Kur'ani Kavram

Kuran, korumaya muhtaç hanımlar ile kurulacak münasebetler için çok sıkı bir tedbir uygular ve nikah önerir. Ardından kolaylıkla ayrılığı mümkün kılar. Taraflar isterlerse evliliğe geçiş de yapabilirler. Böylece her ne şekilde biterse bitsin koruma süreci içerisinde kişisel ve toplumsal değerlere zarar verilmesi engellenmiş olur.
Klasik İslam literatüründe bahsi geçmeyen bu konuyu dört ayet ile anlamaya ve açıklamaya çalıştım.

Kur'an'da yer alan kavramlardan olan الكتمان kitmân ve الإخفاء ihfâ, Türkçe’ye aynı kelimeyle çevrildiği için meallerde aralarında ne gibi bir fark olduğunun görülemediği kavramlardandır. Her iki kavram da dilimize “gizleme” olarak aktarılmaktadır. Ancak tamamen farklı kelimeler oldukları için mutlaka anlam olarak da bir farka işaret ediyor, bizlere gizlemenin türüne veya eyleme geçiriliş şekline yönelik detay bilgiler veriyor olmalıdırlar. Aralarındaki farkı tespit edebilmenin yolu bu kavramlara Kur’an’ın yüklediği anlamları ortaya çıkarmaktan geçmektedir.

Kur'an'ın hadis olma -sonradan ortaya çıkma- özelliği yeterince incelenmiş değildir. Bu konu, önceki kitaplar ile arasındaki tasdik ilişkisinden, gelecekte vuku bulacak vaadlere kadar birçok özelliği içinde barındırır. Ayrıca okuyucusunun kainat algısındaki değişime paralel olarak değişen anlamı ile her zaman güncel kalabilme özelliği, sonraki dönem müminleri için şehadetin temelidir.

Eğer şeytan ile İblis'i aynı şey zannediyorsanız, şeytan veya İblis denince aklınıza keçi sakallı, boynuzlu, kırmızı gözlü, vb. birşey geliyor ise Hristiyan kaynaklardan fazlaca beslenmiş bir gelenek etkisi altındasınız demektir. Adem ile insan ayırd edemiyor ve cennet veya cehenneme şu anki bedenimiz ile gireceğimizi düşünüyor da olabiliriz.
İblis, gaybi bir konu olduğu için vahiy dışında bir bilgi kaynağımız yok. Ancak bu çalışma ile hipnoz, uyku, rüya gibi psişik konuların nerelerine bakarak bilgi ufkumuzu genişletebileceğimiz ortaya çıkacaktır. Umarım bu çalışma İblis'i, şeytanı ve en önemlisi Adem'i ve bir bütün olarak insanı (kendimizi) tanımak için faydalı olur.

ÖZET / ABSTRACT - Hicrî ikinci senede farz kılınan orucun ilk dönemdeki eda keyfiyeti ile oruca dair inen son ayetlerdeki orucun eda keyfiyetinin farklılık arz ettiğine dair rivayetler bulunmaktadır. Oruç hükümlerinin zikredildiği yegâne Kur’ân pasajı Bakara 183-187 tetkik edildiğinde de Ramazan orucunun tedrîce mütevakkıf bir inzâli olduğunu ifade eden bu rivayetler ile ayetler arasında bir paralellik olduğu görülmektedir. Orucun gerek vaktinde gerekse keyfiyetinde meydana gelen dönüşümün tüm aşamalarını Kur’ân ayetlerinde bulabilmenin ne derece mümkün olduğu, buna imkân bulunamadığı noktalarda Hadis ve Tefsir kaynaklarının nasıl bir açılım sağladığı bu makalenin araştırma alanını oluşturmaktadır. Kaynaklardaki muhtelif rivayetleri sistematik bir şekilde derleyerek oruç ibadetinin nüzul sürecini kurgulamak böylece ilgili ayetlerin nüzulünün otantik bağlamını tespite çalışmak araştırmanın esas amacını teşkil etmektedir. Araştırma sonucunda, orucun ilk döneminde Müslümanların yatsı vaktinden ertesi günün akşamına kadar oruç tuttukları ve evvelden oruç tecrübeleri olmadığı için miskin doyurmak ile oruç tutmak arasında muhayyer bırakıldıkları görülmüştür. Bu dönemden sonra ise ilk etapta fidye muhayyeriyeti kaldırılmış, hasta ve yolcu dışındakilerin Ramazan ayının tüm günlerini oruçlu geçirmeleri irade buyurulmuştur. Müslümanların Ramazan ayı boyunca yatsıdan akşama kadar oruç tutmada zorlanmaları üzerine de ikinci etapta orucun günlük süresi tan yerinin ağarmasından akşama kadar olacak şekilde düzenlenmiş ve Ramazan orucu bugünkü halini almıştır.
(Anahtar Kelimeler: Ramazan, Oruç, Teşrî, Sıyâm, Savm)
.............
ABSTRACT - There are some reports that there was a difference between the way of practicing of fasting during the early Islamic period, which was obliged upon all adult Muslims on 2nd century of Hegira and the fasting explained in the last āyāt (verses) in the Qur’an about the fasting. Upon inspection of al-Baqarah 183-187, the only passages in the Qur’an which mention the rules of fasting it seems that there is a coordination between those reports which state that the fasting of Ramadan had been obliged in a gradual process and the aforementioned āyāt. This article focuses on the degree of possibility to find out the whole steps of the change of form in terms of timing and condition of fasting from the āyāt in Qur’an, if it is not possible at some points, to see the new directions the sources of Hadith and Tafsir provide in this sense. The main aim in this article is to rebuild the process end of which fasting practice became an obligation by systematically bringing together the various reports in the related sources and as a result to ultimately determine the authentic context that the related āyāt revealed. Consequently it was discovered that, during the early period of fasting the Muslims were fasting in a period starting from a little after sunset until the next evening and were allowed to choose between providing food to a poor and fasting since they were not used to fasting before. Afterwards, the choice of providing food to a poor was abolished and all Muslims apart from those who were ill and on travel were ordered to fast the whole Ramadan. Due to the hardship the Muslims then experienced in fasting from a period starting from sunset until the sunset in the next day, there made a second arrangement in the duration of daily fasting starting from daybreak to the same evening as it is today. 
(Keywords: Ramadan, Fasting, Enactment, Siam, Sawm)

