Prawo Rodzinne

Klasyczna maksyma zbudowana na prawie rzymskim głosiła – lex moneat, non doceat [prawo napomina, ale nie uczy]. Tym samym, co do zasady, nie przyznawano prawu roli pouczającej, wychowawczej, czy w szer-szym odniesieniu – pedagogicznej. Nie oznacza to jednak, że prawo nie pełniło tych ról penalizując, bądź nagradzając określone czyny (zachowania). Jednakże współczesne polskie prawo rodzinne zawiera regulacje, które można uznać za pełniące wychowawczą rolę w stosunku do jednostek, a w konsekwencji do całego społeczeństwa. Są także przepisy, które pełnią rolę normującą, jednakże niosą ze sobą także element wychowawczy.

The article discusses the issue of personal juridical acts that can not be concluded by an attorney. The work uses, above all, the formal-dogmatic method, as well as comparative and historical-legal method. According to art. 95 § 1 of the Civil Code, the possibility of acting through a proxy is subject to restrictions due to the act and the nature of legal transaction. The restrictions mentioned seem incomplete-they lack the inability to act through a proxy due to another legal act. In the author's opinion, the nature of the legal transaction should be identified with non-property legal transaction. The article categorized the divisions of personal legal transactions into personal primary and personal secondary as well as personal formally and materially. Słowa kluczowe: pełnomocnictwo, czynności osobiste, stosunki niemajątkowe Key words: power of attorney, personal acts, immaterial relations Potrzebne wydaje się opraco-wanie na gruncie polskiego prawa cywilnego koncepcji osobistej czynności prawnej, której nie można dokonać przez pełnomoc-nika. Zagadnienie to tradycyjnie ujmowane jest jako dopuszczal-ność działania przez pełnomoc-nika2 w ramach przedmiotowych 1 Praca naukowa finansowana ze środ-ków budżetowych na naukę, jako pro-jekt badawczy w ramach programu Diamentowy Grant "Pełnomocni-ctwo w stosunkach niemajątkowych. Pełnomocnictwo do wyrażenia zgody na dokonanie zabiegu medycznego", nr projektu DI 2015/017345. 2 R. Longchamps de Berier, Zobowią-zania, Poznań 1948, s. 128. granic działania pełnomocnika3. Do tej pory nie było ono przed-miotem pognębionych analiz. Tematyka przejawia doniosłe znaczenia praktyczne. Pełnomoc-nictwo jest instytucją prawną, która zdecydowanie przyspiesza obrót i jest koniecznym mecha-nizmem rozwiniętej gospodarki. Jednak nie wszystkie czynności mogą być dokonane przez pełno-mocnika w imieniu mocodawcy. Wątpliwości budzi wykładnia art. 95 § 1 kc, w szczególności zawartego w nim kryterium "właś-ciwości czynności prawnej". Dała temu wyraz uchwała Sądu Naj-3 J. Fabian, Pełnomocnictwo, Warszawa 1963, s. 89.

W 2015 roku ożywiła się w Polsce dyskusja na temat zasadności istnienia tzw. „okien życia”, czyli miejsc służących do anonimowego pozostawiania dzieci. Artykuł ma na celu wprowadzenie w prawną tematykę tego zagadnienia, która w przypadku Polski nie zawiera wielu regulacji. W artykule przedstawiane są argumenty przeciwników i zwolenników „okien życia” w sytuacji prawnej i politycznej utworzonej przez Konwencję o ochronie praw dziecka i zalecenia Komitetu Praw Dziecka ONZ w tejże sprawie.
Słowa kluczowe: okna życia, prawa dziecka, Konwencji o ochronie praw dziecka, Komitet Praw Dziecka ONZ,

Przedmiotem niniejszego opracowania jest charakterystyka dowodu z opinii rodzinnego ośrodka diagnostyczno-konsultacyjnego i jego wpływu na treść orzeczeń sądowych.
Analizowane opinie generalnie należy uznać za sporządzone bardzo rzetelnie i obiektywnie. Minimalne odstępstwa od wzoru opinii przedstawionego w załączniku do rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 3 sierpnia 2001 r. nie powinny przysłaniać ich pozytywnego obrazu. Dużym problemem jest natomiast długie oczekiwanie sądu na sporządzenie opinii (średnio ponad trzy miesiące). Można postulować uzupełnianie opinii o informacje na temat samego procesu badania i o szersze odniesienia ich ustaleń do surowych wyników poszczególnych narzędzi badawczych.

