Monitor polskiej Prezydencji 2011 Raport otwarcia Monitor polskiej Prezydencji 2011 Raport otwarcia Redakcja Konrad Szpak Klub Jagielloński Kraków 2011 Konsultacja naukowa: dr hab. Krzysztof Szczerski Redakcja: Konrad Szpak Autorzy: Wojciech Biel Michał Dulak Magdalena Jagła Magdalena Krzyk Dominika Kwiecień Piotr Łochowski dr hab. Krzysztof Szczerski Konrad Szpak Korekta: Marta Stanisz Skład: Agnieszka Pięta Projekt okładki: Arkadiusz Cygan ISBN: 978-83-932911-0-6 Kraków 2011 Nakład: 500 egzemplarzy Publikacja została przygotowana w ramach projektu „Monitor polskiej Prezydencji 2011” współinansowanego przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych w ramach realizacji zadania publicznego „Polska Prezydencja w Radzie Unii Europejskiej w II połowie 2011 r.”. Spis treści Konrad Szpak Wstęp ........................................................................................................................................ 7 dr hab. Krzysztof Szczerski Wymiary polskiej Prezydencji w Unii Europejskiej ....................................... 9 Magdalena Krzyk Pozycja Rady Unii Europejskiej w systemie instytucjonalnym Unii Europejskiej przed zmianami wprowadzonymi przez Traktat z Lizbony ................................................................................................................................................................ 13 Piotr Łochowski Funkcjonowanie Rady Unii Europejskiej po wejściu w życie Traktatu z Lizbony .............................................................................................................................. 27 Konrad Szpak Priorytety polskiej Prezydencji ............................................................................ 33 Wojciech Biel Budżet i logistyka polskiej Prezydencji .......................................................... 41 Michał Dulak Zmiany w administracji rządowej przygotowujące Polskę do sprawowania Prezydencji ......................................................................................... 47 Magdalena Jagła Szkolenia korpusu polskiej Prezydencji .......................................................... 53 Dominika Kwiecień Promocja polskiego przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej ... 55 notki o autorach .......................................................................................................... 59 bibliografia ....................................................................................................................... 60 S ł o w o w s t ę p n e W okresie od 1 lipca do 31 grudnia 2011 r. Polska po raz pierwszy po przystąpieniu do struktur unijnych będzie sprawować przewodnictwo w Radzie Unii Europejskiej (RUE). Stworzy to okazję do wypromowania naszych autorskich inicjatyw politycznych oraz do przybliżenia mieszkańcom kontynentu kultury i dziedzictwa naszego kraju. Czy jednak jesteśmy do tego ważnego wydarzenia dobrze przygotowani? Czy też wiedza społeczeństwa na temat integracji europejskiej jest na tyle niepełna, że nie będziemy nawet w stanie tego właściwie ocenić? Zarówno na te, jak i pozostałe pytania, związane z przygotowaniami do przewodnictwa, odpowie projekt „Monitor polskiej Prezydencji 2011”, realizowany przez Klub Jagielloński, przy wsparciu Ministerstwa Spraw Zagranicznych. 1. 2. 3. 4. Przedsięwzięcie składa się z czterech głównych komponentów: komponentu edukacyjnego; komponentu eksperckiego; monitoringu przygotowań do polskiej Prezydencji; komponentu promocyjno-aktywizującego. Jego główne cele to zwiększenie wiedzy Polaków o polskiej Prezydencji oraz ich aktywizacja wokół tego tematu. Wstępem do inicjatywy jest niniejsza publikacja. Proponujemy Państwu zwięzłe opracowania najważniejszych kwestii dotyczących polskiego przewodnictwa. W tekście dr. hab. Krzysztofa Szczerskiego (Wymiary polskiej Prezydencji w Unii Europejskiej) przedstawiona została rola instytucji przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej. Omówiono także główne powody, dla których Prezydencja ma zasadnicze znaczenie dla naszego państwa oraz zaproponowano obszary ewaluacji polskiego przewodnictwa. W tekście Magdaleny Krzyk (Pozycja Rady Unii Europejskiej w systemie instytucjonalnym Unii Europejskiej przed zmianami wprowadzonymi przez Traktat z Lizbony) Rada Unii Europejskiej została przedstawiona w ujęciu historycznym. Z kolei Piotr Łochowski przedstawił najważniejsze aspekty funkcjonowania tej instytucji po wejściu w życie traktatu lizbońskiego. W Priorytetach polskiej Prezydencji przeanalizowano tematy przewodnie polskiego przewodnictwa w Radzie UE; wyróżniono także kryteria, jakimi kierowali się decydenci przy ich ustalaniu. Wojciech Biel (Budżet i logistyka polskiej Prezydencji) skupił się na ważnych kwestiach finansowych i logistycznych związanych z Prezydencją. 8 Przewodnictwo w Radzie UE to również okazja do przeprowadzenia jakościowych zmian w pracy polskich urzędników. Właśnie elementy przekształceń w administracji rządowej zostały poruszone przez Michała Dulaka (Zmiany w administracji rządowej przygotowujące Polskę do sprawowania Prezydencji), a temat szkoleń korpusu pracowników odpowiedzialnych za polskie przewodnictwo przez Magdalenę Jagłę. Prezydencja z pewnością będzie dobrą okazją do promocji Polski i zaprezentowania naszego dziedzictwa narodowego na forum Unii Europejskiej. Dlatego też kwestie te przybliżyła Dominika Kwiecień. Jesteśmy przekonani, że nasza publikacja spotka się z Państwa zainteresowaniem. W konkursie Ministerstwa Spraw Zagranicznych na realizację zadania „Polska Prezydencja w Radzie Unii Europejskiej w II połowie 2011 r.” projekt „Monitora” zajął I miejsce w Polsce. Mamy nadzieję, że polskie przewodnictwo również zostanie ocenione wysoko – zarówno przez samych Polaków, jak i całą Europę. Konrad Szpak dr hab. Krzysztof Szczerski Wymiary polskiej Prezydencji w Unii Europejskiej W lipcu 2011 r. rozpocznie się półroczny okres sprawowania przez Polskę funkcji Prezydencji w Unii Europejskiej. W obecnym kształcie instytucjonalnym, wprowadzonym przez Traktat z Lizbony, oznacza to – w wymiarze praktycznym – obowiązki czuwania, moderowania i prowadzenia procesów decyzyjnych w ramach negocjacji pomiędzy państwami członkowskimi Unii. Formalnie bowiem pojęcie „Prezydencja” oznacza przewodniczenie obradom Rady Unii Europejskiej oraz wszystkich jej grup roboczych i innych ciał uzgodnieniowych, poprzedzających posiedzenia Rady. Traktat z Lizbony ograniczył zakres działania państwa Prezydencji, szczególnie poprzez wyłączenie z zakresu jej kompetencji kwestii reprezentowania Unii na zewnątrz, uzgadniania kierunków działań zewnętrznych (w tym kierowania formalnymi obradami ministrów spraw zagranicznych krajów Unii) oraz kierowania pracami Rady Europejskiej, czyli organu, w którym kraje członkowskie reprezentowane są przez szefów rządów i/lub głowy państw. Kompetencje te przejął albo Przewodniczący Rady Europejskiej, albo Wysoki Przedstawiciel Unii Europejskiej do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa. Niekiedy uważano, że ta nowa formuła Prezydencji oznacza spadek jej znaczenia – wszak wiele osób kojarzyło kraj przewodniczący Unii właśnie z jego interwencjami międzynarodowymi, w czasie których zabierał on głos „w imieniu Europy”. Pamiętamy wyjazd prezydenta Sarkozy’ego do Moskwy podczas rosyjskiej agresji na Gruzję, która miała miejsce w czasie francuskiej Prezydencji czy też misję czeskich polityków związaną z wybuchem walk w Streie Gazy i wiele innych podobnych wydarzeń. Działania w wymiarze globalnym, jako przedstawiciela całej Unii Europejskiej, nadawały niewątpliwie państwu Prezydencji dużego prestiżu i były też dobrze postrzegane przez jego obywateli. Czy w takim razie bez tych uprawnień Prezydencja jest jeszcze ważna i atrakcyjna? Oczywiście tak. Można nawet zaryzykować paradoksalne stwierdzenie, że staje się nawet istotniejsza. Dlaczego? Otóż działania w polityce międzynarodowej były oczywiście spektakularne, ale w większości przypadków puste, gdyż kompetencje Unii jako całości w tym zakresie polityki są niewielkie, stąd też większy wpływ na to, co dzieje się w stosunkach międzynarodowych, mają poszcze10 Wymiary polskiej Prezydencji w Unii Europejskiej gólne silne państwa (także europejskie) niż Unia. Dlatego też koncentrowanie się na funkcji reprezentacyjnej Prezydencji często odciągało uwagę opinii publicznej od prawdziwie ważnych zadań i możliwości wpływu, jakie leżały w rękach kraju przewodniczącego. Obecnie tej „teatralnej kurtyny” już nie ma i należy skupić się na tym, co dzieje się na rzeczywistej scenie polityki europejskiej. Jeśli ktoś może być zawiedziony zmienionymi kompetencjami Prezydencji to tylko politycy, dla których funkcja reprezentacyjna była okazją do znalezienia się w błysku światowych leszy. Znawcy i praktycy polityki europejskiej zdają sobie sprawę, o jak wysoką stawkę toczy się gra, także przy obecnym kształcie formalnym Prezydencji w Unii Europejskiej. Prezydencja ma szczególnie ważne znaczenie dla kraju takiego jak Polska i to z trzech powodów. Po pierwsze, jest to nasza pierwsza Prezydencja, a więc jest to swoisty crash test konfrontacji naszego kraju z nowymi zadaniami w polityce europejskiej. Po drugie, Polska jako kraj członkowski ma szczególny status w systemie europejskim, który będzie istotnie wpływał na realizację zadań Prezydencji – jesteśmy dużym krajem (zaliczanym do grupy sześciu największych krajów Unii), od którego można oczekiwać raczej inicjowania polityki europejskiej, a nie tylko w miarę bezkolizyjnego zarządzania nią. Ponadto jesteśmy naturalnym liderem naszej części Europy (w tym znaczeniu, że poprzez nasze działania oceniana jest kondycja całej Europy Środkowej), ale jednocześnie jesteśmy nowym krajem członkowskim i do tego relatywnie biednym (nie mamy ani zasobów ludzkich, ani materialnych, by zająć szybko w skomplikowanym świecie brukselskich negocjacji i interesów miejsce odpowiednie do naszego potencjału). Jesteśmy więc silni i słabi jednocześnie. Okres przewodniczenia zweryikuje, którego pierwiastka jest więcej. Po trzecie, polska Prezydencja następuje bezpośrednio po dwóch półroczach, które zapewne nie będą sprzyjały silnej roli samej instytucji kraju przewodniczącego. Belgia sprawowała Prezydencję podczas najdłuższego w swej historii kryzysu rządowego, więc legitymacja jej „rządu tymczasowego” do aktywnego koordynowania prac innych państw była osłabiona. Ponadto Przewodniczący Rady Europejskiej jest Belgiem, więc podważanie jego pozycji (na przykład poprzez jakiś spór kompetencyjny) nie leżało w belgijskim interesie. Węgry natomiast wkraczają w okres swojej Prezydencji przy silnym, negatywnym ostrzale medialnym (z pewnością nieprzypadkowym) w związku ze zmianami w ich prawie dotyczącym mediów oraz przy bardzo trudnej wewnętrznej sytuacji gospodarczej. Razem powoduje to, że od początku kraj ten został raczej ustawiony w pozycji defensywnej niż ofensywnej. Dlatego też pojawia się pytanie, czy polska Prezydencja wpisze się w tę tendencję do obniżania prestiżu tego instrumentu polityki europejskiej na rzecz wzrostu znaczenia instytucji ponadnarodowych oraz siły głosu dwóch największych krajów 11 dr hab. Krzysztof Szczerski członkowskich (które zdają się uważać, że sprawują „permanentną Prezydencję”), czy też zawalczymy ambitnymi działaniami o swoją podmiotowość jako kraju Prezydencji? Możliwość odpowiedzi na tak postawione pytanie zależeć będzie od wyznaczenia kryteriów oceny efektów i jakości polskiej Prezydencji. Można wyznaczyć cztery takie obszary ewaluacji: • cele Prezydencji – każdy kraj sprawujący Prezydencję przedstawia (obecnie we współpracy w ramach trio, czyli trzech kolejnych państw przewodniczących skomponowanych wedle zasady: duży, średni, „nowy” – w naszym przypadku jest to Polska, Dania, Cypr) program swojego półrocza; niekiedy pojawia się teza, że program ten nie powinien eksponować interesów narodowych, bo rola Prezydencji to raczej funkcja „neutralnego brokera”, twierdzenie to nie jest do końca słuszne – prawdą jest, że państwo przewodniczące podczas negocjacji nie może wprost forsować swego punktu widzenia, ale jednocześnie to właśnie tworzenie programu Prezydencji jest tym elementem, który pozwala na wskazanie tych obszarów polityki europejskiej, które z punktu widzenia danego kraju są istotne oraz takich, z którymi chce się być identyikowanym przez następne lata; dlatego też pierwszym wymiarem, wedle którego będziemy oceniać jakość polskiej Prezydencji, będzie jej wymiar programowy i jego znaczenie dla wypracowania „polskiego znaku irmowego” w polityce wspólnotowej; • wizerunek państwa – Prezydencja w Unii Europejskiej powinna być także postrzegana jako „europejska matura” – kraj, który zda ten egzamin, uważany jest za dojrzałego i w pełni odpowiedzialnego partnera we Wspólnocie; jest to bardzo istotne zwłaszcza dla Polski, która wciąż często jest ustawiana przez innych w roli państwa recenzowanego i ocenianego, a tym samym uczącego się dopiero zasad polityki europejskiej; skuteczna Prezydencja powinna zakończyć tego typu stan i to zarówno po stronie polskiej opinii publicznej (nasze media niezwykle ekscytują się każdym zdaniem wypowiedzianym na nasz temat w mediach europejskich), jak i pomiędzy politykami europejskimi; jeśli dobrze poprowadzimy nasze obowiązki, powinniśmy następnie mieć możliwość karcenia wszystkich tych, którzy będą traktowali nas w Unii protekcjonalnie; • sprawność i modernizacja administracji – Prezydencję oceniać będziemy także poprzez jej efektywność w zarządzaniu procesem decyzyjnym w Unii Europejskiej oraz zdolność zorganizowania kaskady dużych przedsięwzięć międzynarodowych w Polsce w natężeniu dotychczas niepraktykowanym; ważne jest, by pamiętać, że przewodniczenie oznacza ogromne wyzwanie logistyczne i administracyjne, ale także stanowi znakomitą okazję do modernizacji i europeizacji struktur rządowych, wprowadzenia innowacyjnych technik zarządzania, poprawy systemów informatycznych itp.; na wykorzystanie tych szans także należy zwrócić uwagę; 12 Wymiary polskiej Prezydencji w Unii Europejskiej • promocja wewnętrzna – czwartym wymiarem Prezydencji, który należy