Athena Syriatou

«Ο ήλιος δεν δύει ποτέ στην Βρετανική επικράτεια», υπερηφανεύονταν οι Άγγλοι μέχρι και τα μέσα του 20ου αιώνα. Οι κόκκινες περιοχές στο χάρτη που έβλεπαν στα σχολικά τους εγχειρίδια οι μικροί μαθητές τους γέμιζαν υπερηφάνεια αλλά και τους βάρυναν με το «καθήκον του λευκού ανθρώπου», όπως το έθετε ο Raynard Kipling στο ποίημα του, «να εκπολιτίσουν τον κόσμο». Οι αντιλήψεις αυτές για την αυτοκρατορία καθώς και η εμπειρία της ίδιας της αυτοκρατορίας και από την σκοπιά των αποικιστών και των αποικισμένων είναι το θέμα αυτού του βιβλίου. Με εξαιρετική μαεστρία οι συγγραφείς της συλλογής αυτής, όλοι εκπρόσωποι της λεγόμενης αυτοκρατορικής στροφής της ιστοριογραφίας, αποδίδουν την σημασία της για εξέλιξη του σύγχρονου κόσμου. Η έμφαση δεν είναι πια στην ανάδειξη της υποτιθέμενης εκπολιτιστικής αποστολής των Βρετανών στα «μακρινά μέρη της γης» όπως τα αποκαλούσαν, αλλά στους μετασχηματισμούς, πολιτικούς, κοινωνικο-οικονομικούς και πρωτίστως πολιτισμικούς που επέφερε η άνιση σχέση της αποικιακής συνθήκης. Η ιστοριογραφία περί την αυτοκρατορία στην διάρκεια του 20ου αιώνα, η πρόσληψη των μετα-αποικιακών θεωριών από το κατεστημένο της ιστορικής κοινότητας, η κατασκευή των αποικιακών υποκειμένων ήδη από τον 18ο αιώνα, οι ιδεολογίες αντίστασης όπως τις επεξεργάζονταν διανοητές στην Ινδία τον 19ο αιώνα, ο ρατσισμός των λευκών εργατικών τάξεων, τα κριτήρια κοινωνικοποίησης στις αποικιακές λέσχες, η πρόσληψη της σεξουαλικότητας των «εξωτικών» άλλων, η πικρία που εκφράζεται μέσα από τον κινηματογράφο την στιγμή της απώλειας της αυτοκρατορίας και τέλος η νοσταλγία της αυτοκρατορίας σε ένα πολυπολιτισμικό μετα-αποικιακό περιβάλλον, είναι τα θέματα με τα οποία καταπιάνονται τα δέκα κεφάλαια του βιβλίου αυτού. Στα κείμενα αυτά διαφαίνεται η αμοιβαία επίδραση ιδεών από και προς την αυτοκρατορία, η δημιουργία υβριδικών ταυτοτήτων, η διαμόρφωση του εθνικού εαυτού μέσω της διάθλασης της αυτοκρατορίας, οι αλλεπάλληλες διεθνικές επιδράσεις, οι βιογραφίες των κινούμενων υποκειμένων που αντανακλούν την παγκοσμιότητα. Πρόκειται για δείγματα της νεότερης ιστορικής γραφής που θα μπορούσαν να ενδιαφέρουν όχι μόνο εκείνους που μελετούν ειδικά το φαινόμενο της αυτοκρατορίας αλλά γενικότερα την προσέγγιση του ιστορικού γίγνεσθαι από τους πιο αντιπροσωπευτικούς εκπροσώπους της.

