Bartłomiej Biga

Ochrona własności intelektualnej jest realizowana głównie poprzez monopole prawne. Istnieją jednak okoliczności, w których prawo dopuszcza ich przełamywanie. W obszarze prawa własności przemysłowej są to przymusowe licencje oraz działalność organizacji standaryzacyjnych. Społeczne uzasadnienie istnienia tych wyjątków jest oczywiste. Konieczne jest jednak postawienie pytania o ich ekonomiczne uzasadnienie, gdyż osłabiają one motywację do prowadzenia dzia‑ łalności wynalazczej. W pewnym sensie przeczą więc głównemu celowi istnienia instytucji patentu. Przedmiotem analizy tego artykułu jest instytucja przymusowych licencji – zarówno jej podstawowa forma, której źródłem istnienia są decyzje organów administracyjnych (co ma miejsce głównie w branży farmaceutycznej), jak i wariant związany z ustanawianiem standardów, gdzie genezą obowiązku udzielenia licencji jest działalność organizacji standaryzacyjnych (czego znaczenie jest szczególnie doniosłe w telekomunikacji i informatyce). Przyjętą konwencją badawczą jest ekonomiczna analiza prawa.

The effectiveness of patent is mostly determined by its width, length and height. Each of these dimensions is a subject of analysis in this paper. These three dimensions, together determine “the strength of a patent”. Such perspective allows us to form a fundamental assumption that a given strength of a patent could be achieved as a result of many different combinations of those three factors, differing in terms of efficiency from the social perspective. This is the main hypothesis of this text. On this ground a key question is formulated – i.e. which combination of patent structural features is the most efficient to create the given (present) strength of a patent.

Intangible assets held by companies, their intellectual property in particular, are assets that tend to be overvalued or undervalued at the same time. This is due to the fact that the economists, lawyers and accountants usually attribute to them different roles from that which they actually play or could potentially play in companies. On the one hand, according to the predominant perception of intangible assets, their immanent features (in particular, the fact that can be copied easily and cheaply) as a problem that limits the company potential to build its competitive advantages. On the other hand, innovation metrics are too often based on harmful thinking: the more patents, the greater the innovativeness.

Aktywa niematerialne przedsiębiorstw, zwłaszcza ich własność intelektualna, są zasobami, które bywają i przeceniane, i niedoceniane jednocześnie. Wynika to z faktu, że zarówno ekonomiści, prawnicy, jak i księgowi zwykli przypisywać im inną rolę niż faktycznie pełnią i mogą one pełnić w przedsiębiorstwach. Z jednej strony, dominuje takie spojrzenie na zasoby niematerialne, które traktuje ich immanentne cechy (w szczególności możliwość łatwego i taniego kopiowania) jako problem, który ogranicza potencjał do budowania przez przedsiębiorstwo przewag konkurencyjnych. Z drugiej zaś, mierniki poziomu innowacji zbyt często opierają się na szkodliwym skrócie myślowym: im większa liczba patentów, tym większa innowacyjność.

Głównym celem istnienia patentów jest stymulowanie inno- wacyjności. Może to być jednak osiągane także za pomocą innych metod. Ich identyfikacja oraz ocena efektywności są przedmiotem rozważań w niniejszym tekście. Alternatywne narzędzia mogą mieć charakter bezpośredni, gdyż ich wykorzystanie nie zawsze wymaga bazowania na jakiejś formie ochrony wyna- lazków. Metody te są omawiane także w odniesieniu do polityki innowacyjnej i prestiżu.

Celem niniejszego tekstu jest identyfikacja i analiza zasadniczych różnic między własnością intelektualną a materialną. Na tej bazie udzielana jest odpowiedź na pytanie, czy refleksje dotyczące klasycznie pojmowanej własności mogą być – a jeśli tak, to w jakim zakresie – ekstrapolowane na własność intelektualną. Z uwagi na rosnące znaczenie własności intelektualnej dla dzisiejszej gospodarki konieczne jest także poszukiwanie odpowiedzi, w jakich aspektach dwie tytułowe kategorie mogą się do siebie upodobnić, a w których konieczne jest wykorzystanie zupełnie odmiennych mechani-zmów. Ekonomiczna analiza prawa jest dokonywana w niniejszym tekście na przykła-dzie patentu. Słowa kluczowe: własność intelektualna, własność materialna, patent. Wprowadzenie W dobie dynamicznie rosnącego znaczenia własności intelektualnej nie-zwykle istotne jest udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy refleksje dotyczące klasycznie pojmowanej własności mogą być – a jeśli tak, to w jakim zakresie – ekstrapolowane na własność intelektualną. Pobieżna analiza, jak i względy języ-kowe przemawiają za traktowaniem patentu jako jednego z rodzajów własności – tak, jakby własność intelektualna zawierała się w zbiorze własności. Wyniki szeregu badań, które są przywoływane w niniejszym tekście, wskazują jednak na istotne różnice między tymi kategoriami. Analiza lingwistyczna, zdaniem ich autorów, jest myląca, gdyż stosunek zakresowy między własnością a własnością

