Okul Müdürü

Araştırmanın temel amacı, okul müdürlerinin ders denetimi
sürecini ortaokulda görev yapan öğretmenlerinin görüşlerine
göre incelemektir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden
durum çalışması kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini Sakarya,
örneklemini ise Sapanca ilçesi MEB ortaokullarında görev yapan
40 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı
olarak, araştırmacılar tarafından geliştirilen “yarı yapılandırılmış
görüşme formu” kullanılmıştır. Görüşme formunda yer alan
soruların, görüşme amacına uygun olup olmadığını belirlemek
amacıyla, uzman görüşüne başvurulmuştur. Uzmanlardan gelen
öneriler ve eleştiriler doğrultusunda gerekli düzeltmeler
yapılmıştır. Elde edilen veriler betimsel analiz yöntemiyle
çözümlenmiştir. Araştırma verileri incelendiğinde elde edilen
bulgular doğrultusunda; okul müdürlerinin genellikle yılda 1 sefer
denetim yaptığı, denetimden önce öğretmenlere bilgi verdiği,
denetim esnasında en çok sınıfı yönetimine dikkat ettiği, yapılan
denetimin öğretmenler tarafından etkili ve olumlu bulunmadığı,
öğretmenlerin baskı altında olduğu, müdürle tanış olmanın
denetimi olumsuz yönde etkilediği sonuçlarına ulaşılmış ve ders
denetimlerinin uzmanlar tarafından yapılması gerektiği
önerilmiştir.

Bu kitabı henüz okumadığınızı tahmin ediyoruz. Eğer, “Hayır, ön kapaktan başladım, bütün bölümleri okudum, şimdi en son arka kapağı okuyorum.” diyorsanız, sizde bir düzen ve hat izleme rahatsızlığı olduğu söylenebilir. Genelde bütün kitapların önce ön kapağına göz gezdirilerek arka kapağına, sonrasında özellikle fiyatına bakılır. Siz ön kapakta büyük harflerle “OKUL MÜDÜRÜ” yazdığına bakmayın. Bu kitap sadece okul müdürleri için yazılmadı. Okul müdürlüğüne ilgi duyanların, okul müdürleri ile iş birliğinde sorunlar yaşayan öğretmen, veli ve diğer okul çalışanların yönetimdeki bu kişiyi anlamalarına yardımcı olmak için yazıldı.
Genellikle çalışanlar, yöneticilerin kendilerini anlamadıklarından yakınırlar. Yöneticilerin ise bu sisteme yanıtları açık ve kesin: “Bizi kim anlayacak?” Biz üç kişi yazarak bu ezeli çekişmeye bir katkıda bulunmaya çalıştık. Belki yöneticilerin şef, müdür, genel müdür vb. olarak değil de İNSAN OLARAK algılanması için bir katkımız olur.
Umut bu! Umutları bitir memeliyiz.

This study aimed to reveal characteristics of principals leadership which are effective for students success. Undoubtedly that, there are so many factors and inducements to being succesfull student, principals are one of the most important factor. The studies which aimed at student success show that in addition to teachers, students even parents, the importance of principals can't be ignored. Principals can effect teachers and parents with his studies and efforts. By this way, principals implement important duty for student's success. Teachers and students who want to achieve learning in school, provide important success with the leadership characteristics of principals. The better education students receive, the more succesfull they are in their life. Succesfull students increase quality of their life as well as they will have happier and more active life. By the way succesfull students indirectly increase quality of life of principals, teachers and others. Also succesfull individuals who are educated for their countries, cause to increase national income. For this reason principals have to present their leadership characteristics in depth. Literature review was conducted about school principals regarding leadership characteristics that affect the success of the students. With this research, various findings were explained and predicted. Which are effective in the achievement of students with leadership qualities sequencing has tried to reveal a general list. As a result of this study it was stated that the success of students should be shown all or a portion of leadership qualities set forth by the school principal when really, lack of success of all students in the school will

Araştırmanın amacı öğretmenlerin, genel okul müdürü olgusu ile görev yaptıkları okulda görevli okul müdürlerinin motivasyon yaklaşımlarını belirlemek ve aralarında anlamlı bir ilişkinin oluğ olmadığını saptamaktır. Araştırmanın evreni 2013-2014 eğitim-öğretim yılında Kahramanmaraş ili Merkez ilçede bulunan ilkokul ve ortaokullarda görevli öğretmenler oluşturmaktadır Araştırmanın örneklemi evrenden seçkisiz örnekleme yoluyla seçilen 189 öğretmenden oluşmuştur. Veri toplama aracı olarak Başın ve Helvacı (2012) tarafından geliştirilen “Okul Müdürlerinin Öğretmenleri Motive Etme Yaklaşımlarını Belirleme” ölçeği kullanılmıştır. Araştırmaya göre öğretmenlerin görev yatıkları okullarda görevli müdürlerin daha yüksek seviyede motivasyon yaklaşımların göstermeleri beklenmektedir. Demografik özelliklere göre istatistiksel olarak anlamlı farklılığın olduğuna dair kanıt bulunamamışken, genel müdür olgusu ile okul müdürlerine ilişkin öğretmen görüşleri arasında anlamlı farklığın olduğu görülmüştür.

OKUL MÜDÜRLERİNİN
ÖĞRETİMSEL LİDERLİK DAVRANIŞI GÖSTERME DÜZEYLERİ İLE
ÖRGÜT İKLİMİ ARASINDAKİ İLİŞKİ
BAYKAL, Barış
Tezsiz Yüksek Lisans, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı
Proje Danışmanı: Doç. Dr. Yusuf İnandı,  Sayfa 30
Bu araştırma projesinin ana amacı okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışlarının sonuçları itibariyle örgüt iklimini olumlu yönde etkileyip etkilemediğini tespit edebilmektir. Bu amaçla öncelikle lider ve liderlik kavramları irdelenmiştir. Daha sonra liderliğin boyutları ve liderlik yaklaşımları araştırılmıştır. Daha önce yapılmış olan çalışmalar incelenmiş ve okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışları sergilemeleri sonucunda örgüt ikliminin olumlu etkilendiği birçok çalışmada ortaya konmuştur. Ancak bazı araştırmalar okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışı sergileme düzeylerinin yetersiz olduğunu göstermektedir. Bu okullarda bulunan öğretmenler, müdürlerden daha fazla öğretimsel liderlik davranışı göstermelerini beklemektedirler.

