Engin Erdem

This article deals with Ibn Sīnā’s criticisms of Aristotle regarding what the place of God should be in the science of metaphysics. From Aristotle’s point of view, the existence of God is proved by the proof of motion in physics and is held as a subject matter in a science that comes after physics, which is metaphysics. According to him, metaphysics is the most sublime science because God is its subject matter. The most striking criticism against Aristotle’s conception of metaphysics was put forward by Ibn Sīnā. From Ibn Sīnā’s point of view, the most important problem encountered in Aristotle’s understanding of metaphysics is that ontology and theology are intertwined. According to him, God cannot be a subject matter in metaphysics, rather, proving the existence of God is the aim of metaphysics. The subject matter of metaphysics is being qua being, and its aim is to prove the Necessary Existent that is the principle of existence. Accordingly, for Ibn Sīnā, metaphysics is an ontolog...

Using the term "Necessary Existent" for God is one of the most important innovations that Avicenna brought into philosophical and theological thought. The term Necessary Existent has been widely accepted in both Islamic and Western tradition and has been at the center of discussions such as the ontological argument, cosmological argument, divine simplicity, the distinction of quiddity and existence, and the debate whether 'exist' is a predicate or not. One

... Aristoteles, Fizik, (Çev. S. Babür), İstanbul: YKY, 2001. ... Yay., 1974. En-Nesefî, Ebu'l-Muîn, Tabsıratü'l-Edille Fî Usûli'd-Din, (Haz. H. Atay), c. I, Ankara: DİB, 1993. Erdem, Engin, Gazâlî ve Swinburne'de Tanrı-Zaman İlişkisi, Ankara: A.Ü.SBE, 2001, (Basılmamış yüksek lisans tezi). ...

... 180-182,192,193; M. Sait Reçber, “Tanrı: Tasavvurları, Sıfatları ve Delilleri” (içinde) Din ve Ahlak Felsefesi (Ed. ... 29-30; Mehmet Bayrak-dar, “Fârâbi ve İbn Sînâ'da Ontolojik Delil Üzerine” İbn Sînâ: Doğumunun Bininci Yılı Armağanı, (Der. A. Sayılı), Ankara: TTK Yay., 1984, ss. ...

This article deals with Ibn Sīnā's criticisms of Aristotle regarding what the place of God should be in the science of metaphysics. From Aristotle's point of view, the existence of God is proved by the proof of motion in physics and is held as a subject matter in a science that comes after physics, which is metaphysics. According to him, metaphysics is the most sublime science because God is its subject matter. The most striking criticism against Aristotle's conception of metaphysics was put forward by Ibn Sīnā. From Ibn Sīnā's point of view, the most important problem encountered in Aristotle's understanding of metaphysics is that ontology and theology are intertwined. According to him, God cannot be a subject matter in metaphysics, rather, proving the existence of God is the aim of metaphysics. The subject matter of metaphysics is being qua being, and its aim is to prove the Necessary Existent that is the principle of existence. Accordingly, for Ibn Sīnā, metaphysics is an ontological science in terms of its subject and a theological science in terms of its aim. This new conception of metaphysics, developed by Ibn Sīnā, had a profound effect not only on Islamic thought but also on Western philosophy. In a way, the ontotheological notes of Islamic and Western thought from the Middle Ages to the present have progressed through the metaphysical symphony composed by Ibn Sīnā.

