Κατοχή και Αντίσταση

Το παρόν διδακτικό σενάριο πραγματεύεται μνήμες από τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, με προφορικές μαρτυρίες επιζώντων κυρίως από τον ιστότοπο «Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα», καθώς και την διδακτική τους αξιοποίηση στο μάθημα. Στο τέλος, θα παρουσιαστούν και οι επεξηγηματικές εικόνες του σεναρίου.

A history of the Sacred Squadron, Greece's elite commando unit in WW2 that was modeled on the legendary SAS. The Sacred Squadron consisted mainly of officers of the Hellenic Armed Forces and Gendarmerie who found their way to Egypt after the conquest of Greece by the Axis (May 1941) but could not serve with their proper rank due to the lack of adequate military units. Therefore they enlisted as privates in the Sacred Squadron, which was formed late in 1942 and served in North Africa and, subsequently, in the Aegean. The Sacred Squadron was the only Greek force to fight until the last day of the war in Europe and its commander, colonel Christodoulos Tsigantes, participated in the surrender of the German forces in the Dodecanese, on 8 May 1945.

A presentation of the brief period of action of the Sacred Squadron, Greece's elite force in WW2, in the Tunisian Front. This was essentially the unit's baptism of fire and a prelude of a much harder struggle in a completely different terrain, the Aegean islands.

γράφει ο Iωάννης Β. Δασκαρόλης Η νέα βιογραφία του Ναπολέοντα Ζέρβα από τον Γιάννη Αθανασόπουλο είναι ένα βιβλίο που περιμέναμε καιρό. Ο Αθανασόπουλος έχει ήδη στο ενεργητικό του μια σειρά από μελέτες για την Κατοχή, τον Ναπολέοντα Ζέρβα και την δράση του ΕΔΕΣ, αρθρογραφεί τα τελευταία χρόνια στον ιστότοπο istorikaxronika.com κυρίως για ζητήματα που αφορούν την Εθνική Αντίσταση και τον ΕΔΕΣ, ενώ είναι και υπεύθυνος του ιστορικού αρχείου του Πανελληνίου Συνδέσμου Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης-Ναπολέων Ζέρβας από το 2012. Αναμφίβολα το έργο του Αθανασόπουλου δεν είναι εύκολο καθώς ο Ζέρβας υπήρξε μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα με πλούσια στρατιωτική και πολιτική δράση που κάλυψε σχεδόν μισό αιώνα. Ουσιαστικά η βιογραφία χωρίζεται σε τρία εντελώς ανισομερή μέρη. Το πρώτο αφορά την στρατιωτική σταδιοδρομία του Ζέρβα και την

Η εργασία αυτή ασχολήθηκε  με την μαρτυρία που άφησε ένας άνθρωπος που πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του και σε καιρούς ιδιαίτερα δύσκολους( Διχασμός, Δικτατορία, Κατοχή, Εμφύλιος) στην εισαγγελική θέση. Ο Παύλος Δελαπόρτας άφησε ως μαρτυρία για την ζωή του, συμπεριλαμβανομένης και της εισαγγελικής του θητείας(1931-1968), δυο βιβλία με τους εξής τίτλους: «Το σημειωματάριο ενός Πιλάτου» και «Το λιθάρι του Σίσυφου». Παράλληλα όμως με αυτές του τις δυο συγγραφικές προσπάθειες αρθρογραφούσε στο Βήμα, στα Νέα, στον Ταχυδρόμο και στα Νέα της Κεφαλονιάς για περίπου μια δεκαετία(1972-1980) συνεχίζοντας να παίρνει θέση, όπως άλλωστε έμαθε να κάνει σε όλη του τη ζωή, για όλα τα ζητήματα της ελληνικής κοινωνίας. Κλείνοντας, η εργασία αφιερώνεται στον μεγάλο ιστορικό και δάσκαλο Σπύρο Ασδραχά, στο μάθημα του οποίου διδαχθήκαμε μια διαφορετική προσέγγιση της Ιστορίας. Τον ευχαριστούμε για όσα έχει χαρίσει στον χώρο και εγώ προσωπικά στο γεγονός ότι "γνώρισα" μια πολύ ενδιαφέρουσα προσωπικότητα όπως ο Παύλος Δελαπόρτας.

