Horoz şekeri
| Horoz şekeri | |
|---|---|
 | |
| Ülke(ler) |  Türkiye,  Bulgaristan,  Rusya,  Azerbaycan |
| Türü | Şekerleme |
Horoz şekeri (Bulgarca:Захарно петле) (Rusça: Леденец петушок)(Azerice: Şirin xoruz) lolipop veya saplı şeker türüdür. Her 20 Şubatta Rusya'da horoz şekeri günü kutlanır.[1]
Türkiye'de tarihçesi
[değiştir | kaynağı değiştir]19. yüzyılın sonlarında Ruslara karşı yapılan savaşlarda Rusya'da esir düşen Sivaslılar, orada öğrendikleri horoz şekeri geleneğini Sivas bölgesine getirmiştir. Bu gelenek nesilden nesile geçerek devam etmektedir.[2] Adalet Partisi, halkın itibarını kazanmak için horoz şekeri dağıtmıştır.[3]
Özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Şekerler horoz başta olmak üzere kuzu, tavşan, at, kuş, tabanca, lokomotif ve vapur şeklinde yapılır. Yarı saydam ve renkli olan bu şekerlerin içleri boştur. Eğer horoz şekeri iki elin parmakları arasına alındığında çatır çutur kırılıyorsa, horoz şekerinde kullanılan miyanenin yeterince piştiği kabul edilir. Eğer hala yumuşaksa horoz şekerinin daha olmadığı anlaşılır.[4] Şekerin kalınlığı yaklaşık olarak pencere camı ile aynı olmalıdır.
Yapımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Horoz şekerini iki farklı şekilde yapmak mümkündür. İki yöntemde de şekerin hazırlanması için miyane yapılır. İlk yöntemde kalıplar birkaç parçanın birleşmesiyle yapılır. Şekerler kalıba dökülmeden önce lastikle tutturularak birleştirilir ve şeker soğuyunca lastikler çıkartılır. Bu şekilde şeker kalıbın şeklini alır. İkinci yöntem daha zahmetlidir. Bu yöntemde çöp şişe takılan horoz şekerine el ile tek tek şekil verilir. Sonrasında zeytinyağıyla yağlanmış mermerin üzerine boyası katılmış miyane dökülür. Daha sonra çeşitli renklerdeki miyaneler birleştirilir ve iki veya üç renkli ebrûli miyane ortaya çıkar. Miyaneler soğumalarıyla beraber akide şekeri ebatlarında kesilir. Son olarak elde edilen ebrûli miyane önceden hazırlanan 15 santim uzunluğunda ve yarım santim genişliğinde olan çubuğa takılır.
Tüketimi
[değiştir | kaynağı değiştir]Horoz şekeri seyyar olarak da satılmaktadır. Oruç tutmaya teşvik etmesi için çocuklara alınan horoz şekeri,[5] çoğunlukla iftarda tüketilir.[6] Horoz şekeri geleneksel olarak bir çöreğin üzerine konularak çocuklara servis edilir.
Türkiye'de yörelere göre çeşitleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Sivas horoz şekeri
[değiştir | kaynağı değiştir]Sivas horoz şekeri veya baslık,[7] Ramazan ayında[8] çocukların yemesi için[9] yapılan Sivas'a özgü[10] bir lolipop veya saplı şeker türüdür. Sivas'la beraber Erzurum'da da horoz şekeri tüketilmektedir.[11]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Сегодня отмечается День леденцовых петушков". saratov24.tv (Rusça). 2 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2024.
- ^ McWilliams, Mark (2014). Food & Material Culture: Proceedings of the Oxford Symposium on Food and Cookery 2013. Oxford Symposium. s. 189. ISBN 1909248401. 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2020.
- ^ Aslan, İffet (1965). Iktidar adaylari. Gerçek Yayınları. s. 8. 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2020.
- ^ Arslanoǧlu, İbrahim (1974). Sıvas folkloru. s. 9. 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2020.
- ^ "Dededen Toruna Süren 150 Yıllık Horoz Şekeri Geleneği". haberler.com. 30 Mayıs 2017. 30 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2020.
- ^ Türk halk kültüründen derlemeler. Kültür Bakanlığı. 1990. s. 134. ISBN 9751707129. 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2020.
- ^ Kalafat, Yaşar (2007). Balkanlar'dan Uluğ Türkistan'a Türk halk inançları. Berikan. s. 130. ISBN 9752671160. 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2020.
- ^ Üçer, Müjgân (2006). Anamın aşı tandırın başı: Sivas mutfağ̮ı : il merkezi ve ilçe yemekleri : gelenek, görenek, inançlar ve sözlü kültür. Kitabevi. s. 227. ISBN 9756403845. 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2020.
- ^ Göze, Ergun (1972). Koṣebaṣi. Semerkant Yayinlari. s. 91. 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2020.
- ^ "Bir asırlık gelenek, virüsten etkilenmedi Sivas'a özgü Ramazan ayı geleneklerinden 'Horoz Şekeri' tüketimi korona virüse yenilmedi". haberturk.com. 29 Nisan 2020. 5 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2020.
- ^ "Yetimoğlu'ndan 'horoz şekeri' nostaljisi". erzurumgazetesi.com.tr. 16 Mayıs 2019. 7 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2020.