Yürümek

Özet: Bu çalışmada akıllı telefonların konum farkındalığı özelliğinin, sosyal ağ kullanıcılarının kent mekanındaki pratiklerine etkisi incelenmiştir. Eylemsel mekansal pratikler katmanı, Michel De Certeau’nun kentin birden çok inşa katmanından (fiziksel, eylemsel ve retorik) oluştuğu önermesi doğrultusunda ele alınmıştır. Kenti eylemsel ve retorik olarak dönüştüren tabakalara, akıllı telefonla sosyal ağlarla iletişim halindeyken yürümenin sonucu ortaya çıkan yeni mekansal pratiklerin oluşturduğu dijital-fiziksel kent ya da melez kent olarak adlandırılabilecek bir katmanın eklenmesi önerilmiştir.
Walking in the City Using Smartphones: New Forms of Urban Spatial Transformation
Abstract: This study examines how location aware technologies of smart mobs are changing urban spatial practices of social network users. Adopting Michel De Certeau’s layers of the city (physical city, organicity, mythic-poetic city) and rhetoric of walking as a framework, a new layer that can be called as digital-physical or hybrid city is suggested.

Modern kentlerde yürümek politik bir eylemdir. Bunun sebebi, modern kentlerin hâkim iktidarın ürünü olmalarının yanı sıra bu durumun insanların bedenleriyle kurdukları ilişkiye doğrudan etki etmesidir. Yürümenin insanın bedeniyle kurduğu ilişkinin derinleşmesini ve yoğunlaşmasını aynı zamanda da yürümenin sadece fiziksel değil zihinsel de bir aktivite olduğunu savunan bu çalışmada temelde modern kent eleştirisi yapılacaktır. Hâkim iktidarların ürünü olan modern kentler, bu iktidarların politik çıkarlarının devamlılığını sağlamak üzerine inşa edilmiştir. Çalışmada bireylerin ve dolayısıyla kentlerin otomobilleşmesiyle sonuçlanan bu politik çıkarların insanların bedenleriyle kurdukları ilişkiye nasıl etki ettikleri gösterilmeye çalışılacak, sonuçta yürümenin fiziksel ve zihinsel bir aktivite olmasının yanı sıra, iktidarlar tarafından oluşturulmaya çalışılan bu yabancılaşma karşısında nasıl politik bir hâl aldığı gösterilmeye çalışılacaktır.

Hepimiz içimizden bir sesin: “Alıp başımı gidesim var”, dediğini duymuşuzdur. Her ne kadar öyle olmadığına inansak da bazen çevremizdeki insanlar ve hatta kendimiz bizi yorarız. Bunu olumsuz algılamak gerekmiyor, çünkü her birimiz bir diğerimizden farklı olduğumuz için düşüncelerimiz ve eylemlerimiz de bundan ötürü farklılıklar gösterir. Böylece günlük hayattaki ilişkiler ve yoğunluk bizi yorar ve bedenimizi gitme arzusu kaplar. Belki de içimizdeki sesin – ruhumuzun – bize bir çağrısıdır bu. Ve etrafın sesini kısıp onu dinlemenin vakti gelmiştir.

Metafor nedir? gibi bir soruyla başlamak yürümenin ağırlığını, yoğunluğunu ve içine aldığı düşünce bolluğunu kavramak için en doğru yöntem olacak diye düşünüyorum. Yürümeyi doğrudan anlatmaya kalkıştığımızda çeşitli zorluklar yaşarız. Hangi yürümekten bahsediyoruzdur? Yasaklananlar mı? Akşam hava güzel diye çıkılan mı? Otobüs kaçtı diye zorunda kalınan mı? Sanıyorum ki bu yüzden Frederic Gros kitaba yürümenin tanımıyla değil yürümenin ne olmadığını anlatarak başlıyor. Yürümenin ayırt ediciliğini " bizi alıp yaşamın yatay düzlemine yerleştirir " diyerek açıklıyor. Yani felsefe profesörü bizlere yürümeyi tanımlamak yerine onun ne olmadığını anlatmış. Ama şimdi yolumuzu değiştirmeden metafor üzerinde yoğunlaşalım. Yürümeyi telaffuz ettiğimizde peşi sıra gelen bu anlam bolluğundan dolayı kavramı anlatmak için metaforize etmeye ihtiyaç duyarız. Metaforlar bizi varmak istediğimiz noktaya götüren alternatif yollardır ve belirli kalıpları yoktur. Yani doğrudan anlatamadığımız pek çok şey için metaforları kullanırız. Yürüme ifadesinin metafor olduğunu hatırlatmak, engelli insanların da yol aldığını, tekerlekli sandalye ile de olsa yola düşebildiklerini bilmek önemlidir1. Bu zeminde Yürümenin Felsefesi kitabı da keskin tanımlar yerine Nietzche'nin, Rousseau'nun, Kant'ın ve Rimbaud'nun çıktığı yürüyüşleri anlatırken düşünürlerin kendi yürüyüş tarzları hakkında bilgiler veriyor. Yürümenin Felsefe'si ayağı yere basan pek çok insan zihninin farklı çalıştığını bizlere hatırlatıyor. Metnin " emekleme " bölümünü oluşturması için metaforun ne olduğunu hatırlamanın önemli olduğunu düşündüm. Şimdi ise yürümek ve yol almak üzerine referansı yalnızca hafızam olan bir ritüelden bahsedeceğim. Sonrasında, insan neden yürür? sorusuna kitaptan cevaplar bulabiliriz. Tarihini bilmediğim geçmiş zamanlarda kabileler uzun yollar yürürmüş. Bu uzun yürüyüşler aylar, yıllar sürebilirmiş. Kabileler uzun süre yürüdüklerinde ise yürüyüşlerine ara verirlermiş. Bu molalar fiziksel dinlenmenin dışında aslında bir tür inanca da hizmet edermiş. Kabileler uzun süre yürüdükten sonra ruhlarının da onlara yetişmesini, gelmesini beklerlermiş. İskender Savaşır'a göre Kızılderililer de bu inanışa, ritüele sahip. Hatta bu pratiğin günümüzdeki işaretlerinden biri de uzun yolculuklar yapmanın kişide yarattığı benzer sıkıntılardır. Bizler de jetlag diyebiliriz ruhumuzu bekleme sürecimize, öyle değil mi? Yürümeyi hikayede anlatıldığı gibi değerlendirmek yürümenin yalnızca kısıtlı bir yönünü veriyor olabilir. Yürümenin de çıkıldığı amaca göre pek çok çeşidi vardır. Kitapta Gandhi'nin 1930'larda planını şekillendirdiği tuz yürüyüşüne ayrılan bölüm yürümenin politik anlamlarını işliyor. Bu bölümde yaşları on altı ile yetmiş sekiz arasında değişen militanların yürüyüşünden bahsediliyor. Elbette yürümenin ve yolun bir eğitim aracı olarak kullanıldığı Aborjinler'de de durum farklıdır. Walkabout filmini izleyenleriniz varsa hatırlayacaktır. Filmde iki kardeş Avustralya'nın çöllerinde mahsur kalır. Yolda etkileyici konuşmalar yaparak yürürler. Duraksadıkları bir ağacın altında dinlenirken tepeden bir genç görünür. Bu genç de ergenlik dönemine gelen ve vahşi tabiat ile 1 http://www.nbc26.com/news/170-mile-wheelchair-journey-to-lambeau-field-is-all-for-charity