Είναι η βρετανική ιστορία μια παγκόσμια ιστορία; Οι θεμελιωτές της «επιστημονικής» ιστορίας της Βρετανίας ήδη από τον 19ο αιώνα ισχυρίζονταν ότι η επιστήμη της ιστορίας αφορούσε μόνο τους παγκόσμιους και δυνατούς πολιτισμούς, όπως η αυτοκρατορική Βρετανία, και όχι τα άλλα έθνη. Σύμφωνα με αυτούς, η «εθνική ιδιαιτερότητα» της Βρετανίας ήταν η παγκόσμια απήχησή της. Το κεφάλαιο ασχολείται με τους τρόπους με τους οποίους οι ιστορικοί χειρίστηκαν την παγκοσμιότητα της βρετανικής ιστορίας, αρχίζοντας με μια σύντομη αναδρομή στην αυτοκρατορική ιστορία και συνεχίζοντας με την ανίχνευση του παγκόσμιου μέσα σε ένα δείγμα εμβληματικών βιβλίων που ασχολούνται με τη νεότερη βρετανική ιστορία, από τη δεκαετία του 1960 και μετά. Τα βιβλία αυτά, που καταχρηστικά ονομάζουμε «πανεπιστημιακά εγχειρίδια», επιλέχθηκαν για την επιδραστικότητα που είχαν, τα παλιότερα, αλλά και για τον δημόσιο προβληματισμό για το έθνος, που προκάλεσαν τα νεότερα. Ο στόχος είναι να αναδειχθεί ο τρόπος που αντιλαμβάνονται τη σύσταση του βρετανικού κράτους και των διαφορετικών εθνοτήτων του, καθώς και τη σχέση με την παγκόσμια διάσταση της ιστορίας, που διαμορφώθηκε από την εμπειρία και τα δίκτυα της αυτοκρατορίας αλλά και εκτός αυτών. Για να το πετύχει αυτό στέκεται σε τρεις κομβικές περιόδους της μεταπολεμικής βρετανικής ιστορίας, όπου οι κομβικές αλλαγές αντανακλώνται και στην ιστοριογραφία.

«Το Λονδίνο στις φλόγες και η κατασκευή του λαού», στο Μ. Παπαθανασίου, Κ. Γαγανάκης, Ν. Γιαντσή, Μ. Ντούρου-Ηλιοπούλου, Κ. Ράπτης (επιμ.), Ευρωπαϊκές πόλεις σε κρίση, από τον Μεσαίωνα μέχρι σήμερα, Ηρόδοτος, Αθήνα 2022, σελ. 431-462.
Το κεφάλαιο αυτό επικεντρώνεται στην εμπειρία του βομβαρδισμού του Λονδίνου κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, και έχει σκοπό να δείξει με ποιους τρόπους η εμπειρία αυτή, ως «πόλεμος στα μετόπισθεν», συνέβαλε στη σμίλευση μιας νέας ιδέας σχετικά με τον βρετανικό λαό. Ο βομβαρδισμός, που διεξαγόταν με σφοδρότητα και σε άλλες βρετανικές πόλεις, διήρκεσε από το φθινόπωρο του 1940 έως την άνοιξη του 1941, ωστόσο δεν μπόρεσε να προκαλέσει την πίεση για παράδοση του βρετανικού λαού στον εχθρό, σύμφωνα με τα σχέδια του Χίτλερ. Παράλληλα με τον βομβαρδισμό, εξελίχθηκε μια πρωτοφανής εκστρατεία προπαγάνδας, που είχε σκοπό την ενθάρρυνση των πολιτών στη μητρόπολη, η οποία διεξάγονταν με όλα τα μέσα της εποχής και κυρίως με το ραδιόφωνο (καθημερινές εκπομπές του ίδιου του Churchill), αφίσες στον δημόσιο χώρο, ταινίες, ντοκιμαντέρ και ελεγχόμενη δημοσιογραφία. Στον λόγο του κράτους προς τους πολίτες που δοκιμάζονταν, ο βρετανικός λαός παρουσιαζόταν ενιαίος, χωρίς την ύπαρξη κοινωνικών διαφορών, και κατά συνέπεια ενωμένος και θαρραλέος μπροστά στον κίνδυνο, εμπνεόμενος από το «κοινοτικό πνεύμα». Το κράτος παρουσιαζόταν στο πλευρό όλου του