[...] Ο Γερμανικός στρατός μπαίνοντας στην Ελλάδα δε μετέφερε επί τόπου  τις επισιτιστικές του υπηρεσίες ούτε τρόφιμα για τη σίτιση των στρατιωτών οι οποίοι έπρεπε πλέον να σιτίζονται σε βάρος των Ελλήνων από την εγχώρια παραγωγή. Έτσι, άρχισε η απαλλοτρίωση και συστηματική λεηλασία του εθνικού μας πλούτου. Το Μάη του 41 ολόκληρη η παραγωγή ορυχείων είχε κλειστεί για τη Γερμανία σε μακροπρόθεσμη βάση.  Ό,τι  βρέθηκε στις ελληνικές αποθήκες κατασχέθηκε και είτε μεταφέρθηκε στη Γερμανία είτε πέρασε στον έλεγχο των Γερμανών κατασχέθηκαν  επίσης όλα τα αποθέματα σταφίδας, σύκων, ρυζιού, ελαιολάδου, σταριού και άλλων τροφίμων. Αποτέλεσμα της πολιτικής αυτής ήταν να σημειωθεί απότομη πτώση της βιομηχανικής παραγωγής, αφού τις πρώτες ύλες είχαν αρπάξει οι κατακτητές και μείωση της αγροτικής και κτηνοτροφικής παραγωγής από τον πρώτο χρόνο της κατοχής. Η έλλειψη βασικών μέσων σίτισης άρχισε να γίνεται αισθητή, και από το χειμώνα του 41 ο ελληνικός λαός κυρίως οι κάτοικοι των αστικών κέντρων βρίσκονται σε κατάσταση λιμού. Υπολογίζεται ότι 300.000 Έλληνες έχασαν τη ζωή τους από πείνα...

Στο βιβλίο Η Προσφυγούπολη Νίκαια-Νέα Κοκκινιά του Γιώργου Αγκυραλίδη περιγράφεται η διαδρομή των προσφύγων από την εγκατάσταση τους στην περιοχή της Νίκαιας, μετά την Μικρασιατική Καταστροφή έως τις μέρες μας. Βασίζεται κυρίως σε αναμνήσεις και διηγήσεις αυθεντικών περιστατικών. Πρόκειται δηλαδή για μία καταγραφή γεγονότων και προσώπων, χαρακτηριστικών της εποχής η οποία σκιαγραφείται.

Περιγράφονται η εγκατάσταση των προσφύγων στην περιοχή της Νέας Κοκκινιάς - Νίκαιας, οι συνθήκες διαβίωσης τους, η προσαρμογή στη νέα «πατρίδα», οι συνήθειες τους, η γλώσσα τους, η κοινωνική τους ζωή, τα τραγούδια τους, η διαδρομή μέσα από την κατοχή και την αντίσταση, τα χρόνια μετά την απελευθέρωση.

Τέλος, το έργο καταλήγει με τη σύνδεση της διαδρομής αυτής με τη σύγχρονη Νίκαια.

Αυτή η εργασία εκπονήθηκε στα πλαίσια του Σεμιναρίου Συνταγματικής Ιστορίας του τμήματος Ιστορίας του ΕΚΠΑ. Διδάσκων: Ευάνθης Χατζηβασιλείου.
Η εργασία αφορά το νομικό σώμα γνωστό ως Παρασύνταγμα το 1952, το οποίο και διατηρήθηκε παράλληλα και αντίθετα με το σύνταγμα.
Προσπαθώ να καταδείξω το ρόλο του Παρασυντάγματος ως διωκτικό εργαλείο και μέσο κοινωνικού ελέγχου του Μεταπολεμικού κράτους. Όπως επίσης τη σημασία και το ρόλο του Αντικομμουνισμού, ως κυρίαρχη ζωτική πρακτική του μεταπολεμικού κράτους, με σημείο αιχμής και νομική απόληξη το Παρασύνταγμα.
Τέλος παραθέτω την εκτίμηση μου για τη συμβολική σημασία της διυστικής αναπαράστασης των εθνικοφρόνων-κομμουνιστών για τη μεταπολεμική τάξη πραγμάτων.