Letter to Families from Pope John Paul II Gratissimam sane as a Guide for State Legislation – Summary. The 20th anniversary of the publication of the Letter to Families from Pope John Paul II Gratissimam sane is a great opportunity to recall the document and to bring to light some thoughts on family that would be useful hints for those who are bearing the legislative power. The paper presents five important ideas on marriage and family that must be, from catholic point of view, in some way present in law. The ideas concern: marriage as sovereign society, marriage as heterosexual union, the threats of gender ideology for the family, the proper relations between the parents and children, and the professional work and the work within the family unit. The Church has the right and duty „always and everywhere to proclaim moral principles, even in respect of the so-cial order” (can. 747 § 2), and the faithful are "to ensure that their actions are perme-ated with the spirit of the Gospel, and they are to heed the teaching of the Church proposed by the magisterium” (can. 227).

In its ruling on the divorce, the court rules on joint parental author‐ ity over a minor child of both spouses. Under the current legal regime, it has become a common practice, that the court delegates the exercise of paren‐ tal authority to one of the parents, lim‐ iting the parental authority of the sec‐ ond parent to speci c rights and duties in relation to the child.  e proposed amendment to the Act of 25th February 1964 – the Family and Guardianship
Code (form 3104) was dra ed by the Codi cation Committee of Family Law that cooperates with the Commissioner for Children’s Rights.  e new law intro‐ duces, co called, an “alternate custody”.  e solution is to limit the transgression of the child’s right to be brought up by both parents.  e aim of the paper is to evaluate the bill in question.
Keywords: divorce, alternate custody, welfare of the child, family law

W przepisach ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziała-niu alkoholizmowi przewidziano możliwość zastosowania obowiązku leczenia odwykowego przeciwal-koholowego względem osoby uzależnionej. Przymusowe leczenie odwykowe może być prowadzone w systemie niestacjonarnym lub stacjonarnym. Obie formy leczenia odwykowego stanowią jednak ustawowy wyjątek, bowiem jako zasadę przewidziano dobrowolne podejmowanie leczenia nałogu. W judykaturze wskazuje się w szczególności, że samo uzależnienie od alkoholu nie wystarcza do zobowiązania uczestnika do podjęcia leczenia odwykowego przeciwalkoholowego. Musi istnieć również tzw. przesłanka społeczna. Jedną z nich jest powodowanie przez osobę uzależnioną rozkładu życia rodzinnego. W praktyce orzeczniczej sądów odwoływanie się do tej okoliczności występuje często. Jednakże ustalenie, czy ma ona faktycznie miejsce, ma charakter ocenny. Nie każdy bowiem konflikt w rodzinie jest tożsamy z rozkładem pożycia. Poza tym nie można uwzględnić wniosku, jeżeli doszło już do definitywnego rozpadu więzi rodzinnych. Sąd uwzględnia przy tym stan istniejący w dacie za-mknięcia rozprawy, a zatem poprawa postępowania osoby uzależnionej, w tym podjęcie dobrowolnej terapii, musi wpływać na ostateczny kierunek rozstrzygnięcia sądu. Orzekanie o zobowiązaniu do podjęcia leczenia odwykowego przeciwalkoholowego jest szczególnie istotne, jeżeli zachodzi realna obawa, że kryzys rodziny dotkniętej alkoholizmem jednego z jej członków będzie się pogłębiał. Szybkość reakcji aparatu państwowego zwiększa zarazem prawdopodobieństwo sukcesu. Słowa kluczowe: rodzina, uzależnienie, alkoholizm, leczenie odwykowe Wprowadzenie W preambule ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r., poz. 2137, da-lej jako "ustawa") przyjęto, że niezbędnym warunkiem moralnego i materialnego dobra narodu jest życie obywateli w trzeźwości. Jednym z kluczowych uregulowań tej ustawy jest możliwość wydania przez sąd orzeczenia o zobowiązaniu osoby uzależnionej do podjęcia leczenia odwykowego przeciwalkoholowego, pod warunkiem zaistnienia ustawowo przewidzianych przesłanek. Istnienie sądowego trybu http://dx.

