Skip to main content
“CHeriScape”, 2014–2016 (‘Cultural HERItage in LandScape’), was a three-year exploration from a (mainly western) European perspective of the cultural, social and environmental policy connections between the concepts and practices of... more
“CHeriScape”, 2014–2016 (‘Cultural HERItage in LandScape’), was a three-year exploration from a (mainly western) European perspective of the cultural, social and environmental policy connections between the concepts and practices of landscape and heritage. One of ten projects funded under the transnational pilot call of the Joint Programming Initiative on Cultural Heritage: A Challenge for Europe (JPI-CH) and coordinated by Newcastle University’s McCord Centre for Landscape, it acted through a series of five conferences organised by seven partners in five countries. Some of the partners were based in universities, others in national research and heritage management agencies.
Key Messages from CHeriScape, "Cultural Solutions for Cultural Problems". JPI pilot project 2014-2016
Research Interests:
Het is bijna ondoenlijk een inleiding te schrijven over Hans Renes en zijn rol in en betekenis voor de historische geografie. Hans heeft zich namelijk op heel veel en heel verschillende terreinen begeven en heeft en kleine 400... more
Het is bijna ondoenlijk een inleiding te schrijven over Hans Renes en zijn rol in en betekenis voor de historische geografie. Hans heeft zich namelijk op heel veel en heel verschillende terreinen begeven en heeft en kleine 400 publicaties afgeleverd. Ook heeft hij dit gedaan vanuit verschillende werkplekken in Wageningen, Utrecht en Amsterdam. Zijn oeuvre gaat van visvijvers in Zuid-Limburg via regionale studies in het kader van ruilverkavelingen en streekplannen naar theoretische erfgoedstudies, en het gaat over nationale grenzen heen. In deze bijdrage doen we een poging zijn werk en betekenis recht te doen, en laten we Hans zelf aan het woord, maar plaatsen zijn eigen teksten ook in een breder kader.
De dorpen in de dalen van Zuid-Limburg worden bij hevige regenbuien geteisterd door fikse modderstromen. In de media wordt hier met enige regelmaat verslag van gedaan . Deze ontstaan hoger op de hellingen, waar door verkeerd agrarisch... more
De dorpen in de dalen van Zuid-Limburg worden bij hevige regenbuien geteisterd door fikse modderstromen. In de media wordt hier met enige regelmaat verslag van gedaan . Deze ontstaan hoger op de hellingen, waar door verkeerd agrarisch gebruik in combinatie met slecht landschapsbeheer (het verdwijnen van de graften) de lössgrond vrij makkelijk kan afspoelen. Als tegenmaatregel worden in de dalen en langs de beeklopen regenwaterbuffers aangelegd. Vaak worden de maatregelen ook gekoppeld aan natuurherstel. We hebben hier feitelijk te maken met nieuwe elementen in het Zuid Limburgse landschap, elementen die inmiddels in een zodanig hoge dichtheid voorkomen dat ze kenmerkend voor Zuid-Limburg genoemd kunnen worden.
Wetenschappelijke bundel van bijdragen aan congres over aarden wallen in Nederland (en daarbuiten)
lexicon van landschapselementen. Zie ook de latere website met die naam: www.leestekensvanhetlandschap.nl
Het standaardwerk over beheer van historische landschapselementen
Ter gelegenheid van het 40-jarig jubileum van het Tijdschrift voor Historische Geografie trokken Marcel IJsselstijn en Henk Baas richting de Kop van Zuid in Rotterdam voor een interessant gesprek met Adriaan Geuze, oprichter en partner... more
Ter gelegenheid van het 40-jarig jubileum van het Tijdschrift voor Historische Geografie trokken Marcel IJsselstijn en Henk Baas richting de Kop van Zuid in Rotterdam voor een interessant gesprek met Adriaan Geuze, oprichter en partner van West 8, een internationaal gerenommeerd ontwerpbureau, en tevens hoogleraar landschapsarchitectuur aan de tu Delft. Geuze stelt al lang het verlies van het Nederlandse cultuurlandschap aan de kaak, hetgeen hij als Zomergast in 2015 ook aan een breed publiek kenbaar kon maken. Zijn Wie heeft dit besteld? is een gevleugelde term geworden en geeft aan dat er een enorme kloof zit
tussen wat we aan beleid maken en hoe dit in de praktijk uitwerkt. Hij ageert tegen het gebrek aan regie op de ruimte en benoemt de teloorgang van de Hollandse planningstraditie. Hoe kunnen we landschapsarchitecten, landschapsecologen en landschapshistorici beter met elkaar laten samenwerken? Welke kansen laten we liggen? En hoe kunnen we het Nederlandse cultuurlandschap beschermen, maar tegelijkertijd ruimte geven aan woningbouw, bedrijventerreinen en andere ruimteclaims? Deze onderwerpen passeerden de revue in een geanimeerd gesprek, dat Geuze alle ruimte gaf om aandacht te vragen voor wat hij noemt de systemische
benadering van het landschap.
40 years Tijdschrift voor Historische Geografie A retrospective and forward-looking overview The 40th anniversary of the Tijdschrift voor Historische Geografie (thg) prompted the editors to take stock of the 517 articles published in thg... more
40 years Tijdschrift voor Historische Geografie A retrospective and forward-looking overview The 40th anniversary of the Tijdschrift voor Historische Geografie (thg) prompted the editors to take stock of the 517 articles published in thg and its predecessor the Historisch-Geografisch Tijdschrift (hgt) since 1983 and provide metadata on author(s), main topic, keywords, period covered, location and scale level. The article is a follow-up to an earlier retrospective from 2007, which marked the journal's 25th anniversary. The editors look back at the change of publishers, the composition of the editorial board and the content development of the journal. The format of the journal has remained very stable over the years, despite major institutional developments in the field. The editors expect that the demand for historical-geographical interpretation will continue to exist and are committed to continuing to build bridges between (academic) researchers, amateurs and students over the next 40 years.
