‫پنل نخبگان‪ :‬تحلیل آخرین وضعیت نیروهاي مقاومت در منطقه (تا پایان سال ‪95‬‬ ‫‪ -ϭ‬آخرین وضعیت نیروهاي مقاومت در منطقه (تا پایان سال ‪95‬‬ ‫)‬ ‫)‬ ‫برای بررسی آخرین وضعیت نیروهای مقاومت در منطقه‪ ،‬ازم است ابتدا مختصری درباره شکل گیری این جریان توضیح داده شود‪.‬‬ ‫به این ترتیب که پس پیروزی انقاب اسامی در ایران‪ ،‬فصل جدیدی در مناسبات منطقه ای و حتی بین المللی این کشور آغاز شد‪.‬‬ ‫نمونه بارز آن شکل دهی به جریانی ضد رژیم صهیونیستی در منطقه بود که پس از حمله این رژیم به جنوب لبنان در سال ‪ϭϵϴϮ‬‬ ‫و تاسیس جنبش حزب اه در لبنان‪ ،‬متاثر از تحوات منطقه خاورمیانه سوریه‪ ،‬مقاومت اسامی فلسطین و حزب اه لبنان‪ ،‬عراق و‬ ‫یمن (انصار اه) نیز بدان پیوستند‪ .‬به این ترتیب‪ ،‬محور مقاومت در منطقه در برابر محور تل آویو‪-‬واشنگتن و هم پیمانان آن شکل‬ ‫گرفت‪ .‬مهمترین آرمان های این محور‪ ،‬مبارزه با رژیم صهیونیستی‪ ،‬تاکید بر حق تعیین سرنوشت ملت فلسطین و آزادی قدس و‬ ‫همچنین مقابله به نظام سلطه به شمار می رود‪ .‬در این راستا‪ ،‬از همان ابتدای شکل گیری این جریان‪ ،‬آرمان های مذکور در دستور‬ ‫کار قرار گرفت و منجر به تحقق پیروزی هایی نظیر پیروزی اول حزب اه لبنان در سال ‪ ،ϮϬϬϲ ،ϮϬϬϬ‬پیروزی حماس در سال‬ ‫‪ ϮϬϭϮ ،ϮϬϬϵ‬و ‪ ϮϬϭϱ‬گردید‪ .‬این امر‪ ،‬بر شدت نفوذ و قدرت محور مقاومت به ویژه پس از آغاز بحران سوریه در سال ‪ϮϬϭϭ‬‬ ‫و بحران عراق در سال ‪ ϮϬϭϱ‬افزود و توازن تحوات منطقه را به نفع جبهه مقاومت تغییر داد و نیروهای مقاومت توانستند در مدت‬ ‫کوتاهی مناطقی که تحت اشغال جریان های تکفیری و سلفی بودند‪ ،‬باز پس گرفته و آنها را آزاد سازند‪.‬‬ ‫بر این اساس‪ ،‬آخرین وضعیت محور مقاومت در منطقه با پیروزی حلب در سوریه و نیل به پیروزهایی در مراحل مختلف عملیات‬ ‫آزادسازی موصل همچنان به نفع این جریان پیش می رود‪ .‬ازم به ذکر است از سال ‪ ϮϬϭϯ‬تا کنون (‪ )ϮϬϭϳ‬محور مذکور با‬ ‫آزادسازی مناطق راهبردی سوریه نظیر کسب پیروزی درگیری های ریف دمشق‪ ،‬القصیر‪ ،‬قنیطره‪ ،‬یبرود‪ ،‬القلمون و حلب و مناطق‬ ‫راهبردی عراق مانند آمرلی‪ ،‬جرف الصخر‪ ،‬سامرا‪ ،‬مناطق فلوجه و مناطقی از اانبار‪ ،‬بیجی‪ ،‬متوقف کردن پیشروی داعش به سمت‬ ‫اربیل نقش مهمی در رویارویی های منطقه ای ایفا نمودند‪ .‬اما آنچه در ادامه باید بدان اشاره کرد‪ ،‬اهمیت آزادسازی حلب و عملیات‬ ‫موصل است که گروه های مقاومت را بیش از پیش تقویت نموده و بر معادات آینده تحوات منطقه خاورمیانه تاثیرگذار است‪.‬‬ ‫در واقع آزادسازی حلب منجر به شکست محور عربی‪-‬غربی در منطقه گردید و بر اقتدار ایران و محور مقاومت در منطقه افزود‪ .