analizować, by ocenić jej jakość, jest udział obywateli w wydarzeniach z nią związanych; inaczej mówiąc – Prezydencja nie może być wyłączną własnością polityków i rządu, lecz powinna być okazją do obywatelskiego „festiwalu europejskiego” – różnego rodzaju inicjatyw pozarządowych, które uświadomiłyby Polakom wagę tego szczególnego okresu; każdy z nowych krajów członkowskich starał się o to, by jego obywatele poczuli się dumni i zaangażowani w okres Prezydencji, jak powtarza się w Unii, dopiero po pierwszym przewodnictwie wielu obywateli zdaje sobie sprawę, że ich kraj jest ważnym partnerem w ramach Wspólnoty; polska Prezydencja – w tym kontekście – będzie miała niestety poważny mankament, a mianowicie w jej trakcie odbędą się u nas wybory – dlatego też będzie szczególną odpowiedzialnością partii rządzących, by nie starały się zawłaszczyć Prezydencji dla celów kampanii i by oddały ją obywatelom dla wspólnego świętowania. Pierwsza polska Prezydencja w Unii Europejskiej jest już na wyciągnięcie ręki, o cały rok wyprzedzi ona Euro 2012. Zanim zorganizujemy mistrzostwa Europy, zostańmy mistrzami w Europie. Magdalena Krzyk Pozycja Rady Unii Europejskiej w systemie instytucjonalnym Unii Europejskiej przed zmianami wprowadzonymi przez Traktat z Lizbony Status prawny Rady Unii Europejskiej przed Traktatem z Lizbony Podstawy prawne funkcjonowania Rady Unii Europejskiej (RUE) zostały określone w prawie pierwotnym (traktatach). W Traktacie ustanawiającym Wspólnotę Europejską (TWE – obecnie Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – TfUE) w art. 7 RUE została ona wymieniona jako jedna z głównych instytucji wykonujących zadania we Wspólnocie. W art. 202-210 TWE określony został zakres obowiązków i kompetencji RUE oraz jej skład, sposób podejmowania decyzji, funkcjonowania i uposażenia członków Rady. W Traktacie o Unii Europejskiej (TUE, nazywanym wcześniej Traktatem z Maastricht) zapisano zadania stojące przed Radą w zakresie II i III ilaru1. Natomiast kwestie związane, m.in. z trybem pracy RUE, organizacją, agendą, reprezentacją państw członkowskich oraz formą aktów prawnych, będących efektem pracy Rady, określa wewnętrzny regulamin przyjęty 11 października 2004 r. (Council Regulation). Siedzibą RUE jest Bruksela, ale zgodnie z art. 1 regulaminu w kwietniu, czerwcu i październiku spotkania mają miejsce w Luksemburgu. W 1951 r. oraz 1957 r. powstały pierwsze trzy Wspólnoty. Rady stanowiły zawsze główne instytucje (Specjalna Rada Ministrów Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, Rada Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej – Euratom i Rada Wspólnoty Europejskiej). Efektem ich powstania był proces integracji, który na początku miał charakter międzyrządowy. Dnia 1 lipca 1967 r. wszedł w życie Traktat o Fuzji. Rada Ministrów była centralną strukturą skupiającą interesy narodowe państw członkowskich. Miejsce Rady w systemie prawno-instytucjonalnym było jasno określone i nie zachodziły żadne zmiany w tym zakresie. Rada nie posiadała stałej liczby formacji. Pierwsza Rada Ministrów skupiała jedynie ministrów spraw zagranicznych, jednak to nie wystarczyło do stworzenia efektywnej współpracy. Już w 1995 r. Rada spotkała się w dwudziestu koniguracjach. 14 Pozycja Rady Unii Europejskiej w systemie instytucjonalnym UE Wszystko to było spowodowane pogłębiającym się procesem integracji, który obejmował coraz większą liczbę sfer życia politycznego i gospodarczego2. W listopadzie 1993 r. Rada Ministrów przyjęła nazwę Rada Unii Europejskiej. Jednak jej oicjalna nazwa (zgodnie z TWE i Euratom) to po prostu Rada. Ewolucja Rady Unii Europejskiej w systemie instytucjonalnym Unii Europejskiej Art. 202 TWE stanowił, że „Rada, zgodnie z postanowieniami niniejszego Traktatu: 1. zapewnia koordynację ogólnych polityk gospodarczych państw członkowskich; 2. ma prawo podejmowania decyzji; 3. przyznaje Komisji w aktach przez siebie przyjmowanych uprawnienia do wykonywania norm, które Rada ustanawia”3. Zakres kompetencji RUE ewaluował od Jednolitego Aktu Europejskiego (JAE, 1986/1987) do traktatu nicejskiego (2001/2003). JAE wprowadził procedurę współpracy oraz zwiększył liczbę obszarów, w których decyzje podejmowano kwaliikowaną większością głosów. Zwiększył się również zakres kompetencji prawodawczych RUE ze względu na powstanie jednolitego rynku. Traktat z Maastricht (1992/1993) dał Radzie możliwość korzystania z wielu nowych kompetencji, m.in. kontroli przestrzegania zakazu dyskryminacji, przepływu kapitału, funkcjonowania Unii Gospodarczo-Walutowej, polityki edukacyjnej, społecznej oraz współpracy w zakresie zawierania umów. Wprowadzono nową procedurę współdecydowania. Odnosiła się ona, m.in. do spraw związanych ze swobodą podejmowania działalności gospodarczej, realizacją przepływu pracowników oraz harmonizacją prawa w zakresie wspólnego rynku i edukacji. Traktat amsterdamski (1997/1999) umocnił wiele uprawnień Rady, m.in. decydowanie w zakresie wzmocnionej współpracy, walki z dyskryminacją, współpracy celnej oraz harmonizacji prawa w zakresie wspólnego rynku. Traktat ten wprowadził również upublicznienie wyników głosowania, gdy Rada działa w charakterze prawodawcy. Procedurę współdecydowania rozszerzono na kolejne dwadzieścia trzy obszary. W traktacie nicejskim Rada zyskała możliwość przyznawania państwom członkowskim wspólnotowej pomocy inansowej. Została wzmocniona pozycja względem wspólnej polityki handlowej, socjalnej oraz ochrony środowiska. Po raz kolejny rozszerzono zakres korzystania z kwaliikowanej większości głosów oraz zmieniono podział głosów ważonych4. Skład Rady Unii Europejskiej Według art. 203 TWE „W skład Rady wchodzi jeden przedstawiciel szczebla ministerialnego każdego państwa członkowskiego, upoważniony do zaciągania zobowiązań w imieniu rządu tego państwa członkowskiego. Prezydencję sprawuje kolejno 15 Magdalena Krzyk przez okres sześciu miesięcy każde państwo członkowskie reprezentowane w Radzie, według porządku ustalonego przez Radę stanowiącą jednomyślnie”5. Organ RUE nie był kadencyjny. Każde państwo ustalało, w jaki sposób jest ono reprezentowane. Warunkiem, który pozwala przedstawicielowi na reprezentowanie kraju, jest posiadanie rangi ministra. Rada nie miała jednego ustalonego składu. Wszystko zależało od tematyki obrad. Można było wyróżnić dziewięć koniguracji Rady (zgodnie z Traktatem z Lizbony jest ich obecnie dziesięć): 1. Ogólna i Stosunków Zewnętrznych; 2. Zatrudnienia, Polityki Społecznej, Zdrowia i Ochrony Konsumentów; 3. Gospodarcza i Finansowa; 4. Transport, Telekomunikacja i Energia; 5. Rolnictwo i Rybołówstwo; 6. Środowisko Naturalne; 7. Wymiar Sprawiedliwości i Wewnętrzny; 8. Edukacja, Młodzież i Kultura; 9. Konkurencyjność. Rada obradowała również w tzw. składzie kwaliikowanym. W takim wypadku były to spotkania szefów państw i rządów. W prawie pierwotnym przewidzianych zostało kilka takich sytuacji: 1. Rada w składzie kwaliikowanym może zmienić przepisy Statutu Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC) i Europejskiego Banku Centralnego (EBC); 2. większością kwaliikowaną Rada nominuje osobę, którą zamierza mianować przewodniczącym Komisji; 3. Rada może stwierdzić naruszenie przez dane państwo członkowskie podstawowych zasad UE, np. demokracji lub poszanowania praw człowieka; 4. Rada ma obowiązek przeprowadzenia dyskusji dotyczącej państw objętych derogacją; decyduje, które z nich spełniają warunki umożliwiające przyjęcie wspólnej waluty6. Struktura wewnętrzna Struktura RUE składa się z kilku poziomów: poziom ministerialny, Rady Europejskiej, Prezydencji Rady, COREPER (Komitet Stałych Przedstawicieli) oraz Sekretariatu Generalnego. Pomiędzy poziomami istnieje powiązanie horyzontalne (komitety techniczne, Sekretariat i Komitety Rady) oraz wertykalne (Rada Europejska, Prezydencja i COREPER). W Uroczystej Deklaracji o Unii Europejskiej z 1983 r. określone zostały relacje funkcjonalne pomiędzy Radą a Radą Europejską (RE). Na tej podstawie RE zajęła miejsce w strukturze RUE. „Pod pewnym względem Rada Europejska jest 16 Pozycja Rady Unii Europejskiej w systemie instytucjonalnym UE szczególną postacią Rady UE, ale tylko wówczas, gdy spotyka się bez udziału przedstawiciela Komisji. Wówczas też efektem jej prac są akty prawne, a nie konkluzje”7. Sekretariat Generalny ma za zadanie wspomaganie Rady. Sekretarz Generalny jest jednocześnie Wysokim Przedstawicielem do spraw Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa. Sekretarz wraz z zastępcą są mianowani przez Radę większością kwaliikowaną8. Najczytelniejszym i zarazem najważniejszym poziomem funkcjonowania RUE jest poziom ministerialny. W jego skład wchodzą ministrowie, którzy podejmują stosowne dla swoich kompetencji decyzje (art. 203 TWE). Regulacje, które obowiązują obecnie, są zawarte w Regulaminie Rady UE z 2004 r. Art. 2 stanowi, że Rada ds. Ogólnych i Stosunków Zewnętrznych zobowiązana jest do wyznaczenia innych koniguracji. Ponadto ma za zadanie przygotowywanie posiedzeń RUE, realizację zadań ustalonych podczas spotkania oraz koordynowanie działań podejmowanych w sferze polityki zewnętrznej UE9. COREPER odpowiada za przygotowanie prac Rady UE, wykonuje zadania powierzone przez RUE, podejmuje decyzje proceduralne w kwestiach, takich jak m.in. upublicznienie obrad RUE, podjęcie konsultacji z inną instytucją, możliwość odbycia posiedzeń poza Brukselą i Luksemburgiem oraz autoryzacja kopii dokumentów Rady (art. 19 Regulaminu Rady UE). Składa się z ambasadorów państw członkowskich przy UE – COREPER II i z zastępców stałych przedstawicieli – COREPER I. Proces decyzyjny Proces decyzyjny w Radzie jest skomplikowany. Jego cechami charakterystycznymi są dążenie do kompromisu, manewry taktyczne, zmienność tempa działań w RUE oraz współpraca międzyinstytucjonalna. Istnieją trzy warianty głosowania w Radzie: 1. zwykła większość; 2. większość kwaliikowana; 3. jednomyślność. Jeśli traktaty nie stanowią inaczej, to decyzje w Radzie podejmowane są zwykłą większością. Procedura ta ma jednak marginalne znaczenie, gdyż dotyczy głównie przepisów o charakterze wewnętrznym np. spraw regulaminowych10. Głosowanie większością kwaliikowaną opiera się na tzw. głosach ważonych. Głosy te przyznawane są każdemu państwu członkowskiemu. „Na podstawie deklaracji w sprawie rozszerzenia UE (dla 27 państw) podział głosów wyglądał następująco: Niemcy, Wielka Brytania, Francja i Włochy po 29, Hiszpania i Polska po 27, Rumunia – 14, Holandia – 13, Grecja, Czechy, Belgia, Węgry i Portugalia po 12, Szwecja, Bułgaria i Austria po 10, Słowacja, Dania, Finlandia, Irlandia i Litwa po 17 Magdalena Krzyk 7, Słowenia, Łotwa, Estonia, Cypr, Luksemburg po 4 i Malta – 3. Razem dawało to 345 głosów. Z dniem 1 stycznia 2005 r. decyzje uważano by za przyjęte, jeśli państwa zgromadziłyby co najmniej 258 głosów oddanych przez większość członków w przypadku, gdy na mocy traktatu byłyby one przyjmowane na podstawie propozycji zgłoszonej przez Komisję Europejską (procedura wspólnotowa). W innych przypadkach do przyjęcia aktów decyzyjnych niezbędnych byłoby 258 głosów poparcia ze strony dwóch trzecich członków. Poza tym każdy kraj członkowski miałby prawo zażądać, aby podczas podejmowania aktu prawnego przez RUE większością kwaliikowaną sprawdzono, czy większość ta obejmuje co najmniej 62% całej ludności Unii”11. Jeśli ten warunek nie zostałby spełniony, wówczas dany akt nie byłby przyjęty. Jednomyślność wymagana jest, m.in. w kwestii zwalczania wszelkich form dyskryminacji; harmonizacji ustawodawstwa w dziedzinie: akcyzy, podatków obrotowych; uznania pomocy, którą państwo przyznaje ze zgodnością ze wspólnym rynkiem; przyjęcia środków niezbędnych do swobodnego przepływu pracowników. Kompetencje i działalność Rady Unii Europejskiej 1. Funkcja prawodawcza Główną kompetencją RUE jest prawodawstwo. Art. 249 TWE stanowił, że RUE podejmuje decyzje wiążące, takie jak rozporządzenia i dyrektywy oraz niemające takiej mocy zalecenia i opinie. Do kompetencji prawodawczych zalicza się również funkcja związana z uchwalaniem budżetu wspólnotowego. W II ilarze kompetencjami RUE są: podejmowanie decyzji niezbędnych do realizacji Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa; przyjmowanie wspólnych działań do realizacji strategii; zalecanie RE wspólnych strategii. W ilarze III stanowi ona akty i zawiera umowy międzynarodowe dotyczące kwestii Współpracy Policyjnej i Sądowej w Sprawach Karnych; ustanawia konwencje; przyjmuje decyzje, konwencje, w których stronami są państwa członkowskie, po uprzedniej konsultacji z Parlamentem Europejskim. Rada posiada również pośrednie prawo inicjatywy legislacyjnej. RUE nie może samodzielnie występować z inicjatywą, ale może zażądać wszelkich potrzebnych analiz np. od Komisji Europejskiej. W sprawach dotyczących uchodźców, imigracji czy przyznawania azylu RUE może podejmować decyzje jednomyślnie na wniosek państwa członkowskiego lub Komisji. Wypełniając funkcje prawodawcze Rada zasięga opinii innych instytucji – KE, Komitetu Regionów czy PE. Szczególne znaczenie odgrywa PE, który ma największy wpływ na kształt przyjmowanych aktów prawnych, szczególnie dotyczy to procedury współdecydowania12. 2. Kompetencje wykonawcze Art. 202 TWE stanowił, że Rada w zakresie kompetencji wykonawczych nie działa sama, ale przez KE. Polega to na przekazaniu pewnego zakresu zadań wdrażania prawa wspólnotowego. Jest to tzw. procedura komitologii13. 18 Pozycja Rady Unii Europejskiej w systemie instytucjonalnym UE 3. Funkcje koordynacyjne W I ilarze Rada „opracowuje projekt ogólnych wytycznych w polityce gospodarczej i po przedstawieniu go Radzie Europejskiej formułuje następnie niewiążące akty prawne”. W II ilarze zapewnia spójność działań Unii. W III ilarze działa w charakterze forum konsultacyjnego i wymiany informacji14. 4. Funkcje kreacyjne Rada powołała do życia Sąd Pierwszej Instancji, może powoływać izby sądowe, stworzyła Europejski Urząd ds. Harmonizacji w ramach Rynku Wewnętrznego, Europejską Agencję ds. Leków oraz Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności. Ponadto RUE powołuje członków instytucji organów wspólnotowych: Komisji Europejskiej, Komitetu Regionów, Trybunału Obrachunkowego, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego15. 