De ouderdom van groene kavelgrenzen Een behaaglijk gezicht S inds jaar en dag pleiten natuurorganisaties ervoor om het pla eland te herstellen door er weer heggen en hagen te planten. Dat geldt ook voor rijen struiken en bomen op aarden... more
De ouderdom van groene kavelgrenzen Een behaaglijk gezicht S inds jaar en dag pleiten natuurorganisaties ervoor om het pla eland te herstellen door er weer heggen en hagen te planten. Dat geldt ook voor rijen struiken en bomen op aarden wallen. Het pleidooi voor zo'n 'behaaglijk' boerenland kreeg onlangs een stimulans door de coronadrukte met wandelaars en etsers. Bovendien bestaat er een plan om dit groen een rol te geven in de voorgenomen uitbreiding van de bossen. Dat valt te lezen in een advies van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en de provincies. Bij de uitwerking van dat plan zijn Staatsbosbeheer en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed betrokken. Al dat extra bos is goed voor het klimaat. Bomen kun je als een aaneensluitend bos planten, maar je kunt ze ook combineren met lineaire heggen, hagen, houtwallen en houtsingels in het buitengebied. Bij dergelijke plannen staat meestal het landschap uit 1850 op het netvlies. Kaarten uit die tijd laten vaak kleinschalige gebieden zien, waarin akkers en weilanden door heggen, hagen en begroeide wallen begrensd zijn. Van dat soort groene kavelgrenzen nemen veel mensen aan dat die van oudsher deel van het cultuurlandschap uitmaken. Dat ze de oorspronkelijke identiteit daarvan sterk bepalen bovendien. Maar is dat eigenlijk wel zo? Welk bewijs is daarvoor? En als ze inderdaad al lang geleden voorkwamen, zijn ze er dan sinds die tijd altijd geweest?
In februari van dit jaar nam Hans Renes afscheid als universitair docent Historische geografie in Utrecht en als hoogleraar Erfgoed en ruimte aan de Vrij e Universiteit. We spraken hem over zij n brede betrokkenheid bij het vakgebied... more
In februari van dit jaar nam Hans Renes afscheid als universitair docent Historische geografie in Utrecht en als hoogleraar Erfgoed en ruimte aan de Vrij e Universiteit. We spraken hem over zij n brede betrokkenheid bij het vakgebied vanuit de uiteenlopende rollen die hij de afgelopen veertig
jaar heeft vervuld.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog bouwde de Duitse bezetter langs de Nederlandse kust een groot aantal betonnen fortificaties. In deze Neue Westwall of Atlantikwall bevonden zich twee plaatsen die als Festung werden aangeduid: Hoek van... more
Tijdens de Tweede Wereldoorlog bouwde de Duitse bezetter langs de Nederlandse kust een groot aantal betonnen fortificaties. In deze Neue Westwall of Atlantikwall bevonden zich twee plaatsen die als Festung werden aangeduid: Hoek van Holland en IJmuiden. In het ‘Bundesarchiv-Militärarchiv’ in Freiburg bevinden zich verschillende kaarten die voor onderzoek naar de Nederlandse Atlantikwall van betekenis zijn.1 De hier opgenomen kaart toont de begrenzing van de Festung IJmuiden, aangelegd in de jaren 1942-1943 rond het kwetsbare sluizencomplex met de staalindustrie van de Hoogovens en de verschillende zeehavens die voor de Duitse marine van belang waren. De bebouwing binnen de Festung werd voor een groot gedeelte gesloopt. Na de oorlog is IJmuiden weer opgebouwd aan de hand van een plan van architect W.M. Dudok. Wat de kaart van de Festung IJmuiden  boeiend maakt, is dat hij niet alleen een serie bunkers weergeeft maar de gehele omsingeling van de plaats, met Panzergräben (tankgrachten), Panzermauer (tankmuren) en Höcker (drakentanden). In deze bijdrage geven we een schets van hoe zo’n Festung was opgebouwd en wat we daar vandaag de dag nog van kunnen herkennen.
Het Nederlandse erfgoedveld is volop in ontwikkeling. Zelfs de objecten die daar op het eerste gezicht ongevoelig voor lijken, zoals kasteelruïnes, blijven letterlijk niet onberoerd. Voor diverse ruïnes bestaan er herbouwplannen die de... more
Het Nederlandse erfgoedveld is volop in ontwikkeling. Zelfs de objecten die daar op het eerste gezicht ongevoelig voor lijken, zoals kasteelruïnes, blijven letterlijk niet onberoerd. Voor diverse ruïnes bestaan er herbouwplannen die de gemoederen bezig houden. Op basis van een inventarisatie uitgevoerd in 1998 en de handreiking Een toekomst voor kasteelruïnes uit 2012 wil dit artikel een stand van zaken geven. Hoe staat het met de voorraad ruïnes anno 2019? En wat
is de invloed van plannen, projecten en restauraties op het omliggende landschap?
Naar aanleiding van verschijnen boek Objectief Nederland
Artikel in Tijdschrift RCE over 100 jaar landschapsbeleid
Bijdrage in Kastelenspecial THG 2(2017)4, 231-235
Research Interests:
Artikel over de mogelijkheid om het behoud van het historisch cultuurlandschap te verbinden met het Europees landbouwbeleid
Research Interests:
Artikel in RCE Tijdschrift over vlechtheggen en het bijbehorende ambacht van het heggenvlechten
Artikel over feiten en cijfers van behoud en beheer van landschapskwaliteit
Nawoord in 'Natuur & Cultuurhistorie -Natuur als spiegel van onze geschiedenis', pp. 77-81.