Bu araştırmada, öğrenen örgüt oluşturmada okul müdürlerinin öğrenen liderlik rollerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, öğrenen örgütün yapısı, işlevleri, özellikleri ve örgütsel öğrenme açıklanmış; öğrenen örgüt yaklaşımının eğitimdeki yansıması olan öğrenen okulun özellikleri ve öğrenen okulda müdürün öğrenen liderlik rolleri ayrıntılı olarak irdelenmiştir. Yerli ve yabancı alan yazın taranarak var olan durum olduğu gibi ortaya konmaya çalışıldığı için bu araştırma betimsel bir çalışmadır. Araştırmada ulaşılan bulgular öz olarak şunlardır: Öğrenen örgüt lideri, örgüt vizyonunu örgüt üyeleriyle birlikte belirler; yeniliklere açıktır, eleştirilerinde yapıcıdır ve her türlü eleştiriyi de önyargısız değerlendirir; sürekli öğrenmeye devam eder ve bu özelliğiyle model olur; sistem düşünüşüne sahiptir, eylemler arası ilişkileri görür, insanları suçlamaz sistemi sorumlu tutar. Okulun öğrenen örgüte dönüşmesinde ön koşullardan biri öğrenen okul kültürüdür. Günümüzde okuldan “öğreten okul”dan çok “öğrenen okul” rolü beklenmektedir. Öğrenen okul, öğretmenlere mesleki uygulamaları paylaşmak için gerekli zamanı sağlar; öğrencilerin öğrenmelerini ister, onlara bir şey öğretmeye çalışmaz. Öğrenen lider, öğrenmek isteyen işgörenlerine güven verir ve destek sağlar; öğrenen okulu başlatmanın anahtarıdır. Öğrenen okul hazır bir yapı değildir ve bir gecede ortaya çıkmaz; bir yönetim anlayışıdır ve aşama aşama geliştirilir. Öğrenen liderin yeni adı CLO (Chief Learning Officer: En Üst Öğrenici)’dur. Öğrenen lider vizyoner, değişim ajanı, eğitimsel lider, model alınan lider ve yönetici rollerine sahiptir. Uygulayıcılar için öneriler öz olarak şunlardır: Okul müdürleri, işgörenlerindeki gizil gücü ortaya çıkarmalı ve geliştirmeli; başarısızlıkları fırsat olarak algılamalı ve değerlendirmeli; okullarında bir öğrenme kültürü yaratmalıdırlar. Okul müdürleri, yeni düşünceleri teşvik etmeli risk almayı özendirmelidir. Araştırmacılar için öneriler öz olarak şunlardır: MEB, Milli Eğitim Müdürlükleri ve öğretmenlerin öğrenen örgüt oluşturmadaki rolleri araştırılabilir. Mevcut okul müdürlerinin öğrenen lider rolünü ne derece gerçekleştirebildikleri araştırılabilir.

Günümüz dünyasında denetim, örgütler için nitelikli bir ürün elde etmenin temel koşullarından biri olarak görülmektedir. Eğitim örgütleri de her örgüt gibi bu denetime gereksinim duyar. Özellikle toplumların birbirleriyle daha nitelikli insan yetiştirme yarışına girdiği gerçeği göz önünde bulundurulursa, gerçekleştirilen denetimlerin biçimi ve amacı daha da önem kazanmaktadır. Söz konusu çalışmayla, ülkemizde 2015-2016 eğitim-öğretim yılıyla birlikte uygulanmaya başlanan sınıf denetimlerinin okul müdürleri tarafından yapılmasına ilişkin öğretmen algılarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın bir diğer amacı da bu algıların çeşitli değişkenler açısından farklılaşıp farklılaşmadığının belirlenmesidir. Bu kapsamda, araştırma, Bursa ve Balıkesir illerinde devlete bağlı resmi ilkokul, ortaokul ve lisede görev yapan 1237 öğretmen aracılığıyla yürütülmüştür. Nicel bir desen üzerine tasarlanan araştırmada, mevcut durumu ortaya koyma amacıyla yapılan tarama modeli tercih edilmiştir. Araştırmaya ait veriler İlğan (2014) tarafından geliştirilen “Okul Müdürünün Öğretimsel Denetim Davranışları Ölçeği” ile sağlanmıştır. Verilere öncelikli olarak, Lisrel programı aracılığıyla Doğrulayıcı Faktör Analizi, (DFA) ardından SPSS 24 programı kullanılarak Çok Değişkenli Varyans Analizi (MANOVA) uygulanmıştır. Araştırma sonucunda öğretim kademesi, yaş ve kıdem değişkenlerinde anlamlı farklılıklar bulunurken, cinsiyet değişkeninde herhangi bir farklılık olmadığı görülmüştür. Anlamlı farklılığın, “öğretimi ve öğretmeni geliştirme” ve “sınıf ziyaretleri ve geri bildirim sunma” alt boyutlarında olduğu gözlenmiştir. Buna göre araştırma sonunda, öğretim kademesinde ortaokul öğretmenleri lehine; yaş değişkeninde 21-30 yaş aralığındaki öğretmenlerin lehine; kıdem değişkeninde ise 1-5 yıl arası kıdeme sahip öğretmenlerin lehine anlamlı farklılık olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır.