λαού, με σχέδια αντιμετώπισης της παρούσας κρίσης αλλά και σχεδιασμό για τη μεταπολεμική κοινωνία. Παρόλο που η πραγματικότητα του πολέμου συχνά ερχόταν σε αντίθεση με τον κυρίαρχο κρατικό λόγο, οι πολίτες έφτιαχναν και αυτοί τον δικό τους «μύθο» αντίστασης, που συνυφαινόταν με εκείνον από την πλευρά του κράτους. Η αλληλεγγύη συνυπήρχε με την αυξημένη εγκληματικότητα, ο περίφημος ήρεμος συγκρατημένος χαρακτήρας συνυπήρχε με την πλήρη σύγχυση και την απελπισία, η καλή πρόθεση να ακούσουν τις συμβουλές του κράτους με την αγανάκτηση γι’ αυτό που θεωρούσαν εμπαιγμό, η σεμνοτυφία με την ασυνήθιστη σεξουαλική ελευθερία ως αντίδοτο στον κίνδυνο του θανάτου. Ωστόσο, η κρίση που προκάλεσε ο βομβαρδισμός στην πόλη υπήρξε και η αφορμή να στηθεί το κράτος πρόνοιας, να γιγαντωθεί ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων, να εφαρμοστούν νέες μέθοδοι για τον οικονομικό σχεδιασμό και τη δημόσια διοίκηση, με αποτέλεσμα την επόμενη χρονιά του βομβαρδισμού τη δημοσίευση του πρώτου σημαντικού σχεδίου κρατικής κοινωνικής μέριμνας, με το σχέδιο Beveridge. Κατά τις τρεις πρώτες δεκαετίες μετά τον πόλεμο ο βομβαρδισμός πέρασε σε μια προσωρινή λήθη, χωρίς να ανταγωνίζεται τη μνημόνευση της πολεμικής μηχανής, που έπαιζε τον κεντρικό ρόλο στις μεταπολεμικές ταινίες και άλλες σποραδικές εκδηλώσεις μνημόνευσης του πολέμου. Ωστόσο, μόνο μετά την έκρηξη του ενδιαφέροντος για την εμπορευματοποιημένη δημόσια ιστορία, μετά τη δεκαετία του 1980, ο βομβαρδισμός απέκτησε νέες χρήσεις στη δημόσια σφαίρα, υποσκελίζοντας ακόμα και τη μνημόνευση των πολεμικών επιχειρήσεων. Από το 1989 και με αφορμή την έκθεση του Αυτοκρατορικού Πολεμικού Μουσείου «Η εμπειρία του Blitz», η ιδέα του ενωμένου λαού αναβίωσε, υποβαθμίζοντας τις αντιθέσεις κατά τη διάρκεια του πολέμου, αλλά και τις αβυσσαλέες κοινωνικές διαφορές που είχαν προηγηθεί την περίοδο του μεσοπολέμου. Σε μια περίοδο μαζικών κοινωνικών και πολιτικών αλλαγών κατά τις δεκαετίες της διακυβέρνησης της Thatcher, ο μύθος του ενωμένου λαού που αγωνίζεται μπορούσε να καλύψει τις νέες ανισότητες. Η μνημόνευση του βομβαρδισμού ως εμπειρία του κοινοτικού πνεύματος και της ενοποίησης του λαού έγινε μια επαναλαμβανόμενη μνήμη, όπου οι όποιες διαφορές λειαίνονταν. Στο ιστότοπο μνήμης πληθοπορισμού από τους επιζήσαντες του βομβαρδισμού, που δημιουργήθηκε από το BBC, το 2005, το κυρίαρχο αφήγημα του ενοποιημένου και γενναίου λαού μπροστά στον κίνδυνο διατηρήθηκε, μαρτυρώντας όχι τόσο την αλήθεια όσο την αυτολογοκρισία και τη συναίνεση μπροστά σε ένα ωραίο ηθικό αφήγημα. Μια αξιοσημείωτη διαφορά ήταν το γεγονός ότι, στη διάρκεια της πρώτης δεκαετίας του 2000, στο Κενοτάφιο του Whitehall για τους νεκρούς του πολέμου προστέθηκαν και οι γυναίκες και οι πολίτες και στρατιώτες από τις αποικίες, ως μέρος του ενοποιημένου λαού.