It is almost 50 years now since Dr J.K. de Cock (1918-1991) published his dissertation on the historical geography of Kennemerland. This book still counts as a standard work on the history of the settlements in the coastal region of... more
It is almost 50 years now since Dr J.K. de Cock (1918-1991) published his dissertation on the historical geography of  Kennemerland. This book still counts as a standard work on the history of the settlements in the coastal region of Holland. De Cock described settlements comprising a loose group of farms around an oval open field – a shape that was derived from the shape of elongated ‘geests’, ridges of the so-called old dunes. This work still is the basis for studies on settlement morphology.
Small settlements of non-agrarian parts of the population developed around churches and chapels. During recent decades, archaeological research has made clear that this type of settlement may date back to the High Middle Ages, but differs from an earlier pattern of settlement of a more scattered and dynamic character.
This article, based on a symposium in 2013, summarizes the present state of knowledge. It includes a new map of ‘geest’ settlements. A short biography of Dr De Cock is added as well.
Hoe kunnen nieuwe energielandschappen zich verantwoord ontwikkelen?
Nederland en de omgang met landschap, in het bijzonder de Europese Landschapsconventie, voor en na de decentralisatie van landschap en ruimtelijke ordening
Inleiding bij de publicatie ' Tot Hier en Niet Verder', over historische wallen in het Nederlandse landschap (de stand van kennis)
Bijdrage aan de publicatie ' Tot Hier en Niet Verder', over historische wallen in het Nederlandse landschap (de stand van kennis)
Kritische bespreking van de verkiezing "De Mooiste provincie van Nederland" van VNC
Bijdrage met H. Weerts in J. Schreurs en J.W. de Kort, De oertijd van de DRU. RCE, Amsersfoort, 9-13

https://archeologieinnederland.nl/publicaties?sm_field_series%24name=%22Rapportage%20Archeologische%20Monumentenzorg%22
Eindrapport project 33 Natuurbeleidsplan over selectie van historisch-geografische elementen en patronen van nationale betekenis
Eindrapport project 33 Natuurbeleidsplan over selectie van historisch-geografische elementen en patronen van nationale betekenis
Onderzoek als vervolg op Project 33 NBP Top Down en Project 33 NBP Nationaal. In dit rapport is de daadwerkelijke selectie van gebieden en elementen & patronen gemaakt. Deze zijn op een later moment ook in Cultgis gezet, dat weer deel... more
Onderzoek als vervolg op Project 33 NBP Top Down en Project 33 NBP Nationaal. In dit rapport is de daadwerkelijke selectie van gebieden en elementen & patronen gemaakt. Deze zijn op een later moment ook in Cultgis gezet, dat weer deel uitmaakte van het latere KICH.

De resultaten van Historische Geografie in Kaart zijn opgenomen in het eindrapport Ontgonnen Verleden (Baas e.a., 2001).
Research Interests:
Dit rapport is de verslaglegging van een historisch-geografisch onderzoek in opdracht van het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij, Directie Natuurbeheer. Het onderzoek maakt deel uit van project 33 van het Natuurbeleidsplan... more
Dit rapport is de verslaglegging van een historisch-geografisch onderzoek in opdracht van het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij, Directie Natuurbeheer. Het onderzoek maakt deel uit van project 33 van het Natuurbeleidsplan uit 1990 (Ministerie van LNV). Het sluit aan bij het eerder door LANDVIEW verrichte onderzoek Project 33 NBP Top down, dat in 1994 gereed is gekomen (Baas en Ligtendag 1994).
Het doel van het onderzoek is het maken van een wetenschappelijk verantwoorde selectie van categorieën historisch-geografische elementen en patronen van bovenregionale betekenis.
Onderzoek in kader van project 33 van het Natuurbeleidsplan. Naar een methode van selectie en waardering van historisch-geografische elementen en patronen in het landschap op basis van de landschapsgenese. Bevinden zijn in 2001 opgenomen... more
Onderzoek in kader van project 33 van het Natuurbeleidsplan. Naar een methode van selectie en waardering van historisch-geografische elementen en patronen in het landschap op basis van de landschapsgenese.
Bevinden zijn in 2001 opgenomen in het eindrapport Ontgonnen Verleden, zie link elders.
Research Interests:
Een van de deelfacetten van het op te zetten Meetnet Landschap is de geo-informatie over cultuurhistorische kenmerken in het landschap (meetdoel 3). Om de gegevens te structureren is een datamodel ontwikkeld en zijn voor drie... more
Een van de deelfacetten van het op te zetten Meetnet Landschap is de geo-informatie over cultuurhistorische kenmerken in het landschap (meetdoel 3). Om de gegevens te structureren is een datamodel ontwikkeld en zijn voor drie aandachtsgebieden (deSchermer, het Schermereiland en de Krimpenerwaard) de thematische gegevens in een Oracle-database opgeslagen. Daarnaast zijn de elementen met behulp van een GIS gedigitaliseerd en als Arcview shape-files opgeslagen. V ervolgens is een prototype bevragingssyteem ontwikkeld waarmee de gegevens op basis van locatie, thema en functie oftrefwoorden kunnen worden opgevraagd.
Dit is de niet-opgemaakte versie van het rapport, zonder kaarty en afbeeldingen. In opdracht van Gemeente Voorst, sector Ruimte en Algemeen Bestuur, afdeling Ruimte, Bouwen en Wonen (RBW). Met medewerking van: prof. dr. G.J. Borger... more
Dit is de niet-opgemaakte versie van het rapport, zonder kaarty en afbeeldingen.

