فلسفه ژاپن

ایوجین تاکر، نویسنده و استاد "دِ نیو اِسکول" در شهر نیویورک می‌باشد. نوشته‌های او اغلب درباره‌ی نیهیلیسم و مکتب بدبینی است. تازه‌ترین اثر تاکر "مجموعه‌ی وحشت‌های فلسفه" نام دارد. او مدرک کارشناسی خود را از دانشگاه واشنگتن و دکتری خود را در رشته‌ی ادبیات تطبیقی از دانشگاه راتجرز دریافت نمود. مقاله‌ی حاضر ترجمه‌ی یکی از مقالات تاکر در جَپَن تایمز است.

نیشیتانی کیجی، شاگرد نیشیدا و تانابه، یکی از مهم‌ترین فیلسوفان مکتب کیوتو ژاپن است. تفکرات نیشیتانی در تشکیل هویت ملی ژاپنی پس از جنگ جهانی دوم تأثیر بسیار زیادی بر ژاپنیان نهاد. مسأله‌ی نیهیلیسم، دین، فرهنگ و سیاست از مهم‌ترین موضوعات فلسفه‌ی نیشیتانی محسوب می‌شود که در این میان دین و نیهیلیسم از اهمیت دوچندانی برخوردار هستند. نیشیتانی با تأثیرپذیری از فلسفه‌ی فیلسوفان غربی، به دنبال راهی برای بیان فلسفی مفاهیم ذن بودیستی و ایجاد راهی درخور برای تفکر در عصر مدرن و یافتن جایگاه مناسب ژاپن در میان سایر ملت‌ها بود. مقاله‌ی حاضر با معرفی نیشیتانی و سبک نوشتار فلسفی او، به مسأله‌ی نیهیلیسم از منظر وی و پاسخ عمیقاً دینی او به این مسأله خواهد پرداخت.

می‌توان گفت که مراسم چای  ژاپنی، چا نو یو  یک بخش کامل از تاریخ ژاپنی است. این مراسم از قرن 16 میلادی تا کنون به عنوان یکی از بخش‌های مهم فرهنگ ژاپنی باقی مانده‌ است. چای توسط یک راهب ذن به نام ایسا زنجی ، که در چین درس می‌خواند و دانه‌های چای را در سال 1191 به وطنش آورد، وارد ژاپن شد. مراسم چای شمایل متفاوتی به خود گرفته و گروه‌های مختلفی به اجرای این مراسم به شیوه‌ی خاص خود پرداخته‌اند. برای فهم کامل مراسم چای، ضروری‌ست که تاریخ و سنت بودیستی ورای آن را بشناسیم.
.

واتسوجی تتسورو  (1889-1960) یکی از اعضای گروه کوچکی از فلاسفه ژاپن بود که در طی قرن بیستم فلسفه‌ی ژاپنی را به جهان عرضه کردند. او آثار مهمی درباره‌ی فلسفی غربی و شرقی، از یونان باستان گرفته تا شوپنهاور، نیچه، کیرکگور و هایدگر، و از فرهنگ باستانی ژاپنی گرفته، تا دوگن  (که واتسوجی تتوسورو به تنهایی آثار او را بازیابی کرد)، زیبایی‌شناسی، و اخلاقیات ژاپنی را به رشته‌ی نگارش درآورد.

مفهوم «نیستی» یا «عدم» از مفاهیم مشترک موجود در فلسفه‌ی نیشیدا کیتارو، فیلسوف قرن بیستمی مکتب کیوتو ژاپن و نیز مایستر اکهارت، فیلسوف، عارف و الهیدان بزرگ قرن سیزدهم در آلمان می‌باشد. مایستر اکهارت از جمله فیلسوفانی است که الهیات سلبی را در بحث از خدا پیش گرفت و مفهوم «نیستی الهی» را مطرح نمود. در نظر مایستر اکهارت خدا ذاتی الهی نیست که در مکانی دیگر و برتر وجود داشته باشد، بلکه تشکیل دهنده‌‌ی‌ نوعی تهیّت بی قید و شرط است که کلیه چیزها یا اشیاء در آن نمود پیدا می‌کنند. بحث از «نیستی» در کانون فکری نیشیدا کیتارو قرار دارد. تفکرات کیتارو در باب «نیستی» یا «عدم» از یک سو پا در سنّت ذن بودیسم ژاپنی دارد و از دیگر سو وامدار فلسفه‌ غربی است. مفهوم نیستی از مهم‌ترین مفاهیم مطرح شده در ذن بودیسم بوده و در این شیوه‌ی تفکر ذات و بنیان همه چیز می‌باشد. تمامی دیگر مفاهیم مطرح شده در فلسفه‌ی نیشیدا کیتارو در گرد و در ادامه‌ی بحث از نیستی رخ می‌نمایند. مفهوم عدم در نزد هر دوی این فیلسوفان دارای جایگاهی خاص و یکی از اساسی‌ترین مفاهیم فلسفه‌ی ایشان است، اما با وجود شباهت‌هایی چند، این دو مفهوم به علت رشد در زمینه‌های فکری و فرهنگی و فلسفی، عمیقاً با یکدیگر تفاوت دارند؛ اما با این وجود نمی‌توان هم‌سویی فکری، و امکان تطبیقی اندیشه‌ی این متفکّر در باب این مفهوم را از دایره‌ی پژوهش تطبیقی، با خیالی آسوده و مطمعن کنار گذاشت.