Εισαγωγή-Εθνικός Διχασμός και εκστρατεία στη Μικρά Ασία Ο Πτολεμαίος Σαρηγιάννης γεννήθηκε στον Πειραιά το 1882. Σπούδασε στη σχολή Ευελπίδων από την οποία εξήλθε το 1903 ως ανθυπολοχαγός του Μηχανικού. Στη συνέχεια, έκανε λαμπρές επιτελικές σπουδές στην Γαλλική σχολή πολέμου και έλαβε μέρος στον Μακεδονικό Αγώνα στη περιοχή Μοναστηρίου υπό το ψευδώνυμο "Καλαμίδης". Εθεωρείτο άριστος επιτελικός, έλαβε μέρος στους Βαλκανικούς πολέμους και μετά την ενοποίηση του κράτους υπό τον Βενιζέλο, ορίστηκε επιτελάρχης της μεραρχίας Κρήτης και είχε προαχθεί επ΄ ανδραγαθία στην μάχη του Σκρα το 1917. Γενικά είχε ιδιαίτερη σύνδεση με τον Θεόδωρο Πάγκαλο του οποίου ήταν προστατευόμενος, για τον λόγο αυτό ορίστηκε υπαρχηγός του Γενικού Επιτελείου της Μικρασιατικής Στρατιάς, με άμεσο προϊστάμενο τον προστάτη του. Δεν αντικαταστάθηκε μετά την πολιτική μεταβολή του Νοεμβρίου, καθώς η νέα κυβέρνηση θεώρησε πως

Ο ταγματάρχης Ιωάννης Τσιγάντες στέλνεται από τους Βρετανούς στην Ελλάδα, με στόχο  να πραγματοποιήσει συγκεκριμένες δολιοφθορές. Ο Κανελλόπουλος, Υπουργός Άμυνας στην εξόριστη κυβέρνηση, δεν συμφωνεί, λόγω της άποψης που έχει για τον Τσιγάντε, αλλά τελικά όχι μόνο δέχεται, αλλά του αναθέτει τη δημιουργία ενός "Συντονιστικού Κέντρου" της Αντίστασης. Οι Βρετανοί συμφωνούν με το τελευταίο και χρηματοδοτούν την αποστολή με χιλιάδες λίρες. Ωστόσο,  τα γεγονότα στην Αθήνα διέψευσαν τις προσδοκίες όσων  οργάνωσαν και στήριξαν την προσπάθεια του Τσιγάντε.

Στα πλαίσια της ανακοίνωσης αυτής θα μας απασχολήσουν περισσότερο οι προϋποθέσεις, οι αφορμές και τα αίτια εξαιτίας των οποίων ο Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός (ΕΛΑΣ) ήρθε σε σύγκρουση με άλλες ένοπλες ομάδες και κυρίως με τα τμήματα της Πανελληνίου Απελευθερωτικής Οργανώσεως (ΠΑΟ) και λιγότερο ο τρόπος με τον οποίο εξελίχθηκαν οι συγκρούσεις, οι μάχες, οι εκατέρωθεν βιαιοπραγίες κτλ. 2. Πηγές Η σχετική βιβλιογραφία είναι περιορισμένη και αφορά κυρίως αναμνήσεις, ημερολόγια κτλ που προέρχονται από ανθρώπους που έζησαν τα γεγονότα και ανήκαν είτε στην ΠΑΟ είτε στον ΕΛΑΣ. Λείπουν δηλαδή κι εδώ οι συνθετικές επιστημονικές εργασίες. Τη σπουδαιότερη πηγή για την ίδια την ΠΑΟ αποτελεί το γνωστό δίτομο έργο του Π. Παπαθανασίου, Για τον Ελληνικό Βορρά 1 , ενώ ελάχιστες είναι και οι πηγές από την πλευρά του ΕΛΑΣ 2. Εννοείται ότι τα κείμενα αυτά δεν αποφεύγουν την αναπαραγωγή των προκαταλήψεων και των στερεοτύπων με τα οποία η κάθε πλευρά αντιμετωπίζει την άλλη. Πιστεύω πάντως ότι οι πηγές αυτές με τη συνδρομή της επιτόπιας έρευνας καθώς και η μελέτη εγγράφων του αρχείου του ΚΚΕ που ανήκουν σήμερα στα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ) αλλά και εκθέσεων της ΠΑΟ που φυλάσσονται στη Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού (ΔΙΣ) επιτρέπουν τουλάχιστον την αποκατάσταση των

Ανάλυση του ρόλου της ουδέτερης Σουηδίας κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Σουηδία κατόρθωσε να διατηρήσει την ουδετερότητά της εξυπηρετώντας αρχικά τις γερμανικές ανάγκες σε σιδηρομετάλλευμα αλλά διατηρώντας παράλληλα τος ένοπλες δυνάμεις της σε διαρκή ετοιμότητα. Αργότερα ανέλαβε ένα πιο ενεργό ρόλο ως ενδιάμεσος μεταξύ των αντιμαχομένων (δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Ιστορικά Θέματα, τχ. 95, Μάιος 2010).