Kształt i forma rodziny niewątpliwe jest uwarunkowana czynnikami kulturowymi. Polska przynależy do zachodniego kręgu kulturowego ukształtowanego na bazie filozofii greckiej, prawa rzymskiego i teologii chrześcijańskiej. Te czynniki mają decydujący wpływ na kształt rodziny. Nie można jednak zapomnieć o obecnie zachodzących w Europie daleko idących zmian w normatywnym ukształtowaniu rodziny. W Polsce, zgodnie z treścią art. 18 ustawy zasadniczej, jaką jest Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej 1 , małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny. Małżeństwo nie jest już wyłącznym elementem konstytutywnym rodziny. W świetle przepisów prawa polskiego rodziną jest nawet rodzić wychowujący samotnie swoje, adoptowane dziecko lub będące pod opieką (rodzina zastępcza). Czynniki egzogenne, nierzadko związane globalnymi zmianami, powodują liczne objawy dysfunkcji współczesnej rodziny. Stąd już w tymże samym art. 18 Konstytucji RP, ustrojodawca zobowiązał się do roztoczenia szczególną opieką i ochroną rodzinę. Z kolei w art. 71 Konstytucji RP ustrojodawcę zagwarantował rodzinie dbałość o jej dobro, a także wsparcie rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza wielodzietnym i niepełnym, poprzez zapewnienie szczególnej pomocy ze strony władz publicznych 2. Zgodzić się należy z Ryszardem Sztychmilerem, który w swoim artykule zauważa, iż "[…] na podstawie art. 71 Konstytucji do przychylnego rodzinie i rodzicielstwu stanowienia i stosowania prawa są zobowiązane władze publiczne wszystkich stopni. Zgodnie z nim państwo w swojej polityce społecznej i gospodarczej zawsze winno uwzględnić dobro rodziny, a także dbać o interesy najsłabszych w rodzinie, zwłaszcza tam, gdzie rodziny nie czynią tego spontanicznie, oraz ingerować tam, gdzie rodzice nie chronią praw swoich dzieci lub wprost je łamią” .
Wprawdzie brak jest definicji legalnej pojęcia rodzina, jednak wiele uregulowań prawnych odnosi się do niej, dając asumpt do interpretacji. Także w literaturze przedmiotu podjęto próby zinterpretowania, czym jest rodzina i jak należy rozumieć to pojęcie. Przyjęto, że należy brać pod uwagę przede wszystkim więzi pokrewieństwa . Kodeks rodzinny i opiekuńczy w art. 23 wskazuje, że małżonkowie mają równe prawa i obowiązki w małżeństwie. Są obowiązani do wspólnego pożycia, do wzajemnej pomocy i wierności oraz do współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli. Art. 27 krio natomiast wskazuje, że oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli . Nie ulega zatem wątpliwości, iż rodzinę tworzą małżonkowie oraz ich potomstwo. Z perspektywy socjologicznej rodzina stanowi podstawową jednostkę społeczną i jest nieodłącznym elementem każdej struktury społecznej .
Bez względu jednak na to, w jaki sposób definiujemy pojęcie rodziny, rodzina, jako grupa osób o tożsamym pochodzeniu, istnieje niezależnie od tego, czy prawo ją reguluje. Każdorazowe odniesienie się w regulacjach prawnych do pojęcia rodziny wynika z jej znaczenia oraz jej funkcji .
W literaturze wskazuje się, że stosunki prawnorodzinne są to naturalne stosunki pokrewieństwa (macierzyństwo i ojcostwo) w takim zakresie, w jakim mają prawne znaczenie oraz stosunki ustanowione przez prawo, takie jak: małżeństwo oraz związany z nim stosunek małżeńskiej wspólności majątkowej, powinowactwo, władza rodzicielska, przysposobienie, alimentacja, opieka nad małoletnim oraz kuratela ustanowiona dla dziecka poczętego, lecz nieurodzonego, lub w celu przejściowego strzeżenia interesów małoletniego . Ze stosunków rodzinnych wynikają określone prawa i obowiązki między członkami rodziny (przede wszystkim między małżonkami oraz między rodzicami i dziećmi).
Wobec występujących współcześnie dysfunkcji rodziny jej ochrona i pomoc ze strony również władzy publicznej jest konieczna. Celem artykułu jest analiza zadań gminy jako podstawowej jednostki administracyjnej, w zakresie ochrony i udzielania pomocy rodzinie, która nadal jest najmniejszą i najważniejszą jednostką organizacyjną społeczeństwa. Podstawową hipotezą badawczą jest twierdzenie, iż gmina jak najbliżej usytuowana przy rodzinie jednostka administracji publicznej ma obowiązek zapewnić adekwatne do jej potrzeb wsparcie zarówno materialne, społeczne jak i emocjonalne na każdym etapie jej funkcjonowania.
Przy opracowaniu stawianego problemu wykorzystano dogmatyczną metodę badawczą, analityczną metodę badawczą oraz analizę orzecznictwa. Metoda dogmatyczna została wykorzystana do analizy przepisów Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej oraz wyselekcjonowanych ustaw: ustawy o samorządzie gminnym, ustawy o wspieraniu rodziny i pieczy zastępczej oraz ustawy o pomocy społecznej w zakresie własnych oraz zleconych zadań gminy zmierzających do objęcia ochroną rodziny. Metoda analityczna polegała na przeglądzie naukowych opracowań i poglądów przedstawicieli doktryny w zakresie poruszanego zagadnienia. Analiza orzecznictwa została przeprowadzona w oparciu o wybrane rozstrzygnięcia sporów sądowych z analizowanego zakresu.

