MÜSİAD

Lojistik, her geçen gün önemi artan ve bu önemle ticaretin temel taşını oluşturan bir unsur olarak gözümüze çarpıyor. Gelişen ve değişen dünyada bu temel taşın önemi herkes tarafından daha iyi anlaşılır hale geliyor. Özellikle ülkemizde bu önem ile değişimlerle birlikte lojistikte ciddi yatırımlar yapılıyor. Duble yollar, hızlı trenler, üçüncü köprü, Marmaray bu yatırımlara örnek olarak gösterebileceğimiz çalışmalardan sadece birkaçı. Ancak, her ne kadar lojistik konularıyla ilgili ciddi yatırımlar yapılsa da, bu konuya özel bir önem verilse de; üç tarafı denizlerle çevrili, Asya ile Avrupa’yı birbirine bağlayan bir köprü konumuna sahip ülkemizde halen daha lojistiğin tek bir yerden yönetilmemesi ve ülkemizin kendisine ait bir lojistik master planının olmaması, lojistik sektörünün ilerlemesinin hızını kesiyor. Bu nedenle ülkemizin; gerek özel, gerekse kamu sektörünü tek elden yönlendirmek suretiyle kurumlar arası koordinasyonu sağlayacak bir kamu biriminin oluşturulması gerekiyor. Bizler MÜSİAD ailesinin lojistik sektör kurulu fertleri olarak böyle bir oluşuma her türlü desteği vermeye hazır olduğumuzu belirtmek istiyoruz. Raporumuzda yer alan gösterge ve açıklamalarında bu görüşümüzü destekler nitelikte olduğunu düşünüyoruz. Bu sene oluşturduğumuz raporumuz, diğer senelerdeki raporlardan biraz farklı olarak, içeriğinde akademik birtakım çalışmaları da bulunduruyor. Sürekli olarak dilimizden düşmeyen lojistik teriminin anlamı ve tarihçesi gibi konular; lojistikte kalite yönetimiyle ilgili örnek bir akademik çalışma; İstanbul gibi büyük bir şehirde yaşanan lojistik sorunu ve çözüm önerisi raporumuzda detaylarıyla işlendi.

Dans ce travail, il a été examiné la transformation de l’espace public de Turquie depuis le début des années 90 jusqu’à nos jours. L’axe de base de notre recherche est composé par l’interaction entre le discours religieux et le discours séculier dans l’espace public en Turquie ainsi que le contexte de cette interaction. La question de base dans ce travail est l’émergence ou pas d’un processus de traduction entre le langage séculier et le langage religieux ou entre le langage religieux et le langage séculier dans le processus de l’intégration à l’espace public de certains groupes religieux et des pratiques de l’espace religieux exclu de l’espace public pendant longtemps en Turquie. Dans ce contexte, il a été examiné tout le travail les conditions politiques, sociales et économiques processus de traduction, les fonctions de la traduction, et les effets de la traduction sur les acteurs tant de l’espace politique que de l’espace public. Il a été discuté pendant le travail de discours religieux auquel le MÜSİAD a eu recours dans les contributions qu’il a effectuées dans les questions publiques et les idées qu’il a exprimées dans l’espace public ainsi que la relation que ce discours a établie avec le discours séculier.

ÖZ 1990 yılında kurulan Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD), diğer sermaye örgütlerinden farklı bir şekilde, kendisini İslami referansları güçlü bir "ahlaki kapitalizm" anlatısı üzerinden kurmuştur. Bu çalışma, derneğin İslami söylem ile kapitalizm arasındaki ilişkiyi hangi temeller üzerine inşa ettiğine odaklanmaktadır. Kapitalizmin sermaye birikimi, sınıf, kalkınma gibi kavramlarıyla İslami kimliğin nasıl uzlaştırıldığı, eklemlendiği ve kapitalist çelişkilerin nasıl meşrulaştırıldığı çalışmanın temel sorunsalını oluşturacaktır. Çalışmada özellikle MÜSİAD'ın kuruluş yıllarına odaklanılacak; derneğin çıkardığı kimi yayınların ve derneğin kurucu başkanı Erol Yarar'ın çalışmalarının eleştirel bir okuması yapılacaktır. Temel tez, derneğin İslami ekonomi söyleminin ahlaki değil sınıfsal bir temele sahip olduğu yönündedir. Söz konusu sermaye örgütü, neoliberal kapitalizmin rasyonellerini İslami söylem üzerinden üretmiştir. Derneğin ahlaki kapitalizm vurgusu, sermaye emek çelişkisinin gizlenmesi ve sermaye birikim imkanlarının arttırılması için bir araç konumundadır. Abstract Independent Industrialists and Businessmen's Association (MÜSİAD) which is established in 1990 and which differentiates itself from other business organisations, has built its rhetoric on a narrative of "moral capitalism" with strong Islamic references. This study focuses on how the Association constructs the relation between Islamic discourse and capitalism. The main problematic of the study is how the Islamic discourse of the Association is reconciled and articulated with the concepts of capitalism such as accumulation of capital, class, development; and also how the capitalist contradictions are legitimated. The study focuses especially on the early years of the MÜSİAD, and some publications of the Association as well as Erol Yarar's 1 Ardahan Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, cilt:1, sayı:2, s. 45-52. 2 Arş. Gör. Ardahan Üniversitesi, İİBF, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü.