Από την ΕΟΝ στην ΕΠΟΝ και στην ΟΚΝΕ, όπου γίνεται κορυφαίο στέλεχος και από εκεί στη ΡΑΝ και στον ΕΣΑΣ (του οποίου μέλος ήταν και ο Αναστάσιος Πεπονής, σύμφωνα με δικό του κείμενο απομνημονευμάτων). Αστός, αλλά και αντιπλουτοκράτης, κοινωνιστής και, στην τελευταία φάση της σύντομης διαδρομής του, εθνικιστής. Τον εκτέλεσαν δικοί του άνθρωποι – διπλά «δικοί του»: της αστικής τάξης και του ΕΛΑΣ!

Η ολοκληρωτική καταστροφή της κωµόπολης της Καντάνου, στην επαρχία Σελίνου του Νοµού Χανίων, στις 3 Ιουνίου 1941, αµέσως µετά το τέλος της Μάχης της Κρήτης, εγκαινιάζει, µαζί µε την εκτέλεση αµάχων στο χωριό Κοντοµαρί, στις 2 Ιουνίου 1941, την πολιτική των αντιποίνων και της συλλο-γικής ευθύνης του άµαχου πληθυσµού που θα εφαρµόσουν οι Ναζί σε όλον τον ελληνικό χώρο στη διάρκεια της Κατοχής. Οι πινακίδες που θα αναρτή-σουν λίγες ηµέρες µετά, στα ερείπια της Καντάνου, επισφραγίζουν τα θλιβερά αυτά εγκαίνια ως καταδίκη για τις απώλειες που προκάλεσε στον γερµανικό στρατό η αντίσταση των πολιτών στον εισβολέα. Κατά τη διάρκεια της Μάχης της Κρήτης στον Νοµό Χανίων, στην πεδι-νή περιοχή και στα υψώµατα κοντά στο αεροδρόµιο του Μάλεµε, οι πολίτες δρουν γύρω από τα πεδία µαχών που διεξάγουν ο βρετανικός στρατός και οι ελληνικές δυνάµεις. Στην ορεινή περιοχή του Σελίνου, η ένοπλη αντίσταση των πολιτών παίρνει τη µορφή µετωπικών συγκρούσεων εναντίον συγκροτη-µένων πλέον τµηµάτων του γερµανικού στρατού, χωρίς την παρουσία συµµα-χικών ή ελληνικών στρατιωτικών δυνάµεων. Τόσο στην Ελλάδα όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη, στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσµίου Πολέµου, τέτοιου είδους ένοπλες συγκρούσεις έχουµε αργότερα, δηλαδή από το 1942/43 και έπειτα, και αφού έχει προηγηθεί σύσταση δι-κτύων αντιστασιακών οµάδων. Πώς κατορθώνουν οι πολίτες στην ορεινή και αποµονωµένη περιοχή του Σελίνου να οργανωθούν µέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστηµα και να προχωρήσουν σε κανονικές µάχες τόσο νωρίς, τον Μάιο του 1941, χωρίς να έχουν προηγουµένως συγκροτήσει αντιστασιακές οµάδες που θα συντόνιζαν την ένοπλη δράση; Για τη µελέτη της γένεσης της ένοπλης αντιναζιστικής αντίστασης στη Μάχη της Κρήτης και της εφαρµογής µαζικών αντιποίνων εις βάρος του άµα-χου πληθυσµού, ο ιστορικός καλείται σήµερα να κατασκευάσει νέα εργαλεία στο πλαίσιο της ιστοριογραφίας της Αντίστασης 1 .

Διαφυλλίζονται δηλώσεις ζημιών εκ πολέμου έτους 1945 του οικισμού Αιανή Κοζάνης, πορεία ανάμεσα στην πραγματικότητα και την υπερβολή, την απτή καθημερινότητα και την ιδεολογική επικάλυψη με εφόδια πρωτότυπες πηγές, προφορικές καταθέσεις κι άλλες μαρτυρίες, η οποία, αν εξαιρεθεί το ένστικτο της επιστροφής στο χρόνο και τον τόπο, προσφέρει στον ερευνητή τη χαρά της δημιουργίας, ενώ στους αναγνώστες ευελπιστεί να καταδείξει δρόμους ασφαλών αναγνώσεων του παρελθόντος, κατανόηση του παρόντος και προμαντεύσεις του μέλλοντος.