In opdracht van Gemeente Voorst, sector Ruimte en Algemeen Bestuur, afdeling Ruimte, Bouwen en Wonen (RBW).

Met medewerking van:
prof. dr. G.J. Borger (Universiteit van Amsterdam)
dhr. M. de Haan (gemeente Voorst)
drs. V. Vreugdenhil (Landview bv)
Als voorstudie voor een landelijk meetnet zijn in 3 gebieden proefinventarisaties uitgevoerd van kleine landschapselementen.
Meest relevante onderzoek naar opzet en doel van MKLE
Onderzoek naar de bijdrage van MKLE aan de doelen van de `Nationale Landschappen'
Resultaten van een proefinventarisatie kleine landschapselementen MKLE (supplement bij Alterra-rapport 897)
Rapport van onderzoek naar oral history en landschapsbeheer, 12 interviews en 12 studies naar landschapselementen. Later ook uitgebracht als ' Boerenland als natuur' bij Uitgevrij Matrijs (Burm en Haartsen)
D. Bekius en M. Poldervaart (begeleiding H.G. Baas), Inzoomen op het historische landschap van de provincie Utrecht. De selectie en waardering van historisch-geografische elementen en patronen ten behoeve van het project... more
D. Bekius en M. Poldervaart (begeleiding H.G. Baas), Inzoomen op het historische landschap van de provincie Utrecht. De selectie en waardering van historisch-geografische elementen en patronen ten behoeve van het project Cultuurhistorische Hoofdstructuur van de provincie Utrecht.
Onderzoek in kader van Landinrichtingsproject Bornerbroek-Zenderen
Tekst en onderzoek: M.E.G. Visscher. Redactie: H.G. Baas. Met dank aan: mw. J.A.M. van den Ancker (Stichting Aardkundige Waarden, Bureau G&L), E.J. van Beusekom (Expertisecentrum LNV), G.P. Gonggrijp, J. ten Hoopen (Landschap Overijssel)... more
Tekst en onderzoek: M.E.G. Visscher. Redactie: H.G. Baas. Met dank aan: mw. J.A.M. van den Ancker (Stichting Aardkundige Waarden, Bureau G&L), E.J. van
Beusekom (Expertisecentrum LNV), G.P. Gonggrijp, J. ten Hoopen (Landschap Overijssel) en
P.D. Jungerius (Stichting Aardkundige Waarden, Bureau G&L)
Stageverslag 1991, in opdracht van Landinrichtingsdienst, Afdeling Ontwikkeling en Evaluatie Gelderland.
Onlangs verscheen de Erfgoedbalans, waarin de Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten (RACM) een overzicht op nationale schaal geeft van de drie thema's waarmee de nieuw gevormde rijksdienst zich bezighoudt: gebouwd... more
Onlangs verscheen de Erfgoedbalans, waarin de Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten (RACM) een overzicht op nationale schaal geeft van de drie thema's waarmee de nieuw gevormde rijksdienst zich bezighoudt: gebouwd erfgoed, cultuurlandschap en archeolo-gisch erfgoed. 1 Na een algemeen inleidend hoofd-stuk over erfgoed en erfgoedzorg volgen hoofd-stukken over de voorraad en de staat van het erf-goed in Nederland. Het vierde hoofdstuk gaat over kennis en kennislacunes, het vijfde over publiek en educatie. Daarna volgen een hoofdstuk over ruim-telijke ontwikkelingen en een over beleid. In het laatste hoofdstuk komen enkele specifieke actu-ele thema's aan de orde, zoals de effecten van het verdrag van Malta, Belvedere, herbestemming en instandhouding van monumenten en de financie-ring daarvan. De balans sluit af met een atlasdeel, waarin per provincie een aantal thema's in kaarten is weergegeven.
The preservation of the cultural landscape of the Netherlands is a complex matter, partly because responsibilities are divided between several ministries and administrative levels. Guided by the motto ‘conservation through development’,... more
The preservation of the cultural landscape of the Netherlands is a complex matter, partly because responsibilities are divided between several ministries and administrative levels. Guided by the motto ‘conservation through development’, the Belvedere Programme was launched in order to combine efforts and to develop and put into practice projects aiming at actively taking into account historical values in the process of spatial planning. In accordance with the European Landscape Convention (ELC), the care of the cultural landscape has increasingly become the responsibility of local authorities. Consequently landscape protection is to an increasing degree dependent on arousing public support. In shaping local policy towards landscape, all parties involved are faced with the challenge of combining scientific knowledge with local demands and initiatives. To achieve this, Landscape Development Plans and research guided by the ‘landscape biography’ concept have proven to be an effective strategy. Especially on a local level, the long-term history of humans and landscape can be used to inspire future developments.
Research Interests:
In its recent publication Erfgoedbalans, the new National Service tor Archaeology, Cultural Landscape and Built Heritage (RACM) provides a national overview of its three areas of responsibility: built heritage, man-made landscape and... more
In its recent publication Erfgoedbalans, the new
National Service tor Archaeology, Cultural Landscape
and Built Heritage (RACM) provides a
national overview of its three areas of responsibility:
built heritage, man-made landscape and
archaeological heritage. A general introductory
chapter on heritage and heritage conservation is
foliowed by chapters on the heritage stock in the
Netherlands and the state of its conservation. The
fourth chapter is about the present state of knowledge
and gaps in it, while the fifth discusses education
and public relations. This is followed by a
chapter on spatial trends and another about policy.
The final chapter discusses a number of specific
topical themes, such as the consequences of
the Malta Convention, the Belvedere Plan, the
reuse and preservation of historical buildings and
structures, and funding issues. The volume closes
with an atlas section with a number of thematic
maps for each province.