‬از‬ ‫سوی دیگر‪ ،‬باعث تسلط دولت سوریه و محور مقاومت بر مهمترین راه های مواصاتی این کشور گردید و ارتباط گروه های‬ ‫تروریستی با یگدیکر را قطع کرد‪ .‬در این راستا‪ ،‬سید حسن نصراه؛ دبیرکل حزب اه لبنان در گفتگوی خبری با «شبکه دو سیمای‬ ‫جمهوری اسامی ایران»‪ ،‬خاطر نشان ساخت‪«:‬محور مقاومت و جنبش های مقاومت از این جنگ‪ ،‬پیروز و قوی تر خارج خواهند‬ ‫شد‪ .‬نیروهای مقاومت تا زمان پیروزی نهایی بر مبارزه پافشاری دارند»‪.‬‬ ‫همچنین‪ ،‬عملیات موصل نیز عاوه بر اهمیت راهبردی آن‪ ،‬تضعیف داعش و بازگشت ثبات و امنیت به عراق و مبارزه راستین ایران‬ ‫و محور مقاومت با تروریسم را به دنبال خواهد داشت‪ .‬در واقع رفتارهای متناقض ایاات متحده امریکا و متحدان آن‪ ،‬در مبارزه با‬ ‫تروریسم‪ ،‬بیانگر بی انگیزگی قدرت های منطقه ای (عربستان و ترکیه) و فرا منطقه ای (ایاات متحده امریکا و اتحادیه اروپا) نسبت‬ ‫به راه حل مبارزه با تروریستها و تکفیریها است‪ ،‬در حالی که ایران و محور مقاومت از همان ابتدا عزم جدی خود را برای مبارزه‬ ‫با تروریسم تکفیری نشان دادند‪ .‬بنابراین‪ ،‬سناریوهایی که برای آینده جریان مقاومت می توان متصور گردید‪ ،‬به شرح زیر است‪:‬‬ ‫‪ .ϭ‬شکل گیری اتحادها و ائتاف های جدید در منطقه خاورمیانه‬ ‫‪ .Ϯ‬پذیرش مقاومت بر اساس عقانیت‪ ،‬منطق و جهاد‬ ‫‪ .ϯ‬تداوم منازعات و تنش ها در خاورمیانه و احتمال تجزیه برخی کشورها‬ ‫ تاثیرات روي کار آمدن ترامپ و تبیین وضعیت آینده (ایران و منطقه)‬‫اگر بر اساس میتینگ های انتخابانی ترامپ به تبیین دیدگاه های وی در خصوص خاورمیانه پرداخته شود‪ ،‬به نظر می رسد که این‬ ‫نگرش در هاله ای از ابهام به سر می برد‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬سیاست های خاورمیانه ای ترامپ از انسجام کافی برخوردار نیست‪ .‬اما‬ ‫پس از جنگ سرد و فروپاشی نظام دوقطبی که فرایند توزیع قدرت در منطقه خاورمیانه و بین الملل به دلیل فروپاشی بلوک شرق‬ ‫متحول گردید‪ ،‬با توجه به اهمیت راهبردی این منطقه‪ ،‬ایاات متحده امریکا در تبیین و تعریف نظم جدید‪ ،‬منطقه خاورمیانه را به‬ ‫عنوان مهمترین تامین کننده منافع حیاتی و حوزه نفوذ خویش قلمداد کرد‪ .‬به این ترتیب مهمترین اهداف این کشور در منطقه‬ ‫خاورمیانه عبارتند از‪ :‬تامین امنیت رژیم صهیونیستی‪ ،‬مبارزه با بنیادگرایی اسامی و تروریسم (به ویژه پس از ‪ ϭϭ‬سپتامبر ‪،)ϮϬϬϭ‬‬ ‫مقابله با کشورهایی که مخالف منافع و نفوذ ایاات متحده در این منطقه هستند (ایران و محور مقاومت)‪ .