Bu çalışmanın amacı, okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışlarını gösterme düzeylerine ilişkin öğretmen ve yönetici görüşlerinin etki büyüklüklerini belirlemektir.
Bu amacı gerçekleştirebilmek için eğitim bilimleri alanında son yıllarda giderek artan şekilde kullanılmaya başlanan meta-analiz yöntemi tercih edilmiştir. 126 çalışma içerisinden araştırmaya dahil edilme kriterlerine uyan 48 çalışmada toplam örneklem sayısı 19.768 yönetici ve öğretmendir. Araştırmanın bağımsız değişkenleri görev ünvanı, cinsiyet, branş, öğrenim düzeyi ve mezun olunan fakültedir. Ayrıca, birincil
araştırmalarda değerlendirmeye katılamayan moderatör değişkenler de bu araştırmada analiz edilmiştir. Bu değişkenler uygulama bölgesi, yayın türü, örneklem içeriği, uygulama düzeyi ve kullanılan ölçektir. Araştırma sonuçlarına göre, öğretmenlerin cinsiyet değişkeni açısından yöneticilerin öğretimsel liderliğine ilişkin algılarında erkek öğretmenler lehine önemsiz düzeyde bir etki büyüklüğü (d=0.04) belirlenmiştir. Görev ünvanına göre ise yöneticiler lehine orta düzeye yakın (d=0.40) bir etki büyüklüğü; branş değişkenine göre sınıf öğretmenleri lehine önemsiz düzeyde (d=0.06) bir etki
büyüklüğü; öğrenim düzeyine göre ön lisans mezunu öğretmenler lehine düşük düzeyde (d=0.12) bir etki büyüklüğü ve mezun olunan fakülte değişkeni açısından da eğitim
fakültesinden mezun olan öğretmenler lehine düşük düzeyde (d=0.14) bir etki büyüklüğü belirlenmiştir. Moderatör analizleri sonucunda ise sadece branş değişkeni açısından yayın türü ve örneklem içeriği analizlerinde istatistiksel anlamlı fark
belirlenmiştir. Okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik rolüne ilişkin hem yöneticiler hem de öğretmenlerin ilgilendirilebileceği ortak etkinlikler yapılabilir.

YÖNETİCİ Yönetici, bir örgütün amaçlarını gerçekleştirmek için, var olan örgüt yapısını ve prosedürünü kullanan kişidir. Okul yöneticileri, okulun etkililiği ve verimliliği açısından çok önemlidir. çünkü okul yöneticileri, sahip oldukları bilgi ve becerilerle okulun geleceğini planlamakta, yönünü belirlemekte ve okuldaki değişim çabalarını yönlendirmektedir. Yeterlik, insanın bir davranışı yapmak için gereken bilgi ve beceriye sahip olması olarak tanımlanabilir (Başaran, Töremen ve Kolay). Buna göre yeterlik, bir kişiye belirli bir rolü oynayabilme gücünü kazandıran özelliklerin varlığı ya da bu rolü oynayabilmesini engelleyen özelliklerin yokluğudur ve tek kelime ile alanlar bütününden meydana gelmektedir (Bursalıoğlu).

3 YÖNETİCİ Okulun amaçlarını gerçekleştirecek yapısını yaşatacak ve havasını koruyacak iç öğelerin lideri okul yöneticisi olmalıdır. okul denilen sosyal sistemin birey ve kurum boyutlarını dengede tutabilmesi, okul yöneticilerinin bir örgüt mühendisi kadar sosyal mühendis olmasını gerektirmektedir. okul yöneticileri etkili olabilmek için hem yönetim kavram ve kuramları hem de insan ilişkileri alanında bir takım bilgi ve becerilere sahip olmaları gerekir.

4 YETERLİLİK VE OKUL YÖNETİCİLERİNİN YETERLİLİK ALANLARI Okul yönetimi ile ilgili literatürde okul yöneticisinin 6 önemli rolü şu şekilde ortaya konmaktadır: 1. Yöneticilik, 2. Öğretimsel lider, 3. Disiplin koyucu, 4. İnsan ilişkilerini kolaylaştırıcı, 5. Değerlendirici, 6. Çatışma uzlaştırıcı dır.

5 YETERLİLİK VE OKUL YÖNETİCİLERİNİN YETERLİLİK ALANLARI Dönmez, okul yöneticilerinin şu alanlarda yeterli olmasını belirtmiştir; 1- Amaçlara ulaşmak için gerekli adımları anlayacak bir vizyona sahip olma, 2- Öğrencilerin ve personelin yaşamlarında belirgin bir fark yaratabilme, 3- Personeli nasıl değerlendireceğini bilme, 4- Değişimin devam ettiğini ve okul liderinin esnek bir vizyona sahip olması gerektiğini anlama,

6 5- Eğilimlerinin güçlü ve zayıf yönlerinin farkında olma, 6- Büyük ve küçük grup toplantılarını nasıl daha kolaylaştıracağını ve yöneteceğini bilme, 7- Çeşitli rollere ilişkin iş sorumluluğunu nasıl değerlendireceğini bilme, 8- Okulla ilgili herkesi katılım için nasıl güdüleceğini bilme, 9- Okulun bulunduğu bölgedeki ahlakî değerler ile mesleki değerler arasında bir denge kurabilme, 10- İşi ile ilgili olarak kendine güven duygusunu yansıtabilme,

7 OKUL YÖNETİCİLERİNİN YETERLİLİKLERİ OKUL YÖNETİCİLERİNİN YETERLİKLERİ YÖNETİCİ YETERLİKLERİNİ KATZ (1956) ; TEKNİK, İNSANİ, ÖRGÜTSEL (KAVRAMSAL) yeterlikler olarak belirlemiştir.

8 1- ) TEKNİK YETERLİLİKLER TEKNİK YETERLİK, öğretim yöntem ve teknikleri, süreçleri ve işlemleri konusunda uzmanlığı gerektirir. Kişinin çalışma alanına göre, somut olarak yapabileceği, uzmanlık bilgisine bağlı bilgi ve beceridir. Yöneticinin muhasebe, inşaat, finansman gibi alanlardaki yeterlikleri teknik yeterliklerdir. Yöneticinin örgütün yapısı, politikalar ve programlar üzerindeki etkisi de teknik yeterlilikler içinde sayılabilir. Teknik yeterlikler, yöntemleri, süreçleri, prosedürleri ve teknikleri olan belirli bir alanda yeterlik anlamı verir.