«‘Η πείνα’ αποτελεί έναν αυτόνομο μνημονικό τόπο μέσα σε αυτόν της Κατοχής» (Χαραλαμπίδης, 2012) στην περίπτωση της Ελλάδος και αυτό το φαινόμενο γίνεται προσπάθεια να προσεγγίσει αυτό το διαθεματικό σχέδιο εργασίας (project). Ειδικότερα, προτείνεται η προσέγγιση του ζητήματος της Αντίστασης κατά τη γερμανική κατοχή στην Ελλάδα μέσα από την οπτική των παιδιών, όπως παρουσιάζεται στο έργο Οι πιτσιρίκοι του Δημήτρη Ψαθά από το βιβλίο των Κειμένων Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Α’ Γυμνασίου, στην προσπάθειά τους να επιβιώσουν και να μην προστεθούν στον κατάλογο των θυμάτων της πείνας. Επιχειρείται να εξεταστεί πρώτον, το διαφορετικό σημειακό φορτίο που φέρει το υπό εξέταση λογοτεχνικό έργο και δεύτερον, η πολυτροπική εκδοχή του έργου (Νικολαΐδου, 2014) εστιάζοντας περισσότερο στο φαινόμενο της πείνας κατά την περίοδο της Κατοχής μέσα από ποικίλο οπτικο-ακουστικό υλικό και χρησιμοποιώντας Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας.

«Terra incognita»… μοιάζει για μας σήμερα, η εικόνα της Λάρισας του Απριλίου του 1941. Αυτή που αντίκρισαν οι Γερμανοί κατακτητές τη Μεγάλη Παρασκευή στις 19 Απριλίου του 1941 όταν μπήκαν στην πόλη, δίπλα από την ανατιναγμένη γέφυρα του Αλκαζάρ. Η έμπνευση του υπουργού προπαγάνδας του Χίτλερ Γιόζεφ Γκαίμπελς να προμηθεύσει τους Γερμανούς στρατιώτες με φωτογραφικές μηχανές, είναι η αρχική αιτία να γίνει αυτή η έκθεση και το λεύκωμα του Δήμου Λαρισαίων. Οι Γερμανοί λοιπόν και με βάση οδηγίες που είχαν, έβγαζαν πολλές φωτογραφίες στην κατεχόμενη Ελλάδα. Δύσκολο για τους Έλληνες να το κάνουν αυτό γιατί, δεν είχαν φωτογραφικές μηχανές, ούτε και φιλμ, αλλά τους απέτρεπε και ο φόβος να συλληφθούν, επειδή οι κατοχικές δυνάμεις απαγόρευαν τη λήψη φωτογραφιών σε δημόσιο χώρο. Οι στρατιώτες τραβούσαν κυρίως φωτογραφίες γι' αυτά που τους προκαλούσαν την προσοχή και όχι τόσο για λόγους προπαγάνδας. Οδός Ολύμπου στο χώρο της παλιάς Δημοτικής Αγοράς. Απρίλιος 1941.

Μια ιστορία, πολιτική κατά βάση, στα χρόνια της Κατοχής… Είναι βέβαια συγκλονιστική, αλλά γιατί να μας ενδιαφέρει σήμερα; Μας ενδιαφέρει, για ένα λόγο: αποτελεί έναν από τους κύριους (βιωματικούς) πυλώνες στους οποίους στηρίχτηκε ο Αλεξάνδρου για να γράψει το "Κιβώτιο", στο οποίο κατέχει, με κάποιες παραλλαγές, κομβική θέση στην αφήγηση.

In this paper, we attempt a broad revisit of the first two Scientific
Conferences which were occupied with the Greek 1940s decade. These
Symposia were organized by new scientific associations and were both held
in 1978, outside Greece. The first took place in London and was a result of the
cooperation of the Union of Greek Academics of Western Europe (EEPDE) and the Greek Society of Studies and Scientific Reflection (ΕLEMEP). The latter was held in Washington, DC in September of 1978 and was organized by the
Modern Greek Studies Association (MGSA). This paper begins with an
examination of some of the fundamental conditions which were needed for the organization of these particular conferences. Initially we examine the main features of the documents which were used by the scholars and we present the characteristics of the aforementioned scientific associations. In this part we have the opportunity to witness the reaction of the main Greek ideology at this time, "ethikofrosini" at the occasion of the first publication of documents concerning the Greek 1940s decade. Subsequently we shall examine the actual proceedings of the Conferences and the various connections between the researches, and also the researchers which presented
them. Finally we present the narration which could be extracted by the
various researches. At which point we shall place our findings and also the conclusions of this research which was based both at the broader literature concerning these particular conferences and archive materials which can be found in the collections of the Contemporary Social History Archives (ASKI)
and the Society of Studies of the History of Left Youth (EMIAN).

