EPALE TÜRKİYE MAKALE YARIŞMASI -MAKALELER- HAYAT BOYU ÖĞRENME DENEYİMLERİ 1. TEVFİK GELEN Halk Eğitimi Merkezlerinde Faaliyet Gösteren Usta Öğretici ve Kursiyerlerin Hayat Boyu Öğrenme Kavramına Yönelik Metaforik Algılarının Karşılaştırılması HALK EĞİTİMİ MERKEZLERİNDE FAALİYET GÖSTEREN USTA ÖĞRETİCİ ve KURSİYERLERİN HAYAT BOYU ÖĞRENME KAVRAMINA YÖNELİK METAFORİK ALGILARININ KARŞILAŞTIRILMASI Tevfik GELEN Kahramanmaraş Türkoğlu Halk Eğitimi Merkezi Müdür Yardımcısı Halk Eğitimi Merkezlerinde Faaliyet Gösteren Usta Öğretici ve Kursiyerlerin Hayat Boyu Öğrenme Kavramına Yönelik Metaforik Algılarının Karşılaştırılması ÖZ Bu çalışmanın amacı, halk eğitimi merkezlerinde görev yapan usta öğreticilerin ve halk eğitimi merkezleri kapsamında açılan kurslarda gönüllülük esasına göre öğrenim gören kursiyerlerin hayat boyu öğrenme eğitimine yönelik algılarını metaforlar yolu ile açığa çıkarmaktır. Bu amaç doğrultusunda ise, hayat boyu öğrenme eğitimine yönelik usta öğreticiler ve kursiyerlerden elde edilen metaforlar karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Çalışma nitel araştırma desenlerinden biri olan olgubilim deseni temele alınarak yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunu 2021-2022 eğitim öğretim yılında, Kahramanmaraş’ın Türkoğlu ilçesinde Halk Eğitimi Merkezi’ne bağlı kurslarda görev yapan 46 usta öğretici ve bu kurslarda faaliyet gösteren 68 kursiyer olmak üzere amaçlı örneklem yöntemiyle seçilen toplam 114 kişi oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri açık uçlu yazılı görüşme formuyla toplanmıştır. Katılımcıların demografik bilgilerine ilişkin betimlemenin yapılmasında SPSS 25 proğramından yararlanılmıştır. Toplanan veriler içerik analizine tabi tutularak çözümlenmiş ve anlamlandırılmıştır. Usta öğreticilerin geliştirmiş olduğu metaforlar 6 kategori altında, kursiyerlerin geliştirmiş olduğu metaforlar 9 kategori altında toplanmıştır. Usta öğreticilerden elde edilen kategorilerden toplam 35 farklı metafor üretildiği ve bu metaforların 46 defa tekrar ettiği, kursiyerlerden elde edilen kategorilerden 53 farklı metafor üretildiği ve bu metaforların da 69 defa tekrar edildiği bulgulanmıştır. Usta öğreticiler ve kursiyerler tarafından geliştirilen metaforların ortak özelliklerinden ve benzer açıklamalarından hareketle yapılan kategorizasyon sürecinde benzerlik gösteren kategorilerin ‘’Süreklilik, Gelişim/Değişim, Çeşitlilik/Kapsayıcılık ve Gereklilik’’ olduğu saptanmıştır. Farklı olarak usta öğreticilerden elde edilen metaforların kategorizasyon sürecinden sonra ‘’Yeniden Yaşama Katılma ve ‘’Tecrübe’’ kapsamında değerlendirilebilecek kategoriler, kursiyerlerden elde edilen metaforların kategorizasyon sürecinden sonra ise ‘’Terapi, Keşfetme, Üretim, Erişilebilirlik ve Yol Göstericilik’’ gibi farklılık gösteren kategoriler elde edilmiştir. Elde edilen bulgulardan hareketle usta öğretici ve kursiyerlerin hayat boyu öğrenmeyi benzer ve farklı bir bakış açısıyla algıladıkları; ancak farklılıklar olsa da tüm katılımcıların hayat boyu öğrenmeye ilişkin olumlu bir tutum içinde oldukları sonucuna varılmıştır. Elde edilen bulgular ışığında çeşitli önerilerde bulunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Hayat Boyu Öğrenme, Usta Öğretici, Kursiyer, Metafor ABSTRACT The aim of this study is to reveal the perceptions of master trainers working in public education centers and trainees who study on a voluntary basis in courses opened within the scope of public education centers, through metaphors. For this purpose, metaphors obtained from master trainers and trainees for lifelong learning education were examined comparatively. The study was carried out on the basis of the phenomenology design, which is one of the qualitative research designs. The study group of the research consists of a total of 114 people selected by purposive sampling method, 46 master trainers working in the courses affiliated to the Public Education Center in the Türkoğlu district of Kahramanmaraş in the 2021-2022 academic year, and 68 trainees operating in these courses. The data of the research were collected with an open-ended written interview form. SPSS 25 program was used to describe the demographic information of the participants. The collected data were analyzed and interpreted by content analysis. Metaphors developed by master trainers are grouped under 6 categories, and metaphors developed by trainees are grouped under 9 categories. It was found that a total of 35 different metaphors were produced from the categories obtained from the master teachers and these metaphors were repeated 46 times, 53 different metaphors were produced from the categories obtained from the trainees, and these metaphors were repeated 69 times. Based on the common features and similar explanations of the metaphors developed by master trainers and trainees, it was determined that the categories that showed similarities in the categorization process were "Continuity, Development/Change, Diversity/Inclusivity and Necessity". Differently, after the categorization process of the metaphors obtained from the master trainers, the categories that can be evaluated within the scope of "Rejoining Life and "Experience", and after the categorization process of the metaphors obtained from the trainees, "Therapy, Discovery, Production, Accessibility and Guidance" categories were obtained. Based on the findings, master trainers and trainees perceive lifelong learning from a similar and different perspective; however, although there are differences, it was concluded that all participants had a positive attitude towards lifelong learning. Various suggestions were made in the light of the findings obtained. Keywords: Lifelong Learning, Master Trainer, Traince, Metaphor GİRİŞ Geçmişte popüler bir görüş olan ‘’eğitim okulun işidir’’ savının günümüz dünyası için artık geçerli bir paradigma olmadığı eğitim çevrelerince son yıllarda tartışılan konulardan biri haline gelmiştir. Nitekim bireylerin sahip olduğu mevcut bilgiyle hayatlarını sürdürebilecekleri düşüncesinin giderek önemini kaybettiğini belirten bazı eğitimciler eğitimin dar bir çerçeveye sığdırılamayacak kadar geniş bir alan olduğunu ifadeetmektedirler. Belirli bir yaş grubuyla sınırlandırılan ve müfredat dahilinde okullar aracılığıyla edinilen bilgilerin bireyin ve toplumun ihiyaçlarını karşılamada okulların yetersiz kaldığı dile getirilmektedir. Dolayısıyla insanlar için gayet doğal ve gerekli bir uğraş olan bilgi edinmenin eğitim kurumlarınca sınırlandırılamayacağı iddia edilmiştir (Faris, 2004; Akt: Gündoğdu vd., 2016). Bu iddialar, bilgi toplumu olma eğiliminin arttığı günümüzde artık bilginin kazandırılmasını değil, bilgiye ulaşma yollarının öğretilmesini yani ‘’öğrenmeyi öğrenme’’ kavramını gündeme getirmiştir (Aksoy, 2013). Sonuçta Arık’ın (1995) da belirttiği üzere formal eğitim anlayışıyla gerçekleştirilen ‘’eğitim’’ kavramının bilgi çağında yeniden ele alınmasını ve çok boyutlu olarak tanımlanması gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. (Akt: Aksoy, 2013). Özellikle başta Avrupa Birliğine üye ülkeler olmak üzere bazı uluslararası kuruluşlar (OECD, UNESCO) ‘’eğitim’’ kavramına birey odaklı yaklaşarak eğitime farklı anlamlar yüklemeye çalışmışlar ve eğitimde birey merkezli yeni bir kalkınma modelini hayata geçirmeye başlamışlardır. Söz konusu ülkeler ve uluslararası kuruluşlar, mevcut geleneksel eğitim anlayışlarını yapılandırmaya giderek eğitim kavramının yeniden ele alınması gerektiğine dikkat çekmişlerdir. Eğitime ilişkin yeni bakış açısı ortaya koyan buülkeler ve uluslararası kuruluşlar, eğitimin temel amacının sadece entelektüel boyutta kişiyi hayata hazırlama, benzer özelliklere sahip yurttaşlar yetiştirme ve bilgiyi okul dönemine hapsetme olmadığını vurgulayarak, öğrenmenin kısıtlanması anlayışının artık günümüz dünyası için geçersiz bir sav olduğunu raporlamışlardır. Örneğin Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) tarafından ortaya konulan ‘’Olmayı Öğrenmek- Bügünün ve Yarının Eğitim Dünyası’’ isimli bir raporda; küreselleşen dünya için insanın fiziksel, duygusal, bilişsel, ahlaki ve entelektüel yönlerden çok yönlü olduğu düşüncesinin göz önünde bulundurularak değerlendirilmesi gerektiğine ve eğitimin temel amacının da insanları kapsamlı olarak bu yönde geliştirmek