9 2- ) İNSANCIL YETERLİLİKLER İNSANCIL YETERLİKLER, birey ve grupları anlama ve güdüleme yeterlikleri olarak da kabul edilebilir. Etkili çalışma ve ortak çaba oluşturabilme, başkaları hakkındaki varsayım, inanç ve tutumları, bunların kullanılış yöntem ve sınırlarını görebilme, bireysel farklılıkları gözetme insan ilişkilerine yönelik özellikler olarak görülmelidir. YÖNETİCİNİN GEREK BİRE BİR, GEREK GRUP OLARAK İNSANLARLA ÇALIŞABİLME YETENEĞİDİR. BU YETERLİK KİŞİNİN KENDİSİ HAKKINDAKİ ANLAYIŞI İLE VE BAŞKALARINA İLİŞKİN DÜŞÜNCELERİYLE YAKINDAN İLGİLİDİR.

10 3-) KAVRAMSAL YETERLİLİKLER Okul yöneticisinin okulu bulunduğu toplum içinde, eğitim sistemi içerisinde ve evrensel ölçüler içerisinde görebilme; okulu bütünleyen tüm parçaları karşılıklı etkileşim içerisinde görebilme, eğitim alanındaki kuramsal gelişmeleri izleyebilme, kavrayabilme ve karşılaştığı örgün eğitim durumlarını bu kuramsal ve kavramsal bakış açısı ile değerlendirebilme yeteneğidir. EĞİTİM YÖNETİCİSİ; ÖĞRETMEN, İŞ GÖREN, ÖĞRENCİ, VELİ, ÇEVRE LİDERLERİ, ÇEVREDEKİ YEREL YÖNETİCİLER, MERKEZ ÖRGÜTÜ VE POLİTİKACILAR GİBİ FARKLI EĞİTİM VE KÜLTÜR DÜZEYİNDE BULUNAN, FARKLI BEKLENTİLERİ OLAN ÖĞELERLE İLİŞKİLER KURMAK, ONLARIN ÇELİŞKİLİ BEKLENTİLERİNİ BAĞDAŞTIRARAK DEMOKRATİK YÖNETİMİ SÜRDÜRMEK ZORUNDADIR.

11 ETKİLİ YÖNETİCİLER - Etkin yöneticiler, zamanlarının nereye harcandığını bilirler. -Denetimleri altında tutabildikleri en asgari zamanı bile sistematik olarak kullanmaya çalışırlar - Etkin yöneticiler, kendilerine somut hedefler koyarlar. çalışmaktan çok, sonuç elde etmek için çaba harcarlar. işe, benden ne yapmam bekleniyor? sorusuyla başlarlar. - Etkin yöneticiler, sahip oldukları güçlere dayalı olarak çalışırlar, yani elinden gelen şeylere yönelirler, yapamayacakları şeylere işe girişmezler.

12 ETKİLİ YÖNETİCİLER - Etkin yöneticiler daha yüksek bir performansın olağanüstü sonuçlar vereceği birkaç büyük alan üzerinde konsantre olurlar. - Kendilerine öncelikler koyar ve önceliğe ilişkin aldıkları kararları korurlar. - Etkin yöneticiler, nihayetinde etkili kararlar almak durumunda olan kişilerdir. bunun her şeyden önce bir sistem işi olduğunu bilirler. - Etkili bir kararın olgular üzerinde uzlaşmadan çok, birbiriyle çelişen düşüncelere dayanan bir yargıdan kaynaklandığını bilirler.

13 ZİYA BURSALIOĞLU VE EĞİTİM YÖNETİCİLERİNİN YETERLİLİKLERİ Tarafsız değerlendirme yapabilme, okul ve çevre güçlerinden yararlanabilme, liderlik, öğrenci rehberliği, okulun bina, tesis ve demirbaşlarının kullanma, korunma, araştırma, geliştirme ve yenileme alanlarında, çalışanlarının araştırma ve geliştirme çalışmalarına yönelmesinde rehberlik ve öğreticilik yapabilme, okulunda olumlu bir hava yaratabilmek için, ortak kararların uygulanmasına ortak olabilme, okul personelinin yönetiminde görev, rol ve statüleri tanımlayabilme, okul ve çevre ilişkilerinde, basınla olan ilişkilerinde tarafsız ve olumlu davranış gösterebilme.

Öğretmenler için mesleki gelişim günümüz dünyasında büyük önem arz etmektedir. Öğretmenler çağın hızla gelişen teknoloji ve iletişim aletleri nedeniyle birincil bilgi kaynağı olmaktan uzaklaşmaktadırlar. Bir lider olması gereken okul müdürlerinin, okullarında görev yapan öğretmenlerin mesleki gelişimlerine katkısı ve desteği ne kadar yüksek olursa, öğretmenlerin mesleki gelişim faaliyetlerinden elde edecekleri kazanımın da o denli yüksek olması beklenebilir. Bu çalışmada için 28 maddeye sahip olan Likert tipi bir ölçek geliştirilmiştir. Bu çalışma ile öğretmenlerin mesleki gelişimlerine, okul müdürlerinin katkısının ne ve ne düzeyde olduğu ortaya konulmaya çalışılmıştır. Yapılan analizlere göre öğretmenlerin algısına göre okul müdürlerinin öğretmenlerin mesleki gelişimlerine katkısının anlamlı olarak farklılaştığı tek değişkenin okul türü olduğu görülmüştür. İlkokul, ortaokul ve liselerde görev yapan okul müdürlerinin öğretmenlerinin mesleki gelişimlerine katkılarının öğretmenlere göre anlamlı olarak farklılaştığı, diğer değişkenlere göre ise (cinsiyet, yaş, kıdem, branş) anlamlı bir farklılığın olmadığı çalışma neticesinde ortaya konulmuştur.Öğretmenler için mesleki gelişim günümüz dünyasında büyük önem arz etmektedir. Öğretmenler çağın hızla gelişen teknoloji ve iletişim aletleri nedeniyle birincil bilgi kaynağı olmaktan uzaklaşmaktadırlar. Bir lider olması gereken okul müdürlerinin, okullarında görev yapan öğretmenlerin mesleki gelişimlerine katkısı ve desteği ne kadar yüksek olursa, öğretmenlerin mesleki gelişim faaliyetlerinden elde edecekleri kazanımın da o denli yüksek olması beklenebilir. Bu çalışmada için 28 maddeye sahip olan Likert tipi bir ölçek geliştirilmiştir. Bu çalışma ile öğretmenlerin mesleki gelişimlerine, okul müdürlerinin katkısının ne ve ne düzeyde olduğu ortaya konulmaya çalışılmıştır. Yapılan analizlere göre öğretmenlerin algısına göre okul müdürlerinin öğretmenlerin mesleki gelişimlerine katkısının anlamlı olarak farklılaştığı tek değişkenin okul türü olduğu görülmüştür. İlkokul, ortaokul ve liselerde görev yapan okul müdürlerinin öğretmenlerinin mesleki gelişimlerine katkılarının öğretmenlere göre anlamlı olarak farklılaştığı, diğer değişkenlere göre ise (cinsiyet, yaş, kıdem, branş) anlamlı bir farklılığın olmadığı çalışma neticesinde ortaya konulmuştur.

