T.C. EGE ÜNİVERSİTESİ EDEBİYAT FAKÜLTESİ SANAT TARİHİ BÖLÜMÜ ATABEY ERTOKUŞ MEDRESESİ HAZIRLAYAN MESUT ÇELİK 07 09 401 İzmir, 2013 Giriş I. ATABEY’İN TARİHİ VE COĞRAFİ KONUMU II. ATABEY ERTOKUŞ MEDRESESİ III. I. Yapının Adı ve Yeri III. II. Yapım Tarihi ve Banisi III. III. Plan Özellikleri III. III. I Dış Tasvir III. III. II. İç Tasvir III. III. III. Malzeme ve Teknik III. IV. Süsleme III. KARŞILAŞTIRMA IV. DEĞERLENDİRME VE SONUÇ V. BİBLİYOGRAFYA VI. FOTOĞRAFLAR ATABEY’İN TARİHİ VE COĞRAFİ KONUMU İlçe kuzeyden Senirkent ve Uluborlu, batıdan Gönen, güneyden Isparta, doğudan da Eğirdir ile çevrilidir. İlçenin kuzeyini ve batısını Barla dağı engebelendirir. Dağlarında yer yer meşe korulukları bulunmaktadır. İlçe, iklimi itibariyle Akdeniz ve kara iklimi arasında bir özellik göstermektedir. İl merkezine uzaklığı 23 km’dir. Merkez ilçenin kuzeyinde bulunan Atabey ilçe sınırları içinde tespit edilebilmiş en eski yerleşim yeri Erken Kalkolitik malzemenin bulunduğu Pembeli Höyük’te ele geçmiştir. Harmanören köyünde bulunan Göndürle I – II Höyükleri İlk Tunç Çağ dönemine tarihlenen malzeme vermektedir Böcüzade S., Isparta Tarihi , Isparta, 1983 s. 34. Sırasıyla Hitit, Frig, Lidya ve Pers dönemlerinde bölge tarihinde Büyük İskender’in kontrolüne geçmiş ve İskender’in ölümüne kadar sülaleye bağlı kalmış, daha sonra Kurupedion savaşı ile Seleukosların eline geçmiştir. Bu dönemde Seleukeia Sidera antik kenti kurulmuştur. Kent muhtemelen Seleukos Kralo Seleukos I tarafından kurulmuş olmalıdır. Roma İmparatoru Cladius şehrin adını değiştirmiştir. MS.7 yy.’da Hierokles Pisidia’daki Seleukia’dan bahsederken diğer Seleukailarla karışmaması için sonuna Sidera adını eklemiştir. Pisidya bölgesinin Frigya’ya komşu kuzey sınırlarında yer alan Agrae antik kenti bugünlü Atabey ilçesi altında ya da yakınlarındadır. Bu kentten herhangi bir kalıntı yoktur. Türkler, Malazgirt’ten sonra Batı Anadolu’nun birçok kısmını ele geçirdiler ve bu yörelerde Selçuklu egemenliği, gerek Bizansın güçlü savunması, gerek Haçlı seferleri sebebiyle uzun süreli olmadı. Ele geçirilen yerler sürekli el değiştirdi. II. Kılıçarslan zamanında 1176’da Miryakefalon zaferiyle Isparta ve civarı Bizans’tan alınmış ve bir üst haline getirilmiştir. Daha sonra Selçuklu’nun yıkılmasıyla birlikte İlyas Bey’in oğlu Kemaleddin Hüseyin Bey 1380 yılında Osmanlı Padişahı I.Murat ile yaptığı anlaşma sonucu Isparta’yı Osmanlı egemenliğine bırakmıştır. Osmanlı döneminde 22 mahalleden meydana gelen kasaba özellikle dokumacılığın geliştiği sanayi ve ilim merkezi olarak görülür A.g.e. 36. Milli mücadele döneminde Kuva-yı Milliye’ye bağlı olarak Atabey’de de Müdür Hamdi Efendi, Naip Hüseyin Atıf, Onaçlı Hadız efendilerden oluşan Milli Müdafaa heyeti kurulmuştur A.g.e. 37. Kasabanın Ağros olan ismi 1926 yılında TBMM tarafından kabul edilen yasayla Atabey olarak değiştirilmiş, 1953 yılında bucak 1 Nisan 1960 yılında da ilçe olmuştur. YAPININ ADI VE YERİ Medresenin inşa kitabesi ve