Bu çalışmada sanayi ve ticaret alanında etkin ve önemli bir aktör olduğu düşünülen ve aynı zamanda muhafazakâr yapısıyla anılan Kayseri ilinin ticaret kültürünün geçmişine ve bugününe odaklanılmıştır. Özellikle Kayserili girişimcinin iş hayatına giriş motivasyonları, birer ekonomik ak-tör olarak Kayserililere özgü olduğunu düşündükleri pratikler, sahip oldukları şirketleri nasıl yönet-tikleri ve geçmişle nasıl bağ kurdukları üzerine sorulan sorulara katılımcı iş adamlarının verdikleri cevaplar üzerinden Kayseri'nin ticaret kültürüyle ilgili olarak gündelik dilde çok genel ifadelerle yapılan bazı tespitler tartışmaya açılmıştır. Diğer yandan anadolu sermayesini ve özellikle din-dar/muhafazakâr iş adamlarını örgütleme amacıyla yola çıkan MÜSİAD'ın, muhafazakâr yapısıyla bilinen Kayseri'den gördüğü destek yadsınamaz. Bu çalışmada MÜSİAD'ın Kayseri şubesiyle üyelik ve/veya ticari faaliyet ilişkisi içerisinde olan 20 katılımcıyla derinlemesine görüşmeler yapılmış ve elde edilen veriler yukarıda sözünü ettiğimiz bağlamda değerlendirilmiştir.

İslami burjuvazi, lüks markaların İslami camiaca kullanılması ve kamusal alandaki görünürlüğüyle son yirmi yıldır Türkiye’nin gündeminde. Periferide olan İslami kesimin iktidarıyla İslami burjuvazi/İslamcı kapitalistler/Anadolu Kaplanları/yeşil sermaye gibi konular, akademik araştırmalar ve tartışmalar için çekici olmuştur. İslam ve kapitalizm, çalışma ahlakı, İslam-sermaye nihayetinde İslam ve modernleşmeye varan çok katmanlı bir tartışmanın alt bileşenleridir. Ak Parti iktidarıyla güçlenen İslami burjuvazinin İslami bir seçkin olarak ortaya çıkması, diğer sermaye sahiplerine/seçkinlere bir alternatif, rakip olması, Türkiye’nin siyasi tarihi açısından üzerinde durulması gereken bir durumdur. Dilek Yankaya’nın Yeni İslami Burjuvazi Türk Modeli kitabı bu alanda, bugüne değin yapılan tartışmaları, akademik ve bilimsel bir çerçevede sunmaya çalışmaktadır. Üç bölümlü kitap, 2007’de MÜSİAD’ın (Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği) 3 kurucu üyesi ve bir başkan yardımcısıyla İstanbul ve “ekonomik dinamizmi dolayısıyla seçilen Sakarya, Konya, Kayseri ve Antalya” (s. 19) şehirlerindeki 64 üyeyle gerçekleştirilen mülakatlar ve yapılan anketlerle hem nitel hem nicel bir çalışmadır. Üyelerin özel ve dernek hayatı, sosyokültürel ilişkileri, politik ve iktisadi düşüncelerinin de öğrenilmek istendiği anket çalışmasıyla kitap oldukça kapsamlıdır.

In Unravelling the Social Formation: Free Trade, the State and Business Associations in Turkey, Akif Avci examines the role of business associations and the state in Turkey in analysing the dialectical relationship between global free trade and Turkish social formation since 2002. The manuscript constructs a three-levels analysis based on the social relations of production, forms of state and world order. It explores the class characteristics of the business associations, the role of the Turkish state in the process of integration into global capitalism, and at the same time, internalisation of the global class relations inside Turkish social formation. It offers a fresh evaluation of imperialism theories and the uneven and combined development (u&cd) approach from a neo-Gramscian perspective.

Bu çalışma son yıllarda Türkiye'de yaşanan ekonomik ve siyasi dönüşümler sonucu gittikçe belirgin ve etkin hale gelen muhafazakâr sermayenin MÜSİAD özelinde nasıl örgütlendiğine odaklanmaktadır. Çalışmada öncelikle İslâm ekonomisine dair yapılan bazı çalışmalar üzerinde durulmakta, daha sonra MÜSİAD'ın ortaya çıkmasını ve güçlenmesini sağlayan tarihsel süreç aktarılmaktadır. Ayrıca bu süreçte MÜSİAD'ın kendisini hangi açılardan diğer sanayici ve iş adamları derneklerinden farklı gördüğü ve aslında bu derneklerle hangi açılardan benzeştiği üzerinde durulmaktadır.