Bu çalışmada etkili okulların etkililiğinin sürdürülmesinde yönetici faktörü araştırılmıştır. Bu amacı gerçekleştirmek üzere 30 soruluk üç bölümden oluşan beşli derecelendirme likert tarzında hazırlanmış bir anket geliştirilmiştir. Geçerlilik ve güvenirlik testleri yapılan anket, Elazığ ilinde ki tüm Anadolu, Fen ve Anadolu Öğretmen Liselerinde görev yapan öğretmenlere uygulanmıştır. Verilerin analizinde ikili karşılaştırmalar için bağımsız gruplar t testi, üçlü karşılaştırmalar için ise, one way anova testi yapılmıştır. Araştırmaya katılan öğretmenlerin görüşleri branş ve okul türüne göre analiz edilmiştir. Öğretmen görüşleri öğretmenlerin branşlarına göre incelendiğinde sosyal branşlarda görev yapan öğretmenlerin okul yöneticilerine ilişkin görüşlerin yer aldığı maddelere daha yüksek bir aritmetik ortalama ile katıldıkları görülmüştür. Okul türüne yapılan karşılaştırmalarda Anadolu Öğretmen Lisesinde görev yapan öğretmenlerin yöneticilerine ilişkin görüşlerinin, Anadolu ve Fen Lisesi öğretmenlerinin görüşlerine göre daha yüksek bir aritmetik ortalamaya sahip olduğu görülmüştür. Öğretmenler yöneticilerinin okula kaynak bulma ile olan maddelere, diğer iki gurupta ki maddelere oranla daha düşük oranda aritmetik ortalama ile katılmış, bu bölümde ki maddelerden bir kaçına ise kararsız olduklarını belirtmişlerdir. Okul etkiliğinin devam ettirilebilmesi adına yöneticilerin öğretmen başarılarını güdülemeleri, öğrenciler için yeterince sosyal etkinlikler düzenlenmeli ve yöneticilerin okullarına yeni kaynaklar bulabilmeleri amacıyla yöneticilere konu ile ilgili eğitimler verilmelidir.

Bu çalışma Türkiye’de okul yöneticisi yetiştirme, seçme ve meslekte geliştirmeye yönelik bir model önerisinde bulunmayı amaçlamaktadır. Araştırma, tarama yöntemi ile yapılmış nitel bir çalışmadır. İstanbul’da amaçlı örnekleme yöntemi ile seçilmiş 12 ilkokul, ortaokul ve lisede görev yapan 111 idareci ve öğretmen ile yarı yapılandırılmış görüşme formları ile mülakat yapılmıştır. Veriler içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, eğitim yöneticiliğine atanacakların kıdem, yüksek lisans, hizmet içi eğitim, sınav ve mülakat gibi kriterler ile seçilmelerinin yanı sıra, göreve atanmadan önce stajyer yönetici olarak çalışmaları önerilmiştir. Yönetici yetiştirme programının üniversitelerle işbirliği yapılarak teorik ve pratik eğitimden oluşması, yöneticinin kişisel özelliklerini geliştirici eğitimler de alması ve yöneticiliğin bir meslek olarak görülmesinin sağlanması öne çıkan sonuçlardandır. Meslekte geliştirme programında akademik donanım, yönetme sanatı ve kişisel gelişim konusunda gelişime yönelik, vaka çalışmalarının ağırlıklı kullanılacağı eğitimler ve Eğitim Yönetimi doktorası yapılmasına yönelik öneriler de ifade edilmiştir
This study aims to propose a model for the preparation, selection, and professional development of school administrators in Turkey. This is a qualitative study. Semi-structured interviews were conducted with 111 elementary and high school administrators and teachers of 12 schools in İstanbul, selected by purposive sampling method. Data was analyzed with content analysis method. The results suggested that principals should be selected based on their master’s degree, in-service training on management, examination and interview results, and seniority and that they should first be appointed as intern principals. The training program was suggested to be carried out in collaboration with universities and consist of theory and practice in management topics as well as personal development. Participants highlighted that principalship should be seen as a profession. In the professional development phase, results suggested that opportunity should be provided for each administrator to develop their academic and personal qualities and management skills by using case studies and they should be encouraged to get a doctoral degree in Educational Administration.