olduğuna dikkat çekilmiştir (https://acikders.ankara.edu.tr). Böylece gerek Avrupa Birliğine üye ülkeler gerekse ilgili uluslararası kuruluşlar değişen dünya koşullarında insanların kişisel, ruhsal, toplumsal ve ahlaki yönlerinin tümünü kapyabilecek ve insanın birey odaklı gelişimini sağlayabilecek, yaşam boyu öğrenme adı altında yeni bir eğitim paradigması anlayışını benimsemişlerdir (https://acikders.ankara.edu.tr). Dolayısıyla eğitim sistemi bütüncül bir anlayışla ele alınarak zamanın getirdiği ihtiyaçlar doğrultusunda yeniden şekillendirilmiştir (Urooj ve Ahmed, 2012; Akt: Doğan ve Kavtelek, 2015). Sonuç olarak ‘’yaşam boyu öğrenme’’ kavramı mevcut eğitim sistemlerinin karşılayamadığı bazı hususların farkına varılması noktasında dünya gündeminde yerini almıştır (Güleç, Çelik , & Demirhan, 2012). Bu kapsamda ‘’öğrenme ve çalışma fırsatlarına açılan kapı’’ olarak görülen yaşam boyu öğrenme (http://hbo.meb.gov.tr); belirli bir plan, proğram ve müfredat dahilinde verilen formal, sertifika veya yeterlik belgesine dayalı verilen nonformal ve bireyin ilgi, istek ve ihtiyaçları doğrultusunda kişisel gelişimini artırmaya yönelik eğitimin verildiği informal eğitim türlerinin hepsini içinde barındırdığı, geliştirici ve çok yönlü bir eğitim olarak tanımlanmıştır (Büyüktanır vd., 2006). Bu eğitim anlayışı öngörülenin aksine, Büyüktanır ve diğerlerinin de (2006) belirttiği üzere sınırlı öğrenme ortamları olarak görülen örgün eğitim kurumlarına alternatif bir seçenek olmaktan ziyade, onları tamamlayıcı ve iyileştirici bir işlev üstlenmiştir. Bu bağlamda yaşam boyu öğrenmeye ilişkin bakış açısının genel olarak üç temel amaca hizmet ettiği belirtilmiştir. Bunlar; birey odaklı gelişimin ön plana alınarak öğrenmede fırsatların yaratılması, asgari düzeyde tüm vatandaşların topyekün gelişimini sağlayarak toplumsal birliğin gerçekleştirilmesi ve ekonomik istikrarın stabil tutulararak büyümenin sağlanması (Güleç, Çelik , & Demirhan, 2012) olarak sıralanmıştır. Sonuçta yaşam boyu öğrenme geniş ölçüde tüm eğitim ve öğretim faaliyetlerini kapsayan, ülke menfaatleri doğrultusunda topluma daha nitelikli bireyler kazandırma anlayışıyla yaş gözetmeksizin bireylerin yaşamları boyunca ihitiyaç duydukları eğitim olanaklarından faydalanabilmelerini sağlayan (Bağcı, 2011), eski öğrenmelerin yeni öğrenme çevrelerine aktarıldığı eğitimde bir kalkınma stratejisi olarak görülmüştür (Pitman & Broomhall, 2009). Bu bağlamda ‘’çok işlevli toplum merkezleri’’ olarak kabul edilen halk eğitimi merkezleri, hayat boyu öğrenmenin itici gücü olarak çevrenin var olan eğitim ihtiyaçlarının tespiti ve karşılanması noktasında önemli roller üstlenmiştir (Kavtelek, 2014). Kendine özgü kurumsal bir kimliğe sahip olan halk eğitimi merkezleri, bireylere okur-yazarlık başta olmak üzere mesleki, sosyal ve kültürel açıdan bilgi ve beceri kazandıran, onların boş zamanlarını kaliteli ve olumlu faaliyetlerle değerlendirmelerini sağlayan, istihdam alanı oluşturarak ekonomik gelirlerini artırmayı amaçlayan bir kuruluş felsefesiyle vizyonlarını devam ettirmektedirler (https://www.hbogm.meb.gov.tr). Yaygın eğitimin ilke ve amaçları doğrultusunda Milli Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğüne bağlı olarak kuruluş amaçları kapsamında görevlerini sürdüren bu kurumlar (http://www.hbogm.meb.gov.tr/), öğrenme ve eğitim fırsatlarının artırılmasını sağlayarak toplumun tüm kesimininin eğitime erişilebilirliğine imkan tanımıştır. Nitekim tam gün tam yıl çalışma kapasitesiyle eğitim öğretim faaliyetlerini imkanlar ölçüsünde sürdüren halk eğitim merkezleri, aynı zamanda mekan ve zaman sınırlılığınını da ortadan kaldırabilmektedir. Bu yönüyle her derece ve türdeki gerek örgün ve yaygın eğitim kurumlarıyla gerekse diğer özel/resmi kurum ve kuruşlarla işbirliği içerisinde sosyal, mesleki ve kültürel faaliyetler kapsamında kurs ve kurs dışı eğitsel etkinlikler düzenleyebilmektedir (https://www.hbogm.meb.gov.tr). Mekan ve zaman esnekliği anlayışıyla birlikte belirli bir plan ve program dahilinde gerçekleştirilen bu kurslarda ise gönüllü olarak katılım gösteren kişilere bilgi, beceri ve yetkinlik kazandırılmaktadır (https://www.hbogm.meb.gov.tr). Gerçekleştirilen kurs faaliyetlerinde bireylere bilgi, beceri ve yetkinliğin kazandırılması noktasında ise kadrolu veya ekders ücreti karşılığında usta öğretici ünvanıyla tanımlanan kişiler görevlendirilmektedir (https://www.hbogm.meb.gov.tr). Usta öğretici olarak nitelendirilen ve kurslarda eğitici konumunda görev yapan bu personeller, halk eğitimi merkezlerinin çevre alan taraması neticesinde en ücra yerler de dahil olmak üzere ihtiyaç duyulan alanlarda kendi yeterlik/yetkinlik alanlarına (el sanatları, giyim üretim teknolojisi vb.) göre görevlendirilmeleri yapılarak öğretim faaliyetlerini gerçekleştirmektedirler. Böylece bireylerin eğitim fırsatlarına erişim olanakların artırılması sağlanarak insanların hayatları boyunca yararlanabileceği uygun öğrenme ortamlarının oluşturulması sağlanmaktadır. Bunun için hayat boyu öğrenme yoluyla tüm toplumda öğrenme kültürüyle ilgili bir bilinç oluşturulmasının ve bu konuda tüm toplumun motive edilmesi gerektiğinin önemli olduğuna dikkat çekilmiştir (https://www.dhgm.meb.gov.tr). Bu kapsamda hayat boyu öğrenme kavramına ilişkin farkındalıkların ve öğrenme fırsatlarının artırılması adına başta dezavantajlı kesimler olmak üzere bireylerin öğrenmeye erişimin sağlanabilmesi, toplumun tüm kesimine daha kaliteli bir eğitim sunulabilmesi için Milli Eğitim Bakanlığı tarafından 2014/2018 yıllarını içine alan Türkiye Hayat Boyu Öğrenme Strateji Belgesi ve Eylem Planı hazırlanmıştır (https://www.hbo.meb.gov.tr). Strateji belgesinde Türkiye’ nin hayat boyu öğrenme konusunda her ne kadar son yıllarda önemli bir ilerleme kaydettiği belirtilse de, Türkiye’de öğrenme kültürünün halen Avrupa Birliği hedeflerine ulaşma yolunda yeterince güçlü olmadığı ve bireylerin öğrenme neticesinde elde edecekleri kazanımların yeterince farkında olunmadığı vurgulanmıştır (https://www.hbo.meb.gov.tr). Somancı ve Ocakcı (2017), bu farkındalığın düşük olmasının öğrenme faaliyetlerine katılımın da düşük olmasına yol açabileceğini belirtmişlerdir. Bu görüşten hareketle alanyazın incelendiğinde hayat boyu öğrenme kavramına ilişkin metaforik bazı çalışmaların yapıldığı görülmektedir. Yapılan çalışmalarda genellikle özne olarak hayat boyu öğrenme kurumlarında görev yapan yöneticilerin üzerinde durulduğu görülmektedir. Örneğin öne çıkan çalışmaların birinde (Kavtelek & Doğan, 2015) hayat boyu öğrenme konusunda kurum yöneticilerinin hayat boyu öğrenmeye ilişkin algıları incelenmiştir. Ancak sahada HBÖ’nün önemli paydaşları sayılabilecek, birbiriyle etkileşimli olarak farklı rol ve görevlerde bulunan kursiyer ve usta öğreticilerin HBÖ kavramına ilişkin algılarını inceleyen bir çalışmaya rastlanılamamıştır. Bu nedenle HBÖ’ye ilişkin algının HBÖ’ye doğrudan taraf olabilecek usta öğretici ve kursiyer bağlamında ele alınmasıyla resmin bir bütün olarak sunulmasına, dolayısıyla holistic (bütüncül) bir yaklaşımın sergilenmesine çalışılmıştır. Bu nedenle mevcut çalışmada; halk eğitimi merkezlerinde görev yapan usta öğreticilerin ve kurslarda herhangi bir faaliyet içerisinde bulunan kursiyerlerin hayat boyu öğrenmeye yönelik algılarını metaforlar yolu ile açığa çıkarmak, kursiyer ve usta öğreticilerin hayat boyu öğrenme kavramına ilişkin metaforlarının benzerlik ve farklılıklarını tespit etmek, alana yönelik bir anlayışın ve kavrayışın gelişmesine katkıda bulunmak hedeflenmiştir. Bu açıdan hayat boyu öğrenme konusunda toplumsal farkındalığın oluşturulması için kursa katılım gösteren kursiyerlerin ve kurs faaliyetlerini yürüten usta öğreticilerin hayat boyu öğrenmeye ilişkin algılarının bilinmesinin önemli olduğu düşünülmektedir. Bu algılama sürecinde hayat boyu öğrenmenin katılımcılar üzerinde nasıl bir izlenim veya etki oluşturup oluşturmadığı bağlamında ele alınmasının teorik açıdan alanyazına önemli katkılar sağlayabileceği düşünülmektedir. Hayat boyu öğrenme konusunun önünde engel olabilecek varsa olası önyargıların veya yanlış algılamaların saptanarak kavram yanılgılarının giderilmesi ve alanın daha iyi bilinmesine önemli katkılar sağlayabileceği düşünülmektedir. Ayrıca bu doğrultuda hayat boyu öğrenmenin temel ilke ve amaçları dışına çıkılabilecek algıların, durumların veya yaşanabilecek aksaklıkların giderilerek çözüm önerilerinin üretilmesine katkı sağlayabileceği öngörülmektedir. Araştırmanın Amacı Bu araştırmanın amacı halk eğitimi kurumlarında faaliyet gösteren kursiyer ve usta öğreticilerin hayat boyu öğrenme kavramına yönelik algılarını metaforlar yoluyla tespit etmek ve bu amaç kapsamında alt amaçlar olarak da bu algıları karşılaştırarak kursiyerlerin ve usta öğreticilerin hayat boyu öğrenmeye ilişkin temel meteforlarının benzerlik ve farklılıklarını ortaya koyarak, alana yönelik ortak bir anlayışın ve kavrayışın gelişmesinde katkıda bulunmak amaçlanmıştır. Bu amaçlar çerçevesinde araştırmada şu sorulara yanıt aranmıştır?  