[go: up one dir, main page]

Эчтәлеккә күчү

Lhasa

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Lhasa latin yazuında])
Şähär
Lhasa
Läsä
tibetçä ལྷ་ས
qıtayça: 拉薩, pinyin Lāsà

İl
Qıtay
Rayon
Tibet moxtari rayonı
Mäydan 29.538,9 km²
Märkäz bieklege 3490 m
Xalıq sanı 464 736 keşe (2007)
Xalıq tığızlığı 3754 keşe/km²
Milli sostav tibetlelär 81,6%
UTC UTC+8
Telefon kodı 891
Poçta indeksı 850000
Räsmi säxifä http://www.lasa.gov.cn/

Lhasa yäki Läsä (l̥ásə, tibetçä ལྷ་ས, waili lha sa, qıtayça 拉薩, pinyin Lāsà) — Qıtaynıñ Tibet moxtari rayonında şähär bülgese, moxtari rayonnıñ xökümäte urnaşu urını.

Bäysez Tibet däwläteneñ elekke başqalası.

Tibetnıñ tarixi başqalası Lhasa şähäreneñ Çängwän rayonında urnaşqan bulğan.

Läsä - Dalay-lamanıñ ğädäti rezidensiäse bulıp tora.

Tibet telennän Läsä - "allalar urını" dip tärcemä itelä.

Tibetçä ataması hLasa, ä qıtayçä Läsä (拉萨 - Lāsà) dip yañğırıy.

Şähär Lhasa üzänendä urnaşqan, anıñ tiräsendäge tawlar bieklege 5500 m ga citä.

Şähär aşa Brahmaputra yılğasınıñ quşıldığı Kyi-çu ağa.

VII ğasırda Tibetnıñ ikençe imperatorı Soñcän Gampo Lhasa şähären başqala itep iğlan itä. Ul waqıtta qala üzagendä Cokañ monastıre tözelgän.

XV ğasırda Tsonkala-lama öç zur monasıyrğa nigez sala: Ganden, Sera häm Drepung. Näticädä şähär tiz üsä başlıy.

Dalay-lama V Lobsañ-Gyatso (1617-1682) Tibetnı buysındıra häm Lhasağa idärä üzägen küçerä. Annarı ul Potala sarayın tözi, şul waqıttan Lhasa - Tibetnıñ çın başqalasına äwerelä.

1705 yılda oyratlarğa qarağan xoşut xalqınıñ Lhawzan xanı Lhasanı yawlap ala. Läkin 1717 yılda Cuñğar xanı Çoros Lhawzan xannı ciñep Lhasanı ala.

1951 yılğa şähär yartısı monaxlardan torğan.

1960 yılda Tibetnıñ idärä büleneşe qıtay räweşendä üzgärtelä.

İqtisadnıñ töp tarmağı - turizm. Şulay uq şähär yanında baqır, aqqurğaş, tutıya çığarıla.

Lhasa şähäreneñ tarixi häykälläre dönyanıñ mädäniäte öçen zur ähämiätkä iä:

  • Potala sarayı
  • Cokañ ğibädätxänäse
  • Drepuñ, Sera, Ganden, Ramoçe monastıyrları
  • Norbulinka sarayı

Küp kenä häykällär "mädäni inqıylab" waqıtında cimerelgän.

Lhasa klimatı
Kürsätkeç Ği Fev Mar Apr May İün İül Avg Sen Okt Noya Dek Yıl
Urtaça maksimum, °C 6,9 9,0 12,1 15,6 19,3 22,7 22,1 21,1 19,7 16,3 11,2 7,7 15,3
Urtaça temperatura, °C −2,1 1,1 4,6 8,1 11,9 15,5 15,3 14,5 12,8 8,1 2,2 −1,7 7,6
Urtaça minimum, °C −10,1 −6,8 −3 0,9 5,0 9,3 10,1 9,4 7,5 1,3 −4,9 −9 0,8
Yawım-töşem norması, mm 0,5 0,7 2,0 5,2 26,6 72,3 119,4 122,6 58,3 10,2 1,7 1,0 420,5