Özet Eğitim alanında birçok çalışmanın konusuna dâhil olan "eğitim yönetimi" ve bu yönetimin en temel öğesi olan "okul müdürleri" birçok araştırmada ana tema olma özelliğini taşımaktadır. Ekseriyetle nicel/nitel çalışmalarda "…Konusunda, Okul Yöneticilerinin Görüşleri" gibi başlıklarda okul müdürlerinin fikirleri alınarak araştırmalar yapılmaktadır. Ülkemizde ise "Okul Müdürü" başlığıyla ele alınan alan yazın çalışmalarında araştırma-inceleme türü dışında farklı türdeki kitap çalışmalarına neredeyse hiç rastlanmamaktadır. Bu çalışmada ise 1923-1969 yılları arasında yaşamış, modern İran hikâyeciliğin yazarlarından biri olan Celâl Âl-i Ahmed'in 1959 yılında yazdığı, on dokuz bölümden oluşan "Okul Müdürü" adlı eserinde eğitim yöneticisi olarak okul müdürlerinin vasıfları ve okul işleyişinin realist eleştirisinde öne çıkan öğeler üzerinde durulacaktır. Bu çalışmanın neticesinde eğitimin önemli aşamalarını ifade eden yönetim süreci öğelerinin, araştırmacılara farklı bir yazım tekniği olan hikâye yöntemi ile nasıl açıklanabileceği de ele alınmış ve izah edilmiş olacaktır. Böylece yönetim süreci öğelerinin alışılagelmişin dışında özgün bir teknikle ve evrensel değerlerle öğretilebilirliği de ortaya konulmuş olacaktır.

Yönetici, yönetme gücünü elinde bulunduran kişi olup okul yöneticileri ise, okuldaki sorunlara yoğunlaşan ve bu sorunları çözen, sahip olduğu insan ve maddi kaynakları verimli ve etkili şekilde kullanmakla görevlendirilmiş ve yetkilendirilmiş kişilerdir. Okul yöneticilerinin rollerini ve görevlerini hedeflere uygun şekilde yerine getirebilmek için sahip olmaları gereken bilgi, beceri ve tutum düzeylerinin, belirli seviyede olması gerekmektedir. Bu yeterlilikleri araştırmak amacıyla bu çalışmada, kız meslek lisesinde görev yapan okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin okul yöneticilerinin yeterliliklerine ilişkin görüşleri nitel araştırma yöntemlerinden tekli durum deseniyle incelenmiştir. Yarı yapılandırılmış görüşme formu ile 12 katılımcıdan elde edilen veriler içerik analizi ve betimsel analiz yoluyla çözümlenmiş ve temalar oluşturulmuştur. Araştırma sonucunda katılımcılar okul müdüründe olması gereken yeterliliklerde en çok mesleki bilgi ve mevzuata hâkimlik gibi teknik yeterliliklere vurgu yapmışlardır. İnsani yeterliliklerden ise adil olma, işbirliği yapma, eşitlik, saygılı olma gibi çeşitli insani özelliklerin varlığı, çalışanlar için önemli konular olarak ön plana çıkmış ve birden fazla tema içerisinde bahsedilen konular olmuştur. Araştırmada her temada öne çıkan konular belirtilerek okulun paydaşları tarafından okul yöneticilerinde bulunması gerektiği düşünülen yeterlilikler, meslek lisesi örneğiyle aktarılmıştır.

Örgütsel ve yönetsel bir yaklaşım olarak paternalist (babacan) liderliğin Asya toplumlarında çok derin kültürel bir mirasa dayandırılarak genel anlamda olumlu bir değer ve işlevsel bir yaklaşım olarak ele alındığı görülmektedir. Paternalist liderliğin boyutlarını belirlemeye dönük çalışmalar kavramı, genelde hayırseverlik, ahlakilik ve otoriterlik boyutları ile sınırlı tutmuşlarsa da paternal yaklaşımların esasında sömürücü olduğu, özerkliğe bir takım sınırlamalar getirdiği, bir tür müdahalecilik barındırdığı, yararlanıcıyı yetersiz bulduğu, otoriterliği baba şefkati ve sevgisiyle maskelediği belirtilmektedir. Bu araştırmanın amacı, okul
müdürlerinin paternalist liderlik davranışlarını ölçebilecek güvenilir ve geçerli bir ölçme aracı geliştirmektir. Bu amaçla Ankara ili Mamak, Gölbaşı ve Çankaya ilçe merkezlerindeki ilkokullarında görev yapan 245 öğretmen üzerinde uygulama yapılmıştır. Araştırmada uzman görüşlerine başvurulmuş böylece kapsam geçerliği sağlanmıştır. Analizler, açıklanan varyansın % 67.16 ve yapının 5 faktörden oluştuğu belirlenmiş, uyum indekslerinin iyi düzeyde olduğunu ortaya koymuştur. Ölçeğin güvenirlik analizi için Cronbach Alfa katsayısı, ölçek maddelerinin ayırt ediciliği için ise düzeltilmiş madde toplam korelasyonları incelenmiştir. Analizler
sonucunda ölçeğin güvenilir bir ölçme aracı olduğu saptanmıştır.