Η συμπλήρωση 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση έδωσε το έναυσμα για μια τεράστια παραγωγή περιεχομένου σχετικά με το ιστορικό γεγονός και τη μνήμη του και, ακόμα, το έναυσμα για την ενδοσκόπηση περί τον εθνικό εαυτό και για την Ελλάδα και τον κόσμο. Με αφορμή τη μεγάλη παραγωγή ποικίλων μνημονικών εκδηλώσεων και ιστορικών ακαδημαϊκών συναντήσεων, δημιουργήσαμε ένα ψηφιακό αρχείο για την καταγραφή, τον σχολιασμό και την περαιτέρω προβολή στον δημόσιο λόγο των εκδηλώσεων για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Το κεφάλαιο αυτό έχει σκοπό να δείξει την κατασκευή και τη λειτουργία του ψηφιακού αυτού αρχείου, που κατασκευάστηκε υπό τη δική μου καθοδήγηση στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο, στο οποίο βρίσκονται καταγραμμένες οι δραστηριότητες αυτές, για να αποτελέσει με τη σειρά του τη βάση για ανάλυση των ιδεών του έθνους για τον εαυτό του αλλά και του υπόλοιπου κόσμου όταν στρέφεται στην Ελλάδα, τη δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα. Ο σκοπός μας δεν ήταν απλά να κατασκευάσουμε ένα σιωπηλό αρχείο, αλλά να ανοίξουμε ένα διάλογο με όλους όσοι θέλουν να εντρυφήσουν στην επέτειο του 1821 όπως την είδε το πανεπιστήμιο, η ηλεκτρονική και η έντυπη δημοσιογραφία, οι εικαστικοί καλλιτέχνες, το θέατρο, η μουσική, τα σχολεία, η Εκκλησία, οι δήμοι, ακόμα και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το κεφάλαιο εξηγεί τους τρόπους με τους οποίους το ψηφιακό αρχείο σκοπεύει να εκπληρώσει πολλαπλούς σκοπούς, όπως άλλωστε πολλοί είναι οι στόχοι όλων εκείνων που εμπλέκονται στην παραγωγή και τη συμμετοχή σε όλες αυτές τις δραστηριότητες. Ίσως πολύ σχηματικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι το αρχείο αυτό απευθύνεται και σε εκείνους που έρχονται σε αυτό από τη διάθεση της ανάκλησης της συλλογικής μνήμης για το τι σημαίνει το 1821 σήμερα, αλλά και εκείνων των ιστορικών που αναστοχάζονται και επανερμηνεύουν το ιστορικό γεγονός και τις πολλαπλές ζωές της απήχησής του, στην Ελλάδα και τον υπόλοιπο κόσμο. Συμπεριλαμβάνει δηλαδή και τη μνήμη, συλλογική αλλά και ατομική, και συγχρόνως την ιστορικοποίηση του γεγονότος, όπως ερμηνεύεται από την ακαδημαϊκή ιστορία. Η συγκατοίκηση της μνήμης και της ιστορίας είναι το εγγενές χαρακτηριστικό του, εφόσον έχει σκοπό να καταδείξει τις λειτουργίες της ιστορίας στον πολιτισμικό χώρο. Το κεφάλαιο ερμηνεύει τις συγκεκριμένες κατηγορίες συλλογών που εμπεριέχονται στην πλατφόρμα, την ακαδημαϊκή ιστορία, τα σχολεία, την Εκκλησία και τους δήμους, την τέχνη και τον υλικό πολιτισμό, καθώς και τις παραστατικές τέχνες, τη μουσική και τα μέσα ενημέρωσης, καθώς και το Διαδίκτυο, και παρουσιάζει μερικά από τα ευρήματα στις συλλογές καταγραφών οι οποίες δίνουν το στίγμα των εορτασμών.
