Kırım Tatarları

Bu kısa makalede Eskişehir’de derneğimizde listesi bulunan Kırım Tatar köylerinin nüfusları üzerine bilimsel bir araştırma yapılmıştır. Listede 29 tane Kırım Tatar köyü vardır. Bunun yanında Çifteler ve Alpu ilçelerinden de Kırım Tatar nüfusu bulunmaktadır. Ayrıca Eskişehir şehir merkezinde bazı mahallelerde nüfus ağırlıklı olarak Kırım Tatarıdır. Fakat bu nüfusu ölçmek mümkün olmamıştır.

Kırım, tarih öncesi dönemden beri Güney Ukrayna’nın bozkırlarla kaplı hinterlandını Karadeniz’e ve ötesine bağlayan bir geçiş bölgesi olmuştur.

Yüzyıllar boyunca Osmanlı ve Rus imparatorluklarının, sonrasında da Sovyetler Birliği ve Ukrayna devletinin parçası olan Kırım’ın tarihi, ev sahipliği yaptığı kültürlerin ve halkların izlerinden de anlaşılacağı üzere, çok daha gerilere uzanır: Antik Yunanlar, Gotlar, Bizanslılar, Moğollar, Ruslar ve en önemlisi Kırım Tatarları bu topraklarda yaşamıştır.

Tarih ve siyaset bilimi profesörü Paul Robert Magocsi, bölgeyle ilgili şimdiye kadar yazılmış en temel ve güncel metin olan Şu Mübarek Topraklar’da, üç bin yılı aşkın zamandır Kırım’ın bozkırlarına, dağlarına ve deniz kıyılarına akın eden bu toprak­larda yaşamış halkları ve yarattıkları medeniyetlerin hikâyesini görseller eşliğinde anlatıyor.

“Umuyorum ki bu kitap Türkiyeli okurlara kendi ülkelerinin tarihsel jeopolitik alanını (Karadeniz ve çevresindeki tüm topraklardan bahsediyorum) daha iyi anlamalarında yardımcı olacaktır.” Paul Robert Magocsi
http://kitap.ykykultur.com.tr/kitaplar/su-mubarek-topraklar-kirim-ve-kirim-tatarlari

The chapter aims to analyse the current situation of the Crimean Tatars after the 2014 Crimean Crisis. The methodology is mostly based on the participant observer and historical research. The author is a member of the Crimean Tatars diaspora in Turkey. He has actively involved in the Crimean Tatars associations, followed the “historical events” and uncovered “historical facts”. He realises that his perceptions of the present, cultural prejudices and preconceptions and retrieval of archival data may not resulted idealised view of his work. In order to overcome the methodological difficulties, the researcher attempts to use different resources as much as possible.

The Crimean Peninsula was an important region in the Golden Horde. This study traces the history of the Crimean Tatars, which is a region with an important economic and political importance, the Crimean peninsula and the indigenous ethnic group of the region.
The study was carried out on the Crimean peninsula of XIII. In the middle of the 19th century, it began by being taken by Genghis Khan's grandson and as a result of his participation in the Golden Horde State. In the period of Khan, XV. Starting from the first half of the century, Ottoman-Crimean-Russian relations were emphasized. The increasing Russian oppression and the occupation of Crimea have been discussed under another topic.

Müzik, üzerinde birden fazla işlev yüklenen bir fenomendir. Müziğe yüklenen işlevler, konjonktürel bakımdan farklılaşabilir. Bu çerçeveden bakıldığında müzik kimi zaman bir iletişim, kimi zaman bir arınma, kimi zaman bir esrime ya da bir aidiyet/kimlik işlevi görebilir. Bu yazı, müziğin bir aidiyet/kimlik işlevi ekseninde Kırım Tatarları özelinde bir ele alışı içerir.

Kırım Tatarlarını sürgünden sonra Kırım'a dönmeye başlarken, Sovyet rejiminden bağımsız kendi başlarına çıkardıkları ilk gazete.Gazetinin fikir babası ve kurucusu Mustafa A Kırımoğlu'nun Avdet, yani vatana dönüşü simgeleyen ad verdiği gazetenin kuruluşunu anlatan makale. Avdet, 1989 yılında kurulan Kırım Tatar MilliHareketi Teşkilatınınyayın organı olarak çıkmaya başladı. 1991 yılından sonra Kırım Tatar Milli Meclisi kurulduktan sonra Milli Meclisin yayın organı oldu.

Автор обращает внимание на позицию Турецкой Республики по Крыму после референдума (март 2014 г.), в частности на то, какое большое значение придаёт турецкое руководство проблеме соблюдения прав крымско-татарского населения.
//
This article deals with the position of the Turkish Republic concerning the connection of Crimea to Russia. Respectıng rights of the Crimean Tatars is the main problem that attached a great attention by Turkey.

Aslında bu yazıyı taze taze Romanya’dan dönüş yolunda hatta Köstence’den Bükreş’e otobüsle geri dönerken yazmalıydım. Ama yaklaşık 1 hafta sonra yazabiliyorum. 20 Mart 2010 günü Avrupa Komisyonu Ortak Araştırmalar Merkezi’nin İspanya’nın Sevile kentindeki Gelecek Teknolojileri Araştırma Enstitüsü tarafından gerçekleştirilen Gelecek Öngörü Eğitimi (Foresight Training) için 22-23 Mart 2010 tarihleri arasında Romanya’nın başkenti Bükreş’te Intercontinental Otel’deki eğitime katılmam gerekiyordu. Daha önce Ocak ayı içersinde Sevile kentinde iki günlük eğitime katılmıştım.