Usta öğreticilerin hayat boyu öğrenmeye yönelik metaforik algıları nelerdir?  Kursiyerlerin hayat boyu öğrenmeye yönelik metaforik algıları nelerdir?  Usta öğreticilerin ve kursiyerlerin metaforik algıları arasındaki benzerlik ve farklılıklar nelerdir? YÖNTEM Araştırmanın Deseni Bu araştırmada, nitel araştırma desenlerinden olgubilim (fenomenoloji) deseni ve olgubilim desenlerinden biri olan metafor analizi yöntemi kullanılmıştır. Olgubilim deseni, aynı deneyimi yaşayan bireylerin deneyimlerinin altında yatan ortak anlamlarının tespit edilmesi ve tam anlamıyla bilgiye sahip olamadığımız belirsiz bazı olay, deneyim, kavram ve algıların açık ve anlaşılır hale gelmesini sağlayan bir desen (Creswell, 2003) olarak tanımlanırken; metafor analizi, bireylerin algılarını açığa çıkarmaya yardımcı olan bir analiz yöntemi (Saban, 2008) olarak tanımlanmaktadır. Araştırmanın Çalışma Grubu Bu araştırmanın çalışma grubunu 2021-2022 eğitim öğretim yılında Kahramanmaraş ili Türkoğlu Halk Eğitimi Müdürlüğü bünyesinde kurslarda faaliyet gösteren usta öğretici (n=46) ve kursiyer (n=68) olmak üzere toplamda 114 kişi oluşturmaktadır. Araştırmanın çalışma grubunun belirlenmesinde amaçlı örneklem yöntemi tercih edilmiştir. Amaçlı örneklem yönteminin tercih edilmesinde araştırmanın amacına uygun bir şekilde derinlemesine bilgi edinilebilecek aynı zamanda zengin veriler sunabilecek kişilerin seçilmesi (Patton, 2014; Creswell, 2003) etken olmuştur. Nitel verilerin toplandığı katılımcılara ait demoğrafik bilgiler ise şu şekildedir: Tablo 1. Nitel verilerin toplandığı katılımcılara ait demoğrafik bilgiler Kişisel Bilgiler Cinsiyet Yaş Eğitim Durumu Faaliyet Süresi Kurs Alanı Değişkenler Erkek Kadın 6-11 12-21 22-40 41-65 İlkokul Ortaokul Lise Önlisans Lisans 1 yıl 2 yıl ve üstü Sosyal-Kültürel Mesleki Okuma-Yazma DYK Toplam Usta Öğretici (N) 16 30 1 22 23 2 4 18 4 18 17 29 10 36 46 Kursiyer (N) 15 53 1 13 32 22 17 16 22 10 3 50 18 14 47 4 3 68 Verilerin Toplanması ve Analizi Halk Eğitimi Müdürlüğünde faaliyet gösteren usta öğretici ve kursiyerlerin hayat boyu öğrenmeye ilişkin metaforik algılarını belirlemeyi amaçlayan bu çalışmada verilerin elde edilebilmesi için araştırmacı tarafından hazırlanmış yarı yapılandırılmış yazılı form veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Yarı yapılandırılmış yazılı formla katılımcılara ‘’ Hayat boyu öğrenme ………………gibidir, çünkü…………………’’ ifadesini tamamlamaları istenmiştir. Böylece hem hayat boyu öğrenme kavramını neye benzettiklerini bir metafor yoluyla ifade etmeleri hem de benzetilen metaforun altında yatan gerekçenin açıklanması istenmiştir. Araştırma verilerin toplanma aşamasında öncelikle Türkoğlu Halk Eğitim Müdürlüğü bünyesinde açılan tüm kurslar ziyaret edilerek araştırmanın konusu ve metaforun ne olduğu hakkında usta öğretici ve kursiyerlere bilgilendirme yapılmıştır. Daha sonra çalışmaya gönüllü olarak katılmak isteyen usta öğretici ve kursiyerlere yazılı formu yanıtlaması için 15 dakika bir süre verilmiş ve akıllarına ilk gelen metaforun yazılması istenmiştir. Veri toplama aracılığıyla elde edilen metaforlar içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. İçerik analizi, karmaşık bir veri setinden birbiriyle benzerlik ve parelellik yönünden ilişki gösteren kavramların bir araya getirilerek daha anlaşılır bir hale getirilmesi, bunların belirli bir kategori etrafında bir araya getirilerek yorumlanması, düzenlenmesi ve okuyucuların anlayabileceği şekilde sunulması şeklinde açıklanmıştır (Yıldırım ve Şimşek, 2011). Katılımcılar tarafından üretilen metaforların analizinde daha önce yapılmış benzer çalışmalardaki (Saban, 2008; Çobanoğlu ve Gökalp, 2013) adımlar olan (i) kodlama ve ayıklama , (ii) örnek metafor derleme, (iii) kategori geliştirme, (iv) geçerlik ve güvenirliği sağlama olmak üzere 4 aşama göz önünde bulundurulmuştur. (i) Kodlama ve ayıklama aşaması: Bu aşamada usta öğretici ve kursiyerlerin ürettikleri metaforlar Microsoft Excel proğramına ayrı ayrı aktarılarak alfabetik bir sıraya göre listeleme yapılmıştır. Oluşturulan listede katılımcıların herhangi bir metafor oluşturup oluşturmadıkları tespit edilmeye çalışılmıştır. Katılımcılardan 46 usta öğreticinin her birinin konuyla ilgili bir metafor üreterek tanımladığı görülürken, 75 kursiyerden sadece 71’ nin bir metafor ortaya koyduğu görülmüştür. Daha sonra usta öğretici ve kursiyerlerin geliştirdikleri metaforların açık ve anlaşılır bir şekilde ifade edilip edilmediği ve geçerli bir metafor üretip üretmedikleri kontrol edilmiştir. Yazılı formlarda katılımcılardan kursiyerlerin 1’nin konuyla ilgili geçerli bir metafor üretmediği, 2’sinin ürettikleri metaforların gerekçesini belirtmedikleri, 4’nün de ürettikleri metaforların gerekçesinin anlaşılmaması üzerine bu formlara cevap veren (ii) katılımcılarla yeniden ek görüşmeler yapılmıştır. Ulaşılabilen 4 katılımcıyla yeniden ek görüşmeler yapılmış ve tekrardan ürettiği metaforların gerekçelerini anlaşılır bir şekilde yazması istenmiş ve görüşme neticesinde 68 kursiyerin yazılı formu geçerli kabul edilerek toplamda 114 kişiden toplanan yazılı formlar araştırma kapsamına dahil edilmiştir. (iii) Örnek metafor derleme aşaması: Araştırma kapsamında değerlendirmeye dahil edilmeyen yazılı formlar çıkarıldıktan sonra, geriye kalan yazılı formlarda üretilen metaforlar tekrardan listenerek, gözden geçirilmiş ve sonuçta 46 usta öğretici ve 68 kursiyerin yazılı formda ürettikleri metaforlar geçerli kabul edilmiştir. Geçerli kabul edilen metaforlardan hayat boyu öğrenme kavramını en iyi temsil ettiği düşünülen ifadeler alınmıştır. Böylece bir sonraki aşama için derleme yapılarak örnek bir metafor listesi oluşturulmuştur. (iv) Kategori geliştirme: Bu aşamada usta öğretici ve kursiyerlerden elde edilen metaforlardan benzer ve paralel özellikler gösterenler tespit edilmiştir. Bununla katılımcıların hayat boyu öğrenmeye ilişkin ürettikleri metaforları nasıl kavramsallaştırdığı belirlenmeye çalışılmıştır. Sonuçta ortak özellikleri vurgulayan metaforlar ve metaforlarla verilmek istenen mesajlar da göz önünde bulundurularak usta öğreticilere ve kursiyerlere ilişkin metaforlar kategorize edilmiştir. (v) Geçerlik ve güvenirliği sağlama: Araştırmada iç geçerliliği (inandırıcılık) artırabilmek için birden çok kişinin bulguları yorumlaması sağlanmıştır. Dış geçerliliği (aktarılabilirlik) artırabilmek için katılımcıların ürettikleri metaforlara ilişkin gerekçeler değiştirilmeden doğrudan yer verilmiştir. Bununla birlikte araştırmada güvenirliği sağlayabilmek için elde edilen verilere nasıl ulaşıldığı nitel araştırma (vi) konusunda uzman olan Eğitim Yönetimi alanında görev yapan akademisyene ayrıntılı bir şekilde rapor edilmiştir. Diğer taraftan güvenirliğin sağlanabilmesi için toplanan metaforlar ve gerekçeleri iki farklı kodlayıcı tarafından detaylı bir şekilde okunarak taslak bir forma aktarılmıştır. Miles ve Hubermann’ın (1994) görüş birliği ve görüş ayrılıkların tespit edilmesi için önerdiği ‘’ Güvenirlik= (Görüş Birliği) / (Görüş Birliği+Görüş Ayrılığı)*100 formül kullanılmış ve yapılan hesaplamalar neticesinde kodlayıcılar arası güvenirlik katsayısının .95 olduğu saptanmıştır. BULGULAR Bu başlık altında, hayat boyu öğrenme kavramına yönelik usta öğreticilerin ve kursiyerlerin ürettikleri metaforlara ilişkin bilgiler ve bu metaforlardan elde edilen kategorilere yer verilmiştir. Daha sonrasında ise usta öğretici ve kursiyerlerin geliştirdikleri metaforlar neticesinde elde edilen kategorilerden benzerlik ve farklılıklar gösteren kavramsal kategorilerin karşılaştırılmasına yer verilmiştir. Her iki katılımcı grubun ürettikleri metaforlar ve metaforlara