Η πλατφόρμα αυτή φιλοδοξεί να ανοίξει μια βεντάλια προβληματισμού για μεγάλα και μικρά ερωτήματα σε σχέση με τον εθνικό εαυτό και τον κόσμο. Αποτελεί ένα έργο εκδημοκρατισμού της ιστορίας και ευρείας διάθεσής της, αποσκοπώντας στην κριτική κατανόηση του γεγονότος, προβάλλοντάς το μέσα από πολύπλευρα πρίσματα, δηλαδή από την οπτική όσο το δυνατόν περισσότερων. Αυτός είναι και ο λόγος που διεκδικεί να γίνει ένα εργαλείο ιστορικής μελέτης των ιστορικών, επαγγελματιών και μη, που θα μπορέσουν να αντλήσουν τεκμήρια και νόημα σε διαφορετικές χρονικές διαστρωματώσεις για την Ελληνική Επανάσταση και τη μνημόνευσή της.

East-West polarization is a theme that has preceded and survived the Cold War in history teaching in Britain. Despite of the call of educationalists of the late forties for a 'campaign of education for peace' through history teaching no real change occurred until the mid eighties. The contrast between a democratic West with a despotic East enjoyed an enviable longevity and appeared also in the modern textbooks of the late sixties. However the development of the New History as well as the state intervention in the curriculum redefined the purposes of history teaching. Eventually the new textbooks produced complied with a more pluralistic view of Britain making redundant, by and large, East-West polarization in history education. History teaching in schools is a reliable indicator of domestic values, perceptions of identity and the political assumptions of most societies. The period of the Cold War, a period of political, social and cultural transformation, for most western European countries, is reflected both in the intentions of educationalists in history teaching and in history textbooks for schools. This is true not only in countries where teaching materials and teaching methods were accurately designed by state educational authorities, but also in more liberal educational systems. Britain is famous for having a free market of school textbooks throughout its educational history. As regards textbooks, it has never succumbed to any state intervention such as recommendation committees, which are found in most parts of the world, let alone the approval of one appropriate textbook per level of education as it is the case in many others. This was the case even after the historical intervention in the curriculum at the beginning of the nineties when the National Curriculum was established. However, restrictions were indeed present. These might have been the result of largely social and economic circumstances, which were determining the number of textbooks to be found in the school library. They might also have been the result of a particular educational trend that was not prescriptive, yet, was strongly

This chapter argues that contemporary British national identity has been constructed on the legacy of the Second World War as well on the legacy of the reaction to the spirit of this war. This war had been crucial for the formation of modern British society and modern British state, not only because of the creation of new institutions that sprung out of necessity and problem solving during the war - to prove enduring well into post-war Britain- but also because of new attitudes towards the consistency and order of this society which were first initiated during the war, became dominant.

This article examines the reasoning, methodology, and implementation of the 1821 Greek Revolution Observatory, an archive documenting the bicentenary of the revolution. The piece showcases the various aspects of academic and public history involved in the archive’s creation, pointing out the many ways that public history records various versions of the national self. The work also demonstrates the pioneering nature of the archive in terms of the interconnectivity of historical narratives and digital ethnography. Moreover, it displays the ways in which the archive’s digital structure will facilitate key practices and usages by historians, artists, researchers, journalists, anthropologists, and others interested in historical culture.