Bu makalede dogal yasa teorisi baglaminda Ibn Sinâ’nin ahlak metafizigi hakkindaki goruslerini analiz edecegim. Ilk once dogal yasa teorisini ve bu teorinin Orta Cag Hiristiyan dusuncesindeki en onemli savunucusu Aquinas’in ahlak anlayisini ana hatlariyla aciklayacagim. Daha sonra, Ibn Sinâ’nin ahlak anlayisini, onun, inayet, yaratma, sunnetullah ve nubuvvet konusundaki gorusleri baglaminda irdeleyecegim. Bu makaledeki temel tezim, Ibn Sinâ’nin metafizik sisteminin Tanri’nin yasasi (sunnetullah/yaratilis), peygamberin yasasi (seriat) ve insan aklinin yasasi (pratik felsefe) arasinda mutabakat oldugu dusuncesine dayandigidir

Gunumuzde Ibn Sinâ’nin isbât-i vâcib hakkindaki yonteminin onsel mi deneysel mi oldugu konusunda felsefeciler arasinda hararetli tartismalar ya- pilmaktadir. Felsefecilerin cogunluguna gore, Aristo’yu takip eden Ibn Sinâ Tanri’nin varligini eserden muessire giden bir yol ile aciklamaya calismakta- dir. Bu makale, Ahmed Nuri isimli cok taninmamis bir Osmanli dusunurunun bu konu hakkindaki goruslerini incelemektedir. Yazar “Isbât-i Vâcib” baslikli Osmanlica yazilmis kitabinda filozoflarin, sufilerin ve kelamcilarin gorusle- rini karsilastirmali olarak incelemektedir. Bu makalede, kitabin Ibn Sinâ’nin Tanri’nin varligini ispat konusundaki goruslerini iceren kismini ele alacagim. Ahmed Nuri’ye gore Ibn Sinâ, Tanri’nin varliginin sonuctan sebebe giden burhân-i inni ile ispatlanamayacagini ileri surmektedir. Aksine Ibn Sinâ, ken- disinin burhan-i siddikin olarak adlandirdigi, sebepten sonuca giden burhân-i limmi ile Tanri’nin varligini ispatlamaya calismaktadir. Makale, takdim, trans- kripsiyon ve sadelestirmeden olusan uc kisimdan mutesekkildir

In this paper, I examine Al-Ghazali's understanding of divine timeless eternity and his views about God's knowledge on temporal facts. Al-Ghazali holds that God, as an immutable, necessary being, and as the Creator of everything except Himself is timeless and outside of time. However, according to him, the fact that God is a timeless being does not mean that He doesn't know temporal facts. From the stand point of eternity, in which God exists, he claims, there is no real distinction between past, present and future, and knowing tensed facts would not lead to a real change in God. Having analysed al-Ghazali's position, in question, within the context of the discussions about the ontological status of tenses, it can be said that he is a B-theorist.

Bu makalede Islâm dusunce geleneginde Hanefi-Mâturidi cizgideki dusunurlerin goruslerine referansla bilgi-iman iliskisi konusunu ele alinacaktir. Bunu yaparken cevabi aranacak temel sorular sunlar olacaktir: Tanri’nin varligini bilmek nicin insanin birinci ve en te- mel gorevidir? Taklide dayanarak Tanri’nin varligina inanmak nicin dogru bir yol olamaz? Kur’ân koru korune atalarinin yolunu taklit edenler hakkinda ne soylemektedir? Insanin bilgi edinme vasitalari nelerdir? Duyu-otesi bir varlik olarak Tanri’nin varligini bilmek nasil mumkun olabilir? Bilmek ile iman etmek arasindaki fark nedir? Bilgi, iman ve guven arasinda ne tur bir iliski soz konusudur?

Using the term "Necessary Existent" for God is one of the most important innovations that Avicenna brought into philosophical and theological thought. The term Necessary Existent has been widely accepted in both Islamic and Western tradition and has been at the center of discussions such as the ontological argument, cosmological argument, divine simplicity, the distinction of quiddity and existence, and the debate whether 'exist' is a predicate or not. One