ilişkin frekanslar ayrı başlıklar altında ele alınarak aşağıda sunulmuştur. Tablo 2. Usta Öğreticilerin Hayat Boyu Öğrenme Kavramına İlişkin Ürettikleri Metaforlar Sıra 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 Metafor Yaşam Ağaç Yol Arı Güneş Çocuk Hayatı yaşamak 1001 çeşit market Ajanda Irmak Çiçek Çocuk hafızası Deniz Deniz suyu içmek Doyumsuzluk Yetişilmesi gereken tren Akan bir su Her şey f 4 4 2 2 2 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Sıra 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 Metafor İkinci bahar İkinci bir aile Kurumuş bir ağacın canlaması Kültür artırma etkinliği Masaya yumruk vurma Okul Okyanus Sağlık Sistemli dişli çark Sonsuzluk Toprak Yeniden diriliş Yeteneklerin şekillenmesi Zamanla yarış Gökkuşağı Gelişen teknoloji Bahar f 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Tablo 2. incelendiğinde usta öğreticilerin 35 farklı metafor geliştirdikleri görülmektedir. Bu metaforlar 46 defa tekrar edilmiştir. Usta öğreticiler tarafından geliştirilen metaforların benzer gerekçelerinden ve ortak özelliklerden hareketle şu kategoriler elde edilmiştir: Süreklilik Gelişim/Değişim (f:9), (f:9), Yaşama Yeniden Katılma (f:7), Çeşitlilik/Kapsayıcılık (f:12), Gereklilik (f:5), Tecrübe (f:5). Geliştirilen metaforlardan elde edilen kategorilere ilişkin bilgiler aşağıda sırayla sunulmuştur. Tablo 3. Usta öğreticilerin değerlendirilenler ürettikleri Metafor Yaşam Frekans 2 Ağaç 1 Deniz 1 Okyanus Sistemli dişli çark 1 1 Sonsuzluk 1 Deniz suyu içmek 1 Akan bir su 1 Tablo 3’ de görüldüğü üzere metaforlardan Süreklilik kategorisinde Gerekçesi Hayat boyu öğrenme insanların doğumdan ölüme kadar öğrenmesidir. Bir ağacı nasıl suladıkça büyütürsünüz. Büyüdükçe meyvesini verir. Ve kurumadıkça o ağaç meyve vermeye sürekli devam eder. Öğrenmede bir sınır yoktur, uçsuz bucaksız devam eder. Sonsuz bir bilgi deryasıdır. Süreklilik arz eder. Birbirini tamamlayan ve devam eden bir sistemi vardır. Öğrenilecek şeyler kesinlikle sınırlı değildir. İnsanın deniz suyunu içerek bitirmesi nasıl mümkün değilse, öğrenmenin de bitmesi mümkün değildir. Sınırsızdır, şekilsizdir, sonsuzdur. usta öğreticiler, süreklilik kategorisinde değerlendirilebilecek toplam 9 adet geçerli metafor üretmişlerdir. Süreklilik kategorisi usta öğreticilerin, hayat boyu öğrenme kavramını doğumdan ölüme kadar devam eden dönüşümsel bir süreç olarak gördükleri kategoridir. Geliştirilen tüm metaforların yanı sıra özellikle yaşam (f:2), sonsuzluk (f:1) ve sistemli dişli çark (f:1) gibi metaforlara bakıldığında hepsinin süreklilik ve devam eden bir süreç ile ilgili mesajlar içerdiği görülmektedir. Aşağıdaki tabloda ise ‘’Gelişim ve Değişim’’ kategorisinde değerlendirilen metaforlara ilişkin bilgiler sunulmuştur. Tablo 4. Usta öğreticilerin ürettikleri metaforlardan Gelişim ve Değişim kategorisinde değerlendirilenler Metafor Çocuk Frekans 2 Çocuk hafızası 1 Gelişen teknoloji 1 Kültür artırma etkinliği 1 Zamanla yarış 1 Akan bir ırmak 1 Masaya yumruk vurma 1 Yol 1 Gerekçesi Çocuğun aileden ve çevreden aldıklarıyla kendini geliştirerek yetiştirmesine benzer. Öğretilenleri anında alıp sürekli yeni bilgi ve donanımlar elde etme Her şey sürekli değişim içinde olduğundan hayat boyu öğrenmede kişileri yeni nesil teknoloji gibi geliştirir. İleride hayatı önünde olmasa da gerekebilecek bilgileri şimdiden elde edebilme Her önüne çıkan yeni etkinlik ve bilgilerle hayatın şekillenmesine katkıda bulunarak kendi dünyasını zenginleştirme. Toplumu ihtiyaçları ölçüsünde besler, hayat verir ve toplumu farklı alanlarda geliştirir. Kendini yetiştirip geliştirerek hayat şartlarına hazırlama ve böylece yoluna daha azimli yürüme. Uzun bir yol olan bu hayatta karşına çıkabilecek durumlara karşı daima yeni şeyler öğrenmeli ve kendini geliştirmelisin. Tablo 4 incelendiğinde usta öğreticilerin gelişim ve değişim kategorisinde değerlendirilebilecek 9 adet geçerli metafor ürettikleri görülmektedir. Bu kategori usta öğreticilerin hayat boyu öğrenmeyi, sürekli değişim gösteren yaşam karşısında insanların bilgi ve beceri açısından kendilerini yetiştirip geliştirebilmesine olanak sağlayan bir süreç olarak gördükleri kategoridir. Özellikle bu kategoride masaya yumruk vurma (f:1), gelişen teknoloji (f:1) ve yol (f:1) gibi ön plana çıkan metaforlara bakıldığında usta öğreticilerin kendi gelişim ve değişimleri açısından hayat boyu öğrenmeye ilişkin olumlu tutum yansıttıkları anlaşılmaktadır. Aşağıdaki tabloda ‘’Yeniden Yaşama Katılma’’ kategorisinde değerlendirilen metaforlara ilişkin bilgiler sunulmuştur. Tablo 5. Usta öğreticilerin ürettikleri metaforlardan Yeniden Yaşama Katılma kategorisinde değerlendirilenler Metafor Güneş Frekans 2 İkinci bahar 1 Kurumuş ağacın canlanması 1 Yeniden diriliş 1 Yetişilmesi gereken tren Bahar 1 1 Gerekçesi Nasıl güneş her gün doğup içimizi ısıtıp, bize sağlık verip yaşatıyorsa hayat boyu da her gün birey olarak yaşamamızı sağlıyor. Herhangi bir nedenle eğitimi bırakmış insan için umut kaynağı, yeni bir başlangıç. Kurumuş ağacın tekrardan filizlenmesi gibi halkın yeniden ayağa kalkması. Kursa gelen kursiyer canlanır, canlandırır, işe yarar. Yeniden her şeye başlayabilirsin. Baharda çiçeklerin, kuşların, havanın ve suyun çoştuğu gibi insanların da hayat boyu öğrenmede kendini bulması ve çoşması. Tablo 5’de görüldüğü üzere usta öğreticilerin yeniden yaşama katılma kategorisinde değerlendirilebilecek 7 adet metafor geliştirdikleri görülmektedir. Ön plana çıkan bu metaforlardan güneş (f:2), ikinci bahar (f:1) ve kurumuş ağacın canlanması (f:1) gibi metaforlardan usta öğreticilerin kendileri için, hayat boyu öğrenmeyi bir başlangıç olarak gördükleri ve umutlarını yansıttıkları görülmektedir. Aşağıdaki tabloda ‘’Çeşitlilik ve Kapsayıcılık’’ kategorisinde değerlendirilen metaforlara ilişkin bilgiler sunulmuştur. Tablo 6. Usta öğreticilerin ürettikleri metaforlardan Çeşitlilik ve Kapsayıcılık kategorisinde değerlendirilenler Metafor Frekans Gerekçesi Ağaç 3 1001 çeşit market 1 Gökkuşağı 1 Çiçek 1 Yeteneklerin şekillenmesi 1 Arı 1 Yaşam Okul 1 1 Her şey 1 Doyumsuzluk 1 Ağacın gölgesi bitmez. Kuşlar üstünde yuva yapar, insanlar kerestesinden faydalanır. Hayat boyu öğrenmenin de her kesimin kendine faydanabileceği bir bölümü vardır. Ağacın dalı gibi her dalda bir eğitim vardır. Bütün insanlığa hizmet edecek ürünler bulunur. Ama insanlar kendine lazım olanı alır. Her renk bir kursu ifade eder. Herkes yararlanır. Hayat boyunca insanları mutlu edecek her türlü etkinliklere yönlendirir. Bir insanın her yaşta ilgi alanları değişir ve bununla ilgili beceri kazanılmalıdır. İşte bize istediğimiz beceriye destek vererek her yaşta öğrenmeyi sağlar. Her mevsim farklı çiçekler açar. Arılar en güzelinden poleni toplayarak bal yapar ve bize sunar. Hayat boyu öğrenmek de böyle bir şeydir. Her yerde her alanda bulunma. Öğrenmenin yaşı yoktur. İnsan istedikten sonra yaş farketmeksizin her yer okuldur. Yer zaman fark etmeksizin herkese istediğini götürmektir. Yaşı ne olursa olsun öğrenmeye doymamak, öğrenmeye hevesi olmak. Tablo 6’ya bakıldığında usta öğreticilerin çeşitlilik ve kapsayıcılık kategorisinde toplamda 12 adet metafor geliştirdikleri görülmektedir. Bu kategori içerisinde yer alan ve ön plana çıkan ağaç (f:3), 1001 çeşit market (f:1) ve gökkuşağı (f:1) gibi metaforlar incelendiğinde usta öğreticilerin hayat boyu öğrenmenin yaş, ilgi alanı, yer ve zaman kavramlarının bireyler için sınırlılığın olmadığına ilişkin mesajların verilmek istendiği bir kategori olduğu görülmektedir. Aşağıdaki tabloda değerlendirilen metaforlara ilişkin bilgiler sunulmuştur. ‘’Gereklilik’’ kategorisinde Tablo 7. Usta öğreticilerin değerlendirilenler ürettikleri Metafor Arı Frekans 1 Sağlık 1 Yaşam 1 Toprak 1 İkinci bir aile 1 7’de Tablo görüldüğü üzere Gereklilik metaforlardan kategorisinde Gerekçesi Nasıl ki dünya üzerinde arılar olmazsa yaşam son bulursa, hayat boyu öğrenme olmazsa eğiim ve üretim son bulur. Her zaman gereklidir, vazgeçilmez bir unsurdur. Yaşamak için su gibi gereklidir. Öğrenmek çünkü kaliteli yaşamaktır. Ekersin yeşerir. Toprak olmasaydı hiçbir şey yeşermezdi. Hayat boyu da öyle. Aile ne kadar gerekliyse, hayat boyunca öğrenme de o kadar önemlidir. usta öğreticiler gereklilik kategorisinde değerlendirilebilecek toplam 5 adet metafor geliştirmişlerdir. Gereklilik kategorisinde özellikle toprak (f:1) ve ikinci bir aile (f:1) gibi kategorilerde usta öğreticilerin hayat boyu öğrenmeyi bir yaşam belirtisi olarak algıladıkları ve hayat boyu öğrenmeye canlılık özelliği gösterebilecek bir anlam yükledikleri görülmektedir. Aşağıdaki tabloda ‘’Tecrübe’’ kategorisinde değerlendirilen metaforlara ilişkin bilgiler sunulmuştur. Tablo 8. Usta öğreticilerin değerlendirilenler ürettikleri Metafor Hayatı yaşamak Frekans 2 Yol 1 Ajanda 1 metaforlardan Tecrübe kategorisinde Gerekçesi Hayatı yaşadıkça yeni bilgiler, yeni tecrübeler ediniriz. Hayat boyu öğrenmede de bunların hepsi mevcuttur. Hayat boyunca bireylerin önüne farklı türlü türlü yollar çıkmaktadır. Bu yollarda hayat boyu öğrenme yolu bize göstermektedir. Ajandamıza yeni deneyimler kazandırır. Tablo 8 incelendiğinde, usta öğreticilerin tecrübe kategorisinde değerlendirilebilecek 4 adet metafor geliştirdiği görülmektedir. Bu kategori usta öğreticilerin hayat boyu öğrenmeyi, yaşam boyunca ihtiyaç duyulabilecek bilgi ve becerilerin elde edilerek muhtelif kazanımlara dönüştüğü ve bu sayede tecrübelerin arttığına ilişkin mesajın verildiği bir kategoridir.