Esej poświęcony jest ważnym i aktualnym zagadnieniem prawa współczesnego, a mianowicie domniemaniom: pojawianiu się koncepcji w średniowiecznym prawie kanonicznym oraz jej ugruntowaniu się w kolejnych wiekach. Następnie skoncentrowano się na domniemaniu ojcostwa, wskazując na korzenie rzymskie oraz na wyjątki. Odrębnym wątkiem jest egzemplarz Digestum Vetus pochodzący z przełomu XII i XIII w., przechowywany w Bibliotece Narodowej w Kórniku i znajdująca się w tekście ilustracja wypowiedzi do Ulpiana związanej z domniemaniem ojcostwa.

W niniejszym opracowaniu dokonano analizy przepisów ustawy o zmianie imienia i nazwiska w kontekście ich spójności z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym oraz ewentualnej celowości wyłączenia zasady trwałości, niezmienności nazwiska dziecka w aspekcie realizacji zasady dobra dziecka i równości praw rodziców. W celu zapewnienia spójności można dokonać prostego procesu legislacyjnego, polegającego na modyfikacji przepisów w taki sposób, aby zawierały odesłanie do właściwych norm, lub  Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego podobnie jak czyni to P.a.s.c. Taka modyfikacja zapewniałaby systemową spójność i jasność prawa.
In this paper there were analysed the laws of the Act on name and surname change in context of their coherence with the Faamily and Guardianship Code as well as possible purposefulnes of exemption form the rule of persistence, constancy of surneme in the aspect executiom the rule of child wellfare and equality of parents' laws. To ensure the coherence the simple legislative procedure can be carried out, which is to modify the laws so taht they contain reference to the appropriate rules or to the Family and Guardianship Code, as it is in case of the Registry Office Recors Act. Modification of this kind woul ensure the systematical coherence and clarity of law.
In der vorliegenden Zusammenfassung wurde eine Analyse der Vorschrift vom Gesetz übet Änderung vom Vor- und Nachnamen im Kontext ihres Einklangs mit Fiamilien-und Vormundschaftsgesetzbuch sowie eventueller Zweckmäßigkeit vom Ausschluss der Grundsätze von Echtheit und Bestädingkeit des Nachnamen des Kindes im Aspect der Abwiclung vom Grundsatz des Kindesgutes sowie auch Gleichberechtigung beider Elternteile durchgeführt. Um Kohärenz zu gewährleisten ist ein einfacher Gesetzgebungsprozess durchzuführen, der darin besteht, die Vorschriften so zu modifizieren, dass sie die Verweise an entsprechende Normen oder Familien- und Vormundschaftsgesetzbuch enthalten, wie es im Falle vom polnischen Personenstandgesetz ist. Diese Modifizierung würde eine Systemkohärenz und Rechtsklarheit gewährleisten.