摘要本文追溯了以英国史学界为主的英帝国史学的流变。１ ９ 世纪
和２０ 世纪初期， 史家对帝国和殖民主义进行了最初研究。其后的英帝
国史研究深受诸多思潮和方法的影响， 它们包括马克思主义史学、社会
人类学、Ｉ ９６０ 年代的激进批评、语言转向之后的后殖民理论，
以及一系
列新帝国史。文章重点关注帝国史从对技民主义的批判， 到东方主义理
论和后殖民理论， 再到侧重于考察帝国观念和心态的转变过程。这两次
转变都与底层历史息息相关， 直接影响了宗主国的政治和文化。新帝国
史面临种种困难， 如学术建制问题， 帝国史研究领域中新、旧方法的共
存等。英帝国史在很大程度上是一个政治议题，
２０ 世纪英国及英帝国的
社会史化和政治变化
， 是英帝国史学发展的重要语境。

Is it an exciting moment to be an imperial historian?
“Newfound vigour, dynamism, diversity
and even fashionability” are some of the characteristics
that imperial history is experiencing,
marvelled a historian of British imperial history,
in a recent reader about the “new imperial histories”,
who added that he was dazzled by the
“striking variety as well as sheer volume of new
work in the field”.1 That may be, but one has to
take sides on which kind of imperial history one
should celebrate. Is it a “new imperial history”
or traditional “old imperial history”? Even more
complicated seems the task of explaining what
is “new” about the new imperial history, or the
imperial turn as it is also known, and it is equally
difficult to explain what is new about the “old”
imperial history, which is also experiencing a revival.
All along, imperial history has been a highly
contested political issue, which often identified
its practitioners as proimperialists, something
which led historians and other scholars who
studied formerly colonised countries or regions
in the second quarter of the twentieth century
to drop the imperial tag in favour of “area
studies” – changing of course the point of view
and method of research – to denote an antiimperial
attitude towards the study of the imperial
experience. Furthermore, during the last
20 or so years, in which the historical profession
was transformed by the so-called “turns”,
be they cultural, linguistic, imperial or other, the
political nature of imperial history has rather intensified
than abated.

Κριτική, αντιπαραθέσεις και συμπλεύσεις με το έργο του Eric Hobsbawm, των νεότερων (του Hobsbawm) ιστορικών της βρετανικής, ευρωπαϊκής και παγκόσμιας ιστορίας. Ιστορικοί όπως ο Mark Mazower, o Gareth Stedman Jones, η Lucy Riall, η Ilaria Favretto, η Maya Jasanoff, η Sonya O Rose, η Catherine Hall,  και ο Geoff Eley αντιπαραθέτουν τα δικά τους ιστορικά ερωτήματα με εκείνα του  Hobsbawm αφού καταθέσουν την μαρτυρία τους για την σχέση τους με το έργο του. Απολογισμός του Συνεδρίου History After Hobsbawm.
