Devletin Uluslararası Sorumluluğu

Devletin haksız fiilden kaynaklanan milletlerarası sorumluluğu / The responsability of a state for an internationally wrongful act
Yazar:HAKKI HAKAN ERKİNER
Danışman: PROF. DR. FERİT HAKAN BAYKAL
Yer Bilgisi: Marmara Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Hukuk Anabilim Dalı / Kamu Hukuku Bilim Dalı
Konu:Hukuk = Law
Dizin:Sorumluluk = Responsibility ; Uluslararası Hukuk = International Law ; Uluslararası ilişkiler = International relations
Onaylandı
Doktora
Türkçe
2008
409 s.
Devletin Haksız Fiilden Kaynaklanan Milletlerarası SorumluluğuÇalışma, dört bölümden oluşmaktadır. Bunlar, ?Milletlerarası Haksız Fiilden Kaynaklanan Devletin Milletlerarası Sorumluluğu Müessesesinin Teorisine ve Mekanizmasına Giriş?, ?Milletlerarası Haksız Fiilden Kaynaklanan Devletin Sorumluluğunun Meydana Gelmesi?, ?Devletin Milletlerarası Sorumluluğunun Kapsamı? ve ?Devletin Milletlerarası Sorumluluğunun Uygulanması? başlıklarını taşımaktadır.Birinci bölümde, ?Sorumluluk Hukuku?na ilişkin genel bir açıklama yapıldıktan sonra, ?Devletin Milletlerarası Sorumluluğu?na ilişkin temel ilkeler ortaya konmakta ve ?Roma Hukukunda Haksız Fiil Kavramı ve Sorumluluk?, ?Özel Hukukta Haksız Fiil Kavramı ve Sorumluluk?, ?İdare Hukukunda Sorumluluk Kavramı? ve ?Ceza Hukukunda Sorumluluk Kavramına? ilişkin temel ilkeler ve kurallar ele alınmaktadır. Birinci bölümde son olarak, ?Devletin Milletlerarası Sorumluluğuna İlişkin Teorik Gelişmelere? tarihsel süreç içinde temas edilmektedir.İkinci Bölümde, milletlerarası sorumluluğun kaynağı olan haksız fiil ele alınmakta ve unsurları incelenmektedir. İsnat, ihlâl, bir başka Devletin fiilinden doğan sorumluluk ve hukuka aykırılığı ortadan kaldıran haller bu bölümde ele alınmaktadır.Üçüncü bölüm, sorumluluğun sonuçlarını ele almaktadır. Bu sonuç, sorumlu Devletin, sorumluluğundan doğan onarım yükümlüğünü yerine getirme ödevidir. Bu bağlamda onarım ve onarım çeşitleri incelenmektedir. Özellikle tazminat konusu ağırlıklı bir yer işgal etmektedir. Milletlerarası sorumluluğun cezaî nitelikli bir sorumluluk olup olamayacağı ve de, ihlâl edilen kurallar arasında bir nitelik farkı bulunup bulunmadığı meseleleri ile ilgili olan ve önemli bir konu olan, ?Genel Milletlerarası Hukukun Emredici Kurallarından Kaynaklanan Yükümlülüklerin Ağır İhlâllerine Mahsusu Neticeler? bu bölümün son meselesi olarak incelenmektedir.Dördüncü bölümde, üçüncü bölümde ortaya konan sorumluluğun neticelerinin gerçekleştirilmesi incelenmektedir. İlk olarak Devletin sorumluluğunun ileri sürülmesi ele alınmakta ve bundan sonra, sorumlu Devlet sorumluğundan doğan yükümlülüklerine uymazsa uygulanabilecek hukukî önlemler ortaya konmaktadır.
The Responsability of a State for an Internationally Wrongful ActIn the first part, after having made a general statement to the ?Responsability Law?.In the second part, the wrongful act constituting the source of the international responsability is examined and its elements are studied. The ascribe, the infringement, the responsability of a State providing from an act of another State and the circumstances precluding wrogfulness are treated in this part.The third part is studying the results of the responsability. This result is the implementation of the responsable State to restore the dommage providing form its responsability. In this context the restoration and its varieties are examined. Particularly the matter of indemnity is treated heavily. The matter of whether or not the international responsability will be a responsability of a penal nature and the matter of whether or not there are differences of nature between infringed rules and also the important matter of ?the Results of Important Infringement of the Obligations Providing from the Mandatory Rules of the General International Law? is studied as the last subject of this part.In the fourth part, the application of the results providing from the responsability treated in the third part is studied. First of all the allegation of the responsability of the State is established and further the applicable legal mesures to the non compliance of the responsable State to its obligations providing form its responsabilities are established.

