Eton kolleji
Eton kolleji (ingliz. Vindzor yonidagi Eton Xonimning Qirollik kolleji) oʻgʻil bolalar uchun Britaniya xususiy maktabidir. Kollej 1440-yilda qirol Genrix VI tomonidan qurilgan.Tashkil etilganidan buyon Buyuk Britaniyaning 20 nafar Bosh vazirlari ushbu kollejni tamomlagan. Devid Kemeron, Buyuk Britaniyaning amaldagi Bosh vaziri va Konservativlar partiyasi rahbari, Eton bitiruvchisi.
Eton kolleji Londondan 30 km gʻarbda, Temza qirgʻogʻida, Vindzor qal’asi yaqinida joylashgan. Maktabning rasmiy maqomi 13-18 yoshli oʻgʻil bolalar uchun internat maktabidir. Oʻqish yiliga 35,720 funt sterling yoki 55,630 dollarni tashkil qiladi. Jami Etonda 1300 nafar talaba tahsil oladi, ularning baʼzilari nufuzli Qirollik stipendiyalari oluvchilardir, shuning uchun ular pul toʻlamaydilar.
Kollej tarixi
Eton kolleji 1440-yilda qirol Genrix VI tomonidan tashkil etilgan. Kollejning asosiy maqsadi kelajakdagi talabalarni keyinchalik Genrix VI tomonidan asos solingan Kembrij universitetiga tayyorlash edi.
16-asr arxiv hujjatlarida Eton kolleji talabalarining kunlik jadvali haqida maʼlumotlar bor. Talabalar soat 5 da turishlari, namoz oʻqishlari va ertalab soat 6 da oʻz sinflarida boʻlishlari kerak edi. Oʻsha paytda dars lotin tilida boʻlgan. Soat roppa-rosa 8 larda talabalar xonalariga qaytishdi,Oʻrta asr talabalariga kun davomida 2 mahal ovqat berilar, juma kunlari esa ularni qattiq cheklashardi. Hattoki, bayramlarda ham oson boʻlmagan-Rojdestvoda 3 hafta, kollejda oʻtkazdilar, yozda 3 hafta, talabalar uyga ketishga ruxsat berildi.
1461-yilda Edvard IV taxtga kelgach, u barcha maktab grantlarini bekor qildi va xazinaning katta qismini Temza daryosi boʻylab Vindzordagi Avliyo Jorj cherkoviga topshirdi. Afsonaga koʻra, Edvardning bekasi Jeyn Shor maktabni himoya qilish uchun kelgan. U maktabning katta qismini saqlab qolishga yordam bergan deb ishoniladi.
Genrix VI taxtdan voz kechgach, maktab va cherkov qurilishi toʻxtatildi.Faqat xorlar tugadi.[1]
Qurilish ishlari olib borilayotganda maktab daromadidan mahrum boʻlganligi sababli maktabni rivojlantirish va tugatish badavlat kishilar qoʻlida edi. Maktab qurilishi 1517-yilda Rojer Lupton rektor sifatida davom ettirildi. Maktab ramzi boʻlgan maktab hovlisining gʻarbiy kirish qismi oʻsha shaxs nomi bilan atalgan.
Luptondan keyin 1670-yilgacha maktab hovlisining gʻarbiy tomonida galereya qurilgunga qadar qurilish ishlari boʻlmagan. U keyinchalik qayta taʼmirlangan va 1694-yilda Metyu Benks rahbarligida qurib bitkazilgan.Maktab markazidagi kutubxona, Tomas tomonidan qurilgan.1725-29- yillarda Rowland maktabga oxirgi qoʻshilgan edi.U erda koʻplab kitoblar va yozuvlar saqlanadi.
19-asrda meʼmor kichik Jon Shou (1803-1870) Etonning boshligʻi boʻlgan. U 1844-16-yillarda rektor Frensis Xodjson loyihasi asosida yangi binolarni ishlab chiqqan. Rektor birinchi qavatdagi „Uzoq palata“da yashovchi talabalar sharoitini yaxshilashni xohladi
Moliya, qurilish sharoitlari va Eton boshqaruvi haqidagi shikoyatlarga javoban, 1861-yilda toʻqqizta etakchi maktabning, shu jumladan Etonning holatini tekshirish uchun Klarendon komissiyasi tuzildi.[2]
1906-08-yillarda Angliya-Bur urushida halok boʻlgan Eton bitiruvchilari uchun yodgorlik sifatida Yuqori maktabda juda katta va yana boy maktab zali va maktab kutubxonasi qurilgan. Monastir va cherkovda Birinchi jahon urushi paytida halok boʻlgan itoniyaliklarga koʻplab yodgorlik plitalari mavjud. Ikkinchi Jahon urushi paytida bomba yuqori maktabni vayron qildi va cherkovdagi koʻplab vitrajlar va derazalarni sindirdi
1959-yilda kollejda yadro urushi sodir boʻlgan taqdirda kollej rektori va talabalari uchun bunker mavjud edi. Hozirda omborxona sifatida foydalanilmoqda.[3]
Oʻtmishda etoniyaliklarni baʼzan antisemitizmda ayblashar edi. Bir muncha vaqt kollej talabalari yangi kelganlarni „yahudiylar“ deb atashgan. 1945-yilda kollejga kirayotgan bolaning otasi ingliz boʻlishi kerakligi toʻgʻrisidagi qonun qabul qilingan. 1960-yillarda Garold Makmillanning aralashuvi nizomni bekor qildi.[4]
Maktabning butun tarixi davomida uning Britaniya qirollik uyi bilan uzluksiz aloqasi kuzatilishi múmkin. Birinchidan, bu kollej qirollik oilasining doimiy homiyligi bilan bogʻliq boʻlsa, ikkinchidan, kollej Vindzor qal’asidan bir necha qadam narida joylashgan. Qirol Jorj III 1760—1820-yillarda 60 yil taxtda oʻtirdi. U deyarli butun umrini Vindzorda oʻtkazdi.
Manbalar
- ↑ Nevill, p.4.
- ↑ J. Stuart Maclure, Educational Documents: England and Wales, 1816 to present day (Methuen Young Books, 1973, ISBN 978-0-416-78290-5), p. 83
- ↑ „Eton College Site Visit Report“ .
- ↑ Rogers, Ben (2000) [1999].
- ↑ ↑ ↑ ↑ ↑ ↑ nnell, p.84