KUCUKCEKMECE

Özet: Günümüzde kentlerin değişim ve dönüşüm biçimlerinin öngörülerin dışında farklı dinamiklerin etkisiyle geliştiği görülmektedir. Küresel sermayenin akışı, teknolojik atılımlar, küresel ekolojik tehditler, inşaat ve rant ekonomisine dayalı ekonomik büyüme, artan enerji ihtiyacı, küresel göç gibi olguların mekanda bıraktığı izler yeni, güçlü, baskın ve bir o kadar da yıkıcıdır. Var olana eklenmek, sürdürmek, anlamlandırmak yerine onun izlerini silmeye, hatta kendi varlığını da ortadan kaldıracak yeni müdahalelerin oluşmasına ortam hazırlamaktadır. Bu durumda mekânsal niteliklerin sürdürülebilirliliği tehdit altındadır. Tehdit altında olanın sadece kentin fiziksel formu ve strüktürünün olmadığı, mekânın bütüncül anlamı, kimliği olduğu anlaşılmaktadır. Türkiye’de bu süreç, "Kentsel dönüşüm" adı altında gerçekleştirilen tekil mimari projeler ve yapı adalarını kapsayan müdahalelerle gündeme gelmiş fakat bu farklılaşma sürecinin nasıl tanımlanabileceği, müdahalelerden etkilenen mekânın hangi ilişkiler bağlamında sorgulanması gerektiği, mekânın kimliği ve sürdürülebilirliği konusunda ortak bir değerlendirme platformu oluşmamıştır. Kentsel morfoloji araştırmalarının içeriği ve yaklaşımının bu kapsamda yeniden tartışılarak, bütünleştirici bir platform olarak geliştirilmesi mümkündür. Morfoloji araştırmaları, farklı araçlarla kent plastiği ya da mekânsal izlerin sorgulandığı tekil analizler yerine, mekânsal niteliklerin bir arada değerlendirilmesine imkân tanıyan bütünleştirici kentsel morfoloji kapsamında ele alınmalı, kentsel kimliğin sürdürülebilirliğine yönelik tasarım ilkelerinin belirlenmesi amacıyla geliştirilmelidir. Bu ihtiyaçtan yola çıkarak bildiride kentsel morfolojiye bütüncül yaklaşımın amaç, yöntem ve araçlarının tanımlanması ve uygulama deneyimlerinin tartışılması amaçlanmıştır.

Kentsel dönüşümün, beş yıldızlı prestij projelerinin lokomotif ilçesi, TOKİ’nin gözbebeği Küçükçekmece, bugünlerde Ayazma – Tepeüstü kentsel dönüşümü sonucunda açıkta kalan kiracı ailelerin protestolarına sahne oluyor. Bezirganbahçe TOKİ konutlarına yerleştirilen hak sahiplerinin artık iyice görünür olan ekonomik, sosyal ve kültürel mağduriyetleri bir yana, iki seneye yakın çadır ve barakalarda yaşadıktan sonra TOKİ tarafından hak sahiplikleri kabul edilen, ancak bu kez de ödeyemeyecekleri 10-15 bin TL’lik peşinatlar nedeniyle bu haklarının anlamı kalmayan kiracı ailelerin yaşadığı acılar vicdanları sarsacak nitelikte. Kuruluşu ‘70’lerin sonuna dayanan Ayazma’nın ancak 2008’de kamuoyunda tanınması da, Ayazma’yı terketmeyerek hak sahipliği için çadır ve barakalarda direnen bu 18 kadar kiracı aile sayesinde mümkün oldu.