vakfiyesinden, Selçuklu döneminde Antalya ve çevresinin subaşılığı görevini üstlenen önemli devlet adamlarından Mübarizeddin Ertokuş tarafından yaptırıldığı anlaşılmaktadır Ayrıca bakınız, Yapının Banisi “Mübarezeddin Ertokuş”. Bu nedenle yapı, kendisine izafeten “Ertokuş Medresesi” adıyla anılmaktadır Aslanapa O., Anadolu’da İlk Türk Mimarisi Başlangıç ve Gelişmesi, Ankara, 2007, s.76. Bazı yayınlarda Atabey Medresesi olarak da tanıtılmaktadır. Yapı, Isparta ili Atabey( Agros) İlçesi’nde, Müftü Mahallesi, Etibey Sokak’ta bulunmaktadir. Medresenin batı cephesine bitişik türbe ile doğusunda yenilenmiş bir cami yer alır. Yapının orijinalinde türbe, cami ve bugün yıkılmış olan çeşme ile hamamdan oluşan külliyenin ana yapısı olduğu anlaşılmaktadır Önge Y.,Emir Mübarezeddin Ertokuş’un Kümbeti ve Çinili Sandukası, Önasya 3,27 s.16-.17. YAPININ TARİHİ VE BANİSİ Medresenin doğu cephesindeki taçkapının basık kemerli kapısı üzerinde, sülüsle yazılmış beş satırlık mermer kitabe bulunmaktadır. Kitabenin Tercümesi; Bu medresenin yapımını, dünya ve dinin yüce sultanı, mü’minlerin emiri, fatihlerin babası Keyhüsrev oğlu Keykubat zamanında, yüce Allah’ın rahmetine muhtaç, zayıf kulu Abdullah oğlu Ertokuş 621 yılının mübarek Ramazan ayında emretti Uzunçarşılı Hakkı, İ., Kitabeler, Ankara, 1929 s.34. Medresenin kitabesinden, Ramazan 621 H./ 18 Ağustos – 16 Eylül 1224 M. yılında Selçuklu Sultanı I. Alaeddin Keykubat zamanında, Abdullah oğlu Ertokuş’un emriyle yaptırıldığı anlaşılmaktadır. Yapının banisi Mübazereddin Ertokuş, 13. yüzyılın başından ortalarına kadar Anadolu Selçuklu devletinin ilerleme ve genişleme siyasetinde önemli rol oynamıştır. Selçuklu Sultanı I. Gıyaseddin Keyhüsrev’in ikince kez tahta çıkması ile Antalya’nın 1207’de fethedilmesinde büyük emeği geçen Ertokuş’a Antalya ve çevresinin subaşılığı görevi verilmiştir İbn Bibi, Anadolu Selçuklu Devleti Tarihi, Ankara, 1943 (çev.F.Nafiz Uzluk). Mübazereddin Ertokuş’un en parlak devri I. Alaeddin Keykubad dönemine rastlar. Ertokuş bu dönemde yoğun fetih ve imar faaliyetlerine girişmiştir Böcüzade, S., Isparta Tarihi,Isparta, 1983 s.70. Ertokuş’un atabek olarak atanmasından sonra, Isparta’nın Agros Köyü’nde inşa ettirilmiş olduğu medrese ve bitişiğindeki türbenin yapımıyla yerleşimin adı Ertokuş olarak anılmaktadır Böcüzade, S., Isparta Tarihi,Isparta, 1983 s.75. Ertokuş’un atabeyliğinin ne kadar yaşadığı, ne zaman öldüğü kesin olarak bilinmemektedir A.g.e. s.76. PLAN ÖZELLİKLERİ Atabey Ertokuş Medresesi, Plan 1988-1990, Çizen; Canan PARLA Dıştan 19,85x15 m. ölçülerinde doğu- batı doğrultusunda düzgün olmayan dikdörtgen planlı medrese, kapalı avlulu ve tek eyvanlı tiptedir Şaman, Doğan Nermin, Isparta’da Selçuklu ve Beylikler Dönemi Mimarisi, Isparta, 2008 s.24. Batı cephede eksende yapıya bitişik türbe yer almaktadır. Doğu cephe ekseninde hafif dışa taşkın taçkapı ile kuzey ve güney cephelerin doğusunda birer kapı bulunmaktadır. Taçkapı nişinde karşılıklı yerleştirilmiş birer niş daha