5. Zawieranie umów międzynarodowych Art. 49 stanowił, że RUE wraz z PE i KE ma prawo zawierania umów międzynarodowych, które są związane z przystąpieniem nowych państw do UE. Z kolei art. 310 mówił, że może ona zawierać w imieniu Wspólnoty umowy z państwami trzecimi16. Rada odgrywa również znaczącą rolę przy rewizji traktatów założycielskich. Na wniosek Rady przewodniczący RUE zwołuje konferencję w celu przyjęcia zmian w traktatach17. 6. Funkcja kontrolna Rada może zdecydować o zawieszeniu praw państwa członkowskiego, gdy np. państwo naruszyło zasady wolności, demokracji lub poszanowania praw człowieka. Rada w wyjątkowych sytuacjach – w dziedzinie pomocy publicznej – ma uprawnienia do zalegalizowania pomocy udzielanej przez państwo. Ponadto może zażądać złożenia przez państwo, w którym jest wysoki deicyt budżetowy, nieoprocentowanego depozytu w stosownej wysokości oraz nałożyć grzywnę18. Rada Unii Europejskiej nie działa permanentnie. Jest zwoływana na posiedzenia przez przewodniczącego na wniosek co najmniej jednego jej członka lub KE. Radę charakteryzuje również to, że jest bardzo aktywną instytucją. Działa i wypełnia swoje funkcje we wszystkich sferach integracji. Co roku przyjmuje około trzystu aktów prawnych. Od końca lat 90. XX w. prace Rady skupiały się na rozszerzeniu UE. Dnia 14 kwietnia 2003 r. Rada zatwierdziła wynegocjowany wcześniej traktat akcesyjny dla dziesięciu nowych państw, w tym Polski. W 2005 r. działania RUE skupiały się przede wszystkim na rozszerzeniu Unii o Rumunię i Bułgarię. Rada wydała decyzję w sprawie przyjęcia wniosków Rumunii i Bułgarii oraz rozpoczęła negocjacje 19 Magdalena Krzyk z Chorwacją, po uzyskaniu potwierdzenia z Międzynarodowego Trybunału Karnego dla byłej Jugosławii o podjęciu współpracy z Chorwacją. W związku z rosnącym zagrożeniem terrorystycznym i zamachami w państwach członkowskich, RUE przyjmowała akty prawne związane z ochroną przed terroryzmem. W 2006 r. głównym obszarem działalności Rady była wznowiona runda negocjacji z Doha w ramach Światowej Organizacji Handlu oraz m.in. decyzje dotyczące kryteriów eksportowych, wspólnotowego systemu kontroli eksportu produktów oraz technologii podwójnego zastosowania, dostępu do rynków zewnętrznych i rynków Unii19. Prezydencja w Radzie Unii Europejskiej Prezydencja w Radzie Unii Europejskiej to sześciomiesięczne przewodnictwo i koordynowanie prac RUE. Państwo członkowskie, które w tym czasie sprawuje Prezydencję, odpowiada za organizację spotkań w ramach UE oraz przejmuje aktywną rolę na wszystkich kluczowych polach działalności Unii: integracja, rozwój i bezpieczeństwo. Podstawy prawne i istota Prezydencji w Unii Europejskiej „W ujęciu Jonasa Tallenberga rozwój historyczny Prezydencji Rady Unii Europejskiej da się przedstawić jako przejście od systemu, w którym Prezydencja spełnia funkcje czysto proceduralne (w latach 50. XX w.), do systemu, w których odgrywa ona istotną rolę polityczną w systemie instytucjonalnym Unii Europejskiej (już w XXI w.)”20. System funkcjonowania oraz kompetencje Prezydencji określane są przez prawo pierwotne Unii. Zgodnie z art. 27 Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (EWWiS) z 1951 r. Prezydencja miała trwać trzy miesiące. Rotacja była zgodna z porządkiem alfabetycznym w języku francuskim, który był jedynym urzędowym językiem traktatu. Pierwszą Prezydencję sprawowały Niemcy w 1952 r. W 1957 r. podpisano Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG). Art. 4. zawierał listę instytucji, które pełnią funkcje we Wspólnocie. Wynikało z niego również to, że Prezydencja nie jest instytucją, a raczej funkcją, która ma za zadanie usprawnienie pracy RUE. W traktacie EWG art. 146 ust. 2 określał, kto w danym momencie był Przewodniczącym Rady: „Urząd Przewodniczącego piastowany jest przez sześć miesięcy, kolejno poprzez każdego członka Rady, zgodnie z porządkiem alfabetycznym państw członkowskich”21. W 1973 r. do WE dołączyły Wielka Brytania, Irlandia i Dania. Wtedy też zmieniono ten zapis. Ustalono, że kolejność sprawowania Prezydencji przez państwa będzie odbywać się w porządku alfabetycznym nazw państw w ich językach ojczystych. Prezydencje podzielone były na sześciomiesięczne kadencje. Jednolity Akt Europejski ujmował w ramy traktatowe Europejską Współpracę Polityczną (EWP) i Radę Europejską. Wprowadzenie procedury głosowania większościowego znacznie wzmocniło Prezydencję oraz dawało jej możliwości do przewodzenia EWP. 20 Pozycja Rady Unii Europejskiej w systemie instytucjonalnym UE Traktat z Maastricht zachowywał istnienie kadencji Prezydencji. Modyikacją był zapis dotyczący Urzędu Przewodniczącego. Zapisano, że urząd będzie sprawowany przez państwa członkowskie. W tym ujęciu Prezydencja w Radzie mniej związana jest z członkiem Rady danej narodowości, a bardziej z państwem członkowskim22. Traktat poszerzył kompetencje Prezydencji – została ona zobowiązana do przewodniczenia RE. Zmiana charakteru EWP sprawiła, że zmieniły się zadania Prezydencji dotyczące polityki zagranicznej: 1. przewodniczący stał się odpowiedzialny za reprezentowanie Unii w kwestiach związanych z WPZiB; 2. przewodniczący został odpowiedzialny za wyrażanie stanowiska UE podczas konferencji międzynarodowych i na forum organizacji międzynarodowych, ponadto odpowiadał za realizację wspólnych działań. Traktat amsterdamski ustanowił, że Urząd Przewodniczącego wspierany będzie przez Sekretarza Generalnego, który miał być jednocześnie Wysokim Przedstawicielem do spraw WPZiB. Miało to usprawnić wykonywanie zadań Prezydencji w zakresie polityki zagranicznej. Zakres kompetencji Prezydencji w sposób bardziej szczegółowy określa prawo wtórne. Aktem prawnym, który w szczególny sposób tego dokonuje, jest Regulamin Wewnętrzny Rady. Został on przyjęty na podstawie art. 151 TWE. Na początku 1958 r. Rada przyjęła tymczasowy Regulamin Wewnętrzny prac EWG. Nie został on jednak oicjalnie opublikowany. Wyznaczał zadania stojące przed Prezydencją23: 1. odpowiedzialność za protokoły i porządek dnia; 2. reprezentowanie Rady przed PE; 3. przewodzenie Komitetowi Stałych Przedstawicieli; 4. podpisywanie dokumentów oraz notyikowanie decyzji. W 1979 r. został przyjęty regulamin, którego art. 20 stanowił, że „korespondencja do Rady będzie wysyłana do Przewodniczącego na adres Sekretariatu Generalnego”24. W praktyce oznaczało to Brukselę. Regulamin został zmodyikowany w 1987 r., a poprawki dotyczyły m.in. sposobu inicjowania procedury głosowania w RUE. Natomiast do dziś obowiązuje Regulamin Wewnętrzny przyjęty w 2002 r. Jego artykuły wskazują najważniejsze zadanie Prezydencji – administrowanie sprawami Rady. Dla RUE jest to kryterium sukcesu sprawowania przewodnictwa. Zadania to25: 1. art. 3 – przygotowywanie agendy na spotkania Rady; 2. art. 15 – podpisywania przyjętych aktów; 3. art. 28 – przyjmowanie korespondencji; 4. art. 8 – inicjowanie debat; 5. art. 21 – organizowanie spotkań grup roboczych i komitetów; 6. art. 26 – reprezentowanie RUE przed PE; 21 Magdalena Krzyk 7. art. 11 – inicjowanie procedury głosowania. Pierwotne kompetencje Prezydencji (lata 50. i początek lat 60. XX w.) ograniczone były do zapewnienia przewodnictwa posiedzeniom RUE, przygotowywania agendy spotkań, sporządzania protokołów i reprezentowania Rady przed PE. Natomiast programowanie celów Wspólnoty w tym czasie należało do KE. „Kryzys pustego krzesła” z 1965 r. (absencja prezydenta Francji Charlesa de Gaulle’a w posiedzeniach Rady Ministrów EWG) przyniósł fundamentalną zmianę. Francja była przeciwna zwiększaniu rozwiązań instytucjonalnych, które pogłębiały ponadnarodowy charakter Wspólnoty. Sektoryzacja, czyli fragmentaryzacja procesu podejmowania decyzji w RUE, miała znaczący wpływ na dalszy rozwój Prezydencji. Zakres działań Rady stale się zwiększał. Spowodowało to wprowadzenie koniguracji Rady, mającej znaczny wpływ na porządek instytucjonalny Wspólnoty. Rola KE zaczęła słabnąć, gdy Rada zyskała możliwość tworzenia harmonogramu pracy RUE. W „Raporcie Trzech Mędrców” z 1979 r. zaproponowano, by Prezydencja była mechanizmem koordynującym działania Rady w poszczególnych obszarach. Krótkotrwałość Prezydencji była istotnym mankamentem funkcjonalnym, dlatego w latach 90. XX w. wprowadzono mechanizm tzw. trójki, który miał na celu zapewnienie ciągłości działań państw26. Trio Prezydencji W 1995 r. została przyjęta reguła łącząca sprawowanie Prezydencji – formacja trójki. Brak doświadczenia nowych państw w wykonywaniu funkcji Prezydencji był przeszkodą dla sprawnego jej funkcjonowania. Trio umożliwiało państwom członkowskim wymianę doświadczeń i zapewniło spójności realizacji priorytetów dzięki osiemnastomiesięcznemu przewodnictwu trzech państw. „(...) Początkowo [system] związany był z kooperacją trzech państw: aktualnie przewodniczącego pracom UE, państwa, które właśnie skończyło sprawować przewodnictwo i państwa, które przygotowywało się do przewodniczenia”27. Taki system został utrzymany również w TUE. Traktat amsterdamski wprowadził pewne modyikacje. „Trójka została zastąpiona przez dwójkę, którą reprezentować mają państwo sprawujące przewodnictwo oraz to, które będzie sprawować urząd Prezydencji tuż po nim (art. 18 TUE). Jednocześnie zachowano też w pewnym sensie charakter trójki, gdyż w odniesieniu do WPZiB pozostawiono system współpracy trzech podmiotów: państwa sprawującego aktualnie Prezydencję, Wysokiego Przedstawiciela ds. WPZiB oraz Komisarza ds. stosunków zewnętrznych”28. Zapisy tego dokumentu wskazywały, że przyszła Prezydencja ma za zadanie postępować zgodnie z wytycznymi bieżącej Prezydencji. Nie może naruszać jej kompetencji i odpowiedzialności za sprawowanie pieczy nad pracami RUE. Ma ją natomiast wspomagać w czynnościach administracyjnych, gdyż przyczyni się to do wzmocnienia współpracy między dwoma państwami, do ciągłości prac Rady oraz znacznie ułatwi przekazywanie kompetencji. Od 2003 r. 22 Pozycja Rady Unii Europejskiej w systemie instytucjonalnym UE zaczęto przyjmować roczne plany operacyjne (obejmujące dwie Prezydencje) i strategiczne programy RUE, które miały trwać kilka lat. Program po raz pierwszy objął Prezydencję irlandzką i holenderską z 2004 r., luksemburską i brytyjską z 2005 r. oraz austriacką i ińską z 2006 r.29. Modele i funkcje sprawowania Prezydencji Modele sprawowania Prezydencji wg Adama Jaskulskiego30: 1. Prezydencja brukselska – polega na prowadzeniu przewodnictwa w Brukseli przez stałe przedstawicielstwo. Plusem sprawowania takiej formy Prezydencji jest przeniesienie trzonu decyzyjnego do Brukseli. Taki typ przewodnictwa wybierają państwa o ograniczonych zasobach inansowych i ludzkich. 2. Prezydencja krajowa – skupienie się na krajowym ośrodku sprawowania Prezydencji. Ten model pozwala zachować większą kontrolę nad przebiegiem przewodnictwa głównie w kwestii politycznej. Decyzje podejmowane są w stolicy państwa członkowskiego. 3. Prezydencja scentralizowana – występuje jeden ośrodek koordynującodecyzyjny. O priorytetach danego państwa głównie decyduje rząd, natomiast ministerstwa mogą jedynie proponować założenia programu. 4. Prezydencja zdecentralizowana – poszczególne działy administracji rządowej państwa mają możliwość kształtowania swojego programu sektorowego. Posiadają one również autonomię decyzyjną. Bardzo często do sprawowania Prezydencji włączają się podmioty pozarządowe. Można wyróżnić osiem podstawowych funkcji Prezydencji w Radzie Unii Europejskiej31: 1. Pobudzanie systemu integracyjnego. Permanentny proces reformy wewnątrz UE oraz zewnętrzna presja ekonomiczno-polityczna sprzyjają atomizacji. „W tej sytuacji jest to zdolność Prezydencji do przeprowadzenia zmian i sprostania zmianom w obliczu wewnętrznych i zewnętrznych wyzwań integracyjnych i międzynarodowych. Zdolność ta jest zdolnością do zmiany w całej Unii, zmiany w państwach członkowskich i co najważniejsze – zmiany w państwie sprawującym Prezydencję”32. 2. Zarządzanie i regulacja. Funkcja polega na sterowaniu procesami integracyjnymi według zasad, które zostały zapisane w prawie pierwotnym oraz innych aktach prawnych. Istotne jest posiadanie wykształconej kadry, umiejętności organizacyjnych oraz wiedzy na temat funkcjonowania Prezydencji. Zasoby te odgrywają istotną rolę w procesie wypracowywania zaplecza logistyczno-technicznego i administracyjno-instytucjonalnego. 23 Magdalena Krzyk 3. Innowacyjność i misyjność. Innowacyjność Prezydencji polega głównie na wprowadzaniu nowych mechanizmów i reguł, które mają służyć ulepszaniu integracji. Natomiast misyjność odnosi się głównie do szerzenia i propagowania wartości fundamentalnych dla UE. 4. Programowanie i operacjonalizacja. Poprzez tę funkcję Prezydencja opracowuje swój program oraz priorytety. Ważne jest, by wnosić do europejskiej agendy nowe kwestie, które nie były jeszcze opracowywane przez kraje wcześniej sprawujące przewodnictwo. Istotną kwestią są zadania, które wynikają z kontynuacji programowej poprzednich Prezydencji państw członkowskich oraz przypominanie o problemach, które wciąż pozostają nierozwiązane. 5. Reprezentacja. Polega głównie na reprezentowaniu UE na zewnątrz oraz przedstawianiu stanowiska Unii na forach organizacji międzynarodowych oraz konferencjach. Ważnym elementem reprezentacji UE jest dążenie do wypracowania odpowiedniej pozycji w stosunkach z Międzynarodowym Funduszem Walutowym oraz Grupą G20. 6. Mediacje i negocjacje. Funkcja ta opiera się głównie na rozwiązywaniu konliktów wewnątrz UE. Mediacja między sprzecznymi interesami państw członkowskich jest niezwykle ważna dla uzyskania akceptacji dossiers, które przyjmuje RUE. 7. Adaptacja. Państwo sprawujące Prezydencję powinno posiadać umiejętność dostosowywania się do permanentnych zmian zachodzących w zakresie zarządzania UE oraz poszerzania składu członkowskiego. 