Η μελέτη του Ιάσονα Χανδρινού εμβαθύνει στη συνάντηση Ελλήνων Εβραίων (ανδρών και γυναικών) και Αντίστασης στις οργανώσεις ΕΑΜ, ΕΛΑΣ, ΕΠΟΝ, εκεί δηλαδή όπου εντάχθηκαν οι περισσότεροι. Φωτίζει πολλές σημαντικές πτυχές μιας σχέσης που δεν είχε μελετηθεί ούτε αναδειχθεί επαρκώς.

Χαρτογράφηση των σημαντικότερων αντιστασιακών οργανώσεων της νεολαίας στην περίοδο της Κατοχής. Η στράτευση σ' αυτές τις οργανώσεις αποτέλεσε τομή στη ζωή των  μελών τους και σημάδεψε το πέρασμά τους από την εφηβεία στην ενηλικίωση. Ιδιαίτερο βάρος δίνεται στην Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων και επισημαίνονται οι ειδοποιοί διαφορές της από την ΕΟΝ (τη φασιστική νεολαία του Ι. Μεταξά).

Από τον σπουδαίο μαέστρο Toscanini μέχρι το ριζοσπαστικό συνθέτη Luigi Nono, και από τους «δικούς μας» Σκαλκώτα και Ξενάκη μέχρι τον εκπατρισμένο Γερμανό Hans Werner Henze, η μουσική γλώσσα –στην πιο εκλεπτυσμένη μορφή της μάλιστα– κατόρθωσε να μιλήσει ταξικά, να αντιταχθεί στους σκοτεινούς καιρούς –στον φασισμό και στο τέρας που άφησε παρακαταθήκη– να παρέμβει στην εποχή, να αφήσει εποχή, να αναταράξει τα δεδομένα της τέχνης και της ζωής, προτείνοντας δρόμους σκέψης και μοντέλα ουτοπίας. Η αβίαστη εκχώρησή της στην ελίτ της αστικής τάξης και στον πολιτισμό των ιδρυμάτων αφαιρεί ένα ακόμα εργαλείο μας
από την πάλη για τη χειραφέτηση του ανθρώπου: μέσα από την τέχνη – δηλαδή ό,τι τον ανυψώνει πνευματικά, ό,τι τον ορίζει ηθικά, ό,τι του προσφέρει κουράγιο και δύναμη για το μέλλον.

Περιεχόμενα, πρόλογος και αγγλική περίληψη βιβλίου με συλλογή ποικίλων ιστορικών μελετών μου που καλύπτουν την περίοδο από τον 17ο αιώνα έως το 2004 (Εκδόσεις Αντώνη Σταμούλη, Θεσσαλονίκη 2018).
Contents, foreword and English Summary of a book with a collection of various studies of mine on issues covering the period from the 17th century to 2004 (published by Antonis Stamoulis Publications, Thessaloniki 2018).

Μεταπτυχιακή εργασία μαθήματος «Κοινωνικό Κράτος και Καπιταλισμός: Θεσμικοί μετασχηματισμοί από το τέλος της Κεϋνσιανής συναίνεσης στη σημερινή κρίση», Πάντειο Πανεπιστήμιο, Αθήνα 2018