‬برمبنای این سیاست ها و‬ ‫سخنان ترامپ نیز می توان اظهار داشت که جهت گیری های ترامپ در قبال خاورمیانه نیز مبتنی بر حمایت از مبارزه با تروریسم و‬ ‫کشورهای مخالف سیاست های ایاات متحده در خاورمیانه باشد‪ .‬به بیان بهتر‪ ،‬به نظر می رسد سیاست های خاورمیانه ای ترامپ‬ ‫به شکل افراطی دنباله روی سیاست های اوباما باشد‪ .‬دیدگاه ترامپ در مورد تقویت روابط با روسیه‪ ،‬مبارزه با تروریسم تکفیری و‬ ‫سلفی‪ ،‬پایان دادن به بحران سوریه و توسعه روابط با عربستان‪ ،‬همانند باراک اوباما است؛ اما پیرامون مسائل دیگری مانند تغییرات‬ ‫آب و هوایی و توافق هستهای ایران ترامپ کاما عکس دوران اوباما با آنها برخورد کرده است‪ .‬در واقع ترامپ نماینده جمعی از‬ ‫جمهوریخواهانی است که از توافق «برجام» رضایت ندارند و آن را یک توافق بد به شمار می آورند‪ .‬بنابراین‪ ،‬در میتینگ های‬ ‫انتخاباتی وی مشاهده کردیم که وی همواره تهدید کرده است که تصدی مقام ریاست جمهوری‪ ،‬توافق هستهای را پاره میکند‪ .‬این‬ ‫امر پس از تصدی این مقام نیز استمرار یافت‪ .‬لذا در قاموس ایاات متحده امریکا‪ ،‬ایران همچنان یک بازیگر خطرناک و ناقض صلح‬ ‫بین الملل به شمار می رود‪ .‬بنابراین‪ ،‬در یک چشم انداز کلی در خصوص آینده روی کار آمدن ترامپ بر منطقه و ایران می توان به‬ ‫موارد ذیل اشاره نمود‪:‬‬ ‫‪ .ϭ‬راه اندازی جنگ ایدئولوژیک را علیه اسامگرایان افراطی در منطقه (به نقل از المانیتور)‬ ‫‪ .Ϯ‬مبارزه با تروریسم تکفیری و سلفی و پایان دادن به بحران سوریه‬ ‫‪ .ϯ‬ممانعت از شکل گیری کشور مستقل فلسطین‬ ‫‪ .ϰ‬شکل گیری ائتاف اسرائیلی‪ -‬عربی ‪ -‬روسی علیه ایران و محور مقاومت‬ ‫‪ .ϱ‬سختگیری ترامپ در مورد تحریمها علیه ایران‬ ‫‪ .ϲ‬لغو برجام یا اصاح آن با آغاز دور جدیدی از مذاکرات‬ ‫‪ .ϳ‬افزایش سطح درگیری آمریکا در منطقه‬ ‫ آخرین نتایج و پیامدهاي برجام‬‫شرایط پس از برجام‪ ،‬فرصتی را فراهم نمود تا جمهوری اسامی بهطور وسیعتر‪ ،‬محور تعامل و مشارکت در سازماندهیهای جدید‬ ‫منطقه گردد‪ .‬در این راستا‪ ،‬شاهد افزایش همکاریهای بین ایران با جهان‪ ،‬بعد از شدت یافتن بحرانهای منطقه خاورمیانه بهویژه در‬ ‫سوریه و یمن هستیم‪ .‬در کنار افزایش همکاری و تعامل‪ ،‬تحوات منطقهای بهگونهای پیش میرود که عاوه بر گسترش تروریسم‬ ‫در منطقه خاورمیانه‪ ،‬تاشهای عربستان سعودی و ترکیه‪ ،‬مبنی بر اهمیت سیاست هویت و مسائل ایدئولوژیک‪ ،‬فرقهای و نژادی‬ ‫بهعنوان ابزاری برای رسیدن به اهداف سیاسی دو کشور مورداستفاده قرارگرفته است‪ .‬بنابراین‪ ،‬افزایش قدرت نظامی‪ ،‬ارتقاى توان‬ ‫دفاعى و موازنه امنیتی ایران در منطقه همچنان اولویت دارد‪.‬‬ ‫زهره قدبیگی (کارشناس مسائل بین الملل)‬