Newroz
Newroz (be Farski: نوروز, be Kurdki: نهورۆز Newroz) yew roşano ke Kurdi, Farsi, Azeriyi, Peştuni ûêb. her serre, şewa ke 20ê Adari be 21ê Adari gırê dana, a şewe firaz kenê (mıbarek kenê).
Serranê peyênan de Zazay zi ca be ca mıbarek kenê, labelê esıl ser sıftekerdena wesari zewbina name kenê. Zazayê Elewiyi 20ê Adari/Marti Hawtemal, 22yê Marti Newê Marti name kenê. Hawt ke kewno 20ıne, New ke kewno 22yıne, sebeb zi noyo ke, hesabo kıhan (hesabê teqwimê Gregori) be hesabo newe 13 roci ferq keno. Zazayê Şefıiyi na roce Serrnewa name kenê. Zazayê Henefiyi zi kışta Sêwrege, Şankûş, Çêrmug û Alduşi de amayena wesari be Kormışkan kenê şên; oyo ke yew çarşeme ra heta çarşemeyo bin rameno.
Rıçıkê (rıstımê) çekuye zıwananê Ariyan ra yeno û menaya cı roca newiya. Qıseyê Newrozi be xo varyantê Farskiyo, çûnke Farski de rûz (روز) de raresayışê vengê Zy ra aseno ke no qıse Farskiyo.
Tarixê İranıcan de zi, Newroz zey şanıka cındebiyayışi (eraxoameyış) ca gêno. Goreyê riwayeti, Asınkar Kawa duştê serdariyo zorba Dehaki de sere dano we û adır keno we. Na roce ra nat pêro şarê na erdi adır kenê we û na roce firaz kenê.
Şanıka (estanıka) Newrozi
[bıvurne | çımeyi bıvurne]Goreyê şanıke, wextê wextan de welatê İranıcan de yew padişah est bi, nameyê xo Dehak biyo. Dehak padişahê do zehf zalım biyo. Ey welati kerdê xırabe. Dew u bacaran de merdumi ca nêverdayi.