Öz Bu makale, Hanefî düşünce geleneğinin iki önemli isminin, İmam Mâtürîdî ve Ebû Zeyd Debûsî'nin genel din doktrini açısından ölüm ve hayatın anlamı hakkındaki görüşlerini analiz etmeyi amaçlamaktadır. Birinci bölümde, Mâtürîdî ve Debûsî'nin delile dayalı din anlayışının genel çerçevesi çizilmektedir. İkinci bölümde, Mâtürîdî'nin ölüm ve hayatın anlamı hakkındaki görüşleri ele alınmaktadır. Üçüncü bölümde, ilahi emir ile varlık, ilahi nehiy ile yokluk arasında dikkat çekici bir bağlantı kuran Ebû Zeyd Debûsî'nin ölüm ve hayatın anlamı hakkındaki görüşleri ele alınmakta, son bölümde ise genel bir değerlendirme yapılmaktadır. Mâtürîdî din olgusunun bizatihi kendisini ve dinin unsurlarını tartışmaya açarak çağdaş anlamda din felsefesi yapmanın oldukça özgün ve sistematik bir örneğini ortaya koymuştur. Mâtürîdî, dine ilişkin tikel, spesifik konuları tartışırken, sorunları evrensel, teorik bir temele oturtmayı, bütüncül bir metafizik bir anlayış ortaya koymayı amaçlar. Klasik Batı müziğinde barok türü eserlerde senfoni boyunca tekrar eden ana notalar olduğu gibi, Mâtürîdî'nin metafiziğinde de bütün tikel tartışmaları dikey olarak kesen tümel ilkeler mevcuttur. Mâtürîdî metafiziğinin temel ilkesi şu düşünceye dayanır: Tanrı hakîm bir varlıktır, abes hiçbir fiilde bulunmaz. Buna göre, bir şeyi bozmak için yapmak abestir; Tanrı insanı yok olması için yaratmamıştır. Yaşam sevgisi ve ölüm korkusu ölüme doğru giden sonlu bir varlık olarak insanın karşı karşıya olduğu en derin varoluşsal sorundur. Din, insanın sonluluk konusundaki nihai endişesine makul bir çözüm sunduğu ölçüde diğer dünya görüşlerine karşı güçlü bir alternatif olarak görülebilir. Mâtürîdî açısından, ne ölüm korkusunu vurgulayan kötümser anlayışlar ne de ölümü yok sayan hazcı yaklaşımlar makul bir çözüm sunmaktadır. Tanrı, ölümü insanların en çok korktuğu ve sakındığı, hayatı ise en çok sevdiği ve arzuladığı şey olarak yaratmıştır. İnsanın sınanması, ölüm korkusu ve yaşama arzusu arasında kalmasıyla ilgilidir. Mâtürîdî'ye göre, insanın karşı karşıya olduğu bu ikilem aynı zamanda çıkış yoluna da işaret etmektedir. Eğer insan, hayat sevgisi sebebiyle güzel ve yararlı işler yaparsa ve ölüm korkusuyla saçma ve çirkin işlerden kaçınırsa, kendi çabasıyla hayatını sonsuz kılıp, ebedî azaptan kurtulabilir. Diğer Hanefî düşünür, hukuk felsefecisi Ebû Zeyd Debûsî'nin görüşleri Mâtürîdî ile paralellik arz etmektedir. Debûsî'ye göre, Tanrı insanı sınamak üzere, onun tabiatına bir taraftan ruh ve aklı, diğer taraftan nefs ve hevâyı yerleştirmiştir. Nefs ve hevâ insanı bilgisizce geçici olana çağırırken, ruh ve akıl bilgiyle kalıcı olana davet eder. İnsanın sınanması, geçici ve kalıcı hayat arasında tercihte bulunmasıyla ilgilidir. Debûsî açısından, insanın kendini yokluğa düşmekten kurtarıp, ebedi hayatı kazanması aklını kullanmasına bağlıdır. Başka bir ifadeyle, akıl insanı hayata bağlar, hevâ ise onu yokluğa sürükler. Debûsî, akletmek ile varlık, cehaletle yokluk arasında paralellik kurarak ilâhî emir ve ilâhî nehiy terimlerini oldukça özgün tarzda tanımlar. Ona göre,  İthaf: Kıymetli hocam Prof. Dr. Hasan Onat'ın aziz ruhuna ithaf olunur.