This article will not summarize the entire
content of the Erfgoedbalans. Given the theme of
the journal OverHolland, we shall focus on the
state of research on the history of architecture,
urban planning and the man-made landscape,
especially in the provinces of North and South
Holland, within the wider context of the Netherlands.
A brief review of the background that led to
the Erfgoedbalans wil I be followed by a section on
the heritage stock - that is, the buildings, sites
and landscapes that are considered to be of value,
whether or not these enjoy protected status,
before considering the state of research on this
heritage.
Duitstalige samenvatting van de Erfgoedbalans 2009 mbt landschap en stedenbouw
senior onderzoeker landschapsge-schiedenis en ruimtelijke ordening, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) 2010-heden hoofd landschap, RCE Henk Baas is hoofd landschap bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE). Het enige... more
senior onderzoeker landschapsge-schiedenis en ruimtelijke ordening, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) 2010-heden hoofd landschap, RCE Henk Baas is hoofd landschap bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE). Het enige overgebleven hoofd landschap op rijksniveau, zegt hij zelf. Dankzij het programma Belvedere, het rijksbeleid voor de relatie tussen cultuurhistorie en ruimtelijke ontwikkeling (1999-2009), is de positie van het cultureel erfgoed verbeterd. Het cultuurhistorisch landschap heeft daarvan geprofiteerd. Henk Baas hoort momenteel de brede roep om meer regie van het rijk op de zorg voor het landschap. Ook ziet hij dat het Rijk meer regie neemt. Gebrek aan samenwerking door landschapsdisciplines baart zorgen
Bossen zijn cultuurhistorische schatkamers. Zeker in die van voor 1880 liggen veel sporen uit het verleden verborgen. Bovendien zijn deze bossen zelf vaak bijzonder, omdat er stokoude boom soorten in groeien. En die oerbomen zijn... more
Bossen zijn cultuurhistorische schatkamers. Zeker in die van voor 1880 liggen veel sporen uit het verleden verborgen. Bovendien zijn deze bossen zelf vaak bijzonder, omdat er stokoude boom soorten in groeien. En die oerbomen zijn uitstekend bestand tegen veranderingen in het klimaat.
Blog op website Erfgoed en ruimte (januari 2018)
Column in Monumenten januari 2014
Column in FABULOUS FOUR - Presentation of a World Class National Park (WUR, 2016)
Research Interests:
De loop van veel Nederlandse wegen dateert van eeuwen geleden. De oudste routes zijn zelfs al in de steentijd ontstaan. Veel historische wegen hebben hun sporen in het landschap achtergelaten. Deze gids biedt een kort overzicht van onze... more
De loop van veel Nederlandse wegen dateert van eeuwen geleden. De oudste routes zijn zelfs al in de steentijd ontstaan. Veel historische wegen hebben hun sporen in het landschap achtergelaten. Deze gids biedt een kort overzicht van onze historische infrastructuur, een  collectief netwerk met een enorme tijdsdiepte.
Uit Nieuwsbrief Landschapsbeheer Nederland, rubriek Drijvende Kracht
Beheerstrategieën en voorbeeldprojecten. Brochure voor gemeenten, natuurorganisaties, waterschappen en grondeigenaren. En voor iedereen die wil bijdragen aan de actieve zorg voor het Nederlandse landschap.
Bespreking van inaugurele rede Adriaan Geuze voor Blog Stadszaken.nl
Research Interests:
4 interviews over gewenst beleid ten aanzien van veenweide en bodemdaling
Inleiding van 78 historisch geografische regiobeschrijvingen, project Panorama Nederland. https://landschapinnederland.nl/bronnen-en-kaarten/panorama-landschap
Column naar aanleiding van de uitzending van Zomergasten met Adriaan Geuze
Research Interests:
Verslag van de bijeenkomst rond de presentatie van het onderzoeksrapport Ontgonnen Verleden, met bijdragen van Guus Borger, Henk Baas en Hans Renes
Een aantal landelijke specialisten op het gebied van cultuurhistorie en landschap, Hans Renes (VU/UU), Guus Borger (UvA), Lammert Prins (RACM), Henk Baas (RACM), Jelle Vervloet (WUR) en Theo Spek (RACM/ RUG) hebben vooral gekeken naar de... more
Een aantal landelijke specialisten op het gebied van cultuurhistorie en landschap, Hans Renes (VU/UU), Guus Borger (UvA), Lammert Prins (RACM), Henk Baas (RACM), Jelle Vervloet (WUR) en Theo Spek (RACM/ RUG) hebben vooral gekeken naar de cultuurhistorische waarden
op landschappelijk niveau. Hierbij is gebruik gemaakt van een in de wetenschappelijke wereld gebruikelijke indeling van landschapsty- pen, uitgebreid met het militaire landschap en het landgoederenland- schap.
Om in de Landschapscollectie te komen, dient een landschap van een omvang te zijn dat het de meeste karakteristieken van het betreffende landschapstype kan bevatten. Ook moet een beheerder voldoende van het landschap in eigendom hebben om de ruimtelijke kwaliteit ervan te kunnen sturen. Sleutelbegrippen zijn onder andere ruimtelijke samenhang, representativiteit, gelaagdheid en gaafheid van ondergrond, zeldzaamheid, kavelpatroon en begroeiing. De staat van onderhoud is minder meegewogen.
Wervingsfolder voor vrijwilligers voor de Monitor Kleine Landschapselementen (MKLE)
Research Interests:
Rapportage van een verkenning/onderzoek naar de criteria voor de nieuwe landschapsontwikkelingsplannen (zoals die na 2001 werden vormgegeven). Dit in overleg met betrokken overheden, maatschappelijke organisaties en deskundigen.