vardır. Avlusu kare planlıdır, eksenlere simetrik olarak yerleştirilmiş dört silindirik sütun ile duvarların enine boyuna atılmış sivri kemerle birlikte dokuz bölüme ayrılmıştır. Böylece haçvari bir şema oluşturulan avluda, orta bölüm pandantiflerle geçilen ortası açık bir kubbeyle, eksenlerdeki birimler sivri, köşelerdeki birimler beşik tonozla örtülüdür. Ortasında kare planlı bir havuz bulunan avlunun kuzey ve güneyinde su yolları görülmektedir. Avlu, doğudan yedi, kuzey ve güneyden üçer, batıdan eksende eyvanla kuşatılmıştır. Avlunun kuzeyinde doğu- batı doğrultusunda dikdörtgen, güneyinde kareye yakın dikdörtgen planlı ikişer mekan yer alır. Avlıya birer kapıyla açılan mekanların doğusunda kuzey- güney yönünde dikdörtgen ince uzun mekanlar bulunur. Mekânların avluya ve dışa birer kapıyla açıldığı görülür. Havuzla bağlantılı su yolu güneydeki mekândan geçmektedir. Araştırmacı A. Kuran bu mekânın helâ olabileceğini ileri sürmektedir. Avlunun batısındaki ana eyvan, doğu batı doğrultusunda, bitişindeki mekanlar ise kare planlıdır. Bir seki üzerinde bulunan eyvan kemerle, bitişiğindeki mekanlar ise birer kapıyla avluya açılmaktadır. Eyvanın bitişindeki mekanlar kışlık dershane olarak nitelendirilmektedir Kuran, A., Anadolu Medreseleri I, Ankara, 1969 Türk Tarih Kurumu Yayınları s.78. Eyvanın güney duvarında yaklaşık eksende dikdörtgen mihrap nişi bulunmaktadır. Mihrap doğusunda ve batısında birer sütun vardır. Eyvanın batısı duvar ekseninde birbirine bitişik üç kapı doğu-batı doğrultuda dikdörtgen planlı koridorlar aracılığıyla türbeye açılmaktadır. Medresede, batı kanattaki eyvanın bitişiğindeki mekanlar tromplarla geçilen kubbe, diğer mekanlar üzeri sivri tonozla örtülüdür. Tonozlarda dikdörtgen biçiminde tepe açıklıkları bulunmaktadır. Batı cephesinin ortasında ana eyvana bitişik kare kaideli, sekizgen gövdeli ve çift katlı türbe yer almaktadır A.g.e. 83. Türbenin cepheleri kademelidir. Yapının doğu cephesi tümüyle, kuzeydoğu ve güneydoğu cepheleri medrese ile bitişiktir. Kuzey, güney ve batı cephesinde sivri kemerli birer pencere vardır. İçten de sekizgen planlı olan türbenin üzeri köşe taşları ile geçilen kubbeyle örtülüdür. İçinde bir sanduka vardır. DIŞ TASVİR Yapının cepheleri farklı düzenlemeler yansıtır. Doğu cephesinin ekseninde taç kapı yer alır. Cephe saçak seviyesinde kademelidir. Kademeli bölümler ortada düzgün, yanlarda düzensiz üçgen biçimini yansıtmaktadır. Taçkapı dışa taşkındır, dıştan farklı genişlikte üç bordür ve üç silmeyle sınırlandırılmıştır. Taçkapı nişi mukarnaslı kavsaralıdır. Taçkapının sivri kuşatma kemeri iki yanda silindirik sütunçelere oturmaktadır. Taçkapının iki yanında sivri kemerle kuşatılmış, çift sıral mukarnas kavsaralı birer niş ile batısında profilli konsollara oturan basık kemerli bir giriş açıklığı bulunmaktadır. Kuzey ve güney cepheler benzer özelliklere sahiptir. Cephelerin doğusunda dikdörtgen biçimli kapılar bulunur. Cephelerin orta bölümü ile batısı saçak seviyesinde