Örneğin hayatı yaşamak (f:2), yol (f:1) ve ajanda (f:1) gibi geliştirilen metaforlar incelendiğinde usta öğreticilerin hayat boyu öğrenmenin bireylere yeni tecrübeler sağlama konusunda izlenimler hissettirdiği görülebilmektedir. Aşağıda ise kursiyerlerin hayat boyu öğrenmeye ilişkin ürettikleri metaforlar ve bu metaforlardan elde edilen kategoriler verilmiştir. Tablo 9. Kursiyerlerin Hayat Boyu Öğrenme Kavramına İlişkin Ürettikleri Metaforlar Sıra 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 Metafor Ağaç Su Okyanus Akarsu Güneş Şiir Rüzgar Melodi Yaşam Toprak Tecrübe Çiçek Çalışmak Bisiklet Çiçek yetiştirme Çikolata Defter Dipsiz bir kuyu Dünya Engelsiz olmak Film Sırlarla dolu bir sandık Sonsuzluk Bitmeyen bir masal Terapi Yeni ekilen fidan Solmayan bir çiçek f 6 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Sıra 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 Metafor Gelişmekte olan makine Gökkuşağı Gökten düşen bir damla Psikiyatri Kliniği Güncellenme Güzel bilgi edinme Hayat okulu Hayatı kolaylaştırma İlaç İlmek ilmek işlenen nakış Kalp Karınca Kitap Keşfedilmeyi bekleyen topraklar Kitap okuma Küçük bir çocuk Kütüphane Mevsimler Mutfak Nefes almak Özveri Yardımlaşma +7 (artı yedi) yaş Yeme-içme Yeni bir yoldan yürüme Birine iyi davranmak f 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Tablo 9 incelendiğinde, kursiyerlerin 53 farklı metafor geliştirdikleri görülmektedir. Bu metaforlar 69 defa tekrar edilmiştir. Usta öğreticiler tarafından geliştirilen metaforların benzer gerekçelerinden ve ortak özelliklerden hareketle şu kategoriler elde edilmiştir: Süreklilik (f:10), Gelişim/Değişim (f:16), Terapi (f:8), Çeşitlilik/Kapsayıcılık (f:6),Gereklilik (f:5), Keşfetme (f:5), Üretim (f:3), Erişilebilirlik (f:5), Yol Gösterici (f:10). Geliştirilen metaforlardan elde edilen bu kategorilere ilişkin bilgiler ise aşağıda sırayla sunulmuştur. Tablo 10. Kursiyerlerin ürettikleri metaforlardan Süreklilik kategorisinde değerlendirilenler Metafor Ağaç Frekans 2 Bisiklet 1 Dipsiz bir kuyu 1 Melodi 1 Mevsimler 1 Okyanus 1 Şiir 1 Bitmeyen bir masal 1 Sonsuzluk 1 Tablo 10’da görüldüğü üzere kursiyerlerden Gerekçesi Hayatımız boyunca öğrenme mecburuz. Aynı ağaç gi köklerimizi salarak büyüme devam ederiz. Pedalı çevirmeye devam ettiğin sürece yola devam edersin Hayat boyu öğrenmede böyledi Bilgi de sonsuzdur. Öğrenmen sınırı yoktur. Her türden bir müzik aleti ile illa bir melodi oluşur. Bu melodin sonu yoktur, tıpkı öğrenmen sonu olmadığı gibi. Öğrenmede mevsimler gibi h dönem karşımıza çıkar. Okyanus gibi sonsuzdur, asla so ermez. Öğrenme de bir şiir gibid Ahenkli bir şekilde akıp gider Sürekli devam eder, sürekli ye maceralar öğrenilir. Ölmeden bitmez. 10’u süreklilik kategorisinde değerlendirilebilecek toplam 9 adet metafor üretmişlerdir. Bu kategori hayat boyu öğrenmenin sürekli devam eden bir süreç olduğuna ilişkin mesajların verildiği kategoridir. Özellikle süreklilik vurgusunu öne çıkaran ve devamlılığa ilişkin bir döngü mesajı verilmek istenen mevsimler (f:1), dipsiz bir kuyu (f:1) ve sonsuzluk (f:1) gibi metaforlarda bu durum görülebilmektedir. Aşağıdaki tabloda ‘’Gelişim ve Değişim’’ kategorisinde değerlendirilen metaforlara ilişkin bilgiler sunulmuştur. Tablo 11. Kursiyerlerin ürettikleri metaforlardan Gelişim ve Değişim değerlendirilenler Metafor Ağaç Frekans 4 Çiçek yetiştirme 1 Solmayan bir çiçek 1 Yeni ekilen fidan 1 Dünya 1 Gelişmekte olan makine 1 Güncellenme 1 Yaşam 1 Kitap okumak 1 Okyanus 1 Su 1 Küçük bir çocuk 1 Özveri 1 kategorisin Gerekçesi Büyüdükçe ağaç nasıl dallanır hayat boyu öğrenmede insanl geliştirir, olgunlaştırır. İnsan nasıl ki bir çiçe yetiştirirken sular, bakar v severse; hayat boyu öğrenme d yeni şeyler öğrenilerek bize b şeyler katar. Becerilerini ortay çıkarır. Hayat boyu öğrenme solmayan çiçek gibi insanları sula geliştirir. Fidan toprağa ekilir, suladık büyür. İnsanda kendi geliştirdikçe öğrenir. Her ne olursa olsun kendim geliştirmek için hayallerimiz ortak olup başarmamıza öncül eder. Hayat değişir, doğa değiş teknoloji değişir. İnsan olarak değişime bu gelişime hayat bo kendimizi uydurmak zorundayı Yaşamımız boyunca kendimi yeni bir şeyler katarız. Yaşam boyunca kendimizi güz yetiştirmek, eğitim almak v başkalarına bunları aktarmak. Kitabın her sayfasında nasıl far bilgiye rastlıyorsak hayatım boyunca da hep bilgiy büyüyoruz ve gelişiyoruz. Hay boyu yeni düşünceler ilerliyoruz. Her nehir denizde son bulur denizler de okyanusl oluşturursa, hayat boyu öğren de bilgi dağarcığımızı artırır. Su derede akıp denizde buluş çoğalır. İnsan yaşarken d öğrenerek su gibi çoğalır. Ne verirsen alır, öğrendik öğrenir ve gelişir. Kendine öz güven getiriyor. B şeyler öğreniyorsun ve toplu içinde kendini yeniliyorsun. Tablo 11 incelendiğinde kursiyerlerden 16’sının toplamda 13 adet metafor geliştirdiği görülmektedir. Kursiyerlerin gelişim ve değişim kategorisinde ürettikleri metaforların gerekçelerinde, hayat boyu öğrenmeye ilişkin üretilen metaforların genel olarak değişen hayat şartlarına karşı kişinin gelişimini sağlamada belirleyici bir etken olduğu vurgulanmıştır. Özellikle ağaç (f:4), güncellenme (f:1), gelişmekte olan makine (f:1) ve solmayan bir çiçek (f:1) metaforlarında değişim karşısında sürekli olarak kendini geliştirme ve yenileme gibi mesajların verilmek istenildiği anlaşılmaktadır. Aşağıdaki tabloda ‘’Terapi’’ kategorisinde değerlendirilen metaforlara ilişkin bilgiler sunulmuştur. Tablo 12. Kursiyerlerin ürettikleri metaforlardan Terapi kategorisinde değerlendirilenler Metafor Toprak Frekans 2 İlaç Terapi Yeme-içme 1 1 1 Birine iyi davranmak 1 Gökten düşen bir damla 1 Psikiyatri Kliniği 1 Tablo 12’de görüldüğü üzere Gerekçesi Toprak insanın nasıl elektriğini alıyorsa, kurslar da terapi gibi geliyor. Öğrendikçe mutlu oluyoruz. İnsan ilişkilerinde fayda sağlıyor. Herkesi tedavi edici özelliği var. Ruhu iyileştiriyor. İhtiyacın gibi. Ruhumuzu besliyor. Nasıl birine yardım edince o kişi iç huzura kavuşur. Hayat boyu da bizim iç huzurumuzu artırıyor. Gökyüzünden düşen her damla nasıl kurumuş toprağı canlandırıp yeşertirse hayat boyu öğrenmede psikolojimizi rahatlatır, kafa dinlendirir. İnsanı rahatlatır, kafa dinlendirir. kursiyerlerden 8’nin terapi kategorisinde değerlendirilebilecek toplam 7 adet metafor ürettiği görülmektedir. Bu kategoride kursiyerler tarafından üretilen metaforlara bakıldığında hayat boyu öğrenmenin kursiyerler üzerinde psikolojik açıdan iyi ve olumlu sonuçlar doğurduğu mesajları içerdiği anlaşılmaktadır. Örneğin ilaç (f:1), terapi (f:1) ve psikiyatri kliniği gibi ön plana çıkan metaforlarla kursiyerlerin hay boyu öğrenmeyi; huzur verici, tedavi edici ve kafa dinlendirici gibi bir uğraş olarak algıladıkla görülmektedir. Aşağıdaki tabloda ‘’Keşfetme’’ kategorisinde değerlendirilen metaforlar ilişkin bilgiler sunulmuştur. Tablo 13. Kursiyerlerin ürettikleri metaforlardan Keşfetme kategorisinde değerlendirilenler Metafor Keşfedilmeyi bekleyen topraklar Frekans 1 Sırlarla dolu bir sandık 1 Yeni bir yoldan yürümek Çiçek 1 1 Güzel bilgi edinme 1 Tablo 13’ e bakıldığında kursiyerlerden Gerekçesi Yeteneklerimiz benliğimiz derinliklerinde keşfedilme bekliyor. Bu keşif