Η συνδικαλιστική οργάνωση και οι αγώνες των εργαζομένων είναι ένα θέμα το οποίο έμενε στην αφάνεια για αρκετές δεκαετίες. Μόλις από τη δεκαετία του 1990, η έρευνα ξέφυγε από την πολιτική σκηνή και τις εξωτερικές παρεμβάσεις των Μεγάλων Δυνάμεων και στράφηκε προς την κοινωνική και οικονομική ιστορία. Η εξέταση της συνδικαλιστικής δραστηριότητας στην περίοδο της Κατοχής παρουσιάζει μεγάλο εν-διαφέρον γιατί αναδεικνύει τη συνέχεια της μέσω της λειτουργίας της Εθνικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδας (ΕΣΕΕ) σε αυτήν τη νέα εποχή αλλά και τις τομές της μέσω της εμφάνισης του Εθνικού Εργατικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΕΑΜ).
  Οι πηγές που χρησιμοποιήθηκαν περιλαμβάνουν το έργο του Κώστα Θέου, Εργατικά Συνδικάτα - Η πάλη τους ενάντια στο Φασισμό, ο οποίος πρωταγωνίστησε στα γεγονότα ως στέλεχος της ΓΣΕΕ και μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ από το 1945 και το έργο του Βασίλη Μπαρτζιώτα, Εθνική Αντίσταση και Δεκέμβρης 1944, υπεύθυνου της ΚΟΑ και υψηλόβαθμου στελέχους του ΚΚΕ. Επίσης, χρήσιμη στάθηκε η εφημερίδα Ριζοσπάστης, η οποία μεταφέρει το κλίμα της εποχής καθώς και η ευρύτερη βιβλιογραφία με τη διερεύνηση διαφόρων σχετικών πτυχών.
  Θα υποστηριχτεί ότι η ΕΣΕΕ λειτούργησε στα χρόνια της Κατοχής ως συνέχεια της ΕΣΕΕ της περιόδου Μεταξά. Αυτή ελέγχεται από τα ίδια πρόσωπα και καταδικάζει κάθε απεργιακό αγώνα προβάλλοντας προσχήματα και αποδοκιμάζοντας τους υποκινητές των απεργιών. Επίσης, θα υποστηριχτεί ότι την ίδια περίοδο οι συνθήκες οδηγούν στη δημιουργία ενός μαζικού εργατικού κινήματος με το όνομα Εθνικό Εργατικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΕΑΜ), το οποίο διεκδικεί δυναμικά καλύτερες συνθήκες ζωής για τους εργαζόμενους, με απώτερο στόχο την απελευθέρωση της χώρας από τον Κατακτητή.

«Aν ζούσα, θα εξακολουθούσα την προσφορά μου και κατά την περίοδο της ειρήνης. Σεις που θα μείνετε, δουλέψτε για να σταματήσουν οι πόλεμοι, να ευημερήσουν όλοι οι άνθρωποι, να ενωθούν τα κράτη της Eυρώπης, να ειρηνεύσει και να ευτυχήσει ο κόσμος. Δουλέψτε για να καταργηθούν οι τεχνικοί φραγμοί που παρεμποδίζουν και σε άπειρες περιπτώσεις ματαιώνουν την πρόοδο των αξιών. Aφιερώστε τη ζωή σας στην Eλλάδα και την ανθρωπότητα".

Αξιοποιώντας τις δυνατότητες που παρέχει η προσέγγιση ιστορικών ζητημάτων στο πλαίσιο των πολιτιστικών προγραμμάτων, ομάδα μαθητών του 5ου ΓΕΛ Κέρκυρας προχώρησε στην παραγωγή ιστορικού ντοκιμαντέρ με θέμα το Πρωτοκύριακο του 1941 στην Κέρκυρα και την αναβίωσή του στη σύγχρονη εποχή. Απέσπασε το 1ο βραβείο στον 4ο Πανελλήνιο Διαγωνισμό Ιστορικού Ντοκιμαντέρ με θέμα «Προσεγγίζουμε βιωματικά το παρελθόν: Αφηγήσεις (μαρτυρίες) από την οικογενειακή, την τοπική και τη σύγχρονη εθνική, ευρωπαϊκή και παγκόσμια ιστορία», που διοργάνωσε το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα «Ιστορική Έρευνα, Διδακτική και Νέες Τεχνολογίες» του Ιονίου Πανεπιστημίου και το περιοδικό Νέα Παιδεία. Στην παρούσα εισήγηση παρουσιάζεται το σκεπτικό του προγράμματος, τα στάδια υλοποίησής του, καθώς και τα οφέλη που προέκυψαν από τη διάχυση της ιστορικής γνώσης στη σχολική κοινότητα, την τοπική αλλά και την ευρύτερη κοινωνία.

Αρθο για την ανιδιοτελη προσφορα του Θωμα Καραμουτσου στους κατοικους του Αμμοτοπου και της Καμπης για να σωσουν τις περιουσιες τους απο τα Γερμανικα αντιποινα  για αντιστασιακούς στα χωρια τους , εφημεριδα Ταχυδρομος,αριθμος φυλλου 858, Τεταρτη 9 Μαιου 2018