kademelidir. Avlunun örtüsünü oluşturan kubbe ve tonozların daha yüksek olması, avlunun kuzey ve güney mekanları örten tonozların daha alçak tutulması bu cephelerin orta bölümündeki kademelenmeyi oluşturmaktadır. Batı cephenin ekseninde üst seviyede sivri kemerli bir pencere bulunur. Cephenin eksenine yapıya bitişik olarak inşa edilen türbe yer almaktadır. Batı cephede saçak seviyesinde kademelidir. Türbe doğu, kuzeydoğu ve güneydoğu cephelerinden medresenin batı cephesine bitişiktir. Araştırma Yılmaz Önge, medresenin türbeyle aynı tarihte yapıldığını düşünmektedir Önge Y.,Emir Mübarezeddin Ertokuş’un Kümbeti ve Çinili Sandukası, Önasya 3,27 . Türbe, kare kaide üzerine oturmaktadır. Bugün tek katlı olan türbenin çift katlı olup olmadığı tartışmalıdır. Türbenin çift katlı olduğunu ileri süre Yılmaz Önge medrese ile türbe arasında 0.30 m’lik bir uzaklığa işaret ederek, iki yapının bitiştirilmesi sırasında oluşturulan geçitlerin türbenin alt katına girişi sağlayan kapıyı ortadan kaldırdığını belirtmektedir A.g.e.. Türbenin cepheleri sade bir düzenleme gösterir. Kuzey, güney ve batı cephesinde birer pencere açıklığı bulunmaktadır. Türbe piramidal külahla örtülüdür. İÇ TASVİR Medresenin avlusundaki sütunlar silindirik gövdelidir. Avluyu kuşatan mekanların kapıları benzer özellikler yansıtır. Lentolu ve söveli olan dikdörtgen biçimindeki kapıların üzerinde kemerli pencereler yer almaktadır. Yalnızca güney kanadın güney köşesinde pencere yoktur. Doğu kanadın eksenindeki kapı ile üzerindeki pencerenin daha geniş ve yüksek tutulmasıyla giriş mekanı vurgulanmıştır. Giriş mekanın kuzey ve güney duvarlarının batısında birer kapı bulunmaktadır. Giriş mekanının kuzeyindeki birimlere açılan kapılar benzer özelliktedirler. Giriş mekanının doğu duvarında dıştan olduğu gibi içtende basık kemerli, batı duvarında ise avluya açılan dikdörtgen niç içinde açılmış dikdörtgen birer kapı bulunmaktadır. Avlunun güney kanadının yaklaşık ekseninde üst seviyede sivri kemerli bir pencere yer alır. Avlunun batı kanadındaki eyvana bitişik olan mekanların dershane işlevi ile kullanıldığı belirtilmektedir Şaman N., “Isparta’da Selçuklu ve Beylikler Dönemi Eserleri” , Isparta, 2010 s. 23. Üzerleri sivri kemerli tromplarla geçilen kubbe ile örtülü olan mekanlardan kuzey ve güneyde tek sıra testere dişi friz görülür. Mekanın kubbe eteğinde, kuzeydoğuda düzgün olmayan sivri kemerli bir açılık bulunmaktadır. Avluya sivri kemerle açılan ana eyvan, avlu zemininden yüksektedir. Eyvana kuzeydoğusundaki tek basamaklı merdivenle çıkılmaktadır. Eyvanın güney cephe duvarında mihrap nişi bulunmaktadır. Beş sıra mukarnas kavsaralı, kavsaranın iki yanında geometrik bezemeli rozet bulunmaktadır. Dıştan iki bordür ve iki silmeyle sınırlandırılmıştır. Ayrıca mihrabın iki yanında kübik kaideli, silindirik gövdeli ve kesit piramit başlıklı duvara bitişik sütunlar yer alır. Eyvanın batı duvarında bulunan bitişindeki türbeye açılan kapılar diğer mekan kapılarıyla benzerdir. Kapılar