8. Implementacja, czyli uniikacja i harmonizacja. Proces harmonizacji polega na niwelowaniu różnic między politykami poszczególnych członków Unii. Dotyczy to również dostosowywania się państw członkowskich do wymogów UE. Podsumowanie Prezydencja jest swoistym podsystemem w całym systemie integracji europejskiej oraz współtworzy ład integracyjny. Jest również procesem, którego celem jest niwelowanie sprzecznych interesów państw członkowskich. Poszukuje niezbędnego do wypracowywania politycznych decyzji spoiwa, łączącego poszczególne państwa członkowskie. Prezydencja to organ administracyjny i koordynujący pracę RUE. Ponadto jest ona również pewną formą przywództwa i projektem, który ma na celu realizację politycznego wymiaru UE, a państwo pełniące przewodnictwo jest 24 Pozycja Rady Unii Europejskiej w systemie instytucjonalnym UE moderatorem stymulującym debatę wewnętrzną Unii33. „Władza w Unii Europejskiej wywodzi się ze świadomej decyzji podmiotów ją tworzących (głównie państw członkowskich), decyzji samoograniczania wolności państw i przyznania Unii części swoich prerogatyw (kompetencji). Władza Prezydencji jest w istocie autonomiczna, ale jednak zdecydowanie ograniczona przez wewnętrzny system integracyjny”34. Legitymizacja w Unii Europejskiej ma formę mieszaną. Polega na tym, że podmiotami legitymizacji są wszyscy członkowie UE oraz RUE. „Bez tej legitymizacji, zgody i aprobaty Rady UE oraz państw członkowskich działania państwa Prezydencji oraz całej Unii stają się bezprzedmiotowe”35. Przypisy: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. Prawo Unii Europejskiej. Wybór dokumentów, Warszawa – Bielsko Biała 2008, s. 25, 116-119. A. Wierzchowska, System instytucjonalny Unii Europejskiej, Warszawa 2008, s. 80-81. Prawo Unii Europejskiej. Wybór dokumentów, op. cit., s. 116. A. Wierzchowska, op. cit., s. 81-82. Prawo Unii Europejskiej. Wybór dokumentów, op. cit., s. 117. M. Górka, Rada Europejska, Parlament Europejski, Rada, Komisja i Trybunał Obrachunkowy, [w:] Instytucje i prawo Unii Europejskiej, red. J. Barcz, M. Górka, A. Wyrozumska, Warszawa 2008, s. 132-133. A. Wierzchowska, op. cit., s. 83. M. Górka, op. cit., s. 134. A. Wierzchowska, op. cit., s. 85-86. M. Górka, op. cit., s. 135. Z. Czachór, Zmiany i rozwój w systemie Unii Europejskiej po Traktacie z Maastricht, Wrocław 2004, s. 207. A. Wierzchowska, op. cit., s. 97-98. Ibidem, s. 99-100. Ibidem, s. 100. M. Górka, op. cit., s. 137-138. A. Wierzchowska, op. cit., s. 101. M. Górka, op. cit., s. 139. Ibidem, s. 139. A. Wierzchowska, op. cit., s. 101-104. A. Nowak-Far, Prezydencja w Unii Europejskiej. Instytucje, prawo i organizacja, Warszawa 2010, s. 105. B. Schloh, Prezydencja Rady Unii Europejskiej, [Internet:] www.ce.uw.edu.pl/pliki/ pw/4-1998_Schloh.pdf, (31.01.2011). M. Zuber, Rola Prezydencji Rady Unii Europejskiej, Warszawa 2010, s. 14-16. 25 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. Ibidem, s. 16-17. Regulamin Wewnętrzny przyjęty przez Radę, Dziennik Urzędowy WE, L 268 1979. M. Zuber, op. cit., s. 17-18. A. Nowak-Far, op. cit., s. 108-111. A. Wierzchowska, op. cit., s. 84. Ibidem, s. 84. Ibidem, s. 84. A. Nowak-Far, op. cit., s. 224-225. Ibidem, s. 220-224. Ibidem, s. 220. Ibidem, s. 216-219. Ibidem, s. 228. Ibidem, s. 229. Piotr Łochowski Funkcjonowanie Rady Unii Europejskiej po wejściu w życie Traktatu z Lizbony Pozycja Rady w katalogu unijnych instytucji Wejście w życie Traktatu z Lizbony określiło na nowo charakter Rady Unii Europejskiej (RUE). Jest ona instytucją UE na mocy art. 13 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE), co nadaje jej formalno-prawny charakter. Nakłada to na Radę ogólne obowiązki wynikające z tego artykułu. Ma ona propagować wartości Wspólnoty, zawarte przede wszystkim w art. 2 TUE (poszanowanie godności osoby ludzkiej, wolność, demokracja, równość, państwo prawne, prawa człowieka)1. Do zadań ogólnych, które na niej spoczywają, należą także: realizacja celów UE, służenie interesom obywateli i państw członkowskich, zapewnienie ciągłości oraz spójności polityki i działań. Obecnie zakres procedur i kompetencji Rady określa przede wszystkim Traktat z Lizbony. Instytucja ta jest zobligowana do działania w zakresie wyznaczonych ram. Po pierwsze, Traktat precyzuje jej aktywność poprzez katalog celów i wartości UE; po drugie, TUE wprowadza klauzulę działania w granicach enumeratywnie wymienionych kompetencji2. Dodatkowym wzmocnieniem tych postanowień jest wykaz czterech przypadków nieważności aktu prawnego. Wśród nich znajduje się właśnie brak kompetencji do działania, jako podstawa do takiego stwierdzenia. Z traktatów wynika także kolejny obowiązek ogólny nałożony na unijne instytucje, jakim jest nakaz lojalnej współpracy między nimi3. Radzie przyznane zostały dwa ciała doradcze: Komitet Ekonomiczno-Społeczny oraz Komitet Regonów. Skład i ciała doradcze Rady Radę Unii Europejskiej tworzą przedstawiciele wszystkich państw członkowskich szczebla ministerialnego, upoważnieni do zaciągania zobowiązań w imieniu swojego kraju oraz wykonywania prawa głosu4. Członek Rady może przekazać swoje prawo głosu innemu członkowi, z zastrzeżeniem, że jedna osoba nie może reprezentować więcej niż dwóch państw5. Rada nie ma stałego składu, gdyż jest on zależny od charakteru spraw, jakimi ma się ona zajmować. Zróżnicowanie osobowe nie ma wpływu na zmianę 28 Funkcjonowanie Rady Unii Europejskiej istoty prawnej decyzji – są one tak samo ważne. Może zdarzyć się tak, że z uwagi na wielość spraw Rada będzie obradować w kilku składach jednocześnie. Traktat z Lizbony wymienia z nazwy dwie Rady. Pierwszą jest Rada do Spraw Ogólnych, drugą Rada do Spraw Zagranicznych. Rada do Spraw Ogólnych zapewnia spójność działań całej Rady6. Przygotowuje ona także posiedzenia Rady Europejskiej (RE), współpracując przy tym z jej przewodniczącym oraz Komisją Europejską. Rada do Spraw Ogólnych jest swego rodzaju łącznikiem między RUE a RE. W jej kompetencjach leży także rozstrzyganie kwestii spornych wynikłych podczas posiedzeń rad technicznych. Rada do Spraw Zagranicznych działa pod przewodnictwem Wysokiego Przedstawiciela do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa7. Ma ona dwa zadania: pierwsze to opracowywanie działań zewnętrznych UE na podstawie strategicznych kierunków określanych przez Radę Europejską, drugim jest zapewnienie spójności samych działań UE. Rotacja Prezydencji składów Rady nie obejmuje Rady do Spraw Zagranicznych z uwagi na urząd Wysokiego Przedstawiciela. Obrady Rady UE są jawne. Jest to wyraz demokratyzacji działań UE, przyświecającej jako cel Traktatowi z Lizbony8. Jawne są zarówno obrady nad projektem, jak i głosowanie nad nim. Z uwagi na aktualny charakter Prezydencji harmonogram obrad jest tworzony na okres osiemnastu miesięcy. Posiedzenia Rady są podzielone na dwie części. Pierwsza to obrady nad aktami prawodawczymi. Natomiast podczas drugiej dyskutuje się nad działaniami o charakterze nieprawodawczym. Samo posiedzenie może być zwołane przez jej przewodniczącego, na wniosek członka Rady, bądź też Komisji Europejskiej. Zebrania RUE poprzedzają prace w ramach Komitetu Stałych Przedstawicieli (COREPER)9. COREPER jest miejscem negocjacji o charakterze merytorycznym. Komitet może przyjmować decyzje proceduralne. Dzieli się on na dwie części: COREPER II, składający się z szefów przedstawicielstw państw członkowskich akredytowanych w Brukseli w randze ambasadorów (pełni on funkcje bardziej polityczne, niekiedy już w tym punkcie zapadają rozstrzygnięcia) oraz COREPER I, w którego skład wchodzą zastępcy ambasadorów (sprawuje funkcje legislacyjno-techniczne). Przedstawiciele są związani instrukcjami swoich państw. Celem samego Komitetu Stałych Przedstawicieli jest przygotowywanie prac Rady, która pełni także rolę swoistego strażnika, zapewniającego spójność działań i polityki, a także przestrzeganie zasad legalności, pomocniczości, proporcjonalności i respektowanie zasad podziału kompetencji10. Do ciał doradczych Rady należy zaliczyć także Sekretariat Generalny na czele z Sekretarzem Generalnym, który do momentu wejścia w życie Traktatu z Lizbony był jednocześnie Wysokim Przedstawicielem ds. Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa. Organem Rady jest Prezydencja. Składa się ona ze składów Rady z wyjątkiem Rady do Spraw Zagranicznych. Sprawowana jest ona na zasadzie rotacji przez 29 Piotr Łochowski państwa członkowskie11. Decyzję dotyczącą Prezydencji składów Rady przyjmuje większością kwaliikowaną Rada Europejska12. Po ratyikacji traktatu lizbońskiego Prezydencję w Radzie przez osiemnaście miesięcy sprawuje grupa trzech państw (tzw. trio), co daje po sześć miesięcy na przewodnictwo każdemu z nich. Skład tych grup określany jest z uwzględnieniem ich różnorodności i równowagi geograicznej13. Podczas Prezydencji jednego z krajów dwa pozostałe mają za zadanie wspierać jego działania. Do kompetencji Prezydencji należy reprezentowanie Rady wobec instytucji wewnętrznych i podmiotów zewnętrznych, kierowanie organami pomocniczymi, przewodniczenie spotkaniom oraz ich zwoływanie. Kompetencje Rady UE Rada posiada kompetencje prawodawcze i budżetowe. Nie da się jednak ukryć, że na te dwie dziedziny przez swój polityczny charakter duży wpływ ma Rada Europejska. Z uwagi na skład RUE, do której wchodzą ministrowie poszczególnych państw członkowskich, podporządkowani przecież politycznie szefom rządów zasiadającym w RE, ta druga może w skuteczny sposób wywierać wpływ na podejmowane przez pierwszą decyzje. Dobrym przykładem takiego oddziaływania jest procedura akcesyjna. Formalnie przyjęcie nowego członka wymaga jednomyślnej uchwały Rady UE, co jest niemożliwe bez uprzedniej decyzji politycznej o akcesji nowego państwa podjętej przez Radę Europejską. W skład kompetencji prawodawczych Rady wchodzi pośrednie prawo inicjatywy ustawodawczej. Przede wszystkim jednak ma ona prawo do wydawania rozporządzeń, dyrektyw i decyzji oraz jako najwyższy organ decyzyjny zaleceń i opinii, które nie mają charakteru wiążącego. Jedną z ciekawszych kwestii jest możliwość udzielenia upoważnienia do ustanowienia wzmocnionej współpracy14. Dziedziny wykluczone z tego mechanizmu to wyłączne kompetencje UE oraz polityka zagraniczna. Państwa dzięki tej instytucji mogą na wybranej płaszczyźnie zintensyikować wspólne działania i w ten sposób dążyć do osiągnięcia lepszych rezultatów. Do innych kompetencji RUE należy możliwość zawieszenia kraju członkowskiego w jego prawach, wnoszenie skargi o stwierdzenie nieważności aktu prawa unijnego oraz skargi na bezczynność organów UE. Rada uczestniczy także w wyborze członków Komisji Europejskiej oraz w uchwalaniu corocznego budżetu i tworzeniu wieloletnich ram inansowych. W imieniu Unii Europejskiej zawiera ona umowy międzynarodowe z państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi. Procedura podejmowania decyzji w Radzie Decyzje w Radzie mogą zapadać na trzy sposoby: większością zwykłą, kwaliikowaną, bądź jednomyślnie. Procedurze większości zwykłej podlegają: kwestie proce30 Funkcjonowanie Rady Unii Europejskiej duralne, żądania od Komisji przedstawienia analiz, decyzje o organizacji Sekretariatu Generalnego oraz po konsultacji z Komisją status komitetów przewidzianych w traktatach. Głosowanie większością kwaliikowaną wiąże się z przyznaniem państwom odpowiedniej liczby głosów: 1. Niemcy, Wielka Brytania, Francja, Włochy – 29 głosów; 2. Hiszpania, Polska – 27 głosów; 3. Rumunia – 14 głosów; 4. Holandia – 13 głosów; 5. Grecja, Czechy, Belgia, Węgry, Portugalia – 12 głosów; 6. Szwecja, Bułgaria, Austria – 10 głosów; 7. Słowacja, Dania, Finlandia, Litwa, Irlandia – 7 głosów; 8. Łotwa, Słowenia, Estonia, Cypr, Luksemburg – 4 głosy; 9. Malta – 3 głosy. Jeśli traktaty nie stanowią inaczej, decyzje są podejmowane w oparciu o większość kwaliikowaną. Do 31 października 2014 r. będzie obowiązywał system głosów ważonych. Formuła ta zakłada konieczność spełnienia trzech warunków, aby zapadła wiążąca decyzja: 1. należy zebrać łączną sumę 255 głosów; 2. projekt musi poprzeć co najmniej połowa państw, jeśli wnioskodawcą projektu jest Komisja Europejska, bądź 2/3 państw, jeśli wnioskodawcą jest inny podmiot; 3. na żądanie państwa należy sprawdzić, czy projekt popiera co najmniej 62% ogółu ludności. Od 1 listopada 2014 r. decyzje będą zapadać wedle systemu podwójnej większości: 1. gdy wnioskodawcą jest Komisja bądź Wysoki Przedstawiciel, to należy zebrać co najmniej 55% członków Rady oraz łączna liczba ludności musi stanowić co najmniej 65% ludności; 2. gdy wnioskodawcą jest inny podmiot to należy zebrać 72% członków Rady oraz łączna liczba ludności musi stanowić co najmniej 65% ludności. Mniejszość blokująca musi obejmować co najmniej czterech członków Rady reprezentujących ponad 35% ludności. Jeśli nie uda się spełnić tych wymogów akt zostanie przyjęty. Miedzy 1 listopada 2014 r. a 31 marca 2017 r. członek Rady może zażądać zmiany systemu głosowania na nicejski. System jednomyślności obowiązuje tylko w wypadkach wyliczonych przez traktaty. Decyzja musi zapaść bez sprzeciwu, wstrzymanie się od głosu nie jest traktowane jako sprzeciw i nie stoi na przeszkodzie przyjęcia decyzji w ten sposób. Nieobecność członka Rady i brak upoważnienia innego członka do głosowania w jego imieniu traktowane są jako brak jednomyślności i nie pozwalają podjąć decyzji w tym trybie. Zastosowanie procedury jednomyślności wymagane jest m.in. przy zmianie traktatów bądź przyjmowaniu nowego członka. 31 Przypisy: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. J. Barcz, Główne reformy Unii Europejskiej, Warszawa 2008, s. 89. Ibidem, s. 92. Ibidem, s. 89. A. Kuś, Prawo Unii Europejskiej z uwzględnieniem Traktatu z Lizbony, Lublin 2010, s.125. A. Kuś, op. cit., s. 126. Prawo Unii Europejskiej z wprowadzeniem, red. A. Flisek, Warszawa 2010, s. 23. Ibidem, s. 23. A. Kuś, op. cit., s. 127. Ibidem, s. 133. J. Barcz, Poznaj Traktat z Lizbony, Warszawa 2008, s. 38. Prawo Unii Europejskiej z wprowadzeniem, op. cit., s. 23. A. Kuś, op. cit., s. 132. Prawo Unii Europejskiej z wprowadzeniem, op. cit., s. 193. A. Kuś, op. cit., s. 128. Konrad Szpak Priorytety polskiej Prezydencji Wybór obszarów priorytetowych Koordynacją działań związanych z przygotowaniami do polskiej Prezydencji, a zatem także kwestią wyboru polskich priorytetów, zajmuje się Pełnomocnik Rządu do spraw Przygotowania Organów Administracji Rządowej i Sprawowania przez Rzeczpospolitą Polską Przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej. Został on powołany na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 lipca 2008 r. (Dz. U. Nr 133 poz. 843)1. Funkcję tę pełni Sekretarz Stanu ds. europejskich i polityki ekonomicznej w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Mikołaj Dowgielewicz. W Programie przygotowań Rzeczypospolitej Polskiej do objęcia i sprawowania Przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej z 13 stycznia 2009 r. wymieniono pięć głównych kryteriów, którymi powinny kierować się polskie władze przy wyłanianiu obszarów priorytetowych. Zdaniem strony rządowej powinny to być2: 1. postępy prac UE w poszczególnych dziedzinach i wynikające z nich perspektywy dla okresu Prezydencji (np. zakładane reformy i przeglądy poszczególnych polityk, długofalowe inicjatywy legislacyjne i pozalegislacyjne Unii); 2. wyzwania i potrzeby stojące przed Unią w wymiarze wewnętrznym i zewnętrznym (m.in. budowa wspólnej polityki energetycznej, przyszłość relacji z państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi, polityka rozszerzenia); 3. bieżąca sytuacja na międzynarodowej i wewnętrznej scenie politycznej; 4. wspólne interesy i cele państw tria – Polska, Dania, Cypr; 5. interes Polski. W kontekście kryterium dotyczącego interesu Rzeczypospolitej, w dokumencie stwierdzono, że „należy mieć świadomość, że zakres autonomii w wytyczaniu priorytetów przewodnictwa w UE jest stosunkowo ograniczony i Polska powinna dokonać wyboru jednego lub dwóch strategicznych priorytetów według powyższych kryteriów”3. Trzeba także zwrócić uwagę, że istotnym czynnikiem dla procesu wyłaniania polskich priorytetów jest potrzeba współpracy w tym zakresie z państwami Prezydencji grupowej, czyli z Danią i Cyprem (tzw. trio). Dodatkowo Polska jest pierwszym w kolejności państwem naszej grupy, dlatego też powinna uwzględnić działalność wcześniejszych Prezydencji (Hiszpania, Belgia, Węgry). 34 Priorytety polskiej Prezydencji Przed przedstawieniem pierwszego zarysu polskich priorytetów w lipcu 2010 r., do głównych obszarów programowych zaliczono4: kwestie wynikające z kalendarza prac unijnych instytucji: 1. przegląd unijnego budżetu i negocjacje nowych ram inansowych na lata 2014-2020; • kształt Wspólnej Polityki Rolnej po 2013 r.; • rewizja Wspólnej Polityki Rybackiej; • inne: np. Europejska Strategia Narkotykowa. 2. Polskie inicjatywy polityczne: • Partnerstwo Wschodnie; • kwestie energetyczne; • nowe ramy inansowe na lata 2014-2020; • przegląd Strategii UE na rzecz Regionu Morza Bałtyckiego. 3. Zagadnienia obecnie procedowane, które mogą się zakończyć po 1 lipca 2011 r.: • projekt dyrektywy o prawach pacjenta w transgranicznej opiece zdrowotnej (COM(2008)414); • dyrektywa o przeciwdziałaniu dyskryminacji poza miejscem pracy (COM(2008)426); • dyrektywy wchodzące w skład tzw. pakietu obronnego (COM(2007)765, COM(2007)766); • inne: dotyczące np. funkcjonowania rynku detalicznych usług inansowych czy rynku kredytów hipotecznych. 4. Niedające się deinitywnie przewidzieć sytuacje kryzysowe. Wyróżniono również obszary współpracy zewnętrznej Unii Europejskiej (np. negocjacje związane ze Światową Organizacją Handlu – WTO) oraz wydarzeń wewnętrznych Wspólnoty (np. Europejskie Forum Turystyki). Polskie obszary priorytetowe Wstępne zestawienie priorytetów polskiego przewodnictwa w Radzie UE zostało przyjęte w uchwale Rady Ministrów z 21 lipca 2010 r. (Wstępna lista priorytetów polskiego przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej w II połowie 2011 r.). Zgodnie z dokumentem programowanie ma przebiegać dwutorowo. Przeanalizowane zostaną kwestie, które pojawią się w kalendarzu prac Unii Europejskiej w II połowie 2011 r. oraz obszary zainteresowania polskiej Prezydencji. Do obszarów priorytetowych zaliczono5: 1. wieloletnie ramy inansowe 2014-2020; 2. stosunki ze Wschodem; 3. rynek wewnętrzny; 4. wzmocnienie zewnętrznej polityki energetycznej Unii Europejskiej; 35 Konrad Szpak 5. wspólną politykę bezpieczeństwa i obrony; 6. pełne wykorzystanie kapitału intelektualnego Europy. Wśród najważniejszych spraw, wynikających bezpośrednio z postępu prac samej Unii Europejskiej, wyróżniono także kwestię akcesji Chorwacji. Polskie władze mają zwracać uwagę również na wydarzenia społeczno-ekonomiczne, takie jak: Europejski Rok Wolontariatu, Europejski Kongres Kultury, Forum Rynku Wewnętrznego, czy też 50-lecie utworzenia OECD i 15-lecie członkostwa Polski w tej organizacji. Należy jednak pamiętać, że przyjęty dokument określa jedynie kierunki działań polskiej administracji. Jak wynika z wypowiedzi przedstawicieli strony rządowej6, ostateczne priorytety zostaną zaprezentowane kilka tygodni przed rozpoczęciem polskiej Prezydencji 1 lipca 2011 r. (prawdopodobnie w dniu 23 maja7), po uzgodnieniu z unijnymi instytucjami. Wcześniej, 15 marca br., w dokumencie Program 6-miesieczny polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej w II połowie 2011 r.8 wyróżniono jeszcze trzy obszary programowe: 1. integracja europejska jako źródło wzrostu; 2. bezpieczna Europa; 3. Europa korzystająca na otwartości. W pierwszej dziedzinie działania będą dotyczyły wzmacniania wzrostu gospodarczego UE poprzez rozwój rynku wewnętrznego i zwiększanie konkurencyjności Europy w porównaniu z innymi gospodarkami. Do narzędzi mających pomóc w osiągnięciu proponowanych celów zaliczono, m.in. wieloletnie ramy inansowe na lata 2014-2020, strategię „Europa 2020”, Wspólną Politykę Rolną, pakiet zmian „Single Market Act” oraz inicjatywę „Unia innowacji”. W obszarze „bezpieczna Europa” polskie władze chciałyby się skupić na wzmocnieniu zewnętrznej polityki energetycznej Unii, zmianach w ochronie granic zewnętrznych, odzyskaniu zaufania rynków inansowych oraz poszerzeniu współpracy na linii UE-NATO. W ostatniej płaszczyźnie programowej Polska będzie dążyć do rozwoju wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, a także do intensyikacji kontaktów z wschodnimi sąsiadami Wspólnoty, w tym Białorusią. Do pozostałych pól zainteresowań zaliczono sytuację w świecie arabskim, akcesję Chorwacji i negocjacje z Turcją i Islandią w sprawie przystąpienia do UE. Dokument będzie jeszcze przedmiotem obrad Rady Ministrów. W trakcie uchwalania pierwszych aktów prawnych, dotyczących przygotowań do polskiej Prezydencji, nie był znany ostateczny charakter polskiego przewodnictwa. Traktat z Lizbony, który zmienił wymiar instytucji Prezydencji (ograniczył on zewnętrzny wymiar przewodnictwa, zwiększając jednocześnie możliwości wpływania na sytuację wewnętrzną Unii, np. w obszarze polityki energetycznej), został ratyikowany 1 grudnia 2009 r. Tymczasem pierwsze przygotowania rozpoczęły się 36 Priorytety polskiej Prezydencji rok wcześniej, jeszcze przed wyborami do Parlamentu Europejskiego i powołaniem nowego składu Komisji Europejskiej. Skutkowało to koniecznością przygotowania się na dwa różne scenariusze przewodzenia pracom Rady UE: 1) Prezydencja w dotychczasowym wymiarze; 2) przewodnictwo w formule Traktatu z Lizbony. Programowanie utrudniała również dynamicznie zmieniająca się sytuacja zewnętrzna i wewnętrzna (m.in. kryzys inansowy). Dlatego też szczególnie ważnym elementem wydawało się współdziałanie polskich elit politycznych. Strona rządowa przekonywała, że „należy (…) dążyć do tego, aby Prezydencja nie stała się przedmiotem sporów, a wokół jej priorytetów i sposobu sprawowania został zbudowany szeroki konsensus”9. Wydaje się jednak, że przy ustalaniu priorytetów polskiej Prezydencji nie doszło do szerokiej debaty publicznej. Zdaniem opozycji przy ustalaniu celów polskiego przewodnictwa nie został w wystarczającym stopniu uwzględniony interes Polski. Na tak postawione zarzuty przedstawiciele administracji rządowej odpowiadali, że sprawowanie przewodnictwa w Radzie UE nie może powodować chęci forsowania narodowych interesów politycznych10. Jak polskie obszary priorytetowe oceniają eksperci? Debata polityczna i opinie ekspertów Jak stwierdził Marek Cichocki, „można (…) być krajem, który dopiero co wszedł do UE, i sprawując Prezydencję, zrealizować (…) własny ważny projekt. Żeby tego dokonać, nie trzeba być dużym i starym krajem członkowskim jak Francja, która za swego przewodnictwa powołała do życia Unię Krajów Morza Śródziemnego, albo Niemcy, które w 2007 r. ożywiły dyskusję na temat nowego traktatu, co doprowadziło w końcu do przyjęcia traktatu lizbońskiego”11. Cichocki za przykład podał Finlandię, która podczas swojej Prezydencji w 1999 r., cztery lata po akcesji, przeforsowała tzw. Wymiar Północny Unii Europejskiej – nową inicjatywę polityczną nakierowaną na współpracę na obszarze Europy Północnej (rejon bałtycki i arktyczny). Natomiast Tomasz Poręba zwrócił uwagę, że „w 2009 r. rząd PO przedstawił cztery cele tj. budżet UE, Partnerstwo Wschodnie, bezpieczeństwo energetyczne i Strategię Morza Bałtyckiego. A już półtora roku później cele znacząco się zmieniały. Jedne wypadły, jak Strategia Morza Bałtyckiego, ale pojawiły się i nowe, takie jak rynek wewnętrzny, Wspólna Polityka Bezpieczeństwa i Obrony oraz ten (…) związany z pełnym wykorzystaniem potencjału intelektualnego Europy12. Zdaniem posła do Parlamentu Europejskiego świadczy to o tym, że polski rząd chce skupić się przede wszystkim na administrowaniu obecnymi pracami Unii Europejskiej, a nie proponowaniu własnych projektów politycznych. Z kolei Danuta Huebner stwierdziła, iż „musimy pilnować, żeby polityka prorozwojowa służąca interesom Unii i Polski została nie tylko utrzymana, ale też wzmocniona. Dlatego Polska powinna położyć nacisk na wspieranie polityki spój37 Konrad Szpak ności i być jej adwokatem w trudnym procesie negocjacji budżetowych. Jest rzeczą niezwykle ważną, aby ta sprawa się nie zagubiła wśród innych priorytetów”13. Zdaniem Pawła Świebody polska Prezydencja będzie trwać w rzeczywistości tylko ok. 2,5 miesiąca. Przede wszystkim ze względu na sezon urlopowy w sierpniu oraz wybory parlamentarne. Dodatkowo twierdzi on, że „(…) rząd dotychczas nie określił takich prawdziwych priorytetów. Na to czekamy”14. Ocena polskich obszarów priorytetowych Warto porównać także polskie obszary programowe z tymi kwestiami, które znajdują się w centrum uwagi węgierskiego przewodnictwa. Węgrzy w ramach swojej Prezydencji (1 stycznia-30 czerwca 2011 r.) wyróżnili cztery obszary priorytetowe. Mianowicie: 1. wzrost i zatrudnienie w celu ochrony europejskiego modelu społecznego (Growth and employment for preserving the European social model); 2. silniejsza Europa (Stronger Europe); 3. Unia przyjazna obywatelom (Citizen friendly Union); 4. rozszerzenie i polityka sąsiedztwa (Enlargement and neighbourhood policy). W ramach pierwszego priorytetu Węgrzy skupią się m.in. na kwestii integracji mniejszości romskiej; drugi wiąże się z uruchomieniem Strategii Naddunajskiej; trzeci dotyczy rozszerzenia strefy Schengen o Rumunię i Bułgarię, a czwarty odnosi się do akcesji Chorwacji i Partnerstwa Wschodniego. Tymczasem wydaje się, że polskie obszary priorytetowe zostały wybrane w sposób dość zachowawczy. Wśród proponowanych zagadnień przeważają te, które nie są naszymi autorskimi inicjatywami politycznymi, a raczej kwestiami wynikającymi z bieżącego kalendarza prac unijnych instytucji. Podczas przewodnictwa Polska powinna skupić się na sprawach: a) konkretnych; b) które można zakończyć w trakcie Prezydencji; c) korzystnych dla Polski. Do takich kwestii można zaliczyć: 1. uchwalenie osobnej linii budżetowej dla Strategii UE na rzecz Regionu Morza Bałtyckiego; 2. konkretyzację programu Partnerstwa Wschodniego poprzez zrealizowanie z państwami objętymi tą inicjatywą określonych projektów, takich jak: • liberalizacja reżimu wizowego; • utworzenie stref wolnego handlu; • podpisanie umów stowarzyszeniowych z wybranymi państwami (np. Mołdawią czy Gruzją); • uniikacja prawna w kilku nieskomplikowanych obszarach; 3. częściowe stworzenie korytarza gazowego Północ-Południe14. Do ważnych celów można zaliczyć również obszar negocjacji wieloletnich ram inansowych na lata 2014-2020. W okresie wstępnych rozmów nad nową per38 Priorytety polskiej Prezydencji spektywą inansową (na okres polskiego przewodnictwa przypadnie analizowanie propozycji Komisji Europejskiej) warto wykorzystać fakt, iż: a) Polska będzie przewodniczyć pracom Rady UE; b) komisarzem ds. budżetu i programowania inansowego jest Polak (Janusz Lewandowski). Inne podstawowe, choć mniej mierzalne, kwestie, na które trzeba zwrócić uwagę, to: 1. intensywna promocja polskiej kultury i dziedzictwa narodowego; 2. zasadnicza zmiana jakościowa w polskiej administracji; 3. ostateczna rezygnacja ze statusu „nowego” członka Unii Europejskiej; 4. edukowanie i aktywizacja społeczeństwa poprzez dostarczanie rzetelnej wiedzy na temat procesów integracji europejskiej. Do polskiej Prezydencji w Radzie Unii Europejskiej zostało jeszcze trochę czasu. Warto, aby został on wykorzystany na doprecyzowanie polskich priorytetów i promocję naszych inicjatyw politycznych. Miejmy nadzieję, że do jedynych „osiągnięć” polskiej Prezydencji nie będzie można zaliczyć tylko uruchomienia Gazociągu Północnego w dziedzinie energetyki i ograniczenia programu Partnerstwa Wschodniego na rzecz poszerzonej współpracy z Rosją w kwestii stosunków ze Wschodem. Przypisy: 1. 2. 3. 4. 5. 6. Tekst rozporządzenia dostępny jest na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Rady Ministrów (wraz z rozporządzeniami zmieniającymi), [Internet:] www.bip.kprm.gov.pl/ rm/pelnomocnicy/rzadu/22_2927.html, (30.01.2011). Program przygotowań Rzeczypospolitej Polskiej do objęcia i sprawowania Przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej, s. 15. Dokument przyjęty przez Radę Ministrów 13 stycznia 2009 r., tekst ostateczny, dostępny m.in. na, [Internet:] www.stat.gov.pl/prezydencja/doc/program_przygotowan.pdf, (31.01.2011). Wyróżnienia dodane. Program przygotowań Rzeczypospolitej Polskiej do objęcia i sprawowania Przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej, op. cit., s. 15. Program przygotowań Rzeczypospolitej Polskiej do objęcia i sprawowania Przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej, op. cit., s. 18-20. Wstępna lista priorytetów polskiego przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej w II połowie 2011 r., dokument przedłożony przez Pełnomocnika Rządu ds. Przygotowania Organów Administracji Rządowej i Sprawowania przez Rzeczpospolitą Polską Przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej, przyjęta uchwałą Rady Ministrów z 21 lipca 2010 r., [Internet:] www.premier.gov.pl/rzad/decyzje_rzadu/id:5071, (1.01.2011). Wypowiedź Sekretarza Stanu ds. europejskich i polityki ekonomicznej w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Mikołaja Dowgielewicza w Radiu PIN z 3 lutego 2011 r. Zapis wideo dostępny na stronie radiostacji, [Internet:] www.radiopin.pl/goscie/1718/Mikolaj_Dowgielewicz, (4.02.2011). 