self-determinasyon

SUNUŞ = Self-determinasyon (kendi kaderini tayin) hakkı, aksi görüşler de olmakla birlikte, Uluslararası Hukuk Komisyonu tarafından emredici (jus cogens) normlar arasında gösterilmiştir. = Bu hakkın jus cogens statüsünde olup olmamasından daha tartışmalı olan husus, hakkın kapsamıdır. Genel kabul, bu hakkın emredici norm olma özelliğinin sadece sömürge yönetimi ve işgal durumlarında geçerli olduğudur. Uluslararası Adalet Divanı pratiği de bu yöndedir. = Self-determinasyon hakkının kolonyalizm bağlamı dışında nasıl uygulanacağı tartışması önümüzdeki dönemin en önemli sorunlarından biri olacak gibi gözükmektedir. = Self-determinasyon hakkının sadece sömürge yönetimi ve işgal çerçevesine hapsedilmesi, sahadaki gerçekliğe uygun bir çözüm ortaya koymamaktadır. Bu bakımdan, iki uç arasında denge sağlayacak bir öneri olarak, " iç-dış " self-determinasyon tartışmasının üzerinde önemle durulması ve bu ayrım çerçevesinde self-determinasyon ilkesinin nasıl haklar getirebileceğinin yorumlanması gerektiği söylenebilir = Katalonya'nın, self-determinasyon hakkına dayanarak tek taralı bağımsızlık ilânı, uluslararası hukukun bugünkü uygulamasına göre kabul edilebilir değildir.

Uluslararası Hukuk’un esas kişisi devletlerdir. Yüzyıllar boyu uluslararası alanda sadece devletler bulunmuş, uluslararası hukuk devletlerarasındaki ilişkileri düzenleyen hukuk dalı olarak kabul edilmiştir. Modern devlet anlayışı 1648 Westfalya Barış Anlaşmasından sonra kurulan dünya düzeninde ulus devlet olarak anlaşılmaktadır. Ulus Devlet kavramı Avrupa’da ortaya çıkmış, daha sonra bir model olarak tüm dünyaya yayılmıştır. 1960lardan itibaren sömürgelerin bağımsızlık kazanmaları sürecinde de eski sömürgeler için bu model geçerli olmuştur. Sömürge devletlerinin bağımsızlıklarını kazanmaları esnasında devlet olma kriterlerinin tam olarak yerine getirip getirmedikleri incelenmemiş ve kısa bir süre içinde bütün sömürgeler bağımsız birer devlet olarak uluslararası sahneye çıkmışlardır. Ancak bu devletlerin büyük bir çoğunluğu etkin bir devlet yönetimine sahip olmadıkları için geleneksel olarak bir devletin yerine getirmesi gereken yükümlülüklerini tam olarak sağlayamamaktadırlar. Bu durum ilgili ülkelerde iç sorunlara yol açmasının yanında uluslararası alanda da sorunlar doğurmaktadır. Bu devletler küresel terörizm, silah ve insan kaçakçılığı, deniz haydutluğu gibi yasa dışı faaliyetlerin odağı haline gelmekte ve uluslararası barış ve güvenliğe tehdit oluşturmaktadırlar. Bu çalışmada uluslararası hukukta devlet kavramı incelendikten sonra başarısız devletler ele alınacak ve son olarak da başarısız devletler arasında en bilineni Somali’nin durumu değerlendirilecektir.

Türk dış politikası ve uluslararası politikanın yapılanarak günümüze evrilmesinde mihenk taşı olarak
addedilen Birinci Dünya Savaşı sonrası süreçte özellikle Wilson İlkeleri büyük önem taşımaktadır.
On dört maddeden oluşan ve aslında ifade ettikleri ve hedefledikleri farklılıklar gösteren Wilson İlkeleri
1918 yılında ilan edilmiştir. İlanıyla birlikte savaşın mağlup ülkelerinin tamamında olduğu gibi Genç
Türkiye’de de büyük heyecan ve umut yaratan İlkeler, çalışma kapsamında farklı bir perspektiften
değerlendirilerek günümüz Türk dış politikasına etkileri nezdinde incelenecektir. Wilson İlkeleri’nin kısaca
dönemin Amerikan başkanı Thomas Woodrow Wilson tarafından açıklanan, Amerika Birleşik
Devletleri (ABD)’nin Birinci Dünya Savaşı’na ilişkin on dört maddelik savaş amaçları bildirisi olduğu
ifade edilebilir. Self-determinasyon ilkesi temelinde uluslararası bir yapılanmayı önermesi bakımından
dönemin Türk aydınları tarafından da kabul görmüş olan İlkeler, aslında gizli amaçları çerçevesinde
kendi ülkesine hizmet etmeyi planlayan bir zihniyetin çalışması olarak değerlendirilebilir. Bu bağlamda
çalışma kapsamında Birinci Dünya Savaşı sonrası büyük güçler tarafından oldukça önemli olduğu
bilinen Genç Türkiye’nin Wilson İlkeleri’nin özellikle beşinci ve on ikinci maddeleriyle değerlendirilerek,
günümüzde Wilson İlkeleri benzeri içtihadi normlar kapsamında Türkiye’nin uluslararası ve özellikle
Kürt meselesi bağlamında bölgesel politikalarının nasıl şekillendiği analiz edilecektir. Bu değerlendirmede
öncelikle tarihsel arka plana yer verilecek ve günümüzde de benzeri nitelikte yaşanan bir sürecin
varlığına işaret edilerek, Türk dış politikasının nasıl şekillendiği, bu politikaların olumlu ve olumsuz
yönleri ele alınacaktır.