Τον Οκτώβριο του 1943 ξεκίνησε ο πρώτος γύρος του Ελληνικού εμφυλίου με την ολομέτωπη επίθεση του ΕΛΑΣ εναντίον του ΈΔΕΣ. Η διαταγή της επίθεσης προήλθε από τον ίδιο τον Γιώργη Σιάντο και είχε σαν αφορμή την σύλληψη στελεχών του ΕΑΜ από τον Ζέρβα στην περιοχή της Ηπείρου, οι πραγματικές αιτίες του είναι βαθύτερες αλλά η διερεύνηση τους εκφεύγει του σκοπού του άρθρου. Ο εμφύλιος μεταξύ των 2 αντιστασιακών οργανώσεων διήρκεσε για τέσσερις μήνες και είχε αμφίρροπη εξέλιξη. Ξεκίνησε με την αρχική απρόσμενα εύκολη επιτυχία του ΕΛΑΣ να περάσει τον Άραχθο ποταμό, τοποθεσία που ευνοούσε τον αμυνόμενο, συνεχίστηκε με μάχες στην καρδιά της Ηπείρου, αλλά σύντομα οι τύχες του πολέμου άλλαξαν με την επέμβαση των Γερμανικών στρατευμάτων κατοχής που χτύπησαν κι τις δύο αντιστασιακές οργανώσεις με μεγάλη αποφασιστικότητα. Ουσιαστικά η επίθεση του ΕΛΑΣ είχε αποτύχει ήδη από τις αρχές του 1944, καθώς ο ΕΔΕΣ

Η ομιλία εκφωνήθηκε στην εκδήλωση μνήμης με τίτλο «76 χρόνια από το ολοκαύτωμα των Καβαλιωτών Εβραίων», η οποία πραγματοποιήθηκε στην Καβάλα στις 8 Μαρτίου 2019. Η εκδήλωση διοργανώθηκε από το Ινστιτούτο Κοινωνικών Κινημάτων και Ιστορίας Καπνού με τη συνεργασία αυτοδιοικητικών φορέων και υπό την αιγίδα του Υπουργείου Μακεδονίας-Θράκης. Εκτός των άλλων, παρευρέθηκαν απόγονοι των Καβαλιωτών Εβραίων, που ήρθαν από το Ισραήλ.  Για τον σκοπό αυτό, η ομιλία μεταφράστηκε στα εβραϊκά και αναρτάται στο ACADEMIA.

Χρηστικό και γοητευτικό το χρήμα, ιδίως ο χρυσός στον οποίο ποτέ δεν αντιστέκονται οι υλιστές πασών των εδεσμάτων και σχεδόν καθόλου οι ιδεολόγοι πάντων των αποχρώσεων. Μυθικές διαστάσεις απέκτησαν οι βρετανικές λίρες, που έπεφταν από τον ουρανό επί Κατοχής, αλλά και οι αντίστοιχες των ανταρτών, οι οποίες συλλέγονταν επαναστατική βία από αστούς, αγρότες και ποιμένες. Το κείμενο αναφέρεται στις περιπέτειες κερμάτων και τραπεζογραμματίων τη δεκαετία του 1940 στην περιοχή Κοζάνης.

Η ήττα και η αιχμαλωσία ενός ιταλικού τάγματος τον Μάρτιο του 1943 μετά από μάχη που διεξήχθη στον Φαρδύκαμπο (Σιάτιστα) από διαφορετικές ομάδες ανταρτών. Πρόκειται για μία από τις ελάχιστες κοινές στρατιωτικές επιχειρήσεις που διεξήχθησαν από ελληνικές ανταρτικές οργανώσεις στη διάρκεια της Κατοχής. Δημοσιεύτηκε στη ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΉ ΙΣΤΟΡΙΑ, τεύχος 35 (Ιούλιος 1999). 
An analysis of the Battle of Fardykampos (March 1943), in the course of which various Greek guerlla groups joined forces to defeat an Italian batallion outside Siatista (in Western Macedonia). This was one of very few instances of joint military action undertaken by Greek guerilla forces during the Axis occupation of Greece. Published in STRATIOTIKI ISTORIA (MILITARY HISTORY) journal, issue no. 35 (July 1999).

Καταγραφή και λεπτομερής αποδελτίωση 400 εντύπων (περιοδικών και εφημερίδων) που εκδίδονται από νέους κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Το μεγαλύτερο μέρος αφορά έντυπα των αντιστασιακών οργανώσεων των νέων, και κυρίως της ΕΠΟΝ. (παρατίθεται ενδεικτικά η Νέα Γενιά του Κεντρικού Συμβουλίου της ΕΠΟΝ). Το βιβλίο έχει αναρτηθεί ολόκληρο στον ιστότοπο του Ιστορικού Αρχείου Ελληνικής Νεολαίας βλ.www.iaen.gr).Πρόγραμμα φιλοξενούμενο στο Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών.