Eduard Gans

Bu çalışma 1830’lu yıllara, daha doğru bir deyişle Hegel’in ölümünden IV. Friedrich Wilhem’in tahta çıkmasına (1840) kadar olan döneme odaklanmaktadır. Hegel Okulu’nun bu dönemdeki gelişiminin karakteristik niteliği güçlü bir temsilci yoluyla gösterilmelidir: Bu kişi, bu türden bir çalışma için ideal bir aday olarak görünen Eduard Gans’dan başkası değildir (1797-1839). Birçok başka şeyin yanı sıra Gans’ın çağdaşları tarafından Hegel’in pratik felsefesi alanında önemli bir otorite olarak görüldüğü şuradan da anlaşılabilir: Gans, 1832 ve 1845 yıllarında yayınlanan ve “Freundesvereinsausgabe”5 olarak anılan serinin Hukuk ve Tarih Felsefesi bölümleri (sırasıyla 1833 ve 1837) için editör olarak belirlenmiştir. Bize göre Gans’ın yazıları ve vermiş olduğu dersler, onun Hegel’den doğrudan ders alanlar arasında en yetenekli kişi olduğunu göstermektedir.6 Gans’ın 1830’lu yıllarda şiddetlenen “toplumsal meseleye” karşı Hegel Okulu içerisinde bir farkındalık geliştirmiş olduğunu hatırlamak, onun Hegel’in öğrencileri arasında sahip olduğu özel önemi göstermesi bakımından oldukça önemlidir.7 Tam da Gans’ın Hegel’in politik felsefesi konusunda tanınmış bir uzman olması sebebiyle, onun kendi çalışması, Hegel Okulu’nda idrak edilen özgürlük bilincinde ilerleme kavramına yönelik daha ileri bir gelişme için mükemmel bir temel ve ayrıca Hegel öğretisinin sınavdan geçmesi için de hakiki bir fırsat sunmuştur. “Özgürlük bilincinde ilerleme” bir yandan Hegel’in tarih felsefesinin çok geniş bir konusunu bildirirken, bu deyiş bir yandan da Hegelciler için o dönemde güncel bir siyasi noktaya da işaret etmekteydi: Prusya
anayasa tartışmaları. Gans’ın mesleki yaşamına genel bir bakıştan sonra (I) bu çalışmada Hegel’in anayasa meselesine dair görüşlerinin Gans tarafından nasıl geliştirildiği incelenecektir (II). Gans’ın Hegel’in anayasa öğretisini aştığı, onun ötesine geçtiği örneklerin sunulmasının ardından,
Gans tarafından yapılan geliştirmenin dayandığı felsefi ilkeler sunulacaktır.