Wandelen over boerenland is iets heel ouds, maar door de ruilverkavelingen ook weer iets nieuws. Landschapsbeheer heeft in het hele land plannen klaar liggen om wandelpaden over boerenland te realiseren. Enkele provinciale organisaties... more
Wandelen over boerenland is iets heel ouds, maar door de ruilverkavelingen ook weer iets nieuws. Landschapsbeheer heeft in het hele land plannen klaar liggen
om wandelpaden over boerenland te realiseren. Enkele provinciale organisaties Landschapsbeheer hebben al prachtige projecten uitgevoerd. Denk aan de Klompenpaden in Utrecht (en binnenkort ook in Gelderland), de Op de kuierlatten- routes in Flevoland en de Historische Wandelpaden in Friesland. Het draagvlak in de streek voor dit soort projecten blijkt enorm groot. Op sommige plekken worden de nieuwe wandelpaden geïntegreerd in lange afstandswandelpaden, waardoor een lokaal pad opeens van nationale betekenis wordt.Deze handleiding geeft aan hoe je op een praktische manier ommetjes kunt realiseren. De handleiding is primair geschreven voor Landschapsbeheerders, maar is uiteraard voor iedereen die met wandelpaden in het buitengebied aan de slag wil te gebruiken.
Bijdragen van: - F.G. van Diepen-Oost: Cultuurhistorisch beleid van de provincie Noord-Holland - J.J. Cuijpers: Enkele gedachten over cultuurhistorie en ruimtelijke planontwikkeling - A.P. Bouwens: Praktisch gebruik van... more
Bijdragen van:
- F.G. van Diepen-Oost: Cultuurhistorisch beleid van de provincie Noord-Holland
- J.J. Cuijpers: Enkele gedachten over cultuurhistorie en ruimtelijke planontwikkeling
- A.P. Bouwens: Praktisch gebruik van cultuurhistorisch onderzoek in gemeentelijk beleid
- J.P.M. Groot: Effecten en doorwerking van het onderzoek op de planvorming
- J. Renes: Behoud van cultuurhistorische waarden
- M.J.B. van den Beemt: De noodzaak van een zorgvuldig beheer
- G.J. Borger: Verder met het verleden. Cultuurhistorie als ruimtelijke identiteit
W.A. Ligtendag: Het bos, niet de bomen. Selectie en rangordening van historisch-geografische elementen.
bakhuisje; beekloop; boomgaard; celtic field; daliegaten; dorpsbrink; dijkcoupure; eendenkooi; forten; galgenberg; grafheuvels; graften; grensbomen; groeve; heideveld; houtsingels; kalkoven; karrenspoor; kasteelterrein; kerkenpad;... more
bakhuisje; beekloop; boomgaard; celtic field; daliegaten; dorpsbrink; dijkcoupure; eendenkooi; forten; galgenberg; grafheuvels; graften; grensbomen; groeve; heideveld; houtsingels; kalkoven; karrenspoor; kasteelterrein; kerkenpad; kerkterrein; knuppelpad; landweer; meetstoel; paardentil; park; pingoruïne; romeinse weg; schans; slinegrtuinen; sluisje; spoorlijn; tiendweg; tuunwallen; uitkijkheuvel; veldschans; vloeiweiden; wildwal; ijskelder; zandwallen
Recensie van Reinout Rutte (2023). Historische atlas van Nederland. Hoe ons land in 2000 jaar is ingericht (Engelstalige editie: The Making of the Netherlands. Landscape, Cities and Architecture). Uitgeverij thoth, Bussum.
Recensie van 'Michiel Purmer, Het landschap bewaard. Natuur en erfgoed bij Natuurmonumenten. Verloren, Hilversum, 2018.
89. Recensie van J. van der Vaart (2018). Sterrebos. Het Groot Heyvelt op Oud-Herlaer. Geschiedenis van een ontginningslandschap. Geschiedenis van een landgoed tussen Dommel en Bossche Broek 1736-2016. Pictures Publishers, Woudrichem.... more
89. Recensie van J. van der Vaart (2018). Sterrebos. Het Groot Heyvelt op Oud-Herlaer. Geschiedenis van een ontginningslandschap. Geschiedenis van een landgoed tussen Dommel en Bossche Broek 1736-2016. Pictures Publishers, Woudrichem. ISBN 978-92576-05-7 In: InBrabant. Tijdschrift voor Brabants Erfgoed 9(2018)2, 77.
Recensie van M. IJsselstein en Y. van Mil (2016). Atlas van het Westland. 10.000 jaar ruimtelijke ontwikkeling Thoth, Bussum. En van J. E. Abrahamse, A. van der Zee en M. Kosian (2016). Atlas van de Schie. 2500 jaar werken aan land en... more
Recensie van M. IJsselstein en Y. van Mil (2016). Atlas van het Westland. 10.000 jaar ruimtelijke ontwikkeling  Thoth, Bussum. En van J. E. Abrahamse, A. van der Zee en M. Kosian (2016). Atlas van de Schie. 2500 jaar werken aan land en water. Thoth, Bussum. In Tijdschrift voor Historische Geografie 2/2, 108-111.
Research Interests:
Ben Speet, Historische atlas van Kennemerland. Hart van Holland. Vantilt, Nijmegen, 2014, 80 p., geïll., ISBN 978 94 6004 172 3
Boekbespreking in HGT, over bundel 'Belvedere en de geschiedenis van de groene ruimte', verschenen als Historia Agriculturae 33
Bijdrage bij start EO Wijers Prijsvraag, 27 september 2019 (HAS Den Bosch)
Bijdrage Wintermiddag Netwerk Historisch Cultuurlandschap over 'De landschapsbiografie in de praktijk'
Bijdrage aan symposium Landschap & cultuurhistorie, georganiseerd door provincie Utrecht, Landschap Erfgoed Utrecht en Natuur en Milieu Utrecht.