Tekst ten jest osadzony w tematyce partycypacji społecznej realizowanej w oparciu o formalne mechanizmy współpracy jednostek samorządu terytorialnego z mieszkańcami i ich zrzeszeniami. Celem opracowania jest wskazanie zagrożeń wynikających z jednoczesnego wdrażania inicjatywy lokalnej i budżetu obywatelskiego. Przedstawione w nim są także propozycje rozwiązań mające minimalizować ryzyko wystąpienia negatywnych zjawisk w tym kontekście. Jest to wynik doświad- czeń związanych z wdrażaniem tytułowych instrumentów w różnych gminach. Zasadnicze trud- ności w tym obszarze wynikają w dużej mierze z braku zaufania na linii administracja – obywatel (i to w obu kierunkach). Ponadto budżet obywatelski, jako instrument umożliwiający obywatelom realizowanie określonych celów przy mniejszym własnym zaangażowaniu, nie może być wdrażany w sposób konkurencyjny względem inicjatywy lokalnej. Niniejszy tekst zawiera więc propozycję komplementarnego wprowadzenia omawianych instrumentów.

Koncepcja ukierunkowanej dyfuzji nie dostarcza uniwersalnych odpowiedzi na pytania dotyczące sposobu zarządzania zasobami niematerialnymi przedsiębiorstw. Wskazuje ona jednak zasadniczy kierunek, którego przyjęcie musi wiązać się z radykalnym odrzuceniem dominującego modelu bazującego na silnym ograniczaniu dostępu w oparciu o monopole prawne. W skład zaprezentowanej kon- cepcji wchodzi rozbudowane instrumentarium – jedynie zarysowane w niniejszym tekście – którego implementacja musi być dostosowana do specyfiki konkretnego przedsiębiorstwa, warunkowanej nie tylko przez branżę działalności, ale także bę- dącej wynikiem szczegółowej analizy istniejących aktywów, kultury organizacyjnej, zdolności do transformacji, itp.
Istotą koncepcji ukierunkowanej dyfuzji jest znalezienie takiej strategii zarzą- dzania zasobami niematerialnymi przedsiębiorstwa, w której fakt, że własność in- telektualna podlega łatwemu i taniemu kopiowaniu nie będzie – jak w klasycznym podejściu – zasadniczym niebezpieczeństwem, ale potencjałem, szansą dla organi- zacji. W cyfrowym świecie jedynie takie firmy będą mogły odnieść sukces.

This text is an analysis of selected aspects of public policies in the field of health care in developed countries. They are tested for implementation of the Governance concept. The aim of the study is to show the results of this analy- sis as a catalogue of good practices, which can provide recommendations for other countries, because implementation of governance is an opportunity to create effective policies in the social area.

Celem niniejszego artykułu jest analiza ekonomicznych skutków popularyzacji książek w wersji elektronicznej, obserwowanych na szeroko rozumianym rynku książki. Tekst zawiera analizę pojawiających się w tym kontekście wyzwań i problemów w trzech zasadniczych obszarach: modeli biznesowych, polityk publicznych oraz prawa autor- skiego. Na tej podstawie prezentowane są strategie, które mają minimalizować negatywne efekty przemian oraz po- zwolić na jak najlepsze wykorzystanie pojawiających się szans.

Tematem artykułu jest ekonomiczna analiza prawa patentowego. Autor rozpoczyna od przedstawienia najważ- niejszych założeń ekonomicznej analizy prawa oraz podstawowych regulacji ustawowych dotyczących instytucji pa- tentu. W dalszej kolejności analizowane są cechy konstrukcyjne patentu: jego długość, szerokość oraz wysokość. Zwieńczeniem artykułu jest zaś omówienie najważniejszych swoistości patentowej ochrony wynalazków w sekto- rach, w których jej efektywność oceniana jest skrajnie różnie, tj. w branży farmaceutycznej i software’owej. Tekst za- wiera także propozycje zmian w prawie, których celem jest poprawa efektywności patentu jako podstawowego na- rzędzia ochrony wynalazków.

Słowa kluczowe: patent, ekonomiczna analiza prawa, efektywność, patenty na oprogramowanie, patentowanie le- ków, wysokość patentu, szerokość patentu, długość patentu.

Directional Directives of Choice and Administrative Discretionary, in the Context of Predictability of Decisions of Tax Administration

The aim of this article is to discuss the functioning of the administrative discre- tionary decision-making in the tax law, as well as exemplify it by a selection of decisions announced on the basis of the tax statute. It also refers to a variety of past concepts of the administrative discretionary decisions, especially those accepted in the tax law. Moreover, the work suggests such a rede nition of the notional category in question that would prevent any threats it might pose to the basic democratic values of a law-governed state. Additionally, the author of this article endeavours to  nd the correct balance between the rigidity and the  exibility of the enactment of the tax law.