türbeyle medreseyi birbirine bağlayan koridorlara açılmaktadır. Ortadaki kapıdan üç, diğer kapılardan iki basamaklı merdivenle türbeye ulaşılır. MALZEME VE TEKNİK Yapıda moloz taş, kesme taş, tuğla, devşirme malzeme, ahşap kullanımı görülmektedir. Moloz taş örgü malzemesi olarak, kesme taş kaplama malzemesi olarak ve ayrıca taç kapıda kubbe ve kubbeyi taşıyan kemerler ile eyvan kemerinde, pencere kemerlerinde kullanılmıştır. Devşirme malzeme kullanımı da önceden yerinde mevcut olduğu ileri sürülen Aziz Georgios Kilisesine ait olduğu belirtilmektedir Önge Y.,Emir Mübarezeddin Ertokuş’un Kümbeti ve Çinili Sandukası, Önasya 3,27 . Tuğla, türbenin cephelerinde, külahında ve içte eyvan kemeri ile kubbeyi taşıyan kemerlerde, eyvanın batı duvarındaki pencere kemerlerinde kullanılmıştır. Ahşap, medresenin içte doğu, kuzey ve güney duvarlarında pencerelerin üzerinde, kuzeydeki öğrenci hücrelerinde hatıl olarak kullanılmıştır. Türbedeki sanduka firuze renkli çini mozaik ile kaplıdır Şaman N., “Isparta’da Selçuklu ve Beylikler Dönemi Eserleri” , Isparta, 2010 s. 25. SÜSLEME Yapıda süsleme, taçkapıda, mihrapta, türbenin saçak altında, sandukasında ve devşirme malzeme de karşımıza çıkar. Taçkapıyı kuşatan dış bordür baklava ve kare kesitlerinin oluşturduğu dendanlarla süslüdür. İkinci bordür bezemesizdir. Üçüncü bordürde silmelerin biçimlendirdiği sivri kemerlerin iç içe geçmesiyle oluşturulan, aralarında düzgün olmayan baklava motifleri ile stilize palmet motifleri yer alır. Kavsarayı kuşatan silmeler arasında kemerin yüzeyi düz ve yuvarlatılmış, silmelerin iç içe geçmesiyle aralarda düğümlenmesi ile oluşan yürek ve baklava benzeri geometrik motiflerle süslenmiştir. İçte burmalı silmelerle biçimli bir kemer daha yer alır. Ortada sekiz kollu yıldız ile sekizgenler ve sekizgen kesitlerden oluşan geometrik motiflerle bezelidir. Yıldızın ortasında da sekiz yapraklı bir çiçek bulunmaktadır. Mihrabın dış bordürü, kemerin yüzeyi, mihrap ve kemer köşeliklerindeki rozetlerin bezemeli olduğu görülmektedir. Kemerin yüzeyi altta düğüm, üstte çift zencirek motifiyle süslenmiştir. Rozetlerin yüzeyindeki, kırık çizgilerin iç içe geçmesiyle oluşturulan ortada on kollu yıldız ile yıldız kolları arasında beş kollu yıldızlar bulunmaktadır. Silmeler aynalı kemerin kilit noktası ile alt seviyede eksene simetriktir. Madalyonun yüzeyinde kırık çizgilerin iç içe geçmesiyle dokuz kollu yıldız ile aralarında beş kollu yıldız vardır. Türbenin saçak altında düz silmelerle sınırlandırılmış iki bordür yer alır. Alt bordür kırık çizgilerin iç içe geçmesiyle oluşturulan baklava, üst bordür ise silmelerle sekiz kollu yıldız kesitleri ile süslüdür. Yapının sandukasında ajur tekniğinde firuze renkli çinilerle yapılmış süslemeler yer almaktadır. Medresede kullanılan devşirme malzemelerin çoğu bezemelidir. Bunlar arasında geometrik bezemeliler, bitkisel bezemeli devşirme malzemeler, grifonlar, çok kollu yıldızlar, madalyonlar bulunmaktadır. KARŞILAŞTIRMA