Presentatie bij symposium Het Landschap Bewaard, voorafgaand aan promotie Michiel Purmer (7 december 2018)
Research Interests:
Bijdrage aan bijeenkomst HGVU, over Omgevingswet en landschap
Research Interests:
Presentatie bijeenkomst 'De nieuwe Omgevingswet : kansen voor het landschap', 19 oktober 2017, Landschap Overijssel
Presentatie bijeenkomst 5 september 2017, Landschapstriënnale. Over rol fotografie bij monitoring landschap.
Research Interests:
Inleiding op het symposium over het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid en het cultuurlandschap, RCE, juni 2014
Research Interests:
Inleiding symposium RCE n.a.v. verschijnen publicatie Vereniging Deltametropool, over Toekomst Veenweidelandschap, juni 2014
Research Interests:
Lezing voor de jaarvergadering van de KNOB, 2003
'Farming the historic landscape', Conference "Cultural Heritage for a more Sustainable Europe", Plovdiv, 26-27 March. Conference organized jointly by the Bulgarian presidency of the Council of the European Union and the European... more
'Farming the historic landscape', Conference "Cultural Heritage for a more Sustainable Europe", Plovdiv, 26-27 March. Conference organized jointly by the Bulgarian presidency of the Council of the European Union and the European Commission. 
Publication: https://cultureelerfgoed.nl/publicaties/farming-the-historic-landscape
At present, the Cultural Heritage Agency of the Netherlands is developing a nationwide landscape Geographical Information System (GIS). In this new conceptual approach, the Agency puts together several multi-scale landscape classifications... more
At present, the Cultural Heritage Agency of the Netherlands is developing a nationwide landscape Geographical Information System (GIS). In this new conceptual approach, the Agency puts together several multi-scale landscape classifications in a GIS. The natural physical landscapes lie at the basis of this GIS, because these landscapes provide the natural boundary conditions for anthropogenic. At the local scale a nationwide digital geomorphological GIS is available in the Netherlands. This map, that was originally mapped at 1:50,000 from the late 1970’s
to the 1990’s, is based on geomorphometrical (observable and measurable in the field), geomorphological and, lithological and geochronological criteria. When used at a national scale, the legend of this comprehensive geomorphological map is very complex which hampers use in e.g. planning practice or predictive archaeology. At the national scale several landscape classifications have been in use in the Netherlands since the early 1950’s, typically ranging in the order of 10 -15 landscape units for the entire country. A widely used regional predictive archaeological classification has 13 archaeo-landscapes. All these classifications have been defined “top-down” and their
actual content and boundaries have only been broadly defined. Thus, these classifications have little or no meaning at a local scale. We have tried to combine the local scale with the national scale. To do so, we first defined national physical geographical regions based on the new 2010 national geological map 1:500,000. We also made sure there was a reference with the European LANMAP2 classification. We arrived at 20 landscape units at the national scale, based on (1) genesis, (2) large-scale geomorphology, (3) lithology of the shallow sub-surface and (4) age. These criteria that were chosen because the genesis of the landscape largely determines its (scale of) morphology and
lithology that in turn determine hydrological conditions. All together, they define the natural boundary conditions for anthropogenic use. All units have been defined, mapped and described based on these criteria. This enables the link with the European LANMAP2 GIS. The unit “Till-plateau sand region” for instance runs deep into Germany and even Poland. At the local scale, the boundaries of the national units can be defined and precisely mapped by linking them to the 1:50,000 geomorphological map polygons. Each national unit consists of a typical assemblage of local geomorphological units. So, the newly developed natural physical landscape map layer can be used from
the local to the European scale.
In 2011, the Cultural Heritage Agency of the Netherlands produced a new GIS-based map of the different landscapes of the Netherlands in a northwestern European perspective. A new spatial planning policy document was made by the national... more
In 2011, the Cultural Heritage Agency of the Netherlands produced a new GIS-based map of the different landscapes of the Netherlands in a northwestern European perspective. A new spatial planning policy document was made by the national government, and the fact that we (as the Netherlands) have at least eleven different types of cultural landscapes was seen as a special quality, which should be cherished by the government. Because national spatial policies are more and more related to international developments, the agency was asked to make a map of the different Dutch landscapes in a northwestern European perspective.
The first layer of this map was the physical environment. While the Netherlands have the luxury to have 1:50.000 soil maps and geomorphological maps which are also aggregated to a higher landscape level, the surrounding countries do not always have such an instrument. So we had to make a new map, based on existing digital maps. This was done by expert judgement to attune existing maps to one another. Existing polygons of the digital maps were joined by reclassifying them at a higher scale level. This led to new aggregations of physical geographical landscape-units for the entire region, including the Netherlands, Belgium, Luxembourg, northern France and northwestern Germany. Next necessary steps will be refining the map and adding a layer for the anthropogenic landscapes and landscape development.
In this paper we will present the first version of this map and hope to get the discussion on pan-European anthropogenic landscapes going.
This presentation discusses the role of citizens in the management, maintenance and conservation of the cultural heritage of agricultural landscapes. The Dutch situation is characterised by a strong bottom-up approach to landscape, with a... more
This presentation discusses the role of citizens in the management, maintenance and conservation of the cultural heritage of agricultural landscapes. The Dutch situation is characterised by a strong bottom-up approach to landscape, with a significant role of citizens.
