Nikos Filippaios

Οι Ευρωπαϊκές αφηγήσεις του εγκλήματος, καρπός πολυετών ερευνών και συνεργασιών, βρήκαν τον δρόμο τους προς το κοινό. Η ψηφιακή έκδοση με ανοικτή πρόσβαση στο αναγνωστικό κοινό- αποτελεί μέρος του διεπιστημονικού ευρωπαϊκού προγράμματος DETECt—Detecting Transcultural Identity in European Popular Crime Narratives [https://www.detect-project.eu] και περιλαμβάνει 20 κείμενα ερευνητών από διάφορα επιστημονικά πεδία οι οποίοι διερευνούν ζητήματα συγκρότησης και μετασχηματισμού της ευρωπαϊκής ταυτότητας μέσα από την εξέταση ποικίλων ευρωπαϊκών αφηγήσεων του εγκλήματος σε όλες τις δημοφιλείς και καλλιτεχνικές εκφράσεις.Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, η έννοια της ευρωπαϊκής ταυτότητας και οι διαδικασίες που διέπουν τη διαμόρφωσή της έχουν αποτελέσει αντικείμενο εκτεταμένης και διεπιστημονικής έρευνας. Σήμερα, σε μια κρίσιμη καμπή της ευρωπαϊκής ιστορίας, η ύπαρξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης αμφισβητείται ανοιχτά στη δημόσια σφαίρα από ένα ευρύ φάσμα πολιτικών και κοινωνικών παραγόντων σε όλες τις χώρες της ηπείρου. Συνεπώς, φαίνεται κρίσιμο και απαραίτητο, όχι μόνο να συνεχιστεί η διερεύνηση των διαφορετικών πτυχών της ευρωπαϊκής ταυτότητας, αλλά και να προωθηθούν νέες πειραματικές μεθοδολογικές προσεγγίσεις που να επιτρέπουν την αποτελεσματική διασαφήνιση εννοιολογήσεων στα πεδία της πολιτισμικής και κοινωνικής εμπειρίας του ευρωπαϊκού χώρου. Υπό αυτή την έννοια, το ευρωπαϊκό πρόγραμμα DETECt – Detecting Transcultural Identity in European Popular Crime Narratives – (2018-2022/https://www.detect-project.eu) εξέτασε τη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής πολιτιστικής ταυτότητας ως μια συνεχή διαδικασία μετασχηματισμού που ενισχύεται από την κινητικότητα ανθρώπων και πολιτισμικών προϊόντων, ειδικά της δημοφιλούς κουλτούρας, σε ολόκληρη την ήπειρο. Λόγω της εξαιρετικής κινητικότητας και εμπορικής επιτυχίας των προϊόντων της, η δημοφιλής κουλτούρα διαδραμάτισε και διαδραματίζει αποφασιστικό ρόλο στην κυκλοφορία αναπαραστάσεων που αποτελούν κοινό πολιτιστικό αγαθό για μεγάλα τμήματα της ευρωπαϊκής κοινωνίας. Το αστυνομικό είδος στις πολυποίκιλες εκφράσεις του (λογοτεχνία, κινηματογράφος, τηλεοπτικές σειρές) αποτελεί μια ιδιαίτερα σημαντική κατηγορία της ευρωπαϊκής αλλά και της παγκόσμιας δημοφιλούς κουλτούρας με μεγάλη εμβέλεια και αποδοχή.
Με τη συνεργασία ερευνητών και ειδικών προερχόμενων από διαφορετικά γνωστικά και επιστημονικά πεδία και από πανεπιστημιακά ιδρύματα, ερευνητικά κέντρα και πολιτιστικές/δημιουργικές βιομηχανίες από ολόκληρη την Ευρώπη, το πρόγραμμα μελέτησε παραδείγματα αστυνομικής λογοτεχνικής, κινηματογραφικής και τηλεοπτικής μυθοπλασίας από το 1989 έως σήμερα, ώστε να διερευνηθεί και, ακόμα περισσότερο, να αναδειχθεί η διαχρονική δυναμική της ευρωπαϊκής δημοφιλούς κουλτούρας σε πολλαπλά επίπεδα. Ερευνώντας τη σύγχρονη ιστορία του αστυνομικού αφηγηματικού είδους στην Ευρώπη σε όλες του τις εκφράσεις (μυθιστόρημα, κινηματογράφος, σειρές στην τηλεόραση και σε διαδικτυακές πλατφόρμες), οι συμμετέχοντες στο DETECt προσπάθησαν να εντοπίσουν τις πρακτικές παραγωγής, διανομής και κατανάλωσης καλλιτεχνικά άρτιων και εμπορικά ελκυστικών αναπαραστάσεων της πλουραλιστικής διαπολιτισμικής ταυτότητας της Ευρώπης των τελευταίων δεκαετιών.
Οι τρέχουσες αφηγήσεις του εγκλήματος στους τομείς της λογοτεχνίας, του κινηματογράφου και της τηλεόρασης αποτελούν ένα έξοχο μέσο σφυγμομέτρησης των προβλημάτων και των φόβων, αλλά και των ελπίδων και των προσδοκιών −κοντολογίς των αντιφάσεων− τόσο της ευρωπαϊκής όσο και της παγκόσμιας κοινωνίας. Ακόμα περισσότερο, αποτελούν μία υπολογίσιμη κινητήρια δύναμη για μια κοινή πορεία των ευρωπαϊκών κοινωνιών σε επίπεδο όχι μόνο μιντιακό και καλλιτεχνικό, αλλά και οικονομικό, κοινωνικό και νοοτροπικό. Εν ολίγοις, οι αφηγήσεις αστυνομικής μυθοπλασίας έχουν αναδειχθεί σε ένα ζωτικό στοιχείο της κοινής ευρωπαϊκής κουλτούρας, με το πολύπλευρο και πλούσιο περιεχόμενο που της αποδίδει ο Ρέιμοντ Ουίλιαμς ως δομής αίσθησης, καθιστώντας εφικτή περισσότερο από ποτέ τη σύζευξη υψηλού (αισθητικά) και δημοφιλούς (μαζικού, λαϊκού).
Συμμετέχουν: Jan Baetens, Caius Dobrescu, Federico Pagello, Kim Toft Hansen, Alberto Zambenedetti, Anna Keszeg, Kalai Sandor, Federica Ambroso, Barry Forshaw, Βασίλης Δανέλλης, Γιάννης Ράγκος, Άννα Πούπου, Roxana Eichel, Loic Artiaga, Jacques Migozzi, Sophie Jollin-Bertocchi, Bernard Alavoine, Daniel Morgan, Loïc Marcou.