2014 Kırım’ın işgali ve Kırım Krizi birçok uluslararası ilişkiler uzmanı tarafından “II. Soguk Savaş” yada “Yeni Soğuk Savaş” olarak tanımlanmıştır. Bu çalışmada 2014 Kırım Krizi jeo-stratejik kavramlar ve yaklaşımlar kullanılarak açıklanarak Kosova örneğinin Kırım’a etkisi ve Rusya’nın stratejik derinlik kavramları ele alınacaktır. İlk olarak, Kırım Krizi real-politik ve jeo-politik yaklaşımlar çerçevesinde incelenecektir. Bu çerçevede Karadeniz ve Kırım bölgesinin jeo-politik, jeo-stratejik ve jeo-ekonomik önemi özellikle Türkiye, Rusya ve Ukrayna bağlamında incelenecektir. İkinci olarak, Kosova örneği derinlemesine analiz edilerek nasıl Putin Rusya’sı tarafından Kırım’ın işgaline zemin hazırlamak için kullanıldığı açıklanacaktır. Üçüncü bölümde, Rusya’nın stratejik derinliğinin Kırım’da uygulanıp uygulanmadığı mercek altına alınacak ve Putin tarafından başarılı şekilde uygulanan melez savaş (hybrid war) kavramının Kırım’da uygulanması ve buna karşı alınabilecek önlemler sıralanacaktır.  Son bölüm ise Kırım’ın işgalini Kırım Tatarları’nın bakış açısından ele almaktadır.
Anahtar Kelimeler: Kırım Tatarları, Kırım İşgali, Rusya, Ukrayna, Türkiye.

Özet: Bu çalışmada, İslami şiddetsizlik konusu incelenmiştir. Çalışmanın ilk bölümünde, İslam’da güç ve şiddet kullanımı ile barış kavramları ele alınmıştır. İkinci bölümde, İslami şiddetsizlik ile ilgili kavramlar ele alındıktan sonra özellikle Adem’in oğulları olan Kabil ile Habil arasında yaşananlar, İslam’da kendini savunmak için bile şiddetin kullanılmayacağının delili olarak sunulmuştur. İslam’ın beş temel esasına altıncısını eklemek gerekseydi bu şiddetsizlik olabilirdi tezi savunulmuştur. İslami şiddetsizlik örnek olayları olarak, bireysel düzeyde Paştun olan Abdülgaffar Han’ın şiddetsizlik paradigmasının kurucu babası kabul edilen Mahatma Gandhi ile birlikte İslami şiddetsizlik ordusunun Afganistan’da İngiliz işgaline karşı nasıl başarılı olduğu incelenecektir. Ayrıca Filistin İntifadası ve Kırım Tatar Milli Mücadelesi İslami şiddetsizlik örnek olayları olarak analiz edilmiştir. Son olarak, İslami barış paradigması içinde merkezi konumda olması gereken İslami şiddetsizlik hakkında önerilerde bulunulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Islam, Barış, Şiddetsizlik, Abdülgaffar Han, Filistin İntifidası, Kırım Tatarları

Kırım Yarımadası, bulunduğu özel konumu sebebiyle yoğun
göçlerin yapıldığı büyük devletlerin sahip olma arzusunda bulunduğu,
savaşların yaşandığı bir alana sahiptir. Asırlardır Türk yurdu olan bu
yarımada Osmanlı Devleti’nin başarılı dış politikaları sayesinde
Osmanlı hâkimiyetinde bir idareye sahip olmuş ve Türk yurdu olmaya
devam etmiştir. Osmanlı Devleti için çok önemli bir idare olan Kırım,
Karadeniz’in güvenliğini sağlaması, kuzeyden gelebilecek her türlü
saldırıya karşı bir kale konumunda bulunması ve Osmanlı’nın yaptığı fetihlere Kırım Hanlığından askeri destek sağlanması gibi hususlar
Kırım’ı Osmanlı Devleti için vazgeçilmez kılmıştır.
Sıcak denizlere inme düşüncesini devlet politikası haline
getiren Rusya, Kırım’ın alınmasını büyük bir hedef olarak belirlemiş
ve her fırsatta Kırım’a karşı işgallerde bulunmuştur. Rusya, henüz
Osmanlı hâkimiyetinde iken Kırım’ın önemli bir yeri olan
Bahçesaray’da yıkımlar gerçekleştirmiştir. Tarihi süreç içerisinde
güçlenen Rusya, Osmanlı Devleti ile yaptığı savaşlarda galip olmuş ve
Kırım’ı Osmanlı idaresinden çıkarmıştır. 9 yıl kadar bağımsız olan
Kırım, Rusların tacizlerinden kurtulamamış ve nihayetinde Rusya’ya
bağlı bir yer olmuştur. Rusya’nın, Kırım’ı ilhak etmesiyle, burada
bulunan Müslüman Türk halkı için de zor günler artık başlamıştır.
Zulümler, sürgünler, işkenceler, işgaller, baskılar yüzlerce yıl
sürmüştür. Kırım’da bulunan camiler, kiliseye dönüştürülmüş, Türk
yer adları değiştirilmiş, topraklar zorla halkın elinden alınmış ve
Müslüman halk dağlara gitmek zorunda kalmış, okullar kapatılmış,
kitaplar yasaklanmış ve yine Müslüman halk eğitimsiz bırakılmıştır.
Ayrıca halkın sahip olduğu sanayi unsurları da alınmış ve ne yazık ki
aç, fakir, yurtsuz bırakılan bu Müslüman halk baskılar neticesinde göç
etmiştir. Kırım halkının yüzlerce yıldır maruz kaldığı olumsuzluklar
devam ederken, I. Dünya Savaşı’nın sebep olduğu zorluklar ve
ardından 1921 yılında başlayan kuraklık burada yaşayan halkın
perişan olmasına neden olmuştur. Kırım için yapılan baskılar son
bulmamış, özellikle 1944 yılında Stalin’in verdiği emir ile on binlerce
yerli Kırım Türk-Tatar halkı faklı bölgelere göç ettirilmiştir.