Opracowanie podejmuje próbę oszacowania rzeczywistych kosztów prowadzenia spraw o rozwód przed sądami powszechnymi. Składa się ono z pięciu części. Pierwsza przedstawia kontekst instytucjonalny przeprowadzonego badania, omawiając dostępne dane, gromadzone w ramach sprawozdawczości statystycznej i budżetowej sądów. W drugiej zaprezentowano wyniki badania aktowego przeprowadzonego na próbie 400 spraw rozwodowych zakończonych prawomocnie w 2015 roku. Rozdział trzeci omawia wyniki badania ankietowego, przeprowadzonego w celu zgromadzenia informacji o czasie pracy orzeczników i urzędników sądowych, które nie zostały odzwierciedlone w aktach sądowych. Rozdział czwarty przedstawia oszacowanie kosztów prowadzenia postępowań w sprawach o rozwód, sporządzone na podstawie wyników przeprowadzonych badań. Ostatni rozdział prezentuje zaś wyniki symulacji wpływu wybranych zmian w postępowaniach rozwodowych na związane z nimi wydatki i dochody budżetowe. Celem badania było ustalenie dochodów i wydatków budżetowych, związanych z prowadzeniem tych spraw, uwzględniających m.in. wynagrodzenia kadry orzeczniczej i administracyjnej, wydatki związane z udziałem ławników i biegłych oraz techniczną obsługą postępowań, jak również wysokość uiszczanych przez strony opłat sądowych. Na podstawie uzyskanych danych przeprowadzono symulacje wybranych zmian w postępowaniach rozwodowych na generowane przez nie koszty i przynoszone dochody. Do analizy wybrano propozycje reform pojawiające się w debacie publicznej i w głosach ankietowanych w toku badania sędziów i urzędników, w tym: propozycję rezygnacji ze zwrotu z urzędu połowy opłaty sądowej w sprawach zakończonych rozwodem na zgodny wniosek stron bez orzekania o winie, propozycję podwyższenia opłaty sądowej w sprawach rozwodowych oraz postulat wyłączenia postępowań rozwodowych na zgodny wniosek stron bez orzekania o winie z kognicji sądów powszechnych. Przeprowadzona analiza pozwoliła na stwierdzenie, że pełne sfinansowanie kosztów postępowań rozwodowych oszacowanych w najbardziej prawdopodobnym wariancie byłoby możliwe dopiero po połączeniu dwóch pierwszych z rozpatrywanych propozycji. Wprowadzenie w życie ostatniego z wymienionych postulatów wpłynęłoby zaś zarówno na dochody budżetowe z tytułu opłat sądowych, jak i koszty prowadzenia postępowań. Jednak, ograniczenie kognicji prowadzące do oszczędności ekonomicznych/systemowych, okazałaby się nieopłacalne księgowo (zmniejszenie wydatków byłoby znacznie mniejsze niż zmniejszenie dochodów).

Katarzyna Marszałek: Rodzina zaprzyjaźniona w polskim systemie pomocy dziecku i rodzinie, (w:) Janicka I. (red.), Rodzice i dzieci w różnych systemach rodzinnych, s. 217-225, liczba arkuszy 0,5, Kraków 2010, Recenzja Bogusław Śliwerski, ISBN: 978-83-7587-291-0,  Oficyna Wydawnicza "Impuls"

Opracowanie omawia rolę, jaką pełnią opinie rodzinnych ośrodków diagnostyczno–konsultacyjnych (RODK) w orzekanych przez sądy sprawach opiekuńczych i rozwodowych. Prezentuje ono statystyczny obraz organizacji RODK oraz wyniki badań aktowych stanowiących szczegółowy opis sposobu wykorzystywania sporządzanych przez te ośrodki opinii i ich przydatności przy rozstrzyganiu czterech rodzajów spraw sądowych (o rozwiązanie przysposobienia, rozstrzygnięcie w istotnych sprawach dziecka, rozwód, w których nastąpiło oddalenie pozwu i w których małżonkowie posiadali wspólne małoletnie dzieci, oraz o pozbawienie władzy rodzicielskiej).
W Polsce funkcjonuje 67 RODK, które w roku 2012 zatrudniały łącznie 803 osoby (głównie psychologów i pedagogów) i wydały 24.689 opinii. W większości przypadków ośrodki udzielały w wydawanych opiniach wyczerpujących odpowiedzi na pytania zadawane im przez sądy we wnioskach dowodowych. Badania uwidoczniły długi czas oczekiwania przez sąd na sporządzenie opinii (średnio prawie cztery miesiące), ich stosunkowo wysoki koszt (przeciętnie ok. 550 zł) oraz bardzo wysoką zbieżność treści orzeczeń sądowych z formułowanymi przez RODK zaleceniami.

This commentary focuses on whether it is permissible to act through an attorney in case of granting consent for a medical procedure. The authors analysed the issues relating to who can grant consent for a medical procedure, the personal nature of parental authority and the possibility of exercising such authority through agents inthe context of the question about the features of a juridical act within the meaning of Art. 95 of the Civil Code.

Canonical Consequences of Adoption – Summary. Generally speaking canon law recognizes the fact of adoption which is done in ac-cordance with the civil law. The merely civil effects of it are not in optics of church legislator. But the fact of adoption has far reaching consequences in the system of canon law.  The article aims to present some of them. They can be systemized in five groups: rela-tive to status, to Catholic formation, to the sacramental life, to church discipline and to formal consequences. The article also shortly presents legal regulations of adoption according to Polish law.
The knowledge of the matter in question can be of great help for catholic adopting parents and the parish priest in fulfilling their pastoral duties.