This is an extended critical report of the Conference "History After Hobsbawm" which took place in London 29th of April to 1st of May 2014

Marginalia Δαμάζοντας την αποικιακή και μεταποικιακή ιστοριογραφία-Marginalia https://marginalia.gr/arthro/damazontas-tin-apoikiaki-kai-metapoikiaki-istoriografia/print/ 1/6-Marginalia-https://marginalia.gr-Δαμάζοντας την αποικιακή και μεταποικιακή ιστοριογραφία Συγγραφέας: Κλεονίκη Αλεξοπούλου Στις Φεβρουάριος 7, 2021 @ 6:24 μμ Σε | 0 σχόλια Εξουσιάζοντας τα κύματα [1] επιμ. Αθηνά Συριάτου εκδόσεις Ασίνη, 2018 | 560 σελίδες Τα τελευταία χρόνια αγάλματα πολιτικών ηγετών, επιφανών εμπόρων και αποικιακών αξιωματούχων αποκαθηλώνονται σε Βρετανία, Βέλγιο και άλλες πρώην αποικιοκρατικές δυνάμεις, με αποκορύφωμα τις κινητοποιήσεις κατά την μεγαλειώδη εξέγερση Black Lives Matter στις ΗΠΑ τον περασμένο Ιούνιο. Προγράμματα σπουδών στις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες ανανεώνονται σε αρκετά πανεπιστήμια στον κόσμο, με σκοπό την αποαποικιοποίηση της φιλοσοφικής σκέψης, της ιστορίας και της λογοτεχνίας. Σε αυτό το momentum συλλογικά έργα, όπως αυτό που επιμελήθηκε η Αθηνά Συριάτου για τις εκδόσεις Ασίνη (2018), μας προσφέρουν την ευκαιρία να γνωρίσουμε καλύτερα τον αποικιακό, αλλά και μεταποικιακό κόσμο, να στοχαστούμε περισσότερο όχι μόνο γύρω από τις ιστορικές τομές, αλλά και τις ιστορικές συνέχειες. Το βιβλίο αυτό είναι το βιβλίο που θα ήθελα να είχε βρεθεί στα χέρια μου, όταν ακόμα στη στροφή του 21ου αιώνα ήμουν φοιτήτρια πολιτικής επιστήμης και ιστορίας στην Ελλάδα κι ενδιαφερόμουν για τον κόσμο των αποικιακών αυτοκρατοριών. Τότε ελάχιστα σχετικά βιβλία κυκλοφορούσαν μεταφρασμένα στα ελληνικά, όπως η Μεταποικιακή Θεωρία του Robert Young [2] με πρόλογο της Ιωάννας Λαλιώτου (Εκδόσεις Πατάκη, 2007). Τα περισσότερα προγράμματα σπουδών στις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες δεν φιλοξενούσαν-και συνεχίζουν να μην φιλοξενούν-μαθήματα σχετικά με την αποικιακή ιστοριογραφία. Τουλάχιστον τώρα φαίνεται να υπάρχει ένα πιο έντονο εκδοτικό ενδιαφέρον για βιβλία ιστορίας και θεωρίας που μας εισάγουν σε έναν λιγότερο ελληνοκεντρικό κόσμο και μας φέρνουν πιο κοντά σε φαινομενικά μακρινές και ξένες πραγματικότητες της Αφρικής και της Ασίας, που ήταν όμως καθοριστικές για την πορεία ολόκληρης της Ευρώπης αλλά και την εξέλιξη συνολικά του νεωτερικού και μετανεωτερικού κόσμου. Το 2016 η Νήσος εκδίδει τον συλλογικό τόμο «Αποδομώντας την αυτοκρατορία. Θεωρία και πολιτική της μετααποικιακής κριτικής [3] » (επ. Αθηνά Αθανασίου) με κείμενα από τέσσερα διαφορετικά γνωστικά πεδία: την κοινωνική ανθρωπολογία, την ιστορία, τη λογοτεχνική κριτική και τη φεμινιστική θεωρία. Ο παρών συλλογικός τόμος που επιμελήθηκε η Αθηνά Συριάτου είναι μάλλον η πρώτη συστηματική προσπάθεια να εκδοθεί κάτι σχετικό στην Ελλάδα με επίκεντρο την ιστοριογραφία και όχι την ανθρωπολογία, την λογοτεχνία, τις σπουδές φύλου ή από την άλλη πλευρά τις διεθνείς σχέσεις (βλ. Σωτηρόπουλος, Χουλιάρας, Ρούσσος και Σκλιας, Ο τρίτος κόσμος. Πολιτική, κοινωνία, οικονομία, διεθνείς σχέσεις [4] , 2005). Ο τόμος αυτός μιλάει για την Βρετανική Αυτοκρατορία και τη διαμόρφωση της βρετανικής ταυτότητας κατά την αποικιακή, αλλά και μεταποικιακή περίοδο. Έχει ως σημεία αναφοράς την ιστορία της εκπαίδευσης (Hall), της