ÖNSÖZ
Elinizdeki çalışma, 2008 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Müzikbilimleri Anabilim Dalı’nda tamamlanmış doktora tezimin evrilmiş halidir. Kitap, diaspora yaşayan Kırım Tatarlarının kültürel kimliklerini, takvimsel ritüelleri Tepreş içerisinde yer alan müziksel edimleriyle nasıl ifade ettiklerini, yalnızca müziksel tınılarla değil, aynı zamanda tınıların ötesine geçerek, o tınıları üreten kavramlar ve davranışlar ekseninde araştırır.
Çalışma, 2002-2008 yılları arasında yapılan alan çalışmalarına dayalı olarak, etnografik betimleme, katılımcı gözlem ve görüşme yoluyla elde edilen verilerden ve etnomüzikoloji disiplini içerisinde yer alan diaspora ve ritüel eksenli kimi çalışmalardan yararlanılarak oluşturulmuştur. Çalışma hem metodolojiye, hem de fizibiliteye bağlı olarak, Kırım’dan göçen topluluklar olarak İstanbul Tatarlarının Çatalca’da, Eskişehir Tatarlarının Karakaya’da ve bir kez de Ankara Polatlı’da düzenlenen Tepreşlerle sınırlandırılmıştır. Bunun yanında, 2004 yılında Ukrayna’da (Kırım bölgesinde) gerçekleştirilen alan çalışması, diasporik topluluklar olarak İstanbul ve Eskişehir Tatarlarının referans olarak gördükleri / gösterdikleri anavatanları Kırım hakkında gerçek ve somut bilgiler edinilmesini sağlamıştır.
Bu çalışma sonucunda, farklı coğrafyalarda yaşayan Kırım Tatarlarının arasında ritüel ve içerisindeki edimler açısından bir farklılaşma gözlemlenmiştir. Burada başvurulan karşılaştırma yöntemi, iki farklı yerde yaşayan Tatar topluluklarının farklılıklarının ve çeşitliliklerinin yanı sıra, ortaklıklarını da anlamamıza yardımcı olmaktadır. Karşılaştırma yönteminin kullanılmasında, bu çeşitlilik içerisinde ne Türkiye’deki ne de Kırım’daki Tatar topluluklarından herhangi biri, kültürel kimlik ekseninde ‘esas’, ’saf (arı)’ veya ‘başat’ olarak kabul edilmiştir. Yani bir başka ifadeyle; Kırım Tatarlarından herhangi biri diğerine göre ‘yozlaşmış’ ya da biri diğerinden daha ‘değerli’ ve daha ‘önemli’ olarak görülmemiştir. Ayrıca ortaya çıkan bu farklı Kırım Tatar kültürel kimlikleri arasında da ‘sahicilik-sahtelik’ düzeyi de bu kitabın amacı değildir.
Bu çalışmanın doktora tezi olarak tamamlanmasında en büyük katkıyı ve desteği gördüğüm danışmanlarım Prof. Dr. Yetkin Özer’e ve Yrd. Doç. Dr. İbrahim Yavuz Yükselsin’e minnet borcumu burada zikretmeliyim. Bu iki değerli hocamın dışında, bu çalışmaya beni yüreklendirdiği için Doç. Dr. Hüseyin Yaltırık’a, çalışmam sırasında sağladığı destek için Doç. Dr. F. Reyhan Altınay’a, kitabı baştan sona okuyup düzeltmeleri yapan Dr. Fatih Coşkun’a, alan çalışmalarım sırasında yardımları ve desteği için Ufuk Demirbaş’a, ayrıca; alan çalışmalarımda bana kılavuzluk eden, Özgür Karahan’a, M. Akif Albayrak’a, Yrd. Doç. Dr. Zekeriya Başarslan’a, Recep Şen’e, Cüneyt Onlat ve Cengiz Onlat’a, yoğun konser ve provalarına rağmen bana zaman ayıran ve özellikle Kırım Tatar müziklerinin temininde emeğini her zaman anımsayacağım Server Kakura’ya, bunca kötü kaderlerine rağmen yaşama sımsıkı bağlanan ve çalışmam sırasında bana her zaman dostça ve sıcak davranan tüm Kırım Tatarlarına teşekkür ederim.
Ve son olarak bir teşekkür de aileme; çalışmam süresince bitmek tükenmek bilmeyen sabırlarından ve desteklerinden ötürü başta sevgili eşim Münevver Ersoy olmak üzere, oğullarım Haktan’a, Yiğit’e, anneme, babama ve kardeşime sonsuz teşekkürlerimi sunarım.