European crime narratives, the result of years of research and collaboration, have finally reached the public.
The digital edition is part of the interdisciplinary European program DETECt—Detecting Transcultural Identity in European Popular Crime Narratives [https://www.detect-project.eu], and it includes 20 texts by researchers from various scientific fields who investigate questions of the formation and transformation of European identity through the examination of various European crime narratives in all popular and artistic expressions.
Christos Dermentzopoulos, Nikos Filippaios, and Lambros Flitouris edited the book.
Featured colleagues and friends: Jan Baetens, Caius Dobrescu, Federico Pagello, Kim Toft Hansen, Alberto Zambenedetti, Anna Keszeg, Kalai Sandor, Federica Ambroso, Barry Forshaw, Vassilis Danellis, Yannis Ragos, Anna Poupou, Roxana Eichel, Loic Artiaga, Jacques Migozzi, Sophie Jollin-Bertocchi, Bernard Alavoine, Daniel Morgan, Loïc Marcou.
The book is available for free download from Metaichmio publications HERE: https://assets.metaixmio.gr/.../EYROPAIKES_AFHGHSEIS...

This chapter examines the historical crime fiction novel Greeks Bearing Gifts (2018) by Philip Kerr, which is the next to last volume of his Bernie Gunther series. 1 Philip Kerr (1956-2018) was one of the leading authors of a particular style of historical noir, including his Berlin Noir trilogy (1989-1991), which introduced his detective, Bernie Gunther. In his fourteen novels featuring Gunther, Kerr offers what we might see as hardboiled epic, (re)telling the history of Germany and to an extent Europe from the end of the Weimar Republic, through World War II to the first fragile years of postwar reconstruction and of course the separation of the German state. In Greeks Bearing Gifts, Kerr deals thoroughly with the years following the German Occupation (1939-1944) and the Civil War (1943-1949) in Greece and especially with the extermination of the Jews of Thessaloniki by the Nazis and their Greek collaborators, as well as the violent sequestering of their property, which continued after the war.

This brief article examines the social, political and cultural representations of the crime series by the Greek author Vangelis Gianissis, which consists -until now- of five books, published from 2013 to 2020. The protagonist of the series is the  Greek-Swedish police officer Anders Economides, who lives in the city of Orebro. In the series, Giannisis adapts the famous nordic noir style of crime fiction into the modern Greek social and cultural context. Generally, two local colors, the Scandinavian-Swedish and the Greek-Eastern European one are in a constant interaction and antagonism. Moreover this combination of interaction and antagonism is realized in the versatile and transnational personality of Anders Economides himself. On the other hand, the enemies that Economides confronts in each novel are responsible from crimes and illegal activities which concerns Europe as a whole, from the East to the North.Thus, Vangelis Giannisis' series could be seen as a a bridge between Northern and Southern Europe, a bridge built by the characteristics and the conventions of the crime fiction genre and especially of the nordic noir style.