39 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. Zob. informację na ten temat w serwisie europarlament.pap.pl, [Internet:] Europarlament.pap.pl/palio/html.run?_Instance=cms_ep.pap.pl&_PageID=1&_menuId=17&_ nrDep=26927&_CheckSum=132011128, (25.02.2011). Oicjalny serwis przygotowań do polskiej Prezydencji, [Internet:] www.prezydencjaue.gov. pl/obszary-przygotowa/programowanie, (18.03. 2011). Program przygotowań Rzeczypospolitej Polskiej do objęcia i sprawowania Przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej, op. cit., s. 20-21. Informacja nt. wywiadu z ministrem Dowgielewiczem w radiu TOK FM z dnia 10 stycznia 2011 r., [Internet:] www.tokfm.pl/Tokfm/1,103087,8928242,Co_z_nasza_ prezydencja__Byly_dwie_debaty__jest_strona___.html, (31.01.2011). J. Pawlicki, Prestiż czy konkret, [Internet:] www.wyborcza.pl/1,76842,9038656,Prestiz_ czy_konkret.html, (3.02.2011). T. Poręba, Żonglerka priorytetami. Chaos przed polską Prezydencją w UE niepokoi, [Internet:] www.wpolityce.pl/view/5969/Zonglerka_priorytetami___Chaos_przed_ polska_prezydencja_w_UE_niepokoi_.html, (3.02.2011). D. Huebner, Szanse polskiego przewodnictwa w Unii,[Internet:] www.rp.pl/artykul/615608_H-bner--Szanse-polskiego-przewodnictwa.html, (21.02.2011). Wypowiedź Pawła Świebody, prezesa demosEUROPA – Centrum Strategii Europejskiej, w Radiu TOK FM. Zapis dostępny na stronie Centrum, [Internet:] www.demoseuropa.eu/index.php?option=com_content&view=article&id=616&Itemid=135, (3.02.2011). Chodzi o zintegrowanie systemów gazowych na linii terminal LNG w Świnoujściu-Czechy-Słowacja-Węgry-terminal LNG Adria (Chorwacja). 40 Wojciech Biel Budżet i logistyka polskiej Prezydencji w Radzie Unii Europejskiej Kwestia inansowania Prezydencji w Radzie Unii Europejskiej, jak zawsze, gdy chodzi o sprawy związane z wielkimi pieniędzmi, może budzić emocje. Ze strony rządu wyasygnowanie odpowiednio wysokich środków ma świadczyć o wadze, jaką Polska przywiązuje do zagadnienia prestiżu państwa i pewnej wizji przewodzenia. Z drugiej strony stwarza to sytuację, w której opozycja ma możliwość krytykowania stylu przygotowań do Prezydencji czy niejasności związanych z wyłanianiem partnerów biznesowych przewodnictwa. Budżet polskiego przewodnictwa Na podstawie Uchwały Rady Ministrów z dnia 23 czerwca 2009 r. nr 113/2009 ustalono wysokość budżetu Prezydencji na kwotę 430,4 mln zł (ok. 110 mln euro)1. Harmonogram inansowania w poszczególnych latach prezentuje się następująco: 1. rok 2010: 130,3 mln zł; 2. rok 2011: 285,8 mln zł; 3. rok 2012: 14,3 mln zł. Zdecydowaną większość kosztów – 377 mln zł (88%) – pokryje budżet 2 państwa . Pozostała część pieniędzy (53 mln zł) to niewykorzystane środki unijne (tzw. resztówki), które do Polski traiły jeszcze przed wejściem naszego kraju do Wspólnoty w 2004 r. Znaczącą część wydatków stanowić będą koszty zapewnienia bezpieczeństwa. Oprócz samej ochrony to także zakup sprzętu potrzebnego służbom do elektronicznego kontrolowania spotkań odbywających się w ramach przewodnictwa. Zalecenia w tym zakresie wyznaczane są przez samą Unię, która ma określone standardy i procedury zabezpieczania takich zgromadzeń. W grudniu 2010 r. do opinii publicznej traiła także informacja o zakupie przez Biuro Ochrony Rządu 27 ekskluzywnych limuzyn za kwotę ponad 7 mln zł. Samochody te będą wozić przebywających w Polsce przywódców państw Unii3. W zakres wydatków przewodnictwa wchodzą także4: 1. wyszkolenie osób zaangażowanych w przygotowania do polskiej Prezyden42 Budżet i logistyka polskiej Prezydencji cji (szkolenia dla członków Korpusu Prezydencji, tj. przyszłych przewodniczących grup roboczych, delegatów z języków obcych oraz wiedzy); 2. działania promocyjne i informacyjne dotyczące Prezydencji, w tym program kulturalny polskiej Prezydencji. 3. Koordynatorem odpowiadającym za realizację budżetu jest Pełnomocnik Rządu ds. Przygotowania Organów Administracji Rządowej i Sprawowania przez Rzeczpospolitą Polską Przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej (stanowisko utworzone Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 15 lipca 2008 r.)5. Pełnomocnik realizuje program przy współpracy z dysponentami poszczególnych części budżetowych Prezydencji (ministerstwa, agencje, urzędy). Porównania budżetów Prezydencji Wysokość budżetu polskiej Prezydencji nie odbiega od budżetów poprzednich państw przewodniczących. Z perspektywy kilku ostatnich lat (a więc uwzględniając także okres przed wejściem w życie traktatu lizbońskiego, co nastąpiło 1 grudnia 2009 r. i w pewien sposób zmieniło znaczenie Prezydencji) najmniej wydała Belgia (przewodnictwo VII-XII 2010 r.) – 74 mln euro oraz dodatkowo 16 mln na zapewnienie bezpieczeństwa6 i Słowenia (I-VI 2008 r.) – 62 mln euro7. Zdecydowanie największe środki wyasygnowała Francja (VII-XII 2008 r.) – 160 mln euro8. Interesujący wydaje się fakt, że koszt polskiego przewodnictwa przewyższy budżet Prezydencji niemieckiej (I-VI 2007), który wynosił 100 mln euro9. Trudno porównywać Polskę z krajami tzw. starej Unii, których PKB znacząco przewyższa PKB Polski albo jest stosunkowo niewiele mniejsze. Przykładem jest licząca 10,5 mln mieszkańców Belgia, której PKB wynosi 394 mld dolarów, podczas gdy PKB Polski to 439 mld dolarów10. Różnice stają się bardziej widoczne przy porównaniach z większymi krajami, takimi jak Francja (2,555 bln dolarów) czy Hiszpania (1,375 bln dolarów). Jak na nowy kraj Wspólnoty spore wydatki poniosły Czechy (I-VI 2009 r.) – szacowany koszt Prezydencji to 132 mln euro. W przypadku sprawujących obecnie przewodnictwo Węgrów, budżet ma zamknąć się w kwocie 85 mln euro11. Zwraca uwagę fakt, że często krajom przewodniczącym nie udaje się utrzymać w ryzach wysokości planowanej kwoty i muszą ją korygować w trakcie Prezydencji. Przykładem jest Austria (I-VI 2006 r.), w przypadku której koszty wzrosły blisko dwukrotnie, do sumy 70 mln euro. Natomiast przejmująca od niej przewodnictwo Finlandia przekroczyła budżet o 5 mln (do kwoty 75 mln euro)12. 43 Wojciech Biel Wydatki Prezydencji Dysponująca najbardziej imponującym budżetem, spośród ostatnio przewodzących krajów, Francja zorganizowała osiemset spotkań, w tym cztery Rady Europejskie lub nieformalne spotkania szefów państw i rządów Unii Europejskiej w Brukseli (przy czym warto zwrócić uwagę, że miało to miejsce jeszcze przed wejściem w życie traktatu lizbońskiego). Francuzi byli także gospodarzami m.in. szczytu na rzecz Unii dla państw basenu Morza Śródziemnego. Czechom zaś udało się zorganizować m.in. siedem szczytów z przywódcami innych państw (w tym pierwszy od 2004 r. z udziałem prezydenta Stanów Zjednoczonych)13. Tym, co utrudnia dokładne przewidywanie budżetu, jest niemożliwa do przewidzenia dokładna liczba gości na każdym z organizowanych spotkań. Poza tym na wysokość wydatków wpływ ma także liczba lokalizacji spotkań w ramach Prezydencji. W przypadku Polski już dziś wiadomo, że spotkania odbędą się w Warszawie, Krakowie, Sopocie, Poznaniu oraz we Wrocławiu. Logistyka Finansowego wsparcia w organizacji polskiej Prezydencji udzieli grupa irm, które w zamian otrzymają darmową reklamę. Podstawę prawną tych działań stanowi Regulamin z dnia 27 lipca 2010 r. w sprawie procedury wyboru partnerów nieodpłatnie wspierających organizację i promocję Przewodnictwa RP w Radzie UE. Lista proponowanych świadczeń obejmuje14: 1. usługi ICT (komunikacyjne i informatyczne technologie) – bezprzewodowy Internet na lotniskach, w obiektach konferencyjnych i w centrum prasowym; sprzęt do wideokonferencji, telefony komórkowe i połączenia, zestawy z dostępem do Internetu, oprogramowanie; 2. usługi medyczne – zabezpieczenie medyczne; 3. usługi spożywcze – woda mineralna i napoje na spotkania; 4. usługi techniczne – system nagłośnieniowy i oświetleniowy; 5. usługi transportowe – lota samochodowa: limuzyny, minivany, autobusy, samochody typu SUV i kombi oraz paliwo. Firmy muszą się jednak powstrzymać przed pokazywaniem swojego logo bądź powoływaniem się na wspieranie Prezydencji podczas prowadzenia prywatnych interesów. Do takiej formy obsługi przewodnictwa zostało wybranych czternaście przedsiębiorstw. Pod koniec ubiegłego roku wybrano partnera w zakresie świadczenia usług transportowych. 44 Budżet i logistyka polskiej Prezydencji Krytyka opozycji Na początku bieżącego roku odbyła się konferencja prasowa zorganizowana przez eurodeputowanych Prawa i Sprawiedliwości, podczas której politycy ci negatywnie odnieśli się do działań partii rządzących15. Posłowie do PE zarzucili rządowi, że sztucznie zaniża budżet organizacji Prezydencji (rząd nie przedstawia pełnych kosztów Prezydencji, lecz ucieka się do formuły „wydatki z budżetu państwa”). PiS domagał się przedstawienia pełnych kosztów. Zwrócono także uwagę na fakt, że rząd zdecydował się na współpracę z irmami, które w zamian za status „przyjaciela Prezydencji”, udostępnią za darmo na czas przewodnictwa swoje usługi i produkty. Partia ta chce, by rządzący publikowali nie tylko informacje o zwycięzcach kontraktów na usługi dla Prezydencji, ale także listę ubiegających się o takowe, jak i procedury ich wyboru16. W odpowiedzi Mikołaj Dowgielewicz, pełnomocnik rządu ds. Prezydencji, stwierdził, że pozyskiwanie dla Prezydencji partnerów biznesowych, oznacza oszczędności dla budżetu państwa17. Podsumowanie Wydaje się, że określony przez Polskę budżet jest kwotą optymalną. Odzwierciedla wielkość i znaczenie państwa, w którym średni dochód na obywatela wzrósł ponad sześciokrotnie w ciągu ostatnich dwudziestu lat. Także przedstawiciele międzynarodowych instytucji coraz częściej postrzegają Polskę jako gracza globalnego18. Z tego punktu widzenia ważne jest maksymalne wykorzystanie Prezydencji dla wzmocnienia roli Polski oraz podkreślenia jej podmiotowości, czemu mają służyć wyasygnowane środki. Przypisy: 1. 2. 3. 4. Polska Prezydencja w UE – budżet, [Internet:] www.prezydencjaue.gov.pl/obszary-przygotowa/budet, (31.01.2011). Program wieloletni „Przygotowanie, obsługa i sprawowanie Przewodnictwa Polski w Radzie Unii Europejskiej w II połowie 2011 r., [Internet:] www.prezydencjaue.gov.pl/archiwum/141-program-wieloletni-przygotowanie-obsuga-i-sprawowanie-przewodnictwapolski-w-radzie-unii-europejskiej-w-ii-poowie-2011-r, (31.01.2011). BOR kupił limuzyny za ponad 7 mln, [Internet:] www.rmf24.pl/fakty/polska/news-borkupil-limuzyny-za-ponad-7-mln,nId,311608, (31.01.2011). Polska Prezydencja w UE – budżet, op. cit. 45 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. Minister Mikołaj Dowgielewicz pełnomocnikiem rządu ds. polskiej Prezydencji w UE, [Internet:] www.prezydencjaue.gov.pl/media-o-prezydencji/67-minister-mikoaj-dowgielewicz-penomocnikiem-rzdu-ds-polskiej-prezydencji-w-ue, (31.01.2011). Unveiling the Belgian Presidency – European Public Health Alliance, [Internet:] www. epha.org/a/4123, (31.01.2011). Presentation, Oice of the Government of the RS for Development and European Afairs, [Internet:] www.svrez.gov.si/en/presidency_of_the_eu/presentation/presentation/, (31.01.2011). S. Ruczan, Doświadczenia wybranych państw w zakresie przygotowań do Prezydencji w Radzie UE, [Internet:] www.parl.sejm.gov.pl/WydBAS.nsf/0/0FE63D6686497E6AC125767E0030E654/$ile/Analiza_%20BAS_2009_23.pdf, (31.01.2011). Ibidem. CIA – the Word Factbook, [Internet:] www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/pl.html, (31.01.2011). Presidency budget – Hungarian Presidency of of the Coucil of the European Union, [Internet:] www.eu2011.hu/hungarian-presidency-budget, (31.01.2011). S. Ruczan, op. cit. Ibidem. Procedura wyboru partnerów Prezydencji, [Internet:] www.prezydencjaue.gov.pl/partnerstwo-z-biznesem/ogoszenie-o-naborze, (31.01.2011). K. Nikle wicz, PiS popłynęło z Prezydencją, [Internet:] www.wyborcza. pl/1,75478,8896880,PiS_poplynelo_z_prezydencja.html, (31.01.2011). T. Poręba, Czy Konrad Niklewicz otrzymał propozycję zostania rządowym rzecznikiem polskiej Prezydencji?, [Internet:] www.pis.org.pl/article.php?id=18214, (31.01.2011). Rozmowa z Mikołajem Dowgielewiczem, Dowgielewicz o Prezydencji: obronimy budżet UE, [Internet:] www.wyborcza.pl/Polityka/1,103835,8899970,Dowgielewicz_o_ prezydencji__obronimy_budzet_UE.html, (31.01.2011). N. Okonjo-Iweala, Poland is a global player – It should start behaving like one, [Internet:] www.euobserver.com/7/31674, (31.01.2011). Michał Dulak Zmiany w administracji rządowej przygotowujące Polskę do sprawowania Prezydencji Zanim przejdziemy do właściwego opisu zmian w administracji rządowej przygotowujących Polskę do sprawowania Prezydencji, warto pokrótce przypomnieć, w jaki sposób kolejne rządy dostosowywały instytucje administracji rządowej do najefektywniejszego realizowania zadań czekających nasz kraj w Unii Europejskiej. Przekształcenia w administracji rządowej związane ze wstąpieniem Polski do Unii Europejskiej Na mocy Ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Komitecie Integracji Europejskiej powołano wymieniony w jej nazwie organ (KIE) oraz obsługujący jego pracę Urząd Komitetu Integracji Europejskiej (UKIE)1. Do czasu podpisania przez Polskę traktatu akcesyjnego w Atenach w 2003 r., podstawowym zadaniem tych organów było koordynowanie i programowanie działań rządu, zmierzających do jak najszybszej integracji Polski ze strukturami europejskimi. Od momentu podpisania traktatu akcesyjnego UKIE otrzymał m.in. funkcję formułowania polityki w dziedzinie integracji. Główny ciężar negocjacyjny został natomiast