Kaza

Öz
Osmanlı devlet teşkilatının tam anlamıyla açıklığa kavuşması, arşiv vesikalarının
incelenmesi ile mümkün olmaktadır. Bu sebepledir ki alt asırlık ömrü boyunca geniş bir
coğrafyaya hükmeden Osmanlı Devleti’nin, merkezde ve taşrada nasıl bir idari sistem
benimsediğini öğrenmek, kapsamlı araştırmaları zorunlu kılmaktadır. Bu tür araştırmaları
arşivlerimizdeki birçok defter ve belgenin yanı sıra tahvil defterleriyle de desteklemek
gerekmektedir. Devlet görevlilerinin tayinleri hususunda bilgi veren tahvil defterleri sayesinde,
devlet-taşra ilişkisinin nasıl bir seyir takip ettiği daha rahat anlaşılabilecektir.
1593-1595 yılları arasındaki kayıtları kapsayan 1141 Numaralı Tahvil Defteri’nde,
Osmanlı Devleti’nin 16. yüzyılın son çeyreğindeki idari durumu eyalet, sancak ve kazalarıyla
tespit edilmiştir. Bulundukları bölge itibariyle, merkezi otoriteyi bütün gücüyle
hissettirme zorunluluğunun olduğu bazı sancaklarda farklı yönetim sistemlerinin uygulandığı
görülmüştür. Söz konusu yıllarda devletin idari merkezlerine yapılan tevcihler,
tek tek incelenmiştir. Osmanlı taşrasında görev yapan üst düzey idari ve mali görevlilerin
nasıl atandıkları, ücretleri, bu ücretlerin eyalet ve sancak statülerine göre nasıl bir dağılım
ve değişim gösterdiği ele alınmıştır.
Anahtar Kelimeler: Eyalet, Sancak, Kaza, Tevcih, Atama.

Abstract
The complete clarification of the Ottoman Empire’s state organization is possible with
the revealing of the archive documents. Thus, learning about the types of administrative
systems conducted in centers and provinces by the Ottoman Empire, which reigned on
a vast area during its existence for six centuries, becomes an obligation for extensive
studies. These types of studies are also required to be supported by the bond registers
as well as many records and documents in our archives. Thanks to the bond registers,
which provide information regarding the appointments of government officials, what
type of course the government-county relationship followed can be understood easier.
In the bond register numbered 1141, which covers the records between 1593-1595,
the administrative state of the Ottoman Empire in the last quarter of the 16th century
was determined by provinces, sanjaks and subprovinces. Considering the area they were
located, it was observed that different administrative systems were implemented on some
of the sanjaks due to the obligation of making the central authority felt with its full power. During the years in consideration, the bonds made in the administrative centers of the
government were investigated one by one. The ways of appointing senior administrative
and financial officers serving in Ottoman provinces, appointing wages, how these wages
were distributed and differed according to the status of states and sanjaks were examined.
Key Words: State, Sanjak, Subprovince, Bond Register, Appointment

İnsanlığın varoluşundan günümüze kadar geçen süreç içerisinde sosyal hayatı düzenleyen ve herkesin kesinlikle uyması gereken bazı kurallar belirlenmiştir. Son yıllarda oldukça önem kazanan bu kurallar arasında öncelikli olarak trafik kuralları gelmektedir. Bu kurallar ile gerçekleştirilen düzenlemeler yalnızca trafiği değil, insan yaşamını da sistemli bir hale getirmesi bakımından oldukça önem taşımaktadır. Motorlu araçlar, yirminci yüzyılın toplumsal ve iktisadi hayatını büyük ölçüde farklılaştırarak, medeni ve modern bir hayatın başlamasını sağlamıştır. Motorlu araçların insan hayatına etki etmeye başlamasıyla birlikte; trafik olgusu dünyanın her tarafında olduğu gibi, Türkiye'de de zamanla artan, etkili ve acil çözümler gerektiren bir takım problemler ortaya çıkarmıştır. Bu problemler arasında trafik kazaları son derece önemli bir yere sahiptir. Trafik kazaları, neden olduğu maddî zararın yanında, can güvenliğini yok etmesi sebebiyle, tüm insanların dikkatini üzerinde toplayan güncel bir sosyal problem halini almıştır.

KAZA TFCA was established in 2012 and became the biggest conservation area in the world. It is situated in the Okavango and Zambezi river basins and straddles the borders of five countries. TFCAs are a response to a conservation discourse which holds that undivided ecoregions are the best way to preserve biodiversity. An important donor in emerging TFCAs is the Peace Parks Foundation. According to Peace Parks, TFCAs contribute to peace and stability in border regions, and alleviate dangers of conflict over resources. The paper examines some challenges to the Peace Parks rhetoric.