Birleşmiş Milletler A/RES/56/83 (2001 Yılı) Belgesinin Türkçe Tercümesi - Uluslararası Haksız Fiilden Ötürü Devletin Uluslararası Sorumluluğu - Responsibility of States for internationally wrongful acts - Responsabilité de l’État pour fait internationalement illicite.
Türkçe Tercüme, A/RES/56/83 Belgesinin, Fransızca ve İngilizce resmî metinleri karşılaştırılarak, metinler arasında sözel farklılık bulunduğunda ifâdesi en açık olan resmî metne öncelik verilerek ilk kez 2002 yılında ve daha sonra 2008 yılında gözden geçirilerek, Dr. Jur. Hakkı Hakan Erkiner  (Marmara Üniversitesi Milletlerarası Hukuk Anabilim Dalı Öğretim Üyesi) tarafından yapılmıştır.

Kitap, Uluslararası Sorumluluk Hukuku kurallarını, devletlerin uygulamaları, çeşitli olaylara ilişkin uluslararası yargı kararları ve bu konudaki en önemli hukuki çalışma olan Birleşmiş Milletler Uluslararası Hukuk Komisyonu’nun ortaya koyduğu kurallar çerçevesinde ele almaktadır. Eser, halen aranmakla birlikte baskısı çoktandır tükendiği ve on yaşını geçtiği için  tam metin pdf olarak paylaşılmıştır. Eserin yazarı  tarafından Uluslararası Sorumluluk Hukuku hakkında yeni bir kitap üzerinde çalışılmaktadır.

Kitabın Arka Kapağından:
Sorumluluğa ilişkin kurallar her hukuk dalının etkinliği ve gerçek hayattaki gücü için en önemli kurallar olmakla beraber, Devletlerin her birinin egemen ve bir diğerine hukuken eşit kişiler oldukları uluslararası hukukta, hiçbir hukuk dalında olmadığı kadar hayati öneme sahiptir.
Eser, Ondokuzuncu yüzyıldan günümüze kadar oluşmuş uluslararası sorumluluk kurallarını ortaya koymaktadır. Özellikle Birleşmiş Milletler Uluslararası Hukuk Komisyonu'nun konu ile ilgili son 60 yıllık çalışması ayrıntıları ile eserde ele alınmaktadır.
Bir Devletin uluslararası hukukta sorumluluğuna yol açan olay nedir?
Hangi davranışlar yüzünden Devletin sorumluluğu ileri sürülebilir?
Bu sorumluluğu kimler ileri sürebilir?
Uluslararası topluluğun geneli bir Devletin sorumluluğunu ileri sürebilir mi?
Sorumluluğun sonuçları nelerdir?
Sorumlu Devletin yükümlülükleri nelerdir?
Yükümlülüklerini yerine getirmesi için uluslararası hukuka uygun olarak, sorumlu Devlete karşı alınabilecek tedbirler nelerdir ve bunlara kimler başvurabilir?
Uluslararası hukukun sıradan ihlâlleri ile, insanlığın vicdanını en çok rahatsız eden ihlâller arasında sorumluluk bakımından bir fark bulunmakta mıdır ve bunların çiğnenmesine karşı alınabilecek hukuki önlemler nelerdir?
Eser bu ve benzeri bir çok soruya cevap ararken hukukçulara olduğu kadar bu konularla ilgilenen her okuyucuya da hitap etmeye çalışmaktadır.

Öz
Bu çalışma uluslararası sorumluluk esasları çerçevesinde onarım yöntemlerinden biri olan tazminatın devletlerarası zararlar açısından incelemesini yapmaktadır. Çalışma bu bağlamda devletlerin uluslararası haksız fiilleri neticesinde meydana gelen zararlardan yalnızca devletlerin maruz kaldığı zararlar kapsamında bir incelemedir. Bu kapsamda, öncelikle uluslararası sorumluluk hukuku rejiminde zararın onarımı, onarım yükümlülüğü ve onarım yöntemleri incelenmiştir. Onarım yükümlülüğünün mahiyeti, kapsamı ve sonuçlarından bahsedildikten sonra tazminata tabi zararın kapsamı ve zarar türleri belirtilmiştir. Anılan hususlar, tazminatın hesaplanmasını, tazminat miktarını ve hatta tazminatın şeklini doğrudan etkilemektedir. Ayrıca tazminat ile onarılacak zararın mahiyetinin ve miktarının belirlenmesi tazminatın hesaplanması aşamasının ön sürecidir. Bunun devamında eldeki çalışmada tazminatın uluslararası hukuka özgü̈ niteliği ve tazminat miktarının hesaplanmasında başvurulan ilke ve esaslar belirtilip incelenmiştir. Vurgulamak gerekir ki bu çalışmanın kapsamına devletlerin uluslararası haksız fiillerinden kaynaklanan ve yalnızca başka devlet ve devletlere yönelik zararlar girmektedir. Dolayısıyla uluslararası örgütlere, gerçek veya hükmî şahıslara yönelik zararlar ile uluslararası hukuka uygun birtakım faaliyetlerden kaynaklanan zararların onarılması bu incelemenin kapsamı dışındadır.
Anahtar Kelimeler
Uluslararası Hukukta Tazminat, Uluslararası Hukukta Zarar, Uluslararası Sorumluluk Hukuku, Uluslararası Hukukta Zararın Onarımı, Devletlerarası Zarar, Devletlerarası Tazminat
Abstract
This study examines compensation for inter-state damages in the context of the law on international responsibility. In this context, this study examines only inter-state damages from all harmful consequences caused by the internationally wrongful act of the State. First of all, the concept of reparation, state’s obligation to reparation and method of reparation in the international responsibility law regime will be examined. Then, the obligation to reparation and its legal consequences will be expressed. Types of damage falling within the scope of the obligation to reparation will be explained. This determination directly affects the calculation of compensation, the amount of it and even the form of it. In addition, determining the feature and amount of the damage to be repaired with compensation is the preliminary process of the calculation of compensation. Besides, the unique form of compensation in international law and the principles applied in the calculation of compensation will be specified and examined. It should be noted that the scope of this study is the inter-state damages arising from the internationally wrongful act of the states. Therefore, the reparation of damages to international organizations and natural/legal persons; also, damages resulting from certain activities not prohibited by international law are out of the scope of this study.
Keywords
Compensation in International Law, Damage in International law, Law of International Responsibility, Reparation in International law, Inter-state damage, Interstate Compensation

