histamin

Histamin vert danna frå aminosyra histidin ved hjelp av ulike enzym, og vert også broten ned av enzym (diamin oksidase eller DAO, eldre nemning histaminase). Histamin vert først og fremst danna og lagra i dei to celletypane som er nemnde ovanfor, altså mastceller og basofile granulocyttar.

Histamin vert sett fri frå mastcellene og dei basofile granulocyttane ved allergiske reaksjonar, både ved matallergi, høysnue (også kalla allergisk snue eller rhinokonjuktivitt), astma og elveblest. Også ved nokre andre tilstandar enn allergi, mellom anna pseudoallergiske reaksjonar, dermografisme og mastocytose og ved skade på vevet vert histamin (og enkelte andre stoff) sett fri. Ved nokre tilstandar kan histamin bli sett fri også ved moderat fysisk påverknad som trykk eller skraping på huda (dermografisme), kulde eller varme (kuldeurtikaria og varmeurtikaria), eller soling (solurtikaria).

Fritt histamin har ei lang rad ulike verknader. Først og fremst gir histamin utviding av dei minste blodårane (kapillærane) og samantrekning av glatte musklar som vi har i tarmen og luftvegane. Utvidinga av kapillærane fører i sin tur til at blodtrykket vert lågare i dei sentrale delane av blodomløpet, og personen kan gå i sjokk. Denne verknaden av histamin vert motverka av adrenalin.

Kjertlar i luftvegane og spyttkjertlane vert stimulerte av histamin. Histamin tek også del i kontrollen av magesaftsekresjonen. Sprøyter ein histamin inn i huda, vert ho raud i det lokale området på grunn av utviding av dei små blodårane. Kløe er ein verknad av histamin.

Giftene hos mange insekt (bier, kveks, maur) inneheld histamin. Histamin finst også i fleire planter, mellom anna brennesle. I sjeldne tilfelle kan histamin bli danna frå histidin når bakteriar veks i enkelte matvarer (matforgiftning), som til dømes fisk. Tidlegare trudde ein at ein då hadde ei histaminforgifting, men nyare forsking viser at det er bakterievekst som gir forgiftinga, og at den auka mengda histamin berre er ein indikator på at fisken byrjar å bli skjemd. Ein får inga forgifting av den auka histaminmengda i seg sjølv (engelsk: scombroid poisoning).

Histaminintoleranse var tidlegare vurdert som årsak til matreaksjonar, men dette har ein gått bort frå. I dobbelblinda forsøk var det ingen skilnad på reaksjonane på mat med og utan histamin og på dobbelblinda provokasjonar med rein histamin mot placebo, hos pasientar som meldte om histaminintoleranse.

Legemiddel som verkar mot histamin vert kalla antihistamin. Dei vert i hovudsak brukte ved allergiske tilstandar, fordi histamin er den direkte årsaka til allergisymptoma. Histaminmolekyla vert etter frisetting frå mastceller og basofile granulocyttar bundne til mottakarmolekyl (reseptorar) på overflata av andre celler, og dette løyser ut ein reaksjon frå desse cellene som gir allergisymptoma. Antihistaminpreparata verkar ved at dei blokkerer bindinga av histamin til mottakarmolekyla (reseptorane) på celleoverflata.

Det finst ulike typar mottakarmolekyl (histaminreseptorar) på ulike typar celler.

• allergi
• allergen
• immunsystemet