The Ottoman Empire classified the townships in terms of population, size and level of development at the end of the 17th century. In line with this regulation, the state has created Hurufât Registries, in which the townships are listed in the order of letters. In the 18th century, Saidili was administratively sometimes a sub-district of Konya and sometimes an independent township. The Hurufât records belonging to Saidili were kept under the letter "kaf-ق" when it was a sub-district of Konya and "sad-ص" when it was an independent township.
The fact that the Hurufât records belonging to Saidili were classified separately, made it difficult to follow the continuity of the foundations here. With this study, it was tried to shed light on the next studies by drawing attention to the dichotomy that occurred within the framework of the situation mentioned in Saidili. Within the framework of this examination, all of the Saidili foundation works were revealed according to the Hurufât Registries. The research has also shown that the Hurufât Registries are an important data source that can be used to reveal the administrative status of a place, provided that it is approached with caution.

Öz Antik çağlardan günümüze kadar gelen ve eski adı kaynaklarda "Seperde", "Sparda", "İsparada" ola-rak geçen Isparta; XV. ve XVI. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nda Hamid Sancağı'na bağlı merkez kaza konumundaydı. Bu çalışmada Isparta kazasının kaydedildiği 1478, 1522 ve 1568 yıllarına ait üç adet mufassal tapu tahrir defteri ışığında kazanın "nüfus" ve "yerleşme" yapısı incelenmeye çalışıla-cağı gibi özellikle nüfus durumunun yerleşmeye olan etkisi de irdelenecektir. Abstract Isparta which has been known since ancient times and referred as "Seperde" or "Sparda" or "Isparada" in the sources; was the centre town of Hamid Sanjak in the Ottoman Empire in XV. and XVI. century. In this study, the "population" and "settlement" structure of the town will be examined in the light of the three mufassal deed tahrir registry of 1478, 1522 and 1568, in which the Isparta Town was recorded, and the impact of the population situation on settlement will be examined as well.

Toplumun temel yapı birimi aile, tüm kültür ve medeniyetlerde önemli yer edinmiştir.
Osmanlı sosyal yaşamını anlayabilmek için de bu ana unsurun iyi incelenmesi gerekir. Osmanlı
toplumsal yapısı ile ilgili önemli bir yere sahip olan şeriye sicilleri, günümüz şehir tarihçileri
tarafından sıklıkla kullanılmaktadır. Nitekim şehir hayatına dair verilerin yer aldığı bu kayıtlar,
dönemin en önemli resmi kaynakları arasındadır. Arşiv vesikaları olarak değerlendirilen bu
kayıtlar, bünyesinde merkezden gönderilen her türlü idari, adli ve ilmi yazışma evrakı ile birlikte
yerelde meydana gelen çeşitli olaylara da ışık tutmaktadır. Son yıllarda sık sık kullanılan bu
kayıtlardan Osmanlı toplumu, şehri ve aile yapısına dair bulgular ortaya çıkarılmaya devam
edilmektedir. XIX. yüzyılın ilk yarısı (1820-1830) ile sınırlandırılan bu çalışmada Antakya’daki
aile yaşamı ile ilgili bilgiler elde edilmeye çalışılmıştır. Döneme ait şeriyye sicilleri taranarak
yapılan ve Antakya’daki aile yapısı hakkındaki ilk araştırma özelliğini taşıyan çalışmada, şehirde
vefat edenlerin terekeleri ile yaşayanların mahkemeye yansıyan davaları incelenmiştir. Elde
edilen verilere göre evlilikler, eş, çocuk ve mirasçı sayıları ortaya konulmuş, aile tipleri
belirlenmiş, hanelerde yaşayanların adları, lakapları ve kullandıkları eşyalar ile giyim
kuşamlarına dair bilgiler tespit edilmiştir. Bu verilerden hareketle şehir hayatı ve aile yapısı ile
ilgili önemli yargılara ulaşılmıştır. Konum itibarıyla çeşitli dinlere ve kültürlere ev sahipliği yaptığı
bilinen Antakya'nın eldeki verilere göre tipik bir Anadolu şehri özelliği taşıdığı dolayısıyla aile
yapısının da bu özellikleri yansıttığı anlaşılmıştır.

Fatih Sultan Mehmet döneminde Osmanlı topraklarına katılan Ilgın, uzun zaman Karaman ili, sonra Konya eyaleti/vilayeti dahilinde, Nahiye ya da Kaza olarak teşkilatlandırılmıştır. Nefs-i Ilgın ve civarının idari yapısı, zirai ekonomisi kadar hac ve ticaret yolları üzerinde önemli bir menzil olarak stratejik konumu bölgede önemli bir nüfusun iskanına dolayısıyla çok sayıda köyün kurulmasına imkan tanımıştır. 19.yy ortalarından başlayarak muhacir iskanı suretiyle yeni mahalle, köy ve nahiyelerin kurulduğu Ilgın'da bu değişim ve gelişmeye uygun olarak mülki teşkilatta değişikliğe uğramıştır.