Agricultural heritage such as coppice bushes, wooded banks, hedgerows and ponds are expressions of the past agricultural use, but the loss of their original function signifies that many such elements will disappear. Although they are made by people, and there are regional differences based on historical management, they are hardly considered heritage. At best, different policies see them as small-scale landscape elements with mainly a natural function. Arrangements for management are therefore primarily intended to maintain natural values.
Nevertheless, things are changing. Ever more such elements are considered heritage, trying to manage and maintain them as relics of the past and to promote awareness and change behaviour. The role of volunteers, residents or landowners hereby is unmistakable, and the way they look at landscape is holistic. They focus less than experts on specific objects or structures, or whether objects are natural or cultural; in general, they seem to be more interested in the way landscape as a whole presents itself to us. This is what they appreciate, and this is what they try to protect and maintain.
What is also interesting is the knowledge the local people have of the ways landscape was used and maintained by their ancestors (oral history). Are their initiatives supported by local, regional and national governments? Are they supported by heritage organisations or nature organisations? The presentation deals with these questions.
At present, the Cultural Heritage Agency of the Netherlands is developing a nationwide landscape Geographical Information System (GIS). In this new conceptual approach, the Agency puts together several multi-scale landscape... more
At present, the Cultural Heritage Agency of the Netherlands is developing a nationwide landscape Geographical
Information System (GIS). In this new conceptual approach, the Agency puts together several multi-scale landscape
classifications in a GIS. The natural physical landscapes lie at the basis of this GIS, because these landscapes
provide the natural boundary conditions for anthropogenic. At the local scale a nationwide digital geomorphological
GIS is available in the Netherlands. This map, that was originally mapped at 1:50,000 from the late 1970’s
to the 1990’s, is based on geomorphometrical (observable and measurable in the field), geomorphological and,
lithological and geochronological criteria. When used at a national scale, the legend of this comprehensive geomorphological
map is very complex which hampers use in e.g. planning practice or predictive archaeology. At the
national scale several landscape classifications have been in use in the Netherlands since the early 1950’s, typically
ranging in the order of 10 -15 landscape units for the entire country. A widely used regional predictive archaeological
classification has 13 archaeo-landscapes. All these classifications have been defined “top-down” and their
actual content and boundaries have only been broadly defined. Thus, these classifications have little or no meaning
at a local scale. We have tried to combine the local scale with the national scale. To do so, we first defined national
physical geographical regions based on the new 2010 national geological map 1:500,000. We also made sure there
was a reference with the European LANMAP2 classification.We arrived at 20 landscape units at the national scale,
based on (1) genesis, (2) large-scale geomorphology, (3) lithology of the shallow sub-surface and (4) age. These
criteria that were chosen because the genesis of the landscape largely determines its (scale of) morphology and
lithology that in turn determine hydrological conditions. All together, they define the natural boundary conditions
for anthropogenic use. All units have been defined, mapped and described based on these criteria. This enables the
link with the European LANMAP2 GIS. The unit “Till-plateau sand region” for instance runs deep into Germany
and even Poland. At the local scale, the boundaries of the national units can be defined and precisely mapped by
linking them to the 1:50,000 geomorphological map polygons. Each national unit consists of a typical assemblage
of local geomorphological units. So, the newly developed natural physical landscape map layer can be used from
the local to the European scale.
In The Netherlands, a non-governmental organization called Vereniging Nederlands Cultuurlandschap introduced in 2005 a plan which is called ‘Deltaplan voor het Nederlandse landschap’ (Delta Plan for the Dutch Landscape). Reason for this... more
In The Netherlands, a non-governmental organization called Vereniging Nederlands Cultuurlandschap introduced in 2005 a plan which is called ‘Deltaplan voor het Nederlandse landschap’ (Delta Plan for the Dutch Landscape). Reason for this ambitious plan was the deterioration of the Dutch landscape, because of agriculture, building infrastructure and houses, or simply by lack of maintenance. The plan aims at restoring the cultural landscape by planting all kinds of hedges or wood banks. The 19th century is the time of reference. A part of the plan aims at making the countryside more attractive tot visitors, so all kinds of pathways should bring people from cities into the countryside. This plan was broadly accepted. And why not, because, who doesn’t want to live in a beautiful landscape, with high natural and historical value. But the historical value is somewhat exaggerated, as it seems. Is the re-introduction of wood banks, of tree-lines and ancient type of layed-hedges historically correct? What historical reference is used for these ideas? Is it the landscape of the 19th century, or that of the 15th century? Are later adjustments to cultural landscapes not of interest as well? Is a recent, flat and windy landscape not as valuable as a small-scale, enclosed landscape? The latter type of landscape is in most cases not older than 1800.
To give meaning to this kind of initiatives, it is useful to have historical information, or knowledge, of all kinds of enclosed landscapes and of the hedges or wooded banks that are part of these landscapes. The problem is that we have insufficient knowledge, at least, on a national scale. The Cultural Heritage Agency organized in 2011 a meeting in which actual knowledge about these subjects was presented from different perspectives (i.e. archaeology, historical geographical, scale, planning, European). This knowledge can be used in the debate about restoring landscapes to its ‘original’ state, as suggested by the Vereniging Nederlands Cultuurlandschap in 2005. In my presentation I will present an overview of the outcomes of this project. What do we know about these elements and the landscapes they are part of? I will address some questions which are of a broader – European – interest. Can we work together in answering these questions?
Paper presented during the 26th session Permanent European Conference for the Study of the Rural Landscape: "Unraveling the Logics of Landscape" - 8-12 September 2014, Gothenburg & Mariestad.
Research Interests:
Geen digitaal bestand van beschikbaar, dus ouderwets naar de bieb of via internet bestellen.
Research Interests: