Metabolizmi
 | Ky artikull ose seksion duhet të përmirësohet sipas udhëzimeve të Wikipedia-s. Ju lutemi ndihmoni edhe ju në përmirësimin e këtij artikulli. |
'Metabolizmi (greq. μεταβολή, metavoli = shkëmbim) apo shkëmbimi i lëndëve.! Nënkupton këmbimin e pandërprerë të materies midis organizmit të gjallë dhe ambientit të jashtëm.
. Ky proces është baza e jetës, që lejon një qelizë të rritet dhe riprodhohet, të ruajë ndërtimin e saj, dhe ti përgjigjet mjedisit të saj.
Procesi i metabolizmit ndahet në dy pjesë:
- anabolizmi, që prodhon molekula të ndërlikuara nga më të thjeshtat, duke përdorur energjinë e prodhuar nga katabolizmi për të ndërtuar përbërësat e qelizave si p.sh. proteinat dhe acidet nukleike;
- katabolizmi, që kryen shpërbërjen e molekulave të ndërlikuara në të më të thjeshta, duke prodhuar energji, p.sh. shkatërrimi i ushqimit në frymëmarrjen qelizore.
Proceset anabolike janë endoergonikë, ndërsa ato katabolikë eksoergonikë.
Proceset metabolike që përmbajnë një përbërës anabolik dhe një katabolik quhen nganjëherë anfibolikë.
Proceset metabolike, edhe tek organizmat më të thjeshtë, formojnë një rrjet metabolik shumë të ndërlikuar, të nën ndarë në zinxhirë metabolikë dhe cikle metabolike.
Çdo molekulë që merr pjesë në metabolizëm quhet metabolitë. Çdo përbërje që rrjedh nga katalizatori quhet enzimë.enzimat percaktojne nese molekula e glukozes duhet te ndertoje glikogjenin apo te zberthehet ne dyoksid karboni dhe uje
Katabolizmi
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Metabolizmi nënkupton :
- Këmbimin e pandërprerë të lendes dhe të energjisë , nëpërmjet organizmit dhe mjedisit të jashtëm.
- Sipas kahjes Proceset Metabolike procese katabolike( te zberthimit ) , procese anabolike ( te sintezes )
- Proceset metabolike jan procese biokimike , enzimatike te cilat kryhen me pjesmarrjen e Vitaminave dhe hormoneve .
- Në qelizë njëkohësisht kryhen edhe procese metabolike me kahje të ndryshme si psh : ( në ribozom krijohen proteina ndërsa në mitokondrie zbërthehen ato )
- Egziston nje lidhshmeri ndërmjet Metabolizmit te karbohidrateve , lipideve , dhe Proteinave .
- Zbërthimi i materieve ushqyese zakonisht përcillet me lirim te energjis ATP ( adenozin trefosfati )
- Proceset katabolike nënkuptojn oksidimin zbërthimin ne prani të oksigjenit) të komponimeve të përbëra të cilat zberthehen deri në ato më të thjeshta,me ç’rast
lirohet energjia . Prandaj proceset e tilla quhen ekzoenergjetike .
Zbërthimi
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Zberthimi shkon perms 3 etapave:
1.Perfshin zberthimin e: Proteinave , aminoacideve , karbohidratet , monosakaridet , lipidet , ac. Yndyrore + Glicerol 2. Perfshin zberthimin e : Aminoacideve , Monosakarideve dhe Ac.yndyrore + glicerol ne : acid piruvik dhe Acetil CoA. 3. Nenkupton zberthimin e : Acidit piruvik, Acetil CoA, ne produkte te fundit te metabolizmit , CO2,H2O, dhe ATP
Proceset Anabolike (Proceset Endoenergjetike)
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Anabolizmi është proces biokimik gjatë të cilit prej substancave të thjeshta krijohen substanca me strukturë të përbërë. Në këtë rast akumulohet energjia, krijohet protoplazma e re dhe ndodh rritja e organizmit. Proceset anabolike janë procese endoenergjetike (procese endergone) sepse gjatë këtyre proceseve lirohet energjia.
Per shembull: nga bashkimi i zinxhireve te aminoacideve krijohen proteinat; nga sinteza ndermjet molekules se glicerolit dhe acideve yndyrore formohen yndyrnat; molekulat e glukozes (sheqeri me i thjeshte) formohet Amidoni, qe eshte nje sheqer i perbere.