Bu araştırmada, Ankara ili kamu ilkokullarında görev yapmakta olan müdürlerin paternalist liderlik davranışları ile Hofstede'nin güç mesafesi, kolektivizm, erillik, belirsizlikten kaçınma ve uzun erimlilik şeklindeki kültür boyutları arasındaki ilişkinin öğretmen görüşlerine göre belirlenmesi amaçlanmıştır. "Nedensel karşılaştırma" ve "ilişkisel tarama" desenlerinin birlikte kullanıldığı betimleyici modelde yapılan bu araştırma, nicel yöntemler kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın hedef evreni, 2015-2016 eğitim öğretim yılında Ankara ilindeki dokuz merkez ilçedeki 452 kamu ilkokulunda görevli 13.657 öğretmenden oluşmaktadır. Hedef evren "tabakalı örnekleme" yöntemiyle belirlenmiş 700 kişilik bir örneklemle temsil edilmiştir. Araştırmanın verileri, geliştirilen Paternalist Yönetici Davranışları Ölçeği (PAYDA) ve Türkçe'ye uyarlanan Hofstede'nin kültür boyutları baz alınarak Yoo, Donthu ve Lenartowicz (2011) tarafından geliştirilen "Bireysel Kültürel Değerler Ölçeği (CVSCALE-Individual Cultural Values Scale)" aracılığıyla elde edilmiştir. Araştırmada, okul müdürlerinin paternalist liderlik davranışlarını orta düzeyde sergiledikleri sonucuna ulaşılmıştır. Bu sonuca göre okul müdürleri, okulda bir aile havası oluşturma, hayırsever davranışlar sergileme, otoriter yaklaşımlara başvurma, çalışanlarını yetersiz görme ve onlara müdahale etme boyutlarındaki davranışları bazen sergilemektedirler. Katılımcıların müdürlerin paternalist liderlik yaklaşımlarına ilişkin görüşlerinin cinsiyet değişkenine göre anlamlı şekilde farklılaştığı ancak medeni durum, öğrenim düzeyi, branş, kuşak, yaşamın daha çok geçirildiği yer ve kıdem değişkenlerine göre farklılaşmadığı tespit edilmiştir. Öğretmenlerden oluşan katılımcı grubun güç mesafesine ilişkin algıları orta düzeyin altında iken kolektivizm, uzun erimlilik ve belirsizlikten kaçınma boyutlarında yüksektir. Araştırmada, katılımcıların erillik boyutuna yönelik algılarının orta düzeyde olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Katılımcıların görüşlerinin araştırmada yer alan cinsiyet, medeni durum, öğrenim düzeyi, branş, yaşamın daha çok geçirildiği yer, kuşak ve kıdem değişkenlerine göre anlamlı olup olmadığı her bir kültür boyutunda ele alınmıştır. Araştırmada paternalist liderliğin aile havası ile hayırseverlik boyutları arasında güçlü düzeyde pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Buna göre okul müdürünün okullarda bir aile havası oluşturmaya ilişkin davranış düzeyi arttıkça, hayırseverlik düzeyi de güçlü biçimde artmaktadır. Öte yandan aile havası ile otoriterlik, müdahalecilik ve yetersiz görme boyutları arasında negatif yönde bir ilişki söz konusudur. Benzer biçimde hayırseverlik ile otoriterlik, müdahalecilik ve yetersiz görme boyutları arasında da negatif yönde orta düzeye yakın bir ilişki tespit edilmiştir. Araştırmada elde edilen bulgular, paternalist liderliğin otoriterlik, müdahalecilik ve yetersiz görme boyutları arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğunu göstermektedir. Kültür boyutlarından güç mesafesi, belirsizlikten kaçınma, kolektivizm, uzun erimlilik ve erillik boyutlarının her biri ile paternalist liderlik arasında pozitif ve anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Buna göre güç mesafesi, belirsizlikten kaçınma, kolektivizm, uzun erimlilik ve erillik toplumsal kültür boyutlarından herhangi birinin artması, paternalist liderlik davranışlarını düşük düzeyde de olsa artırmaktadır.


The aim of this research is to determine the relationship between the paternalistic leadership behaviours of principles working in Ankara city public primary schools and the culture dimensions such as Hofstede's power distance, collectivism, masculinity, uncertainty avoidance and long term orientation, in accordance with teachers' views. This research, in which "causal comparative" research and "relational research" were used together, has been realized with quantitative methods. The target population of the study consists of 13,657 teachers in 452 public primary schools in nine central districts of Ankara in the academic year of 2015-2016. The target population was represented by a sample of 700 people identified by the "stratified sampling" method. Research data were gathered on the basis of Paternalist Manager Behaviour Scale, and "CVSCALE-Individual Cultural Values Scale" (developed by Yoo, Donthu and Lenartowicz (2011), which was adapted into Turkish. It was concluded in the research that the principles had presented middle level of paternalist leadership behaviours. According to this result, sometimes the principles have had behaviour levels and actions to form a family-like atmosphere at the school, demonstrate benevolente behaviour, use authoritative approaches, see the employees insufficient and intervene with them. It was found that the participants' views on principles related to paternalist leadership approaches had changed in gender variable, but had not changed in marital status, education level, branch, generation, place mostly lived and seniority variables significiantly. Participant group of teachers' perceptions related to power distance are below mid-level whereas they are high in collectivism, long term orientation, and uncertainty avoidance levels. It was concluded in the research that perception levels of participants about masculinity level had been middle. In every culture dimension, it was discussed whether views of participants had been significant according to variables such as gender, marital status, education level, branch, place mostly lived, generation and seniority that had taken place in the research. It was found out in the research that there had been a positive and significant relationship between dimensions of family atmosphere and charitableness of paternalist leadership. Consequently, as behaviour level of a school principle trying to create a family-like atmosphere at schools increases, charitableness level significantly increases, too. On the other hand, there is a negative relationship between family atmosphere and interventionism and insufficiency dimensions. In a similar way, it was seen that there had been a negative and almost mid-level relationship between charitableness and authoritativeness and interventionism and insufficiency dimensions. On the other hand,it was seen that there had been a positive relationship between authoritativeness and interventionism and insufficiency dimensions. It was determined that there had been a positive and significant relationship in every single one of culture dimensions and paternalist leadership. Accordingly, an increase in any public culture dimensions of power distance, uncertainty avoidance, collectivism, long-term orientation, masculinity slightly causes an increase in paternalist leadership behaviours.

Araştırmanın amacı, okul yöneticilerinin kullandıkları makamsal güç kaynakları ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları ve örgütsel sinizm düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Nicel bir çalışma olan araştırma, ilişkisel tarama modelinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemini evren içerisinden çok aşamalı örneklem yöntemine göre seçilen 381 öğretmen oluşturmaktadır. Okul yöneticilerinin kullandıkları makamsal güç kaynakları ile öğretmenlerin cinsiyet, mesleki kıdem, eğitim durumu ve görev yaptıkları branş değişkenleri arasında anlamlı farklılıkların olmadığı tespit edilmiştir. Öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları ile cinsiyet, eğitim durumu ve görev yaptıkları branş arasında anlamlı bir farklılık bulunmazken, mesleki kıdemleri ve öğretmenlik mesleğini seçme nedenleri arasında anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. Öğretmenlerin örgütsel sinizm düzeyleri ile mesleki kıdemleri ve öğretmenlik mesleğini seçme nedenleri arasında anlamlı farklılıkların olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Okul yöneticilerinin kullandıkları makamsal güç kaynakları ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları arasında düşük düzeyde ve pozitif, örgütsel sinizm düzeyleri ile orta düzeyde ve negatif bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları üzerindeki toplam varyansın %11'i, örgütsel sinizm düzeyleri üzerindeki toplam varyansın ise %22'si okul yöneticilerinin kullandıkları makamsal güç kaynakları tarafından açıklanmaktadır.