de hayat bo öğrenme eliyle gerçekleştiriliyo Hayat boyunda sandık açılın bütün sırları zihnimiz yeteneklerimize, becerilerimi saçılacak. ............... Nasıl ki bir ormana gidince h görmediğimiz çiçekleri görürü Hayat boyu da bize görmediğim çiçekleri yani kursları sunar. Yaşamayı anlamak için okursu araştırırsın yeni bir şey öğrenirsi 5’nin keşfetme kategorisinde değerlendirilebilecek toplam 5 adet metafor ürettikleri görülmektedir. Bu kategoride kursiyerlerin geliştirdikleri metaforlarda hayat boyu öğrenmeyi bir keşif olarak algıladıkları tespit edilmiştir. Örneğin keşfedilmeyi bekleyen topraklar (f:1) ve sırlarla dolu bir sandık (f:1) metaforlarından hayat boyu öğrenmeyi keşfedilmesi gereken bir faaliyet alanı olarak algıladıkları anlaşılmaktadır. Aşağıdaki tabloda ‘’Üretim’’ kategorisinde değerlendirilen metaforlara ilişkin bilgiler sunulmuştur. Tablo 14. Kursiyerlerin ürettikleri metaforlardan Üretim kategorisinde değerlendirilenler Metafor İlmek ilmek nakış işlemek Frekans 1 Mutfak 1 Gerekçesi Öğrenme çabası insana aittir. yüzden insan yaşadığı süre öğrenir ve üretir. Farklı malzemeler bir ara gelerek yemek yapılıyor. Sonuç bir ürün ortaya çıkıyor. Hay boyu da böyle bir şey. Karınca 1 Karıncalar gibi çalışkan olma öğretir. Böylece ortaya bir şeyl çıkarırız. Tablo 14’de kursiyerlerden 3’nün üretim kategorisinde değerlendirilebilecek toplamda adet metafor ürettiği görülmektedir. Kursiyerlerin ürettiği ilmek ilmek nakış işlemek (f:1 mutfak (f:1) ve karınca (f:1) gibi tüm metaforlar incelendiğinde kursiyerlerin hayat boy öğrenmeyi, üretimle ilişkilendirdikleri dolayısıyla hayat boyu öğrenmeyi ortaya bir ürün koym uğraşı olarak algıladıkları anlaşılmaktadır. Aşağıdaki tabloda ‘’Erişilebilirlik’’ kategorisin değerlendirilen metaforlara ilişkin bilgiler sunulmuştur. Tablo 15. Kursiyerlerin ürettikleri metaforlardan Erişilebilirlik kategorisinde değerlendirilenler Metafor Rüzgar Frekans 1 Güneş 2 Yardımlaşma 1 Çalışmak 1 Gerekçesi Rüzgar her yere ulaşabil Etkisini her şeklide gösterebil Hayat boyu öğrenme d eğitimleriyle her yere ulaş etkisini gösterebiliyor. Güneş hayatın her alanın yüzünü gösterir, her yerde vard Hayat boyu öğrenmede güneş gi her kesime ulaşır. Birilerine ulaşarak ihtiyaçları gidermek güzel bir şeydir. Bu güzel imkanlard yararlandıkça öğrenirsin. Son istediklerini yaparsın. Tablo 15 incelendiğinde kursiyerlerden 5’nin erişilebilirlik kategorisinde ele alınabilecek toplam 4 adet metafor geliştirdiği görülmektedir. Bu kategoride kursiyerler hayat boyu öğrenmeyi özellikle rüzgar (f:1) ve güneş (f:1) gibi doğada her yere ulaşabilme özelliği gösteren cansız varlıklara benzeterek hayat boyu öğrenmenin de her yere ulaşılabilir özelliğine vurgu yapmışlardır. Aşağıdaki tabloda ‘’Gereklilik’’ kategorisinde değerlendirilen metaforlara ilişkin bilgiler sunulmuştur. Tablo 16. Kursiyerlerin ürettikleri metaforlardan Gereklilik kategorisinde değerlendirilenler Metafor Çikolata Frekans 1 Kalp 1 Nefes almak 1 Şiir 1 Akarsu 1 Tablo 16’da görüldüğü üzere Gerekçesi Hayatımızda yer edinm vazgeçilmezimiz olan çikolatal gibi. İnsan hayata öğrenmek başlar. Bu yüzden öğrenmekte vazgeçemeyiz. Vücutta kalp olmadan yaşa olmaz. Kalbimizin çalışması iç besine ihtiyaç vardır. Bunun iç de mutlaka kurslarımızın olma gerekir. Yaşamımızı sürdürebilmek iç bir şeyler öğrenmeye ihtiyacım vardır. Ruhun şiire ihtiyaç duyduğu gi öğrenmeye de sürekli ihtiy duyarız. Susuz yaşanmayacağı iç öğrenmesiz de yaşanamaz. kursiyerlerden 5’i gereklilik kategorisinde değerlendirilebilecek toplamda 5 adet metafor üretmişlerdir. Bu kategoride kursiyerler hayat boyu öğrenmeyi yaşamın bir gereği olarak algılamışlardır. Örneğin ön plana çıkan metaforlardan nefes almak (f:1) ve kalp (f:1) gibi metaforlar ve bu metaforlara ilişkin ortaya konulan gerekçelerden hayat boyu öğrenmenin varlık noktasında mutlaka olması gerektiği vurgulanmıştır. Aşağıdaki tabloda ‘’Yol Göstericilik’’ kategorisinde değerlendirilen metaforlara ilişkin bilgiler sunulmuştur. Tablo 17. Kursiyerlerin ürettikleri metaforlardan Yol Gösterici kategorisinde değerlendirilenler Metafor Rüzgar Frekans 1 Akarsu Film 1 1 Gerekçesi Bulutlar nasıl ki gökyüzünde süzülür, rüzgar hangi yönden eserse oraya gider. Hayat boyu da biz bulutları yön verir. Bize yol gösterir. İyiyi, kötüyü, sevinci, hüznü bize öğreterek hayatta yol almamızı sağlar. Hayat okulu 1 Kitap 1 Tecrübe 1 Kütüphane 1 Hayatı kolaylaştırma 1 Su 1 Engelsiz olmak 1 Yaşamımız boyunca görebileceğimiz, yaşayabileceğimiz iyi şeyleri bize gösterir. Her sayfa yeni bir gündür. Bu sayfa bize her gün yeni tecrübeler sunar, bize yön verir. Tecrübe kazandırarak hayata hazırlar. Cilt cilt, sayfa sayfa toplanmış harmanlanmış bilginin, becerinin aralanan kapısından ışık kümesi gibi saçılarak önümüzü aydınlatır. Hayatımıza yön vererek, hayatımızı kolaylaştırır. Tıpkı su gibi öğrendikçe yolumuzu buluruz. Tüm imkan ve olanaklarından yararlanırız. İş bulmamızı sağlar. Aldığımız belge sayesindeönümüz açılır. Tablo 17 incelendiğinde ise yol gösterici kategorisinde 10 kursiyerin toplamda 10 adet farklı metafor ürettikleri görülmektedir. Bu kategoride değerlendirilen tüm metaforlar incelendiğinde kursiyerlerin genel olarak hayat boyu öğrenmeyi bir rehber olarak algıladıkları görülmektedir. Örneğin kursiyerlerden bazıları hayat boyu öğrenmeyi, bulutlara yön veren rüzgara (f:1) ve akarsuya (f:1) benzetmişlerdir. Kursiyerler tarafından üretilen metaforlar ve bu metaforların gerekçesinden yola çıkarak verilmek istenilen mesajın hayat boyu öğrenmenin bir kılavuz, rehber ve yol gösterici olarak vurgu yapıldığı görülmektedir. Aşağıdaki tabloda ‘’Çeşitlilik ve Kapsayıcılık’’ kategorisinde değerlendirilen metaforlara ilişkin bilgiler sunulmuştur. Tablo 18. Kursiyerlerin ürettikleri metaforlardan Çeşitlilik ve Kapsayıcılık kategorisinde değerlendirilenler Metafor Ağaç Frekans 1 Gökkuşağı 1 Gerekçesi Ağacın dalları gibi farklı dalları bulunuyor. Hangi rengine atlarsan seni oraya götürür. Yani her bir ucunda farklı bir meslek vardır. Melodi 1 +7 (artı yedi) yaş 1 Defter 1 Yaşam 1 Melodi gibi çok renk katar hayatımıza. Hiçbir şekilde yaş gözetmeksizin her engeli aşabileceğimizi her koşulda öğrenebileceğimizi gösterir. Her sayfasında temiz bir başlangıç, farklı bir etkinlik vardır. İçinde her şey vardır. Tablo 18 incelendiğinde kursiyerlerden 6’sının toplamda 6 adet farklı metafor ürettikleri görülmektedir. Bu kategori kursiyerlerin genel olarak hayat boyu öğrenmenin hayatın her alanında var olduğuna, yaş sınırı gözetmeksizin herkesin ilgi alanına göre bir faaliyette bulunabileceğine ilişkin bir mesajın vurgulandığı anlaşılmaktadır. Aşağıdaki tabloda ise, araştırma kapsamında usta öğreticilerin ve kursiyerlerin hayat boyu öğrenmeye yönelik geliştirdikleri metaforlardan elde edilen kategoriler benzerlik ve farklılıklara göre karşılaştırılmıştır. Tablo 19. Usta öğreticilerin ve kursiyerlerin hayat boyu öğrenmeye yönelik geliştirdikleri metaforlardan elde edilen kategorilerin karşılaştırılması Gelişim ve Değişim Süreklilik Kategori Usta Öğreticiler (f:) Ağaç (f:1), Deniz (f:1), Okyanus (f:1), Sistemli Dişli Çark (f:1), Sonsuzluk (f:1), Deniz Suyu İçmek (f:1), Yaşam (f:2), Akan Bir Su (f:1) Kursiyerler (f:) Ağaç (f:2), Bisiklet (f:1), Dipsiz Bir Kuyu (f:1), Melodi (f:1), Mevsimler (f:1), Okyanus f(1), Şiir (f:1), Bitmeyen Bir Masal (f:1), Sonsuzluk (f:1) Metafor:8 ; f:9 Çocuk (f:2), Çocuk Hafızası (f:1), Gelişim Teknolojisi (f:1), Kültür Artırma Etkinliği (f:1), Zamanla Yarış (f:1), Akan Bir Irmak (f:1), Masaya Yumruk Vurma (f:1), Yol (f:1) Metafor:9 ; f:10 Ağaç (f:4), Çiçek Yetiştirme (f:1), Solmayan Bir Çiçek (f:1), Yeni Ekilen Fidan (f:1), Dünya (f:1),Gelişmekte Olan Makine (f:1), Güncellenme (f:1), Yaşam (f:1), Kitap Okumak (f:1), Okyanus (f:1),Su (f:1), Küçük Bir Çocuk (f:1), Özveri (f:1) Metafor:8 ; f:9 Metafor:13 ; f:16 F Çeşitlilik ve Kapsayıcılık Gereklilik Tecrübe Ağaç (f:1), Gökkuşağı (f:1), Melodi (f:1), +7 Artı Yedi Yaş (f:1), Defter (f:1), Yaşam (f:1) Metafor:10 ; f:12 Arı (f:1), Sağlık (f:1), Yaşam (f:1), Toprak (f:1), İkinci Bir Aile (f:1) Metafor: 6 ; f:6 Çikolata (f:1), Kalp (f:1), Nefes Almak (f:1), Şiir (f:1), Akarsu (f:1) Metafor:5 ; f:5 Hayatı Yaşamak (f:2), Yol (f:1), Ajanda (f:1) Metafor:5 ; f:5 Metafor:3 ; f:4 Güneş (f:2), İkinci Bahar (f:1), Kurumuş Ağacın Canlanması (f:1), Yeniden Diriliş (f:1), Yetişilmesi Gereken Tren (f:1), Bahar (f:1) Toprak (f:2), İlaç (f:1), Terapi (f:1), Yeme-İçme (f:1), Birine İyi Davranmak (f:1), Gökten Düşen Bir Damla (f:1), Gülümseme (f:1) Metafor:7 ; f:8 Keşfedilmeyi Bekleyen Topraklar (f:1), Sırlarla Dolu Bir Sandık (f:1), Yeni Bir Yoldan Yürümek (f:1), Çiçek (f:1), Güzel Bilgi Edinme (f:1) Erişilebilirlik Üretim Terapi Metafor: 6; f:7 Keşfetme Yeniden Yaşama Katılma Ağaç (f:3), 1001 Çeşit Market (f:1), Gökkuşağı (f:1), Çiçek (f:1), Yeteneklerin Şekillenmesi (f:1), Arı (f:1), Yaşam (f:1), Okul (f:1), Her şey (f:1), Doyumsuzluk f(1) Metafor:5 ; f:5 İlmek İlmek Nakış İşlemek (f:1), Mutfak (f:1), Karınca (f:1) Metafor:3 ; f:3 Güneş (f:2), Rüzgar Yardımlaşma (f:1), Çalışmak (f:1) Metafor:4 ; f:5 (f:1), Yol Gösterici Rüzgar (f:1), Akarsu (f:1), Film (f:1), Hayat Okulu (f:1), Kitap (f:1), Tecrübe (f:1), Kütüphane (f:1), Hayatı Kolaylaştırma (f:1), Su (f:1), Engelsiz olmak (f:1), Metafor:10 ; f:10 Toplam 114 Tablo 19’da yer alan veriler incelendiğinde, usta öğreticilerin ve kursiyerlerin ürettikleri metaforlar neticesinde ‘’Süreklilik, Gelişim ve Değişim, Çeşitlilik ve Kapsayıcılık, Gereklilik’’ olmak üzere benzerlik gösteren ve aynı kategori altında değerlendirilebilecek toplamda 4 kategorinin olduğu görülmektedir. Bu kategorilerden ise en çok frekansa sahip olan kategorilerin sırasıyla Gelişim ve Değişim (f:25), Süreklilik (f:18), Çeşitlilik ve Kapsayıcılık (f:18) ve Gereklilik (f:10) olduğu görülmektedir. ‘’Gelişim ve Değişim’’ kategorisi altında toplanan metaforların 21 defa, ‘’Süreklilik’’ kategorisi altında toplanan metaforların 17 defa, ‘’Çeşitlilik ve Kapsayıcılık’’ kategorisi altında toplanan metaforların 16 defa, ‘’Gereklilik’’ kategorisi altında toplanan metaforların ise 10 defa tekrar ettiği bulgulanmıştır. Diğer taraftan usta öğreticilerin kursiyerlerden farklı olarak ürettikleri metaforlar neticesinde ‘’Tecrübe (f:4) ve Yeniden Yaşama Katılma (f:7)’’ gibi kategorilerin elde edildiği, kursiyerlerin de usta öğreticilerden farklı olarak ürettikleri metaforlar neticesinde ‘’Terapi (f:8), Keşfetme (f:5), Üretim (f:3), Erişilebilirlik (f:5) ve Yol Gösterici (f:10) ’’ gibi kategorilerin elde edildiği görülmektedir. TARTIŞMA, SONUÇ ve ÖNERİLER Metaforlar, muğlak olan veya net olarak belirlenemeyen bir sosyal olgunun daha açık ve anlaşılabilir hale getirilmesi için bireylerin bilişsel algılarını ortaya çıkarabilecek araçlar olarak tanımlanmaktadır. Bu bağlamda çalışmada metaforlar aracılığıyla, hayat boyu öğrenmenin usta öğretici ve kursiyerler üzerinde nasıl bir etki oluşturduğu keşfedilmeye çalışılmıştır. Araştırmada çalışma grubu olarak usta öğretici ve kursiyerlerin örneklem olarak seçilmesinde hayat boyu öğrenmenin arz-talep ilişkisi bağlamında ele alınması ve hayat boyu öğrenme kültürünün oluşmasında önemli katkılar sağlayan usta öğretici ve kursiyerlerin sahada itici güç olarak görülmesi etken bir faktör olmuştur. Bu kapsamda araştırmaya katılan usta öğretici ve kursiyerlerin hayat boyu öğrenme kavramı hakkında toplamda 85 farklı metafor ürettiği tespit edilmiştir. Her iki katılımcı grup tarafından üretilen metaforlardan; ağaç (f=11), yaşam (f=6), güneş (f=4), okyanus (f=3) ve toprak (f=3) en sık tekrarlanan metaforlar olmuştur. Üretilen metaforların tümü dikkate alındığında katılımcıların hayat boyu öğrenmeyi benzer ve farklı bir bakış açısıyla algıladıkları; ancak farklılıklar olsa da tüm katılımcıların hayat boyu öğrenmeye ilişkin olumlu bir tutum içinde oldukları anlaşılmıştır. Başka bir ifadeyle tüm katılımcıların hayat boyu öğrenmeyle ilgili kendilerinde nasıl bir izlenim oluşturduğuna yönelik gerekli farkındalığın oluştuğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu sonuç katılımcıların hayat boyu öğrenmeyle ilgili herhangi bir kavram yanılgısı içinde olmadığı şeklinde yorumlanabilir. Mevcut araştırmadan elde edilen bu sonuçlar, Ayçiçek ve Yelken (2016) tarafından yapılan çalışmanın sonuçlarıyla parelellik göstermektedir. Ayçiçek ve Yelken (2016) çalışmalarında, öğrenmeyi bir yaşam felsefesi olarak gören öğretim elemanlarının hayat boyu öğrenmeye karşı farkındalıkların oluştuğu ve pozitif bir tutum geliştirdikleri, aynı zamanda hayat boyu öğrenmeyi yaşamlarının önemli bir parçası olarak gördüklerini tespit etmişlerdir. Diğer taraftan hayat boyu öğrenme kavramına ilişkin üretilen metaforların kategorizasyon gerekçelerinde verilmek sürecinde, istenen usta mesajlar öğreticilerin doğrultusunda ürettikleri ‘’süreklilik, metaforların gereklilik, gelişim/değişim, çeşitlilik/kapsayıcılık, yeniden yaşama katılma, tecrübe’’ olmak üzere altı kavramsal kategori etrafında şekillendiği; kursiyerlerin ürettikleri metaforların gerekçelerinde verilmek istenen mesaj doğrultusunda ise ‘’süreklilik, gereklilik, gelişim/değişim, çeşitlilik/kapsayıcılık, terapi, keşfetme, üretim, erişilebilirlik, yol göstericilik’’ olmak üzere dokuz kategori etrafında şekillendiği sonucuna ulaşılmıştır. Usta öğretici ve kursiyerlerin ürettiği metaforların gerekçeleri göz önünde bulundurulduğunda bu kategorilerden ‘’Süreklilik, Gereklilik, Gelişim ve Değişim, Çeşitlilik ve Kapsayıcılık’’ kategorilerinin her iki katılımcı gruptan elde edilen kategorilerin benzer olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Diğer taraftan katılımcılar tarafından üretilen farklı metaforlardan dolayı bazı kategorilerin (Tecrübe, Yeniden Yaşama Katılma) sadece usta öğreticilerin ürettikleri metaforlar sonucunda şekillendiği; bazı kategorilerin ise (Terapi, Keşfetme, Üretim, Erişilebilirlik, Yol Gösterici) sadece kursiyerler tarafından üretilen metaforlardan elde edildiği tespit edilmiştir. Bu sonuçlardan hareketle araştırmadan elde edilen kategoriler alanyazın temelinde şu şekilde değerlendirilmiştir. Usta öğretici ve kursiyerlerin ürettikleri metaforlar ve bu metaforlarda verilmek istenilen mesajlar doğrultusunda elde edilen ‘’Süreklilik, Gelişim ve Değişim, Çeşitlilik ve Kapsayıcılık, Gereklilik’’ kategorilerinde her iki katılımcı grup benzer bir algıyla hayat boyu öğrenmeyi; yaşam boyunca devamlılık gösteren, kişilerin değişen dünya koşulları şartlarında öğrenme yoluyla fiziki, ahlaki, mesleki ve sosyal yönlerden gelişmesine katkı sağlayan, yaşmekan-zaman şartı aranmaksızın ilgi alanlarına göre her türden öğrenme girişimiyle geniş bir yelpazede öğrenme kültürünün içinde bulunmasına imkan tanıyan ve insan olmanın bir gereği olarak öğrenmenin hayatın her alanında var olması gerektiğini görüşleriyle belirtmişlerdir. Alanyazın incelendiğinde mevcut araştırmanın sonuçlarını destekleyici bazı çalışmaların olduğu görülmektedir. Örneğin Doğan ve Kavtelek (2015) yaptıkları araştırmanın sonucunda, hayat boyu öğrenmenin öğrenme ihtiyaçlarına bağlı olarak hayatın tüm alanında sürekli olarak var olduğunu, değişen dünya koşullarında eğitim ve kişisel gelişime duyulan ihtiyaç için ortaya çıkan bir öğrenme ihtiyacı olduğunu belirtmişlerdir. Usta öğreticilerin ürettikleri metaforlar sonucunda şekillenen ‘’Tecrübe’’ ve ‘’Yeniden Yaşama Katılma’’ kategorileri değerlendirildiğinde ise usta öğreticiler hayat boyu öğrenmeyi yaşamın önemli bir parçası ve mesleki/sosyal/kişisel açılardan edinilen bir tecrübe olarak görmüşlerdir. Bu sonuç benzer bir şekilde Ayçiçek ve Yelken (2016) tarafından yapılan araştırmanın sonuçlarıyla da tutarlılık göstermektedir. Usta öğreticilerin ürettiği metaforlardan farklı olarak kursiyerlerin ürettiği metaforlar göz önünde bulundurulduğunda ise kursiyerlerin hayat boyu öğrenmeyi farklı bakış açılarıyla algıladıkları görülmektedir. Kursiyerler tarafından üretilen bu kategoriler (Terapi, Keşfetme, Üretim, Erişilebilirlik, Yol Gösterici) genel olarak değerlendirildiğinde kursiyerlerin hayat boyu öğrenmeyi farklı bir perspektiften ele alarak geniş bir ölçüde yorumladıkları, hayat boyu öğrenme kavramına olumlu yönden farklı anlamlar yükledikleri sonucuna ulaşılmıştır. Özellikle çalışmanın dikkat çekici bir bulgusu olarak değerlendirilebilecek ve daha önce konuyla ilgili alanyazın doğrultusunda rastlanılamamış olan ‘’Terapi (f:8) ’’ kategorisinde, kursiyerlerin ürettiği metaforlarında yansıttıkları gerekçelere dayanarak halk eğitimi merkezleri aracılığıyla hayat boyu öğrenme kapsamında gerçekleştirilen kursların, salt bir öğrenme kapısı olarak algılanmadığı, öğrenmeyle birlikte yapılan faaliyetlerin