  İlhan ERSOY

Türkiye, Ukrayna’da yaşanan krizle, uluslararası barış ve istikrarın korunması, Ukrayna’nın toprak bütünlüğüne saygı duyulması ve Kırım’da yaşayan Tatarların durumu gibi çeşitli açılardan ilgilendirmektedir. Kırım Tatarları ile Türkler arasındaki tarihsel ve dini yakın bağlar nedeniyle Türkiye, Kırım Tatarlarının meşru hak ve talepleri karşısında duyarlı olmak durumundadır. Bu bölümde önce Kırım ve Karadeniz bölgesi Türkiye ve Ukrayna gözünden jeo-stratejik açıdan incelenmiştir. İkinci bölüm, Kırım Krizi öncesi dönemde kamuoyunun Kırım konusundaki görüşleri, algıları, tutumları ve görüşleri sayısal verilerle ortaya konmuştur. Üçüncü bölüm, Türkiye-Ukrayna ilişkilerini özellikle Kırım Tatarları ve her iki ülkenin birlikte hareket ettikleri bölgesel kuruluşlar ve işbirliği çabaları çerçevesinde analiz edilmiştir. Dördüncü bölüm, Kırım’ın 2014 işgali öncesi ve sonrası dönemde Kırım Tatarları’nın durumunu mercek altına almıştır. Son bölüm ise Rusya’nın çifte çevreleme politikası gereği Suriye ve Doğu Akdeniz’deki askeri ve politik varlığını ve Kırım’ın işgaline Türkiye’nin verdiği olumlu ve olumsuz tepkileri okuyucuların ilgisine sunmuştur.

Kitabın bu bölümünde 2014 Kırım Krizi ve Kırım’ın işgali sonrası Kırım Tatarları’nın durumu ile Türkiye’nin Kırım politikası mercek altına alınmıştır. Öncelikle Kırım yarımadasının Karadeniz bölgesi açısında uluslararası ilişkiler açısından önemi kısaca anlatılacaktır. Daha sonra Kırım Tatarları’nın işgalden sonraki üç yıllık dönemdeki durumları incelenmiştir. Kırım krizinin Kırım Tatarları üzerinde yarattığı politik, sosyal ve uluslararası etkileri ele alınmıştır. Daha sonraki bölümde Kırım’ın işgalinden önce Türkiye’nin Kırım Tatarları’na yönelik izlediği politika araştırılmıştır. Ayrıca Türkiye’nin Karadeniz bölgesi yanında Orta Avrupa, Balkanlar, Kafkasya, Ortadoğu, Güneydoğu Avrupa ve Orta Asya coğrafyalarını etkileyen Kırım’ın işgaline karşı izlediği dış politika Kırım’ın işgali sonrası dönem dikkate alınarak analiz edilmiştir. Sonuç bölümde, Kırım çatışmasına yapıcı ve kazan-kazan temelli çözüm bulunması için çatışan tarafların çok-seviyeli ve çok-disiplinli analiz yöntemleri ile çoklu-yol (multi-track) diplomasisi ile bölgesel barış politikaları ile çözüm bulabileceği öngörüsünün altı çizilmiştir.

Kırım Tatarları, Kırım yarımadasını
Yeşil Ada olarak tanımlar. Kırım’ın yerli halkı
(indigenous people) olan Kırım Tatarları,
18 Mayıs 1944’te Kırım Tatar Sürgünü ya
da Sovyet Soykırımı ile vatanlarından zorla
göç ettirilerek etnik temizliğe maruz kaldılar.
1991 yılında Sovyetler Birliği’nin yıkılmasının
ardından vatanları Kırım’a döndüler. Kırım
Tatarlarının Kırım’a dönmeleri; Kremlin
yönetimi açısından Karadeniz Filosu, askeri
havaalanları, askeri yığınak merkezleri jeopolitik
ve jeostratejik önemi bulunan Kırım’ın
içinde bulunduğu bölgesel güvenlik durumunu
daha da karmaşık hale getirmiştir. Ruslar
için Kırım aynı zamanda 1954 ve 1991 yıllarında
kaybedilmiş seçilmiş travmalar olup Rus
toplumsal belleğinde önemli yere sahiptir.
Jeo-ekonomik olarak Kırım’ın Çin Kuşak Yol
projesinin parçası olması yanında uzun soğuk
kış günlerinin yaşandığı Ruslar için en önemli
iç turistik merkezidir.

Özet Bu makale 1944 yılında ana vatanları Kırım'dan Orta Asya'ya sürülen ve vatana dönme haklarını ancak 1989 yılında elde eden Kırım Tatarları örneğinde etnik / milli kimlik-dil ilişkisini incelemektedir. Kırım'da gerçekleştirilen saha araştırması verilerine dayanan makalenin temel iddiası, dil-etnik / milli kimlik ilişkisinin, dilin sembolik ve etkileşimsel boyutlarının; kimliğin ise etnik /milli ve kültürel boyutlarının birbirinden ayrılması halinde anlaşılabileceğidir. Ayrıca, makalede, vatana dönüş sonrasında başlayan kültürel canlanma sürecinde Milli Mekteplerin rolü üzerinde durulmakta ve Gaspıralı dönemi ile söz konusu olan koşutluklar vurgulanmaktadır. Abstract This article discusses the relationship between ethnic / national identity and language in the case of the Crimean Tatars who were deported from their homeland in 1944 and who obtained the right of return only in 1989. The main argument of this article based on the data of the fieldwork carried out in Crimea, is that the relationship between language and ethnic/national identity can be best understood if the symbolic and communicative dimensions of language, and the ethnic/national and cultural dimensions of identity are distinguished. Furthermore, the article analyses the role of National Schools within the cultural revival process following the return of the Crimean Tatars and emphasized the similarities with the period of Gasprinski.

The article is devoted to the research of history of Crimean Tatar migrations in the 19th — early 20th centuries based on the documents of the Russian State Historical Archive. The purpose of the research is to identify and introduction into scientific circulation of documentary sources on the topic of research. The author explored in archive a considerable range of documents on history of Crimea in the 18th — early 20th centuries, including materials on history of migrations of the local population in this period. The novelty of the work lies in the fact that for the first time little-known events of the resettlement movement among the Crimean Tatars reveals by analyzing a large number of documents of the Russian State Historical Archive. The exploration of archival materials allows to research the causes and consequences of mass Crimean Tatars emigration, as well as their return movement to Crimea. The article touches on almost unexplored problem of the back migration to Crimea of immigrants and their descendants intended to return to the Russian Empire in 1880—1884. The author also describes the documents from the personal archival funds that contain the information of eyewitnesses of historical events. In addition to the sources on the history of external migration the article also review the archival documents about the resettlement of Crimean Tatars in the internal Russian provinces for political reasons.

1987 yılında Kırım Türkleri Moskova Kızıl Meydan'da büyük gösteriler yaptıktan ve Sovyet rejiminin vatanları Kırım ile aralarına koyduğu engelleri yıktıktan sonra akın akın yurtlarına dönmeye başladılar. 1991 yılında SSCB dağıldı, Kırım bağımsızlığını ilan eden Ukrayna içerisinde kadı. Kırım'da çoğunluğu elinde bulunduran Ruslar Kırım'ı yeniden Rusyaya bağlamava Kırım tatarlarına haklarını vermemek için çeşitli engellemeler yapmayı sürdürdüler. Kırım tatar Milli Meclisi Türkiye Temsilcisi olan ve kırım'a devamlı gidip gelen, meseleleri yakından takip eden biri olarak, Kırım'daki son siyasi durumu anlatan değerlendiren bir yazı

Rusya’nın Soçi şehrinde yapılan Kış Olimpiyatlarının kapanış törenleri sırasında Ukrayna’da beklenmedik olaylar gerçekleşti. Kırım yarımadasında Rusya’nın yarattığı bir kriz yaşandı. Bazı analistler, Kırım Krizi’nin Rusya’nın 20. ve 21. yüzyıllarda izlediği dış politikaya bakarak beklenen bir olay olduğuna inanmaktadırlar. Fakat Kırım Krizi’nin zamanlaması uluslararası ilişkiler bilim insanlarını şaşırtmıştır. Soçi Kış Olimpiyatları’nın ruhunu temsil eden olimpiyat ateşi hâlâ stadyumda yanarken hiç kimse “Yeni Soğuk Savaş”ın başlangıcı olan Kırım’ın yasadışı işgalini öngörememişti. Bazı analistler, Kırım’ın işgalinin Rusya’nın Sovyetler Birliği zamanından gelen topraklarını geri almasına yönelik jeo-stratejik ve jeo-politik ilk adım olarak görmüşlerdir. Bundan sonraki adımlar ise Doğu Ukrayna, Kafkasya ve hatta Orta Asya’ya doğru Rus yayılmacı politikasının devam etmesidir. Bazı bilim insanları Rusya’nın amacının eski Sovyetler Birliği ve Rusya İmparatorlukları’ndaki politik ve ekonomik etki alanlarını arttırmak olduğunu düşünmektedirler. Uluslararası ilişkilerde “Arka Kapı politikası” olarak bilinen dış politika stratejisini Ruslar “Yakın Çevre Politikası” olarak adlandırmaktadır. Yakın Çevre Politikası’na göre, Rusya Federasyonu’nun yakın çevresinde bulunan özellikle Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) toprakları üzerinde jeo-politik, jeo-stratejik ve jeo-ekonomik çıkarları bulunmaktadır. Ayrıca Rusya bu topraklar üzerinde herhangi bir yabancı müdahalesini kendi iç işlerine karışma olarak algılamaktadır. Batı ülkeleri eski Sovyet cumhuriyetleri olan Baltık Cumhuriyetleri’ni oluşturan üç devleti NATO ve Avrupa Birliği’ne (AB) üye olarak aldığında Rusya politika yapıcıları bunu Batı’nın Rusya’nın ulusal çıkarlarını doğrudan tehdit etmesi olarak görmüşlerdir.[1] NATO dış politika açısından sert güç ve AB ise normatif ve yumuşak güç olarak görülebilir.[2] Avro-Maydan hareketinin Ukrayna’nın başkenti Kiev’de Rusya yanlısı Yanukoviç’e karşı bir araya gelmesi ile Kırım Krizi de başlamış oldu. Avro-Maydan hareketinin domino etkisi ile diğer BDT ülkelerine de sıçrayacağını düşünen Rusya hem buna engel olmak hem de Soğuk Savaş sonrası dönemde topraklarına katmak istediği Kırım’ı Şubat-Mart 2014 tarihleri arasında işgal etmiştir.[3]

Bu çalışmanın ilk bölümünde Kırım ve Kırım Tatarları’nın durumu çatışma analizi ve çözümü ve barış çalışmaları disiplinleri çerçevesinde analiz edilecektir. Özellikle Kırım Tatar Millî Hareketi’nin şiddetsizlik tarafına vurgu yapılarak inceleme yapılmıştır. Bu kısımda Kırım Tatar ulus bilincinin gelişmesinde Vamık Volkan’ın ortaya attığı “seçilmiş travma” kavramı üzerinde durularak Kırım’ın işgali ve Kırım Tatarları incelenmiştir.[4] Son bölümde ise Kırım’ın işgalinden sonra ortaya çıkabilecek olan dalgalanma ile Rusya’nın etkisinin Kafkasya ve Karadeniz bölgesinde nasıl artabileceği açıklanmıştır.[5]

Ukrayna’nın liderlik ettiği ve ev sahipliği yaptığı bu zirve, geniș katılım ve yüksek protokol açısından değerlendirildiğinde, Ukrayna tarihinin en önemli diplomatik olaylarından biridir.

https://avim.org.tr/tr/Dergi/Avrasya-Dunyasi-Eurasian-World-1/9
ISSN: 2587-0920

İsmail Gaspıralı (1851-1914) Türk edebiyatında adından sıklıkla söz ettiren kalemlerinden birisidir. Bu çalışmada daha çok fikri eserleri, gazeteciliği ve eğitimci yönü ile tanınan İsmail Gaspıralı’nın edebi serüveni incelemeye tabi tutulmuştur.

İsmail Gaspıralı Anlatılarında Yapı ve İzlek adlı çalışmamızı iki ayrı bölüme ayırarak inceledik. “Monografi” niteliği taşıyan birinci bölümde yazarın hayatı ve eserlerini değerlendirmeye aldık.

Çalışmanın temelini oluşturan ikinci bölümünde ise yazarın “nehir roman” türünü çağrıştıran beş anlatısını (Frengistan Mektupları, Darürrahat Müslümanları, Sudan Mektupları, Kadınlar Ülkesi ve Molla Abbas Fransevî’ye Tesadüf: Gülbaba Ziyareti) yapısal ve izleksel açıdan inceledik. Anlatıların yapısal ve izleksel yapısını incelerken roman teorisinin yanı sıra tarih, sosyoloji, felsefe ve psikoloji gibi bilim dallarından da yararlandık. Böylece anlatıların yazıldığı tarihten günümüze geliş sürecindeki okunma ve algılanma biçimleri de gözler önüne serildi. İsmail Gaspıralı anlatılarında kadın-erkek ilişkileri, aşk/sevgi, arayış, kendini gerçekleştirme, uyanış ve başkaldırı gibi bireysel, doğu-batı, Müslüman-Hristiyan, eğitim, cehalet/bilgisizlik ve vatan gibi toplumsal temaları da izleksek açıdan değerlendirmeye çalıştık.

Çalışmaya, yaptığımız çözümlemeyi materyallerle tamamlama amacıyla İsmail Gaspıralı ile ilgili kapsamlı bir kaynakça ekledik. Çalışmada ayrıca İsmail Gaspıralı hakkında fotoğraf arşivine de yer verildi.

İsmail Gaspıralı (1851-1914) is one of the items frequently mentioned in the name of Turkish literature. In this study, the literary adventure of İsmail Gaspıralı, known for his works of opinion, journalism and educator, was subjected to a review.

We made two separate chapters on called this study Ismail Gaspiralı Structure and Theme. In the first episode of “Monograph” we took the writer's life and works into consideration.

In the second part, which is the basis of the study, we have examined struture and theme the five narratives, which are related to the novel “river-novel” (Frengistan Mektupları, Darürrahat Müslümanları, Sudan Mektupları, Kadınlar Ülkesi ve Molla Abbas Fransevî’ye Tesadüf: Gülbaba Ziyareti). In studying the structural and the anatomical structure of the narratives, we have benefited from the branches of science such as history, sociology, philosophy and psychology as well as novel theory. Thus, the forms of reading and perception during the day-to-day arrival of the narratives were also revealed. We have tried to evaluate social issues such as individual, east-west, Muslim-Christian, education, ignorance and homeland such as love and love, search, self-realization, awakening and revolt.

We added a whole bibliography to Ismail Gaspıralı to work, to complete the analysis that we have done with the materials. The work also included a photo archive about Ismail Gaspıralı.

The response of the Crimean Tatars politicians, civil society, and nation toward the Russian occupation of Crimea is clear cut and obvious. They have condemned the Russian aggression toward the Ukrainian territorial integrity in national and international levels. This paper aims to analyze the current situation of the Crimean Tatars after the 2014 Crimean Crisis. It investigates how the Crimean Tatars conditions in their homeland have evolved under the Russian occupation forces for the last six years. In order to understand the current situation, it is necessary to examine the chosen trauma, the forced deportation (Sürgün) or Soviet Genocide that was ordered by Stalin in 18 th May 1944. It has played a significant role to shape the Crimean Tatar national identity. Furthermore, the paper focuses on the repercussions of the Crimean crisis from political, social and international perspectives. In the last part, Turkey's reactions toward this regional conflict in the Black Sea region are evaluated.
2014 Yılında Kırım’ın Rusya Tarafından İşgali: Kırım Tatarları’nın İkinci Sürgünü (Sovyet Soykırımı)
Öz
Kırım  Tatar  ulusunun,  politikacılarının  ve  sivil  toplumunun  Rusya’nın  Kırım’ı  işgaline  cevabı  çok  açık  ve  net  olmuştur.  Kırım  Tatarları  Rusya’nın  Ukrayna  toprak  bütünlüğüne  saldırısını  ulusal  ve  uluslararası  düzeylerde  kınamışlardır.  Bu  çalışma,  2014  Kırım  Krizi  sonrası  Kırım  Tatarları’nın  durumunu  analiz  etmeyi  amaçlamıştır.  Kırım  Tatarları’nın  anavatanlarındaki  şartlarının  Rus  işgal  güçleri  altında  son  altı  yılda  nasıl  değiştiği  incelemiştir.  Şu  andaki  durumu  anlamak  için  18  Mayıs  1944’te  Stalin’in  emriyle  gerçekleştirilen  seçilmiş  travma  ya  da  Sürgün  (Sovyet  Soykırımı)  anlamak  ve  araştırmak  gereklidir.  Ayrıca  Kırım  Krizi’nin  politik,  sosyal  ve  uluslararası  bakış  açılarından  sonuçlarını da mercek altında almıştır. Son bölümde, Türkiye’nin Karadeniz bölgesindeki bu bölgesel çatışmaya tepkisi değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Kırım, Kırım’ın İşgali, Kırım Tatarları, Türkiye, Rusya, Kırım’ın İlhakı

Seyahatnamelerde “ıssız, cansız ve dikkat çekmeyen bir yer” şeklinde bahsedilen, ancak günümüzde büyük bir şehir olan Eskişehir’in gelişmesinde, şehre yapılan göçlerin katkısı büyüktür. 1828-1829 yıllarındaki Osmanlı-Rus Savaşı’ndan sonra Tuna boylarında yaşayan bazı Tatar kabilelerinin Çifteler ilçesinde Hâra-yı Hümayun’a yerleştirilmesi ve ardından 1859 yılında yaşanan Büyük Çerkes Sürgünü ile Kafkas ve Tatar halklarının göçe zorlanmaları sonucunda şehrin sosyal, ekonomik ve kültürel yapısında değişimler yaşanmaya başlar (Kozak 2013: 3-4). Bunları 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı (93 Harbi) sonrasında Bulgaristan, Arnavutluk, Makedonya, Yunanistan, Romanya gibi Balkan ülkelerinden gelen göçler takip eder. Büyük çilelerle gelmiş olan bu insanların binlercesi Eskişehir’e yerleştirilir.
Göçmenlerin gelişi ile şehirde sosyal ve ekonomik değişimler yaşanmaya başlanır. Kırım Tatarlarının getirdiği yaylı at arabacılığı ve tarım teknolojileri, şehrin gelişimine katkı sağlar (Kozak 2013: 5). Beraberinde getirdikleri tarım yöntemleri, araçları ve kültür bitkileri ile tarımda canlanmayı sağlayan Kırım Tatarları, göç sırasında mallarını satmaları ve beraberinde küçük de olsa sermaye getirmelerinden dolayı ticaret hayatı içinde de yer alırlar (Güneş ve Yakut 2007: 49). Diğer tüm göçmenler gibi Kırım Tatarları da somut değerlerin yanında adet, gelenek, görenek ve eğlence anlayışı gibi soyut kültürel miraslarını da beraberinde getirir. Vatanlarını unutmaz, gelecek nesillere de unutturmak istemez. Dünyanın çeşitli ülkelerine sürgüne gönderilen Kırım Tatarları, gittikleri ülkelerde de kültürlerini yaşatmaya devam eder. Bunlardan biri de baharın gelişini ve doğanın canlanmasını kutladıkları “Tepreş” şenlikleridir. Tepreş Şenlikleri, Kırım’da yaşayan Tatarların değil,  sürgüne gönderilen Tatarların yaşadıkları ülkelerde kutladıkları tek büyük etkinliktir. 
Tepreş Şenlikleri’nden bahsetmeden önce Tatarların kim olduğuna kısaca değinmek gerekir. Çeşitli zamanlarda değişik anlamlarda kullanılan ‘Tatar’ kelimesini; Ruslar yüzyıllar boyunca Avrupa Rusya’sında yaşayan Türk soyundan gelen bütün Müslümanlar için, Batılı yazar ve araştırmacılar Türkistan’da ve Karadeniz’in kuzeyinde yaşayan Türkler için, Osmanlılar ise 16. yüzyıldan başlayarak kuzey Türkleri için kullanmışlardır (Akiner 1986; aktaran Maksudoğlu 2011: 2) .
Bu kitap bölümünün yazılmasında 2013-2015 yılları arasındaki organizasyonu gerçekleştiren Eskişehir Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Başkanı Evren Olcay ve Nihat Harmankuyu ile dernek binasında 36 dakika süren bir görüşme yapılmıştır. Bunların yanı sıra 1988-1990 yılları arasındaki şenliğin organizasyonunu gerçekleştiren Kırım Derneği’nin yöneticiliğini yapmış olan Recep Şen’den ise yazılı bilgi alınmış ve ikincil kaynaklardan yararlanılmıştır. Yazarın Eskişehirli olması, bir dönem Kırım Derneği’nde halk dansları çalışmalarına katılması ve yakın çevresinde Kırım Tatar göçmeni kişilerin bulunması, kendi deneyimlerini de yansıtması bakımından bir avantaj olmuştur. Bunların yanı sıra 2013 yılına kadar Tepreş şenliklerinin yapıldığı Karakaya Köyü’nü yakından tanıması nedeniyle Sevinç Karakaya ve Zekai Karakaya’dan da sözlü bilgi alınmıştır. Çalışmada kullanılan görsellere Emrah Büyükkara, Yusuf İşler ve Muzaffer Uzer’in arşivlerinden ulaşılmıştır.

18 Mayıs 1944'te Stalin ve Sovyet rejimi tarafından topyekün vatanları Kırım'dan sürgün edilen Kırım  Tatrlarının, olağanüstü bir demokratik ve kitle mücadelesi vererek vatanlarına dönmeye başlar başlamaz, Sovyetler Birliği rejimi yok olmadan, vatanları Kırım'da 26 -30 Haziran 1991 tarihlerindeseçimle belirlenen delegelerinin bir araya geldi II:Kırım tatar Milli Kurultayı ile ilgili anı ve gözlemler ve değerlendirmeler. İlk Kurultay 1917 yılında toplanmış ve Kırım Halk Cumhuriyeti'ni kurmuştu

BİLDİRİ ÖZETİ
Çalışmanın ilk bölümünde öncelikle Kırım ve Kırım Tatarları’nın durumu uluslararası ilişkilerin bir alt dalı olan barış bilimi ve çatışma çözümü bağlamında ele alınacaktır. Bu kısımda özellikle Kırım Tatar milli mücadelesinin şiddetsizlik (nonviolence) stratejisi kavramlarıyla analiz edilecektir. Daha sonra 18 Mayıs 1944 ‘te yaşanan Sürgün Soykırımı’ndan sonra Soğuk Savaş döneminde Kırım Tatarları’nın milli mücadelesine odaklanılacaktır. Ayrıca günümüzdeki Kırım Krizi’ne yol açan gelişmelerin daha iyi anlaşılması için Soğuk Savaş sonrası küresel politika ve dış politika analizi çerçevesinde Kırım Tatarları incelenecektir. Dördüncü bölümde, son yaşanan Kırım Krizi’nin özellikle Rusya-Ermenistan ilişkileri bağlamında bölgesel politikalara etkisi mercek altına alınacaktır. Rusya’nın “çifte çevreleme” (double containment) politikası uygulayarak, Türkiye’yi bir yandan Kırım üzerinden diğer yandan Suriye üzerinden çevrelemeyi amaçladığı gösterilecektir. Bu çifte çevrelemenin bir önemli ayağı, Rusya-Ermenistan ittifakıdır. Ayrıca İran ve Irak gibi ülkeler bu çevreleme politikasının bir parçası olduğu bu çalışmada vurgulanmaktadır. Son bölümde ise 11 Eylül sonrası dünyada küresel terörizmle mücadele söylemi ile Rusya ile ABD yakınlaşmışlardır. Bunun sonucunda Kafkasya ve Karadeniz coğrafyasında Rusya’nın özellikle Ermenistan üzerindeki etkisinin artmasının nedenleri tartışılarak Kırım’ın işgali ve ilhakına giden sürecin anlaşılması sağlanacaktır.
ANAHTAR KELİMELER / KEY WORDS
Kırım Krizi, Kırım Tatarları, Rusya, Ukrayna, Ermenistan

RUSSIAN-TURKISH AND ARMENIAN RELATION WITHIN THE AXIS OF CRIMEAN OCCUPATION IN 2014: RUSSIA’S DOUBLE CONTAINMENT POLICY

Abstract
In the first part of the study, the situation of Crimea and the Crimean Tatars has been dealt within the framework of international relations subfield of peace science and conflict resolution. In this section, the national struggle of the Crimean Tatars is especially analyzed by using the concepts of nonviolence strategy. Next, the article is focused on the national struggle of the Crimean Tatars during the Cold War era by focusing on the Crimean Tatars’ forced migration incident, namely the Sürgün Genocide on 18 May 1944. In addition, in order to understand the current Crimean Crisis, the Crimean Tatars are examined within the framework of the post-Cold War era’s global politics and foreign policy analysis. By implementing double containment policy, it is shown that Russia aims  to contain Turkey on the one hand from Crimea on the other hand from Syria. One of important bases of this policy is the Russian-Armenian alliances. Also, it is emphasized that countries such as Iran and Iraq are the part of this containment policy. In the last part, in the post-September 11 world, both Russia and the United States have become closer with the discourse of global terrorism. As a result, the reasons why Russia has increased its influence toward especially in Armenia in Caucausus and the Black Sea regions are discussed in order to understand the process of the occupation and annexation of Crimea. 

Key Words: Crimean Crisis, Crimean Tatars, Russia, Ukraine, Armenia