Bu yazıda AKP iktidarları döneminde yoğunlaşan çıkar ilişkilerinin siyasal niteliğini ele alacağız. Endüstriyel alanda devlet, sermaye grupları ve sendikalar arasında yaşanan korporatist ilişkilerin tarihsel dayanaklarına değindikten sonra söz konusu ilişkilerin AKP iktidarındaki tezahürüne odaklanacağız. Fakat böylesi bir çabaya girişmeden önce öncelikle korporatizmi nasıl tanımladığımız sorusunu açıklamakta fayda var. Korporatist devlet-toplum tahayyülü ve uygulamalarının en dramatik örnekleri 20.yy'da ortaya çıkan faşist sistemlerde tecrübe edildi. Buna göre korporatizm, kural ve sınırlarını devletin çizdiği, çoğulculuğa yer vermeyen ve daha çok endüstriyel ilişkilerde gündeme gelen bir yönetme pratiğine karşılık gelmekteydi. Fakat Avrupa'da ikinci dünya savaşını takip eden ilk on yılda serpilen demokratik refah devletleri döneminde, üretim ve bölüşüme ilişkin politik ekonominin, diğer bir deyişle, emek ve sermaye grupları arasındaki çıkar tartışmasının demokratik korporatizm yoluyla çözüldüğü çoğulcu bir korporatizm dönemi yaşandı (Lehmbruch, 1977). Korporatizmin bugüne değin geçirdiği farklı veçhelerini bir yana bırakarak, korporatizmin içerisinde geliştiği üretim ve bölüşüme ilişkin politik ekonomiden ayrılamayacağını düşünüyoruz. Bu anlamda biz korporatizmin salt endüstriyel alana ilişkin bir mekanizmalar bütünü olmadığını aynı zamanda siyasal ve sosyal sistemi kuşatan hakim politik ekonominin niteliğiyle de ilişkili bir kavram olduğunun altını çiziyoruz. Dolayısıyla, devletlerin emek ve sermaye kesimleri arasındaki keskin çıkar farklılıklarını hangi yollarla çözeceği ve bu kesimlerin devlet karşısında nasıl konumlandıkları, o ülkenin siyasal ve sosyal sisteminin karakteriyle doğrudan bağlıdır. Ayrıca, Türkiye'de siyasal İslamın üç ana aktörü olarak saydığımız AKP, Müsiad ve Hak-İş'in her biri kendi alanlarında son yıllarda başat aktör haline gelmesi artık unutulmuş olan korporatizm kavramına değinmeye ihtiyaç olduğunu gösteriyor. Türkiye'de korporatizm hem tarihsel olarak hem de günümüz AKP iktidarının endüstriyel ve siyasal alandaki pratiklerinden dolayı Avrupalı muadillerinden farklı bir seyir izlemiştir. Tarihsel olarak Türkiye'de korporatizm, genç cumhuriyetin sınıfsız bir sosyal düzenin inşası sürecinde bir ideolojik aygıt olarak işlev görmüştür. Böylesi bir korporatizm, tüm toplumsal yaşamı tanzim edecek bir kurallar olarak silsilesi olarak kurgulanmış ve toplumun birbirinden

“A small group of young Turkish patriots who have fallen in love with their country have laid the foundation of MUSIAD 30 years ago”. This passage has been taken from the official Twitter account of MUSIAD whose categorization has always been a contested issue. MUSIAD has been called the “Anatolian Capital”, “Muslim Bourgeoisie”, “Devout Bourgeoisie”, and finally “patriots who have fall in love with
their country”. The uniqueness of this study lays in its class-based approach to the MUSIAD affiliates, as it argues that MUSIAD is composed of three main class fractions which are nationally oriented, internationally oriented and transnational. This categorisation is based on the ways in which MUSIAD affiliates engage in social relations of production rather than matters of religion, culture, and ideology. Subsequently, this study argues that the rise of MUSIAD is part of a process of transformation in the patterns of capital accumulation and uneven development of capitalism in Turkey. Accordingly, this study draws on the uneven and combined development approach to understand why MUSIAD affiliates could not catch up with TUSIAD affiliated companies which mostly represent the transnational fraction of
Turkish capital.

