.000004 d (3.9155±0.0001 h)
Albedoa	0.804+0.062 −0.095  0.7±0.1  0.84+0.1 −0.2  0.70–0.75
Tenperatura	< 50 K
Espektro mota	(Neutral) B−V = 0.64, V−R = 0.33  B0−V0 = 0.646
Ageriko magnitudea	17.3 (oposizioa)
Magnitude absolutua  (H)	0.03±0.43

Haumea (ikurra: ) Kuiperren gerrikoan dagoen planeta nano bat da, Plutonen masaren herena duelarik; bi ilargi ditu (Hiʻiaka eta Namaka), eta oso errotazio azkarra (4 orduko periodoa). Dentsitate handia du, beraz, harkaitzez osatuta dago, baina azalean ur-izoztua duenez, albedo handia du.

2017ko urrian eraztunak dituen aurreneko planeta nanoa dela ikusi zen.

Sateliteak

Sakontzeko, irakurri: «Haumearen sateliteak»

Haumeak bi satelite ditu, Hi'iaka eta Namaka.

Kanpo estekak

• Datuak: Q601
• Multimedia: 136108 Haumea / Q601

Artikulu hau astronomiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.