Isparta ve çevresindeki Selçuklu ve Beylikler dönemi eğitim yapıları dikkate alındığında ikisi kapalı avlulu biri de açık avlulu olmak üzere üç medrese karşımıza çıkar. Atabey Ertokuş Medresesi ile Uluborlu Gargılı Lala Medresesi kapalı avlulu, Eğridir’deki Dündar Bey medresesi açık avlulu örneklerdir. Atabey Ertokuş ile Uluborlu Gargılı Lala medreseleri doğu-batı doğrultusunda düzgün olmayan dikdörtgen planlıdır. Ertokuş Medresesi’nde batı eksenine bitişik türbe Lala Medresesi’nde de görülmektedir. Ertokuş Medresesi’nde ana eyvan bitişinde avluya birer kapıyla açılan kare planlı ve tromplarla geçilen kubbe ile örtülü mekanlar yer alır. Buna karşılık Lala Medresesi’nde anaya eyvana bitişik güneyde kare planlı ve sivri tonozla örtülü birer mekan vardır. Mekanlardan güneydeki eyvana basık kemerli birer kapıyla açılmaktadır. Ertokuş ve Lala medreselerinde ana eyvanın bitişiğindeki birer mekanın bulunması özelliği ortak, mekanları plan, örtü sistemi ve düzenlenişi farklıdır. Anadolu’daki medrese örnekleriyle karşılaştıracak olursak Ertokuş Medresesi düzgün olmayan dikdörtgen planlıdır. Avlu yaklaşık kare planlı olması açısından kapalı avlulu medreselerle benzerlik göstermektedir. Bunlar Tokat e Niksar’daki Yağıbasan Medreseleri, Konya’daki Ali Gav, Karatay, İnce Minareli ve Sahip Ata medreseleridir. Ertokuş’ta bulunan yaklaşık kare planlı avlusu ve eksenlere simetrik yerleştirilen dört sütun ile duvarlara çift yönlü atılan sivri kemerlerlerle bölüntülü avlu şeması açısından da kısmen ayakta olan Konya’daki Ali Gav Medresesi ile büyük benzerlik göstermektedir Şaman N., “Isparta’da Selçuklu ve Beylikler Dönemi Eserleri” , Isparta, 2010 s. 241. Ayrıca Divriği Turan Melik Darüşifası’da bir diğer örnektir A.g.e. 243. Avlusunda havuz bulunmasıyla birlikte Konya’daki Karatay, İnce Minareli, Kırşehir Caca Bey, Çay Taş örneklerinde de kare biçimli havuzlar yer alır. DEĞERLENDİRME VE SONUÇ Genel olarak baktığımızda Atabey Ertokuş Medresesi geçmişten günümüze yapılan onarımlarla birlikte biraz orijinalini kaybetmiş olsa da, yapıldığı dönem, malzeme ve teknik ve plan özellikleri bakımından bize ışık tutmaktadır. Yapı hakkında karma bilgiler yer almaktadır. Bazı araştırmacılara göre türbenin medreseden önce yapıldığı varsayımlar arasındayken bazı araştırmacılara göre de türbe medrese ile bir inşa edilmiştir. Bunun dışında devşirme malzemenin nereden getirildiği konusunda da çeşitli varsayımlar vardır. Bazı araştırmacılar, yapının bir kilise üzerine inşa edildiği ve devşirme taşların yapıda kullanıldığını söylerken, bazı araştırmacılar ise devşirme malzemenin yakındaki antik kent Sidera’dan getirilmiş olabileceğini varsayıyor. Kazı ve Restorasyon raporları incelendiğinde çıkan malzemeler ve bulgular, dönemi ve döneminden sonra Ertokuş Medresesinin hala etkin bir şekilde kullanıldığını göstermektedir. Atabey Ertokuş Medresesi, gerek plan kurgusu açısından gerekse zengin süsleme unsurları açısından önemli bir yere sahiptir. Tek eyvanlı, kubbeli