Objektiflik

ÖZET: Objektiflik meselesi sosyal bilimlerin en büyük açmazlarından birisidir. Bilimin, özellikle de sosyal bilimlerin objektif olabileceğini ve olması gerektiğini savunan yaklaşımlar günümüzde inandırıcılığını yitirmiştir. Bu nedenle bilim ve değer ilişkisinin nasıl olması gerektiği hususunda gözler yeni ufuklara çevrilmiştir. Bu çalışmada, İbn Haldun'un ünlü eseri Mukaddime'de dikkat çeken bazı değer yargıları üzerinde durulacak ve söz konusu eser, bilimsel objektiflik iddiası açısından değerlendirilmeye çalışılacaktır. Bu bağlamda, (i) Mukaddime'nin ortaya çıkış sürecine yönelik (eserin amaç, konu ve yönteminin belirlenmesi ile ilgili süreçlere ilişkin) değerler, (ii) İbn Haldun'un bazı ahlaki değerlendirmeleri, (iii) İbn Haldun'un İslam'a ve Ehl-i Sünnet'e bağlılığından kaynaklanan bazı tutumları ele alınacaktır. Böylece, bu büyük Müslüman düşünürün konuya ilişkin tavrının, sosyal bilimlerdeki söz konusu açmazın aşılması noktasında bize yeni ufuklar açması ümit edilmektedir. ABSTRACT: The problem of objectivity is one of the biggest predicament in social sciences. At the present time the approaches which assert sciences-especially social sciences-can and must be objective had been lost their credibility. For this reason the glances are turned to new horizons with regard to how the relationship between science and value should be. In this article, it will be noted some striking value judgements in Ibn Khaldun's famous work Muqaddimah and will be tried to examine the work with regard to the claim of scientific objectivity. In this context, (i) the values about the process of formation of Muqaddimah (the process of determination of the aim, subject and method of work), (ii) the value judgements that Ibn Khaldun commits on moral grounds, (iii) Ibn Khaldun's some attitudes that arising out of his loyality to Islam and Ahlus Sunnah will be dealt. Thus, it will be expected that this great Muslim thinker's attitudes about the subject will open new horizons for us to solve the predicament in question in social sciences.

Bu makale, medyanın tarafsızlığı söylemi ile medya etiği arasındaki ilişkiyi eleştirel bir çerçevede ele almaktadır. Bu çalışmanın temel tezi, medyada tarafsızlığın bir etik değer olarak kabul edilmesinin, medya kuruluşlarının kendileri ve ürünleri ile ilgili olarak öne sürdükleri tarafsızlık iddialarının medya alanında sağlıklı ve işlevsel meslek etik kodları üretilmesinin önünde bir engel teşkil ettiğidir. Bu çerçevede makale üç bölüme ayrılmış, birinci bölümde “ahlak sosyolojisi”nin mümkün olup olmadığı sorgulanmış, ikinci bölümde tarafsızlık mitinin hangi süreç ve nedenlerle medya etiği alanına dahil edildiği ele alınmış ve son bölümde medya etiği alanında tarafsızlık ve objektiflik mitlerinin bir ideal olarak kurgulanmasının eleştirisi yapılmaya çalışılmıştır.
ABSTRACT:
This article discusses the relationship between media’s discourse of impartiality and media ethics in a critical perspective. The study argues that regarding impartiality in media as an ethical value, and media institutions’ claim to be impartial is a barrier to establish healthy and functional professional code of ethics. The article consists of three parts; the first part questions the feasibility of the sociology of morality, the second part discusses why and how the myth of impartiality is involved in the field of media ethics, and the third part critiques the idealization of impartiality and objectivity in media ethics.

Şamanizm, en arkaik dönemlerinden günümüze Türklerin kültürel kodlarında ve toplumsal yaşayışında büyük bir tesire sahip olan; araştırmacıların din veya inanç sistemi olarak iki farklı bakış açısıyla ele aldığı ezoterik dinsel bir sistemdir. Türkler, tarih boyunca birçok dine mensup olurken, kabul ettikleri neredeyse her dinde, Şamanizm’in izlerini görebilmek mümkündür. Hâl böyle iken, Türkiye’de yapılan halkbilimi çalışmalarında, Şamanizm sıklıkla ele alınmakta ve özellikle İslamiyet’i benimseyen toplumların arkaik halk inançlarındaki mevcudiyeti ve izleri üzerine araştırmalar yapılmaktadır. Ancak yapılan araştırmalarda, birtakım objektiflik ve yöntem sorunları kendini göstermektedir. Bilimsel araştırmanın ön şartı, “tanım”lamaktan geçmektedir. Tanımlanamayan bir nesne, olay veya olgu, bilimsel olarak incelenememektedir. Bu noktada, Şamanizm araştırmalarında karşılaşılan en önemli sorunlardan biri Şamanizm’in bir din olup olmadığı hususudur. Bu bakımdan, öncelikli olarak bu sorunun açığa kavuşturulması elzemdir. Şamanizm’in hangi bilim insanları tarafından din, hangi bilim insanları tarafından inanç sistemi olarak değerlendirildiği sorusundan ziyade, bu ayrımın hangi kıstaslara göre yapıldığını ve bu değerlendirmelerin doğruluğunu tartışmak daha doğru olacaktır. Sibirya Türkleri arasında Şamanizm’in hala canlı olarak yaşıyor oluşu ve bu bölgelerdeki Türklerin Şamanizm’i din olarak kabul etmesi, bahsi geçen bu sorunun daha dikkatle gözden geçirilmesini zaruri kılmaktadır. Bu çalışmada, Şamanizm’in “ne”liğinin ortaya konulabilmesi için öncelikle birtakım hususların kendi kültür daireleri içerisinde ele alınması gerekmektedir. Bu çalışmada “göçerevli hayat düzeni-yerleşik hayat, sözlü kültür-yazılı kültür, din-inanç, ilkel din-medenî din” dikotomilerinin Şamanizm’i anlamak bakımından önemi irdelenerek Şamanizm’deki “esrime, tapınak ve kutsal kitap meselesi” ele alınacak; Şamanizm’in “semavî dinlerle mukayesesi meselesi”ne değinilerek “Şamanizm ve Gök Tanrı inancı üzerine şekillenen başkaca soru ve sorunlar çerçevesinde değerlendirmelerde bulunulacaktır. Böylece, Şamanizm araştırmalarındaki objektiflik ve yöntem sorunlarının temeline inilmeye çalışılacaktır.