przeniesiony do Ministerstwa Spraw Zagranicznych (MSZ). Wraz z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej 1 maja 2004 r. UKIE zaczął blisko współdziałać z MSZ, pełniąc przy tym istotną funkcję koordynacyjną. W marcu 2004 r. powstał kolejny organ zajmujący się polityką integracyjną, a mianowicie Komitet Europejski Rady Ministrów (KERM)2. Stanowił on ciało koordynacyjne oraz decyzyjne, w ramach którego uzgadniano i podejmowano uzgodnienia w kwestiach związanych z polską polityką integracyjną. Wraz z wydłużającym się stażem członkowskim w Unii oraz perspektywą nowej konstrukcji instytucjonalnej, mającej powstać po przyjęciu traktatu lizbońskiego, podjęto decyzję o zmianie modelu instytucjonalnego. W dniu 27 sierpnia 2009 r. przyjęto Ustawę o Komitecie do Spraw Europejskich, który zastąpił, funkcjonujące od początku członkostwa Polski w Unii Europejskiej, KERM oraz KIE3. Akt ten spowodował także włączenie struktury UKIE do MSZ. Podstawowe zadania nowopowstałego organu to, m.in. przygotowywanie i zatwierdzanie stanowisk oraz instrukcji na posiedzenia Rady Unii Europejskiej, Komitetu Stałych 48 Zmiany w administracji rządowej Przedstawicieli (COREPER); uzgadnianie projektów dokumentów rządowych zawierających stanowiska Polski reprezentowane w czasie posiedzeń Rady Europejskiej; wychodzenie z inicjatywą oraz propozycjami odnośnie do funkcjonowania polityk unijnych; przygotowanie organów administracji rządowej do podejmowania działań wynikających z członkostwa naszego kraju w Unii. Komitet do Spraw Europejskich ma także za zadanie „(…) rozpatrywanie dokumentów związanych z przygotowaniami i obsługą przewodnictwa Polski w Radzie Unii Europejskiej”4. Zmiana, która w sposób bezpośredni odnosiła się do przygotowania i obsługi przewodnictwa Polski w Radzie Unii Europejskiej, została wprowadzona jeszcze na przełomie 2007 i 2008 r. Pierwsze komórki organizacyjne związane z przygotowaniem Prezydencji powstały wówczas w UKIE. Pełnomocnik Rządu ds. Przygotowania Organów Administracji Rządowej i Sprawowania przez Rzeczpospolitą Polską Przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej W ramach działań obecnego rządu w dniu 15 lipca 2008 r. rozporządzeniem Rady Ministrów ustanowiono Pełnomocnika Rządu ds. Przygotowania Organów Administracji Rządowej i Sprawowania przez Rzeczpospolitą Polską Przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej5. Został nim Mikołaj Dowgielewicz, ówczesny sekretarz stanu w UKIE. Oczywiście zmiany instytucjonalne wprowadzone później Ustawą o Komitecie do Spraw Europejskich zmusiły do uaktualnienia niektórych przepisów w rozporządzeniu (zmiany w nazewnictwie organów i instytucji). Jednak nie wpłynęły one na kompetencje pełnomocnika6. Zakres zadań pełnomocnika, dotyczących przygotowań do sprawowania Prezydencji, został określony w paragraie 2 i obejmuje7: 1. koordynowanie działań organów administracji rządowej; 2. opracowanie projektu rządowego Programu Przygotowań Rzeczypospolitej Polskiej do Objęcia i Sprawowania Przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej; 3. koordynowanie prac związanych z przygotowaniem programu, kalendarza, celów i priorytetów przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej; 4. inicjowanie oraz koordynowanie opracowania aktów prawnych przygotowujących organy administracji rządowej do sprawowania Prezydencji; 5. prace nad oszacowaniem wysokości środków niezbędnych na wydatki związane z przygotowaniem i sprawowaniem Prezydencji; 6. koordynowanie działań w zakresie szkolenia i doskonalenia zawodowego kadry administracji i służb publicznych do wykonywania zadań związanych z Prezydencją; 7. współpracę z instytucjami edukacyjnymi państw członkowskich Unii Europejskiej w zakresie szkolenia kadr i służb publicznych; 49 Michał Dulak 8. utrzymywanie kontaktów i wymianę doświadczeń z organami administracji państw członkowskich w zakresie przygotowań do sprawowania Prezydencji; 9. koordynowanie współpracy z instytucjami odpowiedzialnymi za przygotowania Prezydencji w państwach naszego trio (Polska sprawuje Prezydencję grupową wraz z Danią i Cyprem); 10. opiniowanie projektów aktów normatywnych powszechnie obowiązujących oraz innych dokumentów rządowych, dotyczących przygotowania organów administracji rządowej do sprawowania Prezydencji. Opisane wyżej zadania pełnomocnik realizuje przy wsparciu Komitetu do Spraw Europejskich, którego pracami, zgodnie z ustawą, kieruje. Według przepisów paragrafu 5 Rozporządzenia Rady Ministrów ws. powołania Pełnomocnika Rządu do spraw przygotowań do Prezydencji, osoba na danym stanowisku, w celu lepszego wykonywania powierzonych jej zadań, może powołać zespoły o charakterze opiniodawczo-doradczym. Cztery takie zespoły ustanowione zostały w pierwszej decyzji wydanej przez pełnomocnika w dniu 9 września 2008 r8. Były to: zespół ds. budżetu, zespół ds. logistyki i bezpieczeństwa, zespół ds. promocji i kultury oraz zespół ds. zarządzania zasobami ludzkimi. Zgodnie z pkt. 2 i 3 paragrafu 1 decyzji do ich zadań należy: 1. opracowanie wytycznych i zaleceń we właściwych sobie obszarach dotyczących przygotowań i sprawowania Prezydencji; 2. udział w przygotowaniu projektów dokumentów dla pełnomocnika, które przedkłada on do akceptacji KERM (obecnie tę funkcję przejął Komitet do Spraw Europejskich) i Radzie Ministrów. W skład poszczególnych zespołów wchodzą przedstawiciele ministerstw i urzędów. Mogą to być jednak tylko osoby na szczeblu dyrektora departamentu, zastępcy dyrektora lub naczelnika wydziału. Do utworzonych w ten sposób jednostek oddelegowani zostali przedstawiciele z poszczególnych urzędów. Zespół ds. budżetu: 1. przedstawiciel Kancelarii Prezesa Rady Ministrów; 2. przedstawiciel Ministerstwa Finansów; 3. przedstawiciel Ministerstwa Rozwoju Regionalnego; 4. przedstawiciel Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej (obecnie prawdopodobnie MSZ). Zespół ds. logistyki i bezpieczeństwa: 1. przedstawiciel Kancelarii Prezesa Rady Ministrów; 2. przedstawiciel Ministerstwa Infrastruktury; 3. przedstawiciel Ministerstwa Obrony Narodowej; 4. przedstawiciel Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji; 50 Zmiany w administracji rządowej 5. przedstawiciel Ministerstwa Spraw Zagranicznych; 6. przedstawiciel UKIE (zastąpiony przez przedstawiciela MSZ). Zespół ds. promocji i kultury: 1. przedstawiciel Instytutu Adama Mickiewicza; 2. przedstawiciel Kancelarii Prezesa Rady Ministrów (Centrum Informacyjne Rządu); 3. przedstawiciel Ministerstwa Gospodarki (lub wyspecjalizowanych agencji podległych); 4. przedstawiciel Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego; 5. przedstawiciel Ministerstwa Sportu i Turystyki (lub wyspecjalizowanych agencji podległych); 6. przedstawiciel Ministerstwa Spraw Zagranicznych; 7. przedstawiciel UKIE (zastąpiony przez przedstawiciela MSZ). Zespół ds. zarządzania zasobami ludzkimi: 1. przedstawiciel Kancelarii Prezesa Rady Ministrów (CIR); 2. przedstawiciel Ministerstwa Gospodarki; 3. przedstawiciel Ministerstwa Finansów; 4. przedstawiciel Ministerstwa Spraw Zagranicznych; 5. przedstawiciel UKIE (zastąpiony przez przedstawiciela MSZ). Oprócz międzyresortowych zespołów, w celu usprawnienia przygotowań do Prezydencji, postanowiono powołać także tzw. punkty kontaktowe. Każde ministerstwo lub urząd zaangażowany w przygotowania do polskiego przewodnictwa w Radzie powinny do takiego punktu oddelegować osobę odpowiedzialną. Docelowo punkty te mają stworzyć sieć, która powinna umożliwić łatwiejszą i sprawniejszą komunikację między resortami, a także na linii Ministerstwo Spraw Zagranicznych – inne resorty. Ponadto w decyzji podjętej przez Komitet Europejski Rady Ministrów w dniu 15 lipca 2008 r. zobowiązano ministerstwa i urzędy centralne do ustanowienia zespołów, które zajmą się przygotowaniami danego resortu do realizacji zadań przynależnych im w związku z polską Prezydencją. Rozporządzeniami ministrów takie zespoły powołano, m.in. w Ministerstwie Sportu i Turystyki9 czy Ministerstwie Środowiska10. Na koniec warto dodać, że w administracji rządowej podjęto także działania, mające wpływ na realizację strategii komunikacji podczas przewodniczenia w Radzie Unii Europejskiej. W drugiej połowie 2011 r. za informowanie o działalności polskiego rządu oraz poszczególnych resortów będą odpowiedzialni rzecznicy ds. Prezydencji w każdym ministerstwie. Powołanie osób na takie stanowiska zalecił pełnomocnik rządu ds. Prezydencji jeszcze we wrześniu ubiegłego roku11. 51 Przypisy: Ustawa z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Komitecie Integracji Europejskie, Dz.U. 1996 Nr 106 Poz. 494. 2. Zarządzenie Nr 30 Prezesa Rady Ministrów z dnia 23 marca 2004 r. w sprawie Komitetu Europejskiego Rady Ministrów, M. P. z 2004 r. Nr 14 Poz. 223. 3. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Komitecie do Spraw Europejskich, Dz.U. 2009 nr 161 poz. 1277. 4. Kompetencje Komitetu do Spraw Europejskich, [Internet:] www.polskawue.gov.pl/Kompetencje,49.html, (29.01.2011). 5. Rozporządzenie Rady Ministrów z 15 lipca 2008 r. w sprawie ustanowienia Pełnomocnika Rządu do spraw Przygotowania Organów Administracji Rządowej i Sprawowania przez Rzeczpospolitą Polską Przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej, Dz.U. 2008 Nr 133 Poz. 843. 6. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 stycznia 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia Pełnomocnika Rządu do spraw Przygotowania Organów Administracji Rządowej i Sprawowania przez Rzeczpospolitą Polską Przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej, Dz. U. 2010 Nr 7 Poz. 47. 7. Ibidem. 8. Decyzja Nr 1 Pełnomocnika Rządu do spraw Przygotowania Organów Administracji Rządowej i Sprawowania przez Rzeczpospolitą Polską Przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej z dnia 9 września 2008 r. w sprawie powołania międzyresortowych zespołów doradczych, [Internet:] www.prezydencjaue.gov.pl/iles/pliki/do_pobrania/decyzja_zespoly. pdf, (31.01.2011). 9. Polska Prezydencja w Radzie UE 2011, [Internet:] www.msport.gov.pl/polska-prezydencja-w-radzie-ue-2011, (31.01.2011). 10. Prezydencja Polski w Radzie UE – lipiec-grudzień 2011 r., [Internet:] www.mos.gov.pl/ artykul/2519_prezydencja_polski_w_radzie_ue_lipiec_grudzien_2011_r/9064_prezydencja_polski_w_radzie_ue_lipiec_grudzien_2011_r.html, (31.01.2011). 11. Ministerstwa będą miały rzeczników ds. Prezydencji w UE, [Internet:] www.wiadomosci. onet.pl/kraj/ministerstwa-beda-mialy-rzecznikow-ds-prezydencji-,1,3701400,wiadomosc.html, (31.01.2001). 1. Magdalena Jagła Szkolenia korpusu polskiej Prezydencji W październiku 2009 r. rozpoczął się cykl szkoleń dla korpusu Prezydencji1. Kursy te są realizowane przez Krajową Szkołę Administracji Publicznej (KSAP) na zlecenie Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej (obecnie Komitet do Spraw Europejskich – KSE) przy udziale krajowych i zagranicznych ekspertów, w tym z instytucji UE, ośrodków akademickich oraz specjalistycznych instytucji szkoleniowych. Cykl ten podzielono na trzy moduły: 1. szkolenie umiejętności twardych, czyli ogólnej wiedzy o Unii Europejskiej (m.in. jej systemie prawnym, instytucjach, procesie decyzyjnym); 2. szkolenie umiejętności miękkich, w skład których wchodzą, m.in. techniki negocjacyjne, organizowanie i prowadzenie spotkań; 3. kursy językowe obejmujące angielski, francuski i niemiecki (angielski obowiązkowo, francuski zalecany dla przewodniczących grup, niemiecki dodatkowo). Pierwsza kategoria kursów jest skierowana do wszystkich pracowników centralnej administracji rządowej zaangażowanych w organizację Prezydencji. Jest to około 1200 urzędników. Będą one przeprowadzone w formie wykładów i seminariów, do których włączone zostaną symulacje oraz zajęcia interaktywne. Oprócz tego do poszczególnych resortów należy zorganizowanie specjalistycznych szkoleń – merytorycznych, miękkich oraz językowych – w ramach swoich konkretnych dziedzin2. Moduł drugi jest skierowany do przedstawicieli w grupach roboczych Rady UE, delegatów narodowych i koordynatorów w instytucjach administracji rządowej, których praca dotyczy spraw unijnych. Zajęcia w ramach tego obszaru będą prowadzone przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów. W ramach tych działań odbyło się np. seminarium „Przewodniczenie grupom roboczym w Radzie UE”, które zorganizował UKIE wraz z l’École Nationale d’Administration (ENA)3. Trzeci rodzaj szkoleń jest przeznaczony przede wszystkim dla przewodniczących grup roboczych, ich zastępców oraz delegatów krajowych, koordynatorów resortowych i innych. Każdy kursant będzie uczęszczać na warsztaty z jednego lub dwóch języków. Utworzono dwie kategorie szkoleń: język obcy dla potrzeb Prezydencji oraz komunikacja wielojęzyczna. Zaplanowano, że w ciągu trzech lat swoje kompetencje językowe podniesie 1200 osób. Poza wyżej wymienionymi grupami niezbędne umiejętności i wiedzę nabędą także rzecznicy prasowi, pracownicy wydziałów komunikacji, ministrowie i wiceministrowie, którzy pracują nad przygotowaniami Polski do sprawowania 54 Prezydencji. Dnia 28 stycznia br. rozpoczęto rekrutację na stanowiska tzw. oicerów łącznikowych, którzy w ramach przygotowywania się do pełnienia swoich funkcji także zdobędą niezbędne kompetencje. Oprócz tego także asystenci organizacyjni i wolontariusze wezmą udział w zróżnicowanych formach warsztatów. Wszystkie formy kształcenia będą inansowane z budżetu państwa, programów unijnych oraz programów pomocy niektórych państw członkowskich UE. Przypisy: 1. 2. 