This article was written as part of the DETECt project (H2020).
https://www.detect-project.eu/

Deliverable 4.1
Location marketing and cultural tourism
Edited by Cathrin Bengesser Kim Toft Hansen Lynge Stegger Gemzøe

WP number and title: WP4 – Creative Industries: Media Industries and location marketing strategies for a transcultural European space Task number and title: 4.1 and 4.2: “Understanding transnational European production and location strategies” & “Understanding pub- lishing and translation strategies in the European cultural space”
Lead beneficiary: AAU
Type: Report Dissemination level: Public
Due date: Month 22
Actual date of delivery: 11 February 2020

DETECt – Detecting Transcultural Identity in European Popular Crime Narratives –addresses the formation of European cultural identity as a continuing process of transformation fostered by the mobility of people, products and representations across the continent. Because of the extraordinary mobility of its products, popular culture plays a decisive role in circulating representations that constitute a shared cultural asset for large sectors of the European society.
The project examines examples of crime fiction, film and TV dramas from 1989 to present, to learn how mobility strategies such as co-production, serialization, translation, adaptation, distribution, and more, have influenced the transnational dissemination of European popular culture. It also investigates how the treatment of specific ‘mobile signifiers’—including representations of gender, ethnic and class identities—affect the ability of European narratives to migrate outside their place of origin, and be appropriated elsewhere in different and variegated ways. Researching the contemporary history of the crime genre in Europe, DETECt aims to identify the practices of production, distribution and consumption that are best suited to facilitate the emergence of engaging representations of Europe’s enormously rich, plural and cross-cultural identity.

The knowledge acquired through a detailed research programme will be used in cultural, learning and public engagement initiatives designed to prompt the elaboration of new transnational formats for the European creative industries. These activities will profit from a set of experimental research and learning resources and innovative collaborative tools, aggregated and organized on DETECt Web portal. A range of activities will be addressed to the general public. In particular, the development of a Web mobile app tools will allow users to contribute to the creation of a collaborative atlas of European crime narrative

Since the 1980s, there has been an increasingly dynamic shift of crime fiction towards realist and social literature, a shift which has led writers to engage with the phenomenon of far right politics and ideology. Crime fiction, especially the european one, approaches contemporary problems (such as xenophobia, racism, sexism, immigration, refugees), moreover it has become one of the most attractive- both for the writers and the readers- ways of commenting on social reality, on ethics and on public life. From the 1970s to the present day, the issues of far-right politics, xenophobia and racist violence are represented literally in crime fiction variably. In fact, crime writers reflect on these problems in modern Europe and sometimes they even propose possible solutions by promoting the positive side of a multicultural european identity, based on cooperation and mutual respect.
Our talk focuses on the analysis of the main narrative axes of a corpus of novels written by oldest and newest European authors which represents the main styles of contemporary European crime fiction: nordic noir, mediterranean noir and french néo-polar, as well as other stylistic hybrids.
We present these novels in which the aforementioned sociopolitical and ideological upheaval is represented through the narrative and stylistic structures and conventions of crime fiction, as social literature. Also, in our presentation we have a diachronic view in the historical development both of the crime fiction genre and of the far right, racist, xenophobic and sexist manifestations in Europe, in parallel with the recent social, political, economic and cultural situation in Europe and even internationally.

