Türi (Estinma)

**Türi**
Lidnanznam;	Flag;
Valdkund	Estinma
Eläjiden lugu (2019-01-01)	4,981 ristitud
Pind	9,8 km²
Telefonkod	+372−38x-xxxx
Aigvö	tal'vel UTC+2,; kezal UTC+3

Türi (mugažo estin kelel) om Estinman lidn municipaližeta statusata valdkundan keskuzpalas. Se om Türin volostin keskuz, mülüb Järva-makundha, sen kahtenz' lidn eläjiden lugun mödhe.

Istorii

Eländpunkt mainitase ezmäižen kerdan vl 1347 saksan Turgel-nimitusenke. Ezmäine škol radaškanzi vl 1687. Žilo šingotihe kartonfabrikal 20. voz'sadan augotišes. Vl 1917 kändihe Türid torguindžiloks (est. alevik), vspäi 1926 om lidnan statusanke. Vll 1937−1941 radiomačt 197 m kortte oli olmas lidnas, Rusked Armii mureni sidä. Nevondkundaližen aigan lidn oli Türin rajonan keskuseks (1950−1959).

Lidn oli municipalitetaks vll 1927−1944 i 1989−2005. Jäl'gmäine lidnan pämez' om Kaia Iva (2002–2005).

Türi šingotase metalližkonstrukcijoiden tegimel, jablokoiden da änikoiden kazvatandal, turizmal. Vspäi 2000 lidn om tetab Estinman «keväz'ližeks pälidnaks», keväz'festival' oleleb (est.: Türi Kevadfestival) pajoidenke i änikoidenke, mugažo jablokfestival' om regulärine sügüzel^[1]. Muzikškol om avaitud vspäi 1990.

Geografijan andmused

Lidn sijadase makundan suvipäivlaskmas, Pärnu-jogen oiktal randal tobjimalaz. Matkad Tallidnan keskushesai om 80 km lodeheze orhal vai 90..95 km avtotel, sidä kesken «Tallidn — Tartu»-trassadme vai «Tallidn — Rapl — Türi»-avtotedme. Türi-stancii sijadase «Tallidn — Vil'jandi»-raudtel, radab lidnan keskuses vspäi 1900, matkad Tallidnan Baltijan päraudtestancijhasai om 97 km.

Eläjad

Vn 2011 Estinman rahvahanlugemižen mödhe lidnan eläjiden lugu oli 5 410 ristitud. Kaikiš suremb lidnan ristitišt oli 6 862 eläjad vl 1989. Kaik 10 786 ristitud elihe Türin volostiš vn 2019 augotišes 1008 km² pindal.

Rahvahad (lidnalaižed, enamba 0,4% vl 2011): estilaižed — 94,73%, venänikad — 2,53%, ukrainalaižed — 1,26%, suomalaižed — 0,57%, toižed rahvahad — 0,91%.