3. Por. Program przygotowań Rzeczpospolitej Polskiej do objęcia i sprawowania przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej, Dokument przyjęty przez UKIE 13 stycznia 2009 r., [Internet:] www.prezydencjaue.gov.pl/iles/pliki/do_pobrania/dokumenty02.09.zip, (1.02.2011). Zalecane tematy to: najważniejsze polityki unijne (m.in. polityka handlowa, podatkowa, gospodarcza i monetarna, rolna, konkurencji, społeczna, zagraniczna, itp.); inne polityki i praktyczne aspekty funkcjonowania UE, źródła i sposoby uzyskiwania informacji, sposoby komunikowania o UE oraz z UE, m.in.: Prawo celne UE; Europejskie prawo żywnościowe; Ochrona środowiska w Unii Europejskiej; Ochrona konkurencji w prawie wspólnotowym; Budżet UE; Fundusze europejskie; Współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych; Współpraca sądowa w sprawach cywilnych oraz wzajemne uznawanie orzeczeń; Polityka migracyjna i ochrona granic, Europejskie prawo autorskie; Europejskie prawo podatkowe; Europejskie prawo rolne; Europejskie prawo spółek; Europejskie prawo pracy; Zamówienia publiczne w UE; Pomoc publiczna w prawie Wspólnoty Europejskiej; Lobbing w UE. Zob. Program przygotowań Rzeczpospolitej Polskiej…, op. cit., s. 44. Szkolenie dla przewodniczących grup roboczych i zastępców, [Internet:] www.prezydencjaue.gov.pl/archiwum/216-szkolenie-dla-przewodniczcych-grup-roboczych-izastpcow, (1.02.2011). Dominika Kwiecień Promocja polskiego przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej Kwestia promocji polskiej Prezydencji jest sprawą istotną i złożoną, gdyż celem tych działań jest nie tylko informowanie społeczeństwa o postępach w przygotowaniach do przewodnictwa, lecz stanowią one także niepowtarzalną szansą na pozytywne zaprezentowanie Polski zagranicą. Zgodnie z opracowaną w 2008 r. strategią informacyjną, Prezydencja stworzy możliwość udowodnienia, że Polska jest „odpowiedzialnym partnerem w pełni zakorzenionym w strukturach Unii Europejskiej, potrai równoważyć własne interesy i interesy pozostałych państw członkowskich UE i być sprawnym, kreatywnym liderem”1. Monika Smoleń, wiceminister kultury, we wrześniu 2010 r. w wypowiedzi dla Polskiej Agencji Prasowej podkreśliła, że Prezydencja to znakomita okazja do pokazania bogactwa polskiej kultury na forum europejskim. „Taki program może wpłynąć na większą widoczność i ekspansję różnych wydarzeń kulturalnych związanych z naszym krajem”2. Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego ogłosił program „Polska Prezydencja 2011 – Promesa” o budżecie w wysokości 20 mln zł. Jego celem jest inansowanie zadań, które będą promować w wybranych stolicach świata wartościowe zjawiska oraz interesujące tendencje obecne w polskiej kulturze3. W miastach tych planuje się również wystawienie w plenerze spektaklu o polskiej tematyce w ramach projektu teatralnego „Planeta Lem”. W celu popularyzacji polskiej kultury zostanie przeprowadzonych pięć takich samych projektów w dziesięciu światowych stolicach – Pekinie, Tokio, Mińsku, Kijowie, Moskwie, Londynie, Berlinie, Madrycie, Paryżu i Brukseli. Dwa z nich mają być związane z popularyzacją dorobku Czesława Miłosza oraz Karola Szymanowskiego, gdyż rok 2011 został ogłoszony rokiem tych dwóch wybitnych Polaków. Utwory polskiego noblisty będą promowane przez artystów z różnych krajów świata, recytujących je w swoich językach narodowych. Natomiast twórczość Szymanowskiego zaprezentują na koncertach zarówno polscy, jak i zagraniczni muzycy4. MKiDN przygotowuje także serię ilmów dokumentalnych, przedstawiających historię Polski i specyikę naszego społeczeństwa. Pierwszy ilm „Beats of Freedom – Zew wolności” to dokument zrealizowany przez Wojciecha Słotę i Leszka Gnoińskiego. Legendy polskiej muzyki rockowej opowiadają w nim 56 Promocja polskiego przewodnictwa w Radzie UE o epoce lat 80. XX w. – stawianiu czoła politycznemu reżimowi i tworzeniu enklaw młodzieżowej wolności5. Kolejne ilmy mają dotyczyć alpinizmu, polskich obyczajów oraz zabawek. Będzie można je obejrzeć w Instytutach Polskich, a w niektórych krajach także w kinach6. Mottem programu kulturalnego stało się hasło „I, culture”. Przy współpracy z irmą Google planowane jest także umieszczenie tego hasła na stronach internetowych w wybranych krajach. Pięć lagowych projektów uzupełniają inne imprezy kulturalne, jak np. madrycka wystawa polskiej fotograii i berlińska wystawa pt. „Polska-Niemcy – 1000 lat sąsiedztwa”. Ponadto polska sztuka współczesna ma być także zaprezentowana w innych miastach europejskich7. Na okres Prezydencji zaplanowana została również szeroka kampania promocyjno-informacyjna skierowana do polskiego społeczeństwa. Dzięki współpracy z władzami poszczególnych regionów i miast, trzecim sektorem, instytucjami rządowymi oraz szkołami i uniwersytetami przeprowadzone zostaną liczne akcje promocyjne, debaty, koncerty i konferencje. Główne polskie miasta, w których będą organizowane wydarzenia kulturalne, to Warszawa, Poznań, Wrocław, Kraków, Sopot, Lublin, Białystok oraz Katowice. Władze Warszawy, idąc w ślady Francji, która w czasie swojej Prezydencji w 2008 r. oświetliła barwami Europy wieżę Eila, postanowiły, w celu uświetnienia inauguracji Prezydencji, włączyć specjalną iluminację na Pałacu Kultury i Nauki. Ponadto w planie przewidziany jest pokaz fajerwerków i koncerty na czterech scenach tematycznych8. Wrocław w połowie września br. będzie organizatorem kilkudniowego Europejskiego Kongresu Kultury. Ma to być jeden z najważniejszych kulturalnych punktów polskiego przewodnictwa. Wydarzenie to będzie obejmowało zarówno dyskusje dotyczące przenikania się kultur i religii, jak i pokazy ilmów z różnych krajów Europy. Natomiast w Krakowie mają zostać zorganizowane „Informal Feature Meeting” oraz poświęcony Prezydencji festiwal „Onsound”. W organizację Prezydencji zostały także włączone organizacje pozarządowe. W dniu 1 października 2010 r. w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów odbyły się konsultacje ze środowiskami pozarządowymi zorganizowane przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Gościem spotkania był m.in. Jerzy Buzek, przewodniczący Parlamentu Europejskiego9. Ponadto do użytku organizacji pozarządowych oddano specjalną stronę www.prezydencja.ngo.pl, będącą multimedialną platformą komunikacji między administracją rządową a trzecim sektorem oraz między samymi organizacjami10. Ważnym elementem promocji Prezydencji są także upominki, gadżety, wystrój wnętrz w miejscach spotkań i logo Prezydencji, które ma zostać oicjalnie zaprezentowane na kilka tygodni przed 1 lipca 2011 r.11. 57 Dominika Kwiecień Wizerunkowy sukces Prezydencji będzie zależał przede wszystkim od prawidłowej współpracy polityków i organizatorów poszczególnych wydarzeń kulturalno-rozrywkowych z mediami, gdyż właśnie od przekazów medialnych zależy to, jakie zdarzenia zostaną zapamiętane przez opinię publiczną12. Dlatego podczas Prezydencji akcent zostanie położony na bezpośrednią współpracę z dziennikarzami, zwłaszcza akredytowanymi w Brukseli, np. poprzez wizyty studyjne czy stworzenie centrum prasowo-informacyjnego, które będzie działać w trakcie spotkań Prezydencji w Polsce. Bardzo istotne rolę w informowaniu społeczeństwa o przygotowaniach do Prezydencji odgrywa także Internet. Na portalach takich jak Facebook czy Goldenline działają odrębne grupy poświęcone polskiej Prezydencji, zaś na Youtube założony został kanał z wywiadami i informacjami dotyczącymi przewodnictwa. Od 1 lipca zacznie działać oicjalny serwis www.pl2011.eu, zawierający aktualności dotyczące Prezydencji, kalendarz spotkań i wydarzeń, a także specjalną zakładkę promującą Polskę jako kierunek turystyczny. Ostatnim elementem promocji naszej Prezydencji są patronaty, o które mogą się ubiegać organizatorzy imprez o charakterze sportowym, edukacyjnym czy obywatelskim, a także podmioty gospodarcze, organizacje i samorządy. Przypisy: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Raport UKIE, Pięć lat Polski w Unii Europejskiej, Warszawa 2009, s. 468. PAP, Filmy, koncerty w ramach promocji polskiej prezydencji w UE, [Internet:] www. europarlament.pap.pl/palio/html.run?_Instance=cms_ep.pap.pl&_PageID=1&_menuId=17&_nrDep=2611&_CheckSum=667249860, (1.02.2011). Ibidem. Informacja ze strony Instytutu Adama Mickiewicza, [Internet:] www.iam.pl/public/iles/ WRD1772.pdf, (1.02.2011). Beats of Freedom – Zew wolności, [Internet:] www.ilmweb.pl/ilm/Beats+of+Freedom+ -+Zew+wolno%C5%9Bci-2009-527751, (1.02.2011). PAP, Filmy, koncerty w ramach promocji polskiej prezydencji w UE, op. cit. Ibidem. PAP, Pałac Kultury rozbłyśnie na rozpoczęcie polskiej Prezydencji w UE, [Internet:] www. wiadomosci.gazeta.pl/Wiadomosci/1,80708,8307715,Palac_Kultury_rozblysnie_na_ rozpoczecie_polskiej_prezydencji.html, (1.02.2011). Konsultacje ze środowiskami pozarządowymi dot. polskiej Prezydencji, [Internet:] www. prezydencjaue.gov.pl/archiwum/411-konsultacje-ze-rodowiskami-pozarzdowymi-natemat-programu-polskiej-prezydencji, (1.02.2011). 58 10. MSZ: współpracujemy przy Prezydencji, EUlotka nr 7 (30), [Internet:] www.warszawa. ngo.pl/wiadomosc/545491.html, (1.02.2011). 11. Promocja, [Internet:] www.prezydencjaue.gov.pl/obszary-przygotowa/promocja, (1.02.2011). 12. D. Narożna, Rola środków społecznego przekazu w trakcie prezydencji państwa w Radzie Unii Europejskiej, [w:] Przewodnictwo państwa w Radzie Unii Europejskiej – doświadczenia partnerów, propozycje dla Polski, red. Z. Czachór, M. Tomaszyk, Poznań 2009, s. 172. notki o autorach Wojciech Biel – student politologii na Uniwersytecie Jagiellońskim. Interesuje się amerykańskim systemem politycznym oraz popkulturą. Michał Dulak – absolwent Instytutu Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych UJ; obecnie doktorant na Wydziale Studiów Międzynarodowych i Politycznych UJ; pracuje w Departamencie Polityki Regionalnej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego; członek Klubu Jagiellońskiego od 2008 r., gdzie obecnie działa w dwóch katedrach, zajmujących się tematyką europejską i rozwojem regionalnym; od 2009 r. członek Zarządu KJ odpowiedzialny za funkcjonowanie katedr merytorycznych. Piotr Łochowski – student prawa na UJ, członek TBSP UJ, koordynator Rady Programowej Akademii Służby Publicznej. Magdalena Jagła – absolwentka politologii na Uniwersytecie Jagiellońskim; obecnie pracuje przy projekcie Wydziału Biochemii, Bioizyki i Biotechnologii UJ. Współorganizowała m.in. Akademię Dojrzałych Obywateli oraz Forum Młodej Europy. Uczestniczy w pracach Katedry Analiz Regionalnych KJ oraz Warsztatów Analiz Ustrojowych KJ. Magdalena Krzyk – studentka stosunków międzynarodowych na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Interesuje się teorią federalizmu i elementami konstrukcji federalnej w Unii Europejskiej oraz problemami współczesnego Iraku. Dominika Kwiecień – studentka stosunków międzynarodowych, euroentuzjastka kochająca podróże i sztukę. Mól książkowy i autostopowiczka. Uwielbia poznawać nowych ludzi i obce kultury. Od roku działa w sekcji europejskiej Koła Studentów Stosunków Międzynarodowych UJ. Dr hab. Krzysztof Szczerski – politolog specjalizujący się w polityce europejskiej i administracji publicznej; wykładowca uniwersytecki; pracownik naukowy Instytutu Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych UJ; zajmował stanowisko podsekretarza stanu w MSZ (2007) i UKIE (2007/2008); obecnie pracuje w Parlamencie Europejskim. Konrad Szpak – koordynator projektu „Monitor polskiej Prezydencji 2011”; absolwent i student stosunków międzynarodowych w Wyższej Szkole Europejskiej im. ks. Józefa Tischnera. 60 BIBLIOGRAFIA Dokumenty Decyzja Nr 1 Pełnomocnika Rządu do spraw Przygotowania Organów Administracji Rządowej i Sprawowania przez Rzeczpospolitą Polską Przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej z dnia 9 września 2008 r. w sprawie powołania międzyresortowych zespołów doradczych. Prawo Unii Europejskiej z wprowadzeniem, red. A. Flisek, Warszawa 2010. Prawo Unii Europejskiej. Wybór dokumentów, Warszawa – Bielsko Biała 2008. Program przygotowań Rzeczypospolitej Polskiej do objęcia i sprawowania Przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej. Dokument przyjęty przez Radę Ministrów 13 stycznia 2009 r. Raport UKIE, Pięć lat Polski w Unii Europejskiej, Warszawa 2009. Regulamin Wewnętrzny przyjęty przez Radę, Dziennik Urzędowy WE, L 268 1979. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 stycznia 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia Pełnomocnika Rządu do spraw Przygotowania Organów Administracji Rządowej i Sprawowania przez Rzeczpospolitą Polską Przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej, Dz. U. 2010 Nr 7 Poz. 47. Rozporządzenie Rady Ministrów z 15 lipca 2008 r. w sprawie ustanowienia Pełnomocnika Rządu do spraw Przygotowania Organów Administracji Rządowej i Sprawowania przez Rzeczpospolitą Polską Przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej, Dz.U. 2008 Nr 133 Poz. 843. Ustawa z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Komitecie Integracji Europejskie, Dz.U. 1996 Nr 106 Poz. 494. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Komitecie do Spraw Europejskich, Dz.U. 2009 nr 161 poz. 1277. Wstępna lista priorytetów polskiego przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej w II połowie 2011 r., dokument przedłożony przez Pełnomocnika Rządu ds. Przygotowania Organów Administracji Rządowej i Sprawowania przez Rzeczpospolitą Polską Przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej, przyjęta uchwałą Rady Ministrów z 21 lipca 2010 r. Zarządzenie Nr 30 Prezesa Rady Ministrów z dnia 23 marca 2004 r. w sprawie Komitetu Europejskiego Rady Ministrów, M. P. z 2004 r. Nr 14 Poz. 223. 61 Publikacje zwarte Barcz J., Główne reformy Unii Europejskiej, Warszawa 2008. Barcz J., Poznaj Traktat z Lizbony, Warszawa 2008. Barcz J., Górka M., Wyrozumska A. (red.), Instytucje i prawo Unii Europejskiej, Warszawa 2008. Czachór Z., Zmiany i rozwój w systemie Unii Europejskiej po Traktacie z Maastricht, Wrocław 2004. Czachór Z., Tomaszyk M., Przewodnictwo państwa w Radzie Unii Europejskiej – doświadczenia partnerów, propozycje dla Polski, Poznań 2009. Kuś A., Prawo Unii Europejskiej z uwzględnieniem Traktatu z Lizbony, Lublin 2010. Nowak-Far A., Prezydencja w Unii Europejskiej. Instytucje, prawo i organizacja, Warszawa 2010. Zuber M., Rola Prezydencji Rady Unii Europejskiej, Warszawa 2010. Wierzchowska A., System instytucjonalny Unii Europejskiej, Warszawa 2008. Strony internetowe www.demoseuropa.eu www.epha.org www.europarlament.pap.pl www.eu2011.hu www.euobserver.com www.cia.gov www.bip.kprm.gov.pl www.parl.sejm.gov.pl www.pis.org.pl www.polskawue.gov.pl www.prezydencjaue.gov.pl www.rp.pl www.stat.gov.pl www.svrez.gov.si www.wyborcza.pl 62