M üslüman düşünce geleneğinde antik yunan felsefesinin metinlerinin çevirisinden önce dinin teorik/inanç yönünü temellendirmeyi amaçlayan Usûlu'd-Din/Kelâm ve pratik/eylem boyutunu konu eden Usul-ı Fıkıh/Hukuk Felsefesi bağımsız bilimler olarak teşekkül etmiştir. Eflatun, Aristo ve Plotinus gibi Yunan ve Helenistik filozofların metinlerinin çevirisiyle birlikte Müslüman düşünürler yeni bir sorunla karşılaşmışlardır: Varlığa ilişkin bütüncül bir açıklama sunma iddiasında olan Kelâm bilimi ile Yunan metafiziği nasıl bağdaştırılabilir? Mükellefin fiillerine ilişen normatif hükümlerin kaynağını araştıran Fıkıh bilimi ile Yunan ahlak ve siyaset düşün-cesi arasında hangi zeminde bir ilişki kurulabilir? Aynı zamanda bir kelâmcı olan, Bağdat'ta Beytü'l-Hikme'de yürütülen çeviri faaliyetlerinde aktif görev alan Kindî'nin felsefesi Aristo metafiziği ile İslam kelâmı arasındaki sentez girişiminin tipik bir örneğidir. İkinci Üstat (Muallim-i Sânî) lakabıyla anılan Fârâbî, farklı iki geleneğin karşılaşmasının beraberinde getirdiği imkân ve zaafları analiz ederek ortaya çıkan entelektüel gerilime çözüm üretmede öncü ve kurucu bir rol oynamıştır. Tanrı'nın metafiziğin konusu değil, amacı olduğunu söyleyerek bu konuda devrim niteliğinde bir yenilik ortaya koyacak olan İbn Sînâ'ya öncülük eden Fârâbî, kelam ve fıkıh geleneğinin birikimini felsefede nazari hikmet-amelî hikmet ayırımı ekseninde yorumlayarak bütüncül bir dünya görüşü ortaya koymayı başarmıştır.

On Kant's Und erstanding of Revelation. In this papeı; I exarnine Immanuel Kant's views on revelation. Considered Kant's critica! philosophy it rnight be thought that there is no room for revelation in his philosophy at first sight. But locking at his later philosophy, in which he investigate the answer of the question of"What may I hope?", we see that he seriously deals with the issue of revelation. According to him there are two kinds of revelation: inward revelation (reason) and extemal!historical revelation. The relation between this two revelations looks !ike "concentric circles", the former is narrover and the latter is larger. Kant tries to interpret the elements of extemal revelation, such as Jesus Christ, original sin ete., in terms of the narrower one and argues that there is not only a "compability" between reason and (Christian) revelation, but also a "unity". I argue that Kant's interpretataions of extemal revelation are, especially in some cases, very coercive and thus his attempt to reconcile reason and Christianity is very questionable. key words Kant, Revelation, Reason, God, Religion, Divine Command. / Giriş Vahiy konusu, bilginin kaynağı ve sınırı, iman, akıl-vahiy ilişkisi, İlahi buy-ruk teorisi vb. birçok felsefi ve teolojik meseleyle yakından ilişkili olması bakımından gerek batı gerekse İslam düşüncesinde filozof ve tealogların başlıca ilgi alanları arasında yer almıştır. Bununla birlikte din felsefesi ve teoloji alanındaki tartışmalara bakıldığında vahiy kavramının genel geçer bir tanımını yapmak pek mümkün görünmemektedir. Ancak, bu kavrama ilişkin farklı tanımların ortak özelliklerinden hareket ederek vahyin en te-mel karakteristiğinin, metafizik bir varlık olan Tann'nın insana belli haki

Ahmed Nuri: the Way oflbn Sina on Proving God's Existence
There have been hot debates among the philosophers whether lbn Sina~
argument for God's existence is apriori or a posteriori, today. The majority of the philosophers argue that Ibn Sina who follows Aristotle tries to explain