Bu karşılaştırmalı durum çalışmasının odak noktası, okul yöneticilerinin yetkisine ilişkin öğretmenlerin kabul alanının öncüllerini ve sonuçlarını bireycilik, belirsizlikten kaçınma ve güç mesafesi toplumsal normları çerçevesinde irdelemektir. Araştırma dört farklı kıtada yer alan ve tipik durum örnekleme yöntemiyle belirlenen Almanya, Amerika Birleşik Devletleri, Gana ve Türkiye’de yürütülmüştür. Belirlenen ülkelerdeki araştırma süreçleri, her ülke için uygun örnekleme yöntemiyle seçilen bir ortaokul ve bir lise olmak üzere iki farklı okulda gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın katılımcıları ise maksimum çeşitlilik örneklem yöntemiyle belirlenen her ülkeden 16 öğretmen olmak üzere toplam 64 öğretmenden oluşmaktadır. Veriler, araştırmacı tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formuyla elde edilmiş, içerik analizi tekniğiyle çözümlenmiştir. Araştırma sonuçları, çalışmanın yürütüldüğü dört farklı ülkede de okul müdürlerinin kullandıkları yetki türlerinin ve yönetim anlayışlarının öğretmenlerin kabul alanlarını önemli ölçüde şekillendirdiğini göstermektedir. Gelecek araştırmaların, bu çalışmanın bulgularında belirlenen ancak daha önce kabul alanı kavramı ile ilişkisi araştırılmayan motivasyon, stres, memnuniyet ile mesleki ve örgütsel bağlılık gibi kavramları ele alması önerilmektedir.

Bu araştırmanın beklenen olası sonuçları arasında okul yöneticilerinin kullandıkları güç türlerinin ve öğretim liderliği becerilerinin okullardaki çatışmayı yönetebilme becerisi üzerinde etki gücüne sahip olacağı düşünülmektedir. Ayrıca, okul yöneticilerinin kullandıkları güç türleri öğretim liderliğinin ve çatışma yönetiminin alt boyutları arasında önemli düzeyde korelasyonel ilişki çıkması tahmin edilmektedir. Güç türlerinin negatif olanları ile diğer değişkenlerin alt boyutları arasında negatif yönlü korelasyon çıkması da beklenen olası bulgular arasında yer almaktadır. Bunun yanında lojistik regresyon analizi yapılırken ilk önce enter yöntemiyle tüm ortak değişkenler (covariates) bir blok olarak regresyon modelinde yer alacak ve her bir blok için parametre kestirimleri hesaplanacaktır. Daha sonra ise Adımsal (Stepwise) Yöntemi ile ileriye doğru (forward) aşama aşama her bir bağımsız değişken yordama sürecine dahil edilerek en fazla etkiye sahip bağımsız değişken belirlenecektir.

Bu araştırmanın amacı baskı gruplarının,okul müdürlerinin yönetim görevlerine yönelik
isteklerini ve okul müdürlerinin bu isteklere yönelik tepkilerini belirlemektir.Çalışma
grubunu 2013-2014 eğitim-öğretim yılında Kocaeli ili Gebze, Çayırova ve Dilovası
ilçelerindeki resmi ilkokullarda görev yapmakta olan okul müdürleri oluşturmaktadır.
Çalışma,nitel bir araştırmadır. Görüşme yöntemi ile toplanan veriler içerik analizi yoluyla
çözümlenmiştir.Araştırma sonucunda, ailelerin okul müdürlerinden öncelikle isteklerinin
birinci sınıfta öğretmen seçmekolduğu ortaya çıkmıştır. Siyasi gruplar,en çok kayıt alanı
dışındaki öğrencilerin kaydının yapılmasını istemektedir. Sendikalarüye kazandırmak
istemektedir. Dini gruplarise okulda gösteri yapma, afiş asma ve yurtlarında kalan
öğrencilerin okula kaydının yapılması gibi isteklerde bulunmaktadır. Okul müdürleri
ailelerin istekleri karşısında reddetme, kabul etme, oyalama, toplantı düzenleme, seminer
düzenleme ve görüşmeyi kullanmaktadır. Katılımcılar, sendikaların isteklerini kabul veya
reddetmiştir. Katılımcılar siyasi grupların isteklerini kabul etmiş, reddetmiş veya oyalamıştır.
Son olarak dini grupların bir isteklerini kabul etmiş, diğer isteklerini reddetmiştir

----------------

The aim of this research is to determine the demands of pressure groups related to school
principals'management duties, and the school principals' responses to these demands. The
research group consisted of school principals who workedin public primary schools in the
Gebze, Çayırova, and Dilovasıdistricts in Kocaeli province. This is a qualitative research.
The data gathered through interviewswere analyzed through content analysis. The results
revealed that the primary demand of the parents from the principals was to be able to
choose the first grade teachers. What the political parties wished to see done most was to
be able to enroll students from outside the registration area. While the ultimate aim of the
trade unions was to enroll as many new members as possible, the demands of the religious
groups were to organize demonstrations, put up posters, and successful enrollment of students
who lived in their dormitories. The results also revealed that the tactics used by the
school principals were refusal, acceptance, delaying, setting meetings and seminars, and
face-to-face talks with the parents in order to deal with their demands. The participants either
refused or accepted the demands of trade unions. The participants, again, eitherrefused,
or accepted, or used delaying tactics in order to deal with the demands of political groups. Finally, they refused one of the demands of religious groups, but accepted the other one.

Bu çalışmada, okul müdürünün sahip olması gereken güncel temel yönetim fonksiyonlarına yer verilmiştir. Okul müdürünün görev ve pozisyonunun gerektirdiği kişilik boyutları tanımlanmış, mevcut atama kriterleri değerlendirilmiş ve günümüz okullarının ihtiyaç duyduğu yöneticilik özellikleri paylaşılmıştır.