Termiz daryo porti
Termiz daryo porti (ruscha: Терме́зский речно́й порт) — Oʻzbekistonning eng yirik va eng janubiy daryo porti, Amudaryoda Oʻrta Osiyodagi ikkinchi eng uzun va eng katta daryo, Oʻzbekistonning eng janubiy shaharida joylashgan. Daryo porti Termiz shahrining janubi-sharqiy qismida joylashgan. Oʻzbekistondagi kam sonli daryo portlaridan biri. Oʻzbekiston Respublikasi Amudaryo flotiliyasining asosiy punkti. Bu asosan yuk portidir. Oʻzbekistonda 1100 kilometr ichki suv yoʻllari mavjud boʻlib, ular boʻylab kichik kemalar, qayiqlar, barjalar, quruq yuk kemalari, motorli kemalar, paroxodlar, paromlar harakatlanishi mumkin.
Tavsifi
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Termiz daryo porti bojxona nazorati zonasi boʻlib, 6 ta yopiq turdagi omborxonalari bor, u bir vaqtning oʻzida 30 ming tonnagacha yukni saqlashga imkoniyatiga ega. Shu bilan bir qatorda, Termiz Daryo porti ochiq maydonida bir vaqtning oʻzida 3 mingga yaqin 20 va 40 futli konteynerlarni saqlashga imkoniyati bor.
Tarkibida „Termiz“ daryo porti, suv yoʻlining Termiz uchastkasi, kema taʼmirlash ustaxonalari bor. Maydoni 20,5 ga. 1953-yilda qurilgan. Tashqi savdo yuklariga moʻljallangan sigʻimi 10 ming tonna boʻlgan yopiq va 100 ming tonna yukka moʻljallangan ochiq omborlarga ega. Portga kiraverishda fumigatsiya kameralariga ega boʻlgan „Termiz porteksport“ temir yoʻl stansiyasi, 6 km uzunlikdagi ichki port shoxobcha yoʻli, quvvati 7000 tg sutka boʻlgan neft quyish prichali bor[1].
Port tashqi savdo eksportimporttranzit va gumanitar yuklarni ortish, tushirish, yuklarni omborxonalarda saqlash, daryo floti yordamida yuklarni Afgonistonning Sherxon va Hayraton portlariga yetkazib berish, belgilangan tariflarga koʻra, yoʻlovchilarni tashish va boshqa vazifalarni bajaradi. Jahon xalqaro yuk tashuvchi va xalqaro ekspeditor dengiz va daryo portlari roʻyxatiga kiritilgan. Termiz daryo portining yuk oʻtkazish yillik quvvati 600 ming tonna, yuklarni tushirish, ortish quvvati 900 ming tonna. Turli maqsadlardagi 17 ta teploxod va yuk barjalariga, 10 ga yaqin port kranlariga ega.
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Zamonaviy Termiz daryo porti sovet davrida, aniqrogʻi 1953-yilda ochilgan. Bu davrgacha Termizda port mavjud edi. Portda 1994-yildan beri zamonaviy jihozlar mavjud. 2000-yillarning boshlarida portning maydoni 20 gektardan ortiq edi. Oʻzbekiston Milliy Ensiklopediyasiga koʻra, bu yerda 10 ming tonnadan 100 ming tonnagacha yuk sigʻadigan bir qancha yirik yopiq va ochiq angar va omborlar mavjud. Unda bir nechta port kranlari mavjud. Portga oʻnlab kemalar, barjalar, qayiqlar va boshqa suv transporti turlari xizmat koʻrsatadi. 2000-yillarning boshlarida portning yillik yuk oqimi taxminan 600-900 ming tonnani tashkil etdi. Port Oʻzbekiston Respublikasi va Afgʻoniston Islom Respublikasi oʻrtasidagi chegara boʻlgan transchegaraviy Amudaryo boʻyida joylashganligi[2] sababli qoʻshni Afgʻonistonda terrorchilar tomonidan xavf tugʻdirishi mumkinligi sababli port Oʻzbekiston chegarachilari tomonidan yaxshi qoʻriqlanadi. Portdan bir necha kilometr sharqda Amudaryo ustidan Oʻzbekistonning Termizi shahhrini Afgʻonistonning Hayraton shahri bilan bogʻlovchi transchegaraviy „Doʻstlik koʻprigi“ joylashgan.
Afgʻonistondagi notinch vaziyat paytida port Afgʻoniston bilan yuk oqimi ancha past boʻldi. Ammo keyingi yillarda Afgʻoniston shimolida nisbiy tinchlik hukm surayotgani, Oʻzbekiston va Afgʻoniston oʻrtasidagi munosabatlarning yaxshilanishi tufayli port bir mamlakatdan ikkinchi davlatga va aksincha tovarlarni eksport va import qilishda muhim rol oʻynay boshladi. Bugungi kunda Afgʻoniston Islom Respublikasiga har oy oʻrtacha 25 ming tonna yuk tashiladi.
2018-yil „Termiz daryo porti“ masʼuliyati cheklangan jamiyati tomonidan ajratilgan 2 milliard 250 million soʻmlik homiylik mablagʻi hisobida Qiziriq tumanidagi Zarobod qishlogʻida oilaviy poliklinika rekonstruksiya qilinib, zarur jihoz, tibbiy uskuna va apparatlar bilan jihozlandi[3].
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Termiz daryo porti — Natsionalnaya ensiklopediya Uzbekistana (uzb.) — Toshkent, 2000—2005-yil.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Termiz daryo porti“.
- ↑ „Termiz daryo porti Amudaryoning qirg‘og‘ida, O‘zbekiston Respublikasi bilan Afg‘oniston Islom Respublikasi chegarasida joylashgan“.
- ↑ „Qiziriqda oilaviy poliklinika ish boshladi“. 2023-yil 23-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 23-avgust.
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash] | Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan. |