The evaluation of the role of businessmen associations in Turkey, and the extent to which these organizations have been involved in Turkish foreign policy, depends particularly on how they perceive different norms in line with their identities, and how they try to disperse these norms in society. Although associations of businessmen have diverse interests, goals, and stances, and therefore create a heterogeneous structure in Turkey, they are now being encompassed in public diplomacy plans and activities more and more. Among these organizations, the Turkish Industry and Business Association (TÜSİAD) and the Independent Industrialists and Businessmen Association (MÜSİAD) as two associations of businessmen with different political ideologies and cultural backgrounds have played an important role in Tur-key's political, economic and cultural relations with the European countries and the USA. In this paper, the activities run by these organizations and their roles in Turkish public diplomacy in Europe and the US during the AK Party era will be studied. The organizations' action plans, and efforts to improve Turkey's image in these regions after the failed July 15 coup attempt will also be analyzed.

Öz

Türkiye'deki iş adamı kuruluşlarının Türk dış politikasında ne derece yer aldığının değerlendirilmesi, özellikle kimlikleriyle bağlantılı olarak normları nasıl kabul ettiği ve bu normları toplumda nasıl yaydıklarıyla ilgilidir. Türkiye'deki çok kültürlü yapı içerisinde farklı çıkar, amaç ve duruşlara sahip olan işdünyasını temsil eden kuruluşlar, kamu diplomasisi alanındaki faaliyetlerin içine daha fazla dahil olmaya başlamışlardır. Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TÜSİAD) ve Müstakil İşadamları Derneği (MÜSİAD) farklı siyasi ide-oloji ve kimlikteki işadamı kuruluşları olarak Türkiye'nin ABD'de ve Avrupa'daki siyasi, ekomik ve kültürel ilişkilerinde önemli bir yere sahiptir. Bu çalışmada bu kuruluşların, Avrupa ülkelerinde ve ABD'deki kamu diplomasisi alanı içine giren faaliyetleri ve 15 Temmuz darbe girişimi sonrasındaki Türkiye'nin diğer ülkeler-deki imajının ve algısının iyileştirilmesi çabaları ve kapsamdaki faaliyetleri analiz edilmektedir.

Le concept de la dualité entre le centre et la périphérie a été utilisé la première fois par Edward Shils et adapté par Şerif Mardin à la vie politique turque depuis la modernisation de l’Empire ottoman jusqu’au coup d’Etat de 1960. Notre objectif est donc d’essayer d’analyser la vie politique turque via les partis politiques et leurs positions face au centre et la périphérie depuis Selim III jusqu’à aujourd’hui en nous inspirant de ces travaux précieux.

1990’lı  yıllara değin, Türkiye’de muhafazakar-dindar kesimler arasında herhangi bir burjuva sınıfı mevcut değildi. Aksine, 1980’li yıllara değin, esnaf ve “geleneksel tüccar”ın Türk toplumunun dini - muhafazakar kesimleri arasında, özellikle Orta Anadolu’nun geleneksel şehirlerinde temel ekonomik aktörler olduğu söylenebilir. 1990 yılından başlayarak, Türkiye’nin çevre bölgelerin de, özellikle Konya, Kayseri, Yozgat ve Gaziantep gibi şehirlerinde “Anadolu Kaplanları” ya da “Yeşil Sermaye” olarak nitelendirilen yeni bir dini burjuvazi ya da girişimci kesimi yükselmeye başladı. Sonrasında, bu gelişmelerin paralelinde, Türk ve Batılı akademisyenler arasında Türk toplumunda bu yeni yükselmeye başlayan dini burjuvazinin gelişiminde önemli olduğu düşünülen sosyo-ekonomik faktörlere yönelik yükselen bir ilgi ortaya çıktı. Daha önceki akademik çalışmaların büyük bir kısmı devlet ve büyük işadamları arasındaki ilişkinin niteliği üzerineydi. Yeni yükselen girişimcilerin dinsel kimliklerinin tersine bu işadamlarının çoğu seküler yönelimli bir işadamları derneğinin (TÜSİAD) üyesiydi. İslam, Kapitalizm ve iş ahlakı arasındaki ilişki sorunsalını tartıştıktan sonra, bu çalışma Denizli’deki muhafazakâr girişimcilerin geleneksel değerleri ile modern piyasa koşullarında gerçekleştirdikleri ekonomik aktiviteler arasındaki ilişkiyi ele almayı amaçlar. Diğer bir deyişle, bu çalışma, kendi muhafazakar değerleri ile modern ekonomik aktiviteleri arasında uyumluluğu nasıl ve hangi yollarla sağladıklarını değerlendirmeyi amaçlar. Bu saha çalışması, 2010 yılında çoğunun MÜSİAD üyesi olduğu Denizlili girişimcilere uygulanmıştır. Bu çalışmanın temel tezini şu şekilde ifade edebiliriz: muhafazakâr iş adamlarının çağdaş piyasa ekonomisinde başarılı olmalarının temel nedeni geleneksel-muhafazakâr değerleri modern rasyonel girişimcilik kültürüyle bütünleştirmeleridir.