insanların huzurunu artırdığı, psikolojilerinin iyi olmasına olumlu katkılar sağladığı, kısacası ruh sağlığını olumlu etkilediğine dair hayat boyu öğrenmeye ilişkin esasen örtük bir bilinç oluşturdukları anlaşılmıştır. Daha önce de belirtildiği üzere ilgili alanyazında mevcut araştırmadan elde edilen bu sonuçla ilgili herhangi bir çalışmaya rastlanılamamıştır. Diğer taraftan kursiyerler ‘’Yol Gösterici’’ kategorisinde ele alınan hayat boyu öğrenmeyi, kendi beceri ve mesleki yeterliliklerinin gelişimi ve düzeylerinin tespitinde ihtiyaç duyduğu alanlarda yol gösteren bir rehber olarak algıladıkları sonucuna varılmıştır. Bununla birlikte kursiyerlerin ‘’Keşfetme’’ kategorisiyle hayat boyu öğrenmeyi, öğrenme yoluyla farklı bilgilerin keşfedildiği ve edinilen bilgilerle yeni öğrenme alanlarının oluştuğu bir öğrenme kapısı olarak algıladıkları anlaşılmıştır. ‘’Erişilebilirlik’’ kategorisinde ise kursiyerlerin büyük bir çoğunluğunun yaş değişkeni de (22-65 yaş arası N:54) göz önüne alındığında hayat boyu öğrenmeyle ilgili, eğitim ve öğrenme ihtiyacının her zaman karşılanabildiğine ilişkin bir söylem geliştirdikleri görülmektedir. ‘’Üretim’’ kategorisi altında değerlendirilebilecek kategoride ise az sayıda kursiyerin (f:3) hayat boyu öğrenmeyi, ortaya bir ürün çıkarma uğraşı olarak algıladıkları ve hayat boyu öğrenmeye ekonomik gelişme olarak baktıkları söylenebilir. Elde edilen bu sonuçlara bakıldığında Bahat (2013), Samancı ve Ocakcı (2017), Ayçiçek ve Yelken (2016), Toyoğlu (2016) tarafından yapılan çalışmalarının sonuçlarıyla örtüştüğü görülmektedir. Örneğin Bahat (2013), ‘’Halk Eğitimi Merkezi Yöneticilerinin Hayat Boyu Öğrenme Algısı’’ isimli yapmış olduğu bir araştırmada halk eğitimi yöneticilerinin hayat boyu öğrenmeye ilişkin algılarının ihtiyaç, gelişim ve öğrenme şeklinde üç başlık altında şekillendiği sonucuna ulaşmıştır. Bahat (2013), halk eğitimi yöneticilerinden bazılarının hayat boyu öğrenmeyi ekonomik bir gelişim alanı olarak algıladıklarını belirtmiştir. Ayçiçek ve Yelken (2016), yaptıkları araştırmada mevcut araştırmadan elde edilen ‘’Keşfetme’’ kategorisinde değerlendirilen bulguları destekleyici nitelikte, eğitim fakültelerindeki öğretim elemanlarının hayat boyu öğrenmeyi, kişisel ve mesleki alanlarda bireylerin yeni şeyler keşfetmesine olanak sağlayan bir olgu olarak görmüşler ve hayat boyu öğrenmeyle bireylerin yeniliklere açık oldukları sonuçlarına ulaşmışlardır. Diğer taraftan mevcut araştırmadan elde edilen bulguların ilgili alanyazın tarafından da desteklendiği görülmektedir. İlgili alanyazında hayat boyu öğrenme, bireylerin kendilerini bilgi ve beceri açısından güncelleyebilmesi için erişilebilen bir fırsat olarak değerlendirilmiştir (Chapman vd, 2005; Akt: Aksoy 2013). Araştırmadan elde edilen tüm bulgular genel olarak değerlendirildiğinde ise; usta öğreticilerin hayat boyu öğrenmeye geniş ölçüde kişisel ve mesleki bakış açılarıyla anlam yükledikleri belirlenmiştir. Bu sonuca varılmasında usta öğreticilerin hayat boyu öğrenmeyi, kendilerini yaşama bağlayan önemli bir uğraş olarak görmeleri ve mesleki gelişimle birlikte edinilen birtakım tecrübelerin olması neden olarak gösterilebilir. Diğer taraftan kursiyerlerin hayat boyu öğrenmeyi daha çok kendi hayatlarını düzenleyici bir uğraş olarak gördüklerinden hayat boyu öğrenmeye sosyal ve ruhsal bir bakış açısıyla anlam yükledikleri söylenebilir. Bir başka ifadeyle kursiyerlerin hayat boyu öğrenmeye ilişkin duyuşsal bir öğrenme içerisinde bulundukları söylenebilir. Araştırmanın sonuçları doğrultusunda şu öneriler geliştirilmiştir:  Hayat boyu öğrenmenin bireylere sosyal, ruhsal, mali ve kültürel açılardan sağladığı olumlu katkılar göz önüne alındığında, hayat boyu öğrenmenin önemi hakkında toplumun tüm kesimine politika yapıcılar ve yerel yönetimleraracılığıyla kamu spotları düzenlenebilir.  Hayat boyu öğrenme her ne kadar yetişkin eğitimi olarak algılansa da her yaşın kendine özel bir öğrenme ihtiyacı vardır. Bu nedenle birey odaklı bir anlayışla örgün eğitim kurumlarında da hayat boyu öğrenmeye ilişkin okul yönetimince kültürel bir bilinç oluşturulabilir. Mevcut araştırmadaki çalışma grubunda yer alan kursiyerlerin yaş gruplarının sayısı (6-11yaş arası N:1) dikkate alındığında, öğrencilerin küçük yaşta öğrenmeyi bir yaşam felsefesi haline getirebilmesi için okul-halk eğitimi merkezleri işbirliği çerçevesinde haftanın belirli gün ve saatlerinde ders dışı eğitsel faaliyetlere yönlendirilebilir.  Bu çalışmada katılımcıların hayat boyu öğrenmeyle ilgili büyük oranda bireylerin, sosyal, mesleki, ruhsal ve kültürel gelişimlerine vurgu yaptıkları görülmektedir. Bu bağlamda hayat boyu öğrenmenin kişiye sağlayabileceği ekonomik katkıları da göz önünde bulundurularak, halk eğitimi merkezleri tarafından ekonominin gelişmesine yönelik, üretim odaklı ve ekonomik istihdam oluşturabilecek çalışmalara da ağırlık verilebilir.  Bu çalışmada hayat boyu öğrenmenin katılımcılar üzerinde ruh sağlığını olumlu etkilediğine ilişkin dikkat çekici bulgular tespit edilmiştir. Araştırmacılar tarafından benzer çalışmalar yapılarak bu konu daha fazla derinlemesine incelenebilir. KAYNAKÇA Aksoy, M. (2013). Kavram Olarak Hayat Boyu Öğrenme ve Hayat Boyu Öğrenmenin Avrupa Birliği Serüveni. Bilig(64), 23-48. Ayçiçek, B. ve Yelken Y. T.(2016). Eğitim Fakültelerindeki Öğretim Elemanlarının Hayat Boyu Öğrenme Yeterlilikleri ile Hayat Çapında Öğrenme Alışkanlıklarının İncelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 12(3), 872-884. doi:10.17860/mersinefd.282387 Creswell, JW (2003). Tasarım İçin Bir Çerçeve. Araştırma Tasarımı: Nitel, Nicel ve Karma yöntem yaklaşımları , 9-11. Çobanoğlu, N. Ve Gökalp S. (2015). Öğretmen Adaylarının Okul Müdürüne İlişkin Metaforik Algıları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 12(31), 279295. Bağcı, E. (2011). Avrupa Birliği'ne Üyelik Sürecinde Türkiye'de Yaşam Boyu Eğitim Politikaları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(2), 139-173. Bahat, T. (2013). Halk Eğitimi Merkezi Yöneticilerinin Hayat Boyu Öğrenme Algısı. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Büyüktanır, D., Duke, C., Karasar, N., Tileylioğlu, A., & Toth, J. (2006). Türkiye'nin Başarısı İçin İtici Güç Hayat Boyu Öğrenme Politika Belgesi. doi:10.13140/2.1.4690.5120 Güleç, İ., Çelik , S., & Demirhan, B. (2012). Yaşam Boyu Öğrenme Nedir? Kavram ve Kapsamı Üzerine Bir Değerlendirme. Sakarya University Journal of Education, 2(3), 34-48. Gündoğdu, K., Yüksel, S., Akyol, B., & Akar Vural, R. (2016). Hayat Boyu Öğrenme Konusunda Yayımlanan Tez ve Makalelere İlişkin Bir İçerik Analizi:2000/2015. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2). https://acikders.ankara.edu.tr. (tarih yok). Yaşam (Hayat) Boyu Öğrenme Kavramı. Ankara Üniversitesi. https://www.dhgm.meb.gov.tr. (2002). Yaşam Boyu Öğrenmede Motivasyonun Önemi. Milli Eğitim Dergisi(155-156). https://www.hbogm.meb.gov.tr. (2018, Nisan 11). https://www.hbo.meb.gov.tr. (2021, Aralık 11). Türkiye'de Hayat Boyu Öğrenmenin Önemi. Kavtelek, C. (2014). Hayat Boyu Öğrenme Kurum Yöneticilerinin Hayat Boyu Öğrenmeye İlişkin Algıları ve Görüşleri. Cumhuriyet Üniversitesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kavtelek, C., & Doğan, S. (2015). Hayat Boyu Öğrenme Kurum Yöneticilerinin Hayat Boyu Öğrenmeye İlişkin Algıları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 82-104. Miles, M. & Huberman, A. (1994). Qualitative Data Analysis : An Expanded Sourcebook. Sage. https://www.books.google.com.tr Patton, M.Q. (2014). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. (3. Baskı).(Bütün, M. ve Demir, B.S., Çev.). Pegem Akademi. Pitman, T., & Broomhall, S. (2009). Australian universities, generic skills and lifelong learning. International Journal of doi:10.1080/02601370903031280 Lifelong Education, 28(4), 439-458. Saban, A. (2008). Okula İlişkin Metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 55(55), 459-496. Samancı, O., & Ocakcı, E. (2017). Hayat Boyu Öğrenme. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(24), 711-722. Toyoğlu, Ç.A. (2016). Okullarda Hayat Boyu Öğrenme Kültürüne İlişkin Öğretmenlerin Algı ve Görüşleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Cumhuriyet Üniversitesi. Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (8. Baskı) Ankara: Seçkin Yayıncılık.