ÖZET
Makalenin konusu, bir uluslararası örgütün uluslararası hukuka aykırı bir davranışından ötürü bir üye devletin uluslararası sorumluluğudur. Gerek devletlerin uluslararası sorumluluğuna ilişkin uluslararası örf ve adet hukuku kurallarının gerekse uluslararası örgütlerin uluslararası sorumluluğuna ilişkin uluslararası örf ve adet hukuku kurallarının yazılı duruma getirilmesi için Birleşmiş Milletler Uluslararası Hukuk Komisyonu taslak maddeler metinleri hazırlamıştır. Makalede, anılan metinlerde konuyla ilgili yer alan kurallar araştırılmakta ve bu kurallar belirlendikten sonra düzenlemeleri incelenmekte ve açıklanmaktadır. Daha sonra, belirlenen ve açıklanan kurallar ışığında makalenin amacı olan biçimde bir uluslararası örgütün uluslararası hukuka aykırı bir davranışından ötürü bir üye devletin uluslararası sorumluluğunun unsurları ortaya konulmaktadır.
ABSTRACT
The subject of this article is an international responsability of a member state, against a behavior of an international organisation contrary to international law. The United Nations International Law Commission has prepared texts of draft articles enabling confirmed. Written texts covering the international responsability of states for the rules of international customary law and also international responsability of international organisations covering rules of international customary law. This article also examines the rules in subject of consideration.

TC Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, Ekim 2002, YÖK Ulusal Tez Merkezi No 125345, Devletin Uluslararası Sorumluluğunun Kaynağı ve Sonuçları (Birleşmiş Milletler Uluslararası Hukuk Komisyonu'nun Çalışmaları ve Uluslararası Yargı Kararları Işığı Altında) / The Origine and the consequencies of the international responsability of the state (Under the studies of the UNO International Law Commision and the awards of international courts).
Yazar:HAKKI HAKAN ERKİNER
Danışman: DOÇ. DR. MEHMET EMİN ÇAĞIRAN
Yer Bilgisi: Galatasaray Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Kamu Hukuku Anabilim Dalı
Konu:Hukuk = Law ; Kamu Yönetimi = Public Administration
Dizin:Birleşmiş Milletler Uluslararası Hukuk Komisyonu = United Nations International Law Commission ; Devlet = State ; Hukuki sorumluluk = Legal responsibility ; Sorumluluk = Responsibility ; Uluslararası Hukuk = International Law .
Onaylandı
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
118 s.

COVID-19 salgınının başlangıcından bu yana Çinli karar alıcıların üst üste attığı yanlış adımlar ve yaptıkları ihmâller, salgının tüm dünyayı saracak şekilde kontrolden çıkmasında önemli bir etken oldu. Dolayısıyla, Çin’in COVID-19 salgını sebebiyle uluslararası hukuku ihlâl edip etmediği ve bir uluslararası sorumluluğunun doğup doğmayacağı tartışmaları son derece yerinde. Nitekim Çin’in hem özel olarak Dünya Sağlık Örgütü’nün Uluslararası Sağlık Düzenlemelerinin getirdiği yükümlülükleri hem de uluslararası teamül hukuku kaynaklı özen yükümlülüğünü ihlâl ettiği gerekçesiyle, COVID-19 salgınından ötürü zarara uğrayan devletlere karşı uluslararası sorumluluğunun bulunduğunu iddia etmek mümkündür. Ancak uluslararası sorumluluğa ilişkin değerlendirmeyi söz konusu uluslararası hukuk kaynaklarının mekanik bir değerlendirmesiyle sınırlı tutmamak ve mevcut duruma ilişkin özel şartları göz ardı etmemek gerekir. Çin’in sorumluluğun boyutları tespit edilirken yapılan ihmâller ile uğranılan zararlar arasındaki illiyet bağının kurulabilmesi mühimdir.