Osmanlı Kıyafet Modernleşmesi

Les Temps Modernes dergisinde yayinlanmis olup Sirin Tekeli ve Saadet özen tarafindan çevrilen bu makale kadinin Osmanli kentinte (Istanbul) mesru olarak var olabilecegi yerlerin, sekillerin, durumlarin, kiyafetinin devlet tarafindan ve fermanlar araciligiyla denetlenmesini anlatir. Kadin bedeninin devletin niteligini (teokratik, musluman ya da cumhuriyet, laik) yansitan bir ekran olarak algilanmasini gostermeye çalisir. Bu makalede kentin devletin gozunde etnik/dinsel gruplar arasi hierarsileri sergileyen bir sahne olarak algilanmasini, bunun anlamini arastirir.

Fes adı Fas'ta yayılıp giyildiği için bu adı almış.
Osmanlı’da bir Müslüman simgesi haline getirilmiş olan fes, 1800'lerde Halife ve Padişah olan II. Mahmut zamanında Fas’tan örnek alınarak kabullenilmiş ve resmileştirilmiş.
Fesin resmileştirilmesi “kıyafet nizamnamesi”  yani o dönemin kıyafet devrimi ile uygulanarak kullanılmaya başlanmış, sonraları Yunan adalarında oturan Rumlar günlük yaşamlarında kullanmaya başlamış. Hatta Rumlar fese bizden daha cok sahip çıkmış.
Osmanlı’da giyim konusundaki ilk devrim olan bu kıyafet nizamiyesi 1826 yılında çıkartılmış sarık ve cübbe yasaklanmış, devlet memurlarına, ilk kez; fes, pantolon ve ceket giyilmesi zorunluluğu getirilmiş!
O dönem fes, ulemanın yani din alimlerinin büyük tepkisine neden olmuş hatta II. Mahmut'un adı “gavur padişah”a çıkmıştı!
Bu değişime padişah da kravat takarak katılmış ve Osmanlı’da kravat takan ilk padişah olmuş.
İlk aşamada Tunus'a 50 bin fes siparişi verilse de sonraları Fransa'dan getirilmiş en son ise Avusturya'dan satın alınmaya başlanmış.
Avusturya’nın Bosna’yı ilhakından sonra protesto edilerek kafalardan atılan fesler yerini kalpaklara bırakmış.
Kendisine tarihçi(!) dedirten bir kişinin fesin tarihini bile bile takması bile başlı başına bir tartışma konusu ve topluma bir mesajdır.
Ne demişti o dönemin uleması “fes takmak gavur işidir!”
Biz demiyoruz ulema diyor!