İki farklı kelimenin aynı anlama gelmesi, diğer bir deyişle eşanlamlılık, her dilde zayıflık olarak görülür. Bu sebeple dillerde mutlak anlamda birbirinin eşanlamlısı olan iki kelime olmadığı kabul edilir. Söz konusu olan Allah’ın Kitabı olduğunda bu tesbitin doğru olması gerektiği çok daha akla yatkın hale gelir. Kâinatın yaratıcısı Kitabında, okuyucunun konforunu gözetmek için aynı anlama gelen farklı kelimeler kullanmış olamaz. Eğer kelimeler arasında lafzen bir farklılık tercih etmişse bu farklılığın anlama yansımaması düşünülemez. Buna rağmen kimi zaman Arapça’daki her bir kelimeyi tam olarak yansıtacak farklı karşılıklar bulunamadığı ve çoğu zaman da Allah’ın Kitabında yer alan kavramlar arasındaki farklar tespit edilemediği için yakın anlamlı kelimeler eşanlamlı kabul edilmekte ve aralarındaki anlam farkı meallere yansıtılamamaktadır. “القسط kıst” ve “العدل adl” kelimeleri de dilimize çevrilirken çoğunlukla eşanlamlıymış gibi muamele edilen kelimelerdendir.

Kur'an'ın Allah'ın Kitabı olduğunun delillerinden belki de en önemlisi, sahip olduğu kusursuz dil kullanımıdır. Allah'ın indirdiği bir kitabın böylesine kusursuz bir yapıya sahip olması elbette bir zorunluluktur. Kur'an üzerinde Rabbimizin tarif ettiği metotla çalışıldığında bu mükemmellik kendisini her adımda göstermekte ve adeta Kur'an, kendisinin Allah'ın Kitabı olduğunu haykırmaktadır. Kelimeler arasında mutlak manada eşanlamlılık ilişkisinin bulunmayışı, birbirine yakın anlamdaki iki farklı kelimenin mutlaka önemli bir farklılığa işaret etmesi, Allah'ın Kitabının en önemli özelliklerindendir. Buna örnek olarak Kitmân ve ihfâ kavramları verilebilir. 1 Her ikisi de "gizlemek" olarak tercüme edilen kelimeler, aslında önemli farklara sahip iki ayrı gizlemeyi anlatmaktadırlar. Bu farklılık, anlatılan konuyla ilgili çok önemli detayları görmemizi sağlar. Kaldı ki bu iki kelimeyle yakın anlamlı olup, meallere yine gizleme ifadesiyle yansıyan başka kelimelerin de olduğu göz önünde bulundurulduğunda muazzam bir yapıyla karşı karşıya olduğumuzu kavrarız.

Kur'an'ın önemli kavramlarından olan الكتمان kitmân ve الإخفاء ihfâ kavramları Türkçe’ye aynı kelimeyle çevrildiği için meallerde aralarında ne gibi bir fark olduğunun görülemediği kavramlardandır. Her iki kavram da dilimize “gizleme” olarak aktarılmaktadır. Ancak tamamen farklı kelimeler oldukları için mutlaka anlam olarak da bir farka işaret ediyor, bizlere gizlemenin türüne veya eyleme geçiriliş şekline yönelik detay bilgiler veriyor olmalıdırlar. Aralarındaki farkı tespit edebilmenin yolu bu kavramlara Kur’an’ın yüklediği anlamları ortaya çıkarmaktan geçmektedir.