olmasının dışında ana eyvanın yan odalarının bulunması devrinde başka bir Selçuklu yapısında görülmemekte iken daha sonraki dönemlerde döneminde karşımıza çıkmaktadır. Sonuç olarak; Atabey Ertokuş Medresesi yapılan onarımlarla birlikte halen varlığını sürdürmektedir. Bölgede Selçuklular’dan kalma önemli kültür varlığı olduğu için umarım ki Bakanlık ve Vakıflar Genel Müdürlüğü bu tarihi kültür varlığını korumak için önemli adımlar atar. BİBLİYOGRAFYA ASLANAPA, O., Anadolu’da İlk Türk Mimarisi Başlangıç ve Gelişmesi, Ankara, 2007 ŞAMAN, Doğan N., Isparta’da Selçuklu ve Beylikler Dönemi Mimarisi, Isparta, 2008 UZUNÇARŞILI Hakkı İ., Kitabeler, Ankara, 1929 ÖNAL, H., Anadolu Selçuklu Türbeleri, Ankara, 1996 UYSAL, Ali O., Atabey Ertokuş Medresesi Çevresi Kazı Çalışmaları, Göller Bölgesi Arkeolojik –Kültürel-Turistik, Araştırma ve Değerlendirme Projesi, Ankara, 1994 ÖNGE Y.,Emir “Mübarezeddin Ertokuş’un Kümbeti ve Çinili Sandukası”, Önasya SÖZEN M., Anadolu Medreseleri Selçuklu ve Beylikler Devri, İstanbul, 1972, SÜLDÜR E., Isparta Tarihi, İzmir,1951 ARIKAN Z.. , XV.- XVI Yüzyıllarda Hamit Sancağı, İzmir, 1988 ÖNEY, G., Beylikler Devri Sanatı XIV. – XV. Yüzyıl (1300 – 1453), Ankara, 2007 OKAN, K., Isparta’daki Tarihi Eserler, Isparta,1962 BÖCÜZADE, S. , S. , Isparta Tarihi, (Derleyen; Dr. Suat Seren), İstanbul, 1983 _______, Isparta Kültür Envanteri, Isparta Valiliği, Isparta, 2009 ŞENOL, S. , Isparta El Kitabı, Isparta, 2003 TURAN, O., Selçuklu Devri “Vakfiyeleri II. Mübazereddin Er-Tokuş Vakfiyesi”, Belleten 11/43 415-429 ÜNAL Rahmi H., Osmanlı Öncesi Anadolu- Türk Mimarisinde Taçkapılar, İzmir, 1982 KÖSEOĞLU N., “Isparta Kitabeleri ve Eski Eserler” Ün, 2/22-24 Isparta 1935 TELLİ H., Atabey Ertokuş Medresesi Kazı Buluntuları( Sikkeler), Çanakkale, 2011 FOTOĞRAFLAR Fotoğraf 1. Doğu Cephesi Fotoğraf 2. Taçkapı Fotoğraf 3. Taçkapı, Ayrıntı Fotoğraf 4. Taçkapı, ayrıntı Fotoğraf 5. Taçkapı, Yan niş Fotoğraf 6. Taçkapı, kitabe Fotoğraf 7, Kuzey Cephe Fotoğraf 8. Kuzey Cephe Fotoğraf 9. Güney Cephe Fotoğraf 10. Güney Cephe Fotoğraf 11. Güney Cephe, ayrıntı Fotoğraf 12. Güney Cephe, ayrıntı Fotoğraf 13. Batı cephesi ve türbe Fotoğraf 14. Medrese-türbe birleşimi Fotoğraf 15. Güneybatı, ayrıntı Fotoğraf 16. Güneybatı ayrıntı Fotoğraf 17. Türbe, üst örtü geçiş Fotoğraf 18. Örtü unsurları Fotoğraf 19. Avlu Fotoğraf 20. Avlu, havuz Fotoğraf 21. Avlu, kuzeye bakış Fotoğraf 22. Avlu, güneye bakış Fotoğraf 23. Avlu, ayrıntı Fotoğraf 24. Avlu, kubbe geçişleri Fotoğraf 25. Avludan batıya bakış Fotoğraf 26. Avludan doğuya bakış Fotoğraf 27. Kapı,detay Fotoğraf 28. Kubbe, detay Fotoğraf 29. Kapı,detay,lento Fotoğraf 30. Türbeye giriş Fotoğraf 31. Ana eyvan Fotoğraf 31. Ana eyvan, detay Fotoğraf 32. Mihrap Fotoğraf 33. Mihrap, ayrıntı Fotoğraf 34, Türbe, giriş Fotoğraf 35, Türbe, giriş, detay Fotoğraf 36, Sanduka Fotoğraf 37, Türbe, detay, geçiş Fotoğraf 38. Devşirme Süsleme,ana eyvan Fotoğraf 39. Devşirme Süsleme, kuzey cephe PAGE 3