Κεντρικό θέμα της ανακοίνωσης είναι η εξέταση του μυθιστορήματος "Το Ακέφαλον Πτώμα" του Λέοντος Γεράρδη ως ένα κείμενο, το οποίο από ειδολογικής άποψης, μπορεί να χαρακτηριστεί ως υβριδικό. Πιο συγκεκριμένα, στο "Ακέφαλον Πτώμα", το οποίο εκδόθηκε το 1895 στην Αθήνα από τον εκδότη Χριστόφορο Κωνσταντινίδη, συμπλέκεται το μυθιστόρημα Αποκρύφων και η ευρύτερη τάση της "αθηναιογραφίας" με το νεότευκτο τότε αστυνομικό είδος, το οποίο επηρέασε καθοριστικά την ελληνική λαϊκή λογοτεχνία κατά τον 20ό αιώνα.  Έτσι, το σύντομο αφήγημα του Γεραρδή -φτάνει τις 75 σελίδες- εμπεριέχει όλα τα γνώριμα στοιχεία του μυθιστορήματος Απόκρυφων, με πιο θεμελιώδες την εστίαση στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων του υποκόσμου, με τάσεις τόσο ρεαλιστικές, όσο και σκανδαλοθηρικές. Παράλληλα, αισθητή είναι και η άμεση σχέση του με τον χώρο του Τύπου και ειδικότερα του εγκληματολογικού ρεπορτάζ, κάτι που γίνεται εμφανές ήδη από τον υπότιτλο του μυθιστορήματος "Αθηναϊκή μυθιστορία εκ των εξ ημών εγκληματικών χρονικών". 
Ωστόσο, ο τρόπος που ο Γεράρδης εντάσσει τη θεματολογία του εγκλήματος στην αφήγησή φανερώνει έντονες επιρροές από την αστυνομική λογοτεχνία. Μάλιστα, στις τελευταίες περίπου είκοσι σελίδες του μυθιστορήματος, η αρκετά παιγνιώδης και χωρίς αυστηρή πλοκή παρουσίαση της τυχοδιωκτικής ζωής του κεντρικού χαρακτήρα, ενός λούμπεν παρανόμου ονόματι Διονυός, δίνει τη θέση της στη σφιχτοδεμένη αφήγηση της εξιχνίασης της δολοφονίας του αριστοκράτη Δημήτρη Μακρή από τον πρωταγωνιστή και τη συμμορία του. Μπορεί οξύνους αστυνομικός που εξιχνιάζει το έγκλημα να απουσιάζει, αλλά τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά του αστυνομικού είδους είναι εδώ: η αναγνώριση του πτώματος από τους συγγενείς του, η εύρεση και η αξιοποίηση των ενοχοποιητικών στοιχείων, η ιατροδικαστική και η ανακριτική διαδικασία και φυσικά η προσπάθεια εκ μέρους του αφηγητή να δημιουργήσει ένα κλίμα τραγικότητας, βίας και μυστηρίου. 
Στην ανακοίνωση θα αναλυθεί το περιεχόμενο της αφήγησης του μυθιστορήματος "Το Ακέφαλον Πτώμα" και θα αναδειχθεί ως ένα έργο αντιπροσωπευτικό των αλλαγών που παρατηρούνται στην λαϊκή λογοτεχνία και ευρύτερα στη δημοφιλή κουλτούρα στη χώρα μας, κατά το πέρασμα από τον 19ο αιώνα στον 20ό.

Θανάσης Β. Κούγκουλος (επιμ.), Το ελληνικό «λαϊκό» μυθιστόρημα του 19ου αιώνα, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης - Σχολή Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών - Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας - Εργαστήριο Λαογραφίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας (Μελέτες Λαογραφίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας 8) - Gutenberg, Αθήνα 2021, 546 σελ. ISBN: 978-960-01-2190-2.
Ο συλλογικός τόμος στηρίζεται στις ανακοινώσεις του Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου Το ελληνικό «λαϊκό» μυθιστόρημα του 19ου αιώνα: Θεωρητικά ζητήματα. Το συνέδριο διοργανώνει στην Κομοτηνή, στις 25-27 Μαΐου 2018, το Εργαστήριο Λαογραφίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης. Αφιερώνεται στον Γάλλο Henri Tonnet, ομότιμο καθηγητή του Πανεπιστημίου Paris-Sorbonne και πρωτοπόρο μελετητή του ελληνικού «λαϊκού» μυθιστορήματος του 19ου αιώνα, ως μικρή ανταπόδοση των μεγάλων επιστημονικών οφειλών της κοινότητας των νεοελληνιστών προς το διακεκριμένο μέλος της. Περιλαμβάνει, πρόλογο του Μ. Γ. Βαρβούνη, δική μου εισαγωγή για τη σταδιακή μετατόπιση του ενδιαφέροντος της έρευνας από την ελληνική πεζογραφία των ρομαντικών χρόνων στη μελέτη του «λαϊκού» μυθιστορήματος του 19ου αιώνα και είκοσι μία μελέτες, που οργανώνονται σε έξι θεματικές ενότητες.

DETECt -Detecting Transcultural Identity in European Popular Crime Narratives addresses the formation of European cultural identity as a continuing process of transformation fostered by the mobility of people, products and representations across the continent. Because of the extraordinary mobility of its products, popular culture plays a decisive role in circulating representations that constitute a shared cultural asset for large sectors of the European society. The project examines examples of crime fiction, film and TV dramas from 1989 to present, to learn how mobility strategies such as co-production, serialization, translation, adaptation, distribution, and more, have influenced the transnational dissemination of European popular culture. It also investigates how the treatment of specific \u2018mobile signifiers\u2019 \u2013 including representations of gender, ethnic and class identities \u2013 affect the ability of European narratives to migrate outside their place of origin,...