Maharashtra
Maharashtra (shkurt. MH ose Maha ) është një shtet në rajonin perëndimor të gadishullit të Indisë që zë një pjesë të konsiderueshme të Rrafshnaltës së Dekanit . Kufizohet nga Deti Arabik në perëndim, shtetet indiane të Karnatakës dhe Goas në jug, Telanganës në juglindje dhe Çatisgarit në lindje, Guxharatit dhe Madhya Pradeshit në veri, dhe territori i bashkimit indian të Dadrës dhe Nagar Havelit dhe Damanit dhe Diut në veriperëndim. [1] Maharashtra është shteti i dytë më i populluar në Indi dhe nënndarja e tretë më e populluar e ndonjë vëndi në nivel global.
Shteti është i ndarë në 6 divizione dhe 36 rrethe, me kryeqytetin e shtetit Mumbai, zona urbane më e populluar në Indi, dhe Nagpurin që shërben si kryeqyteti dimëror. [2] Godavari dhe Krishna janë dy lumenjtë kryesorë në shtet dhe pyjet mbulojnë 16.47 % të zonës gjeografike të shtetit. Shteti është shtëpia e gjashtë vendeve të Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s : Shpellat Ajanta, Shpellat Ellora, Shpellat Elephanta, Terminusi Chhatrapati Shivaji Maharaj (ish-Terminusi Victoria), Ansamblet Gotike Victorian dhe Art Deco të Mumbait dhe Gatet Perëndimore, një sit i trashëgimisë i përbërë nga 39 prona individuale nga të cilat 4 janë në Maharashtra. [3] [4] Shteti është kontribuesi më i madh në ekonominë e Indisë me një pjesë prej 14 përqind në PBB-në nominale të gjithë Indisë. [5] [6] [7] Ekonomia e Maharashtrës është më e madhja në Indi, me një prodhim të brendshëm bruto të shtetit (GSDP) prej 35.27 trilionë ₹ (440 bilionë $)dhe GSDP për frymë prej 242,247₹( 3,000$). Sektori i shërbimeve dominon ekonominë e shtetit, duke zënë 69.3 për qind të vlerës së prodhimit të vendit. Edhe pse bujqësia përbën 12 për qind të PBB-së së shtetit, ajo punëson gati gjysmën e popullsisë së shtetit.
Maharashtra është një nga shtetet më të industrializuara të Indisë. Kryeqyteti i shtetit, Mumbai, është kryeqyteti financiar dhe tregtar i Indisë. [8] Bursa më e madhe e Indisë Bursa e Bombeit, më e vjetra në Azi, ndodhet në qytet, siç është edhe Bursa Kombëtare, e cila është bursa e dytë më e madhe në Indi dhe një nga bursat më të mëdha në botë të shkëmbimit të derivateve . Shteti ka luajtur një rol të rëndësishëm në jetën shoqërore dhe politike të vendit dhe konsiderohet gjerësisht një lider në aspektin e prodhimit bujqësor dhe industrial, tregtisë dhe transportit dhe arsimit. [9] Maharashtra është e renditura e nëntë më e lartë midis shteteve indiane në indeksin e zhvillimit njerëzor . [10]
Rajoni që përfshin shtetin ka një histori shumë mijëvjeçare. Dinastitë e shquara që sunduan rajonin përfshijnë Asmakat, Maurjat, Satavahanat, Satrapët Perëndimorë, Abhirat, Vakatakat, Çalukjat, Rashtrakutat, Çalukjat Perëndimorë, Seuna Yadavas, Khalxhit, Tughlaknit dhe Mogulët . Në fillim të shekullit të XIX-të, rajoni u nda midis Dominioneve të Peshwa-s në Konfederatën Maratha dhe Nizamatit të Hajderabadit. Pas dy luftërave dhe shpalljes së Perandorisë Indiane, rajoni u bë pjesë e Provincës së Bombeit, Provincës Berar dhe Provincave Qendrore të Indisë nën sundimin e drejtpërdrejtë britanik dhe Agjencisë së Shteteve të Dekanit nën sundimin e Kurorës. Midis 1950 dhe 1956, Provinca e Bombeit u bë shteti i Bombeit në Bashkimin Indian, dhe Berar, shtetet e Dekanit dhe shtetet e Guxharatit u shkrinë në shtetin e Bombeit. Më 1 maj 1960, shteti i Bombeit u bifurkua në shtetin e Maharasthra dhe shtetin e Gujaratit pas një lufte të gjatë për një shtet të veçantë për njerëzit që flasin gjuhën marathi përmes Lëvizjes Samyukta Maharashtra ( përkth. Lëvizja e Maharashtrës së Bashkuar ).
Maharashtra (shkurt. MH ose Maha ) është një shtet në rajonin perëndimor të gadishullit të Indisë që zë një pjesë të konsiderueshme të Rrafshnaltës së Dekanit . Kufizohet nga Deti Arabik në perëndim, shtetet indiane të Karnatakës dhe Goas në jug, Telanganës në juglindje dhe Çatisgarit në lindje, Guxharatit dhe Madhya Pradeshit në veri, dhe territori i bashkimit indian të Dadrës dhe Nagar Havelit dhe Damanit dhe Diut në veriperëndim. [11] Maharashtra është shteti i dytë më i populluar në Indi dhe nënndarja e tretë më e populluar e ndonjë vëndi në nivel global.
Shteti është i ndarë në 6 divizione dhe 36 rrethe, me kryeqytetin e shtetit Mumbai, zona urbane më e populluar në Indi, dhe Nagpurin që shërben si kryeqyteti dimëror. [12] Godavari dhe Krishna janë dy lumenjtë kryesorë në shtet dhe pyjet mbulojnë 16.47 % të zonës gjeografike të shtetit. Shteti është shtëpia e gjashtë vendeve të Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s : Shpellat Ajanta, Shpellat Ellora, Shpellat Elephanta, Terminusi Chhatrapati Shivaji Maharaj (ish-Terminusi Victoria), Ansamblet Gotike Victorian dhe Art Deco të Mumbait dhe Gatet Perëndimore, një sit i trashëgimisë i përbërë nga 39 prona individuale nga të cilat 4 janë në Maharashtra. [13] [14] Shteti është kontribuesi më i madh në ekonominë e Indisë me një pjesë prej 14 përqind në PBB-në nominale të gjithë Indisë. [15] [16] [17] Ekonomia e Maharashtrës është më e madhja në Indi, me një prodhim të brendshëm bruto të shtetit (GSDP) prej 35.27 trilionë ₹ (440 bilionë $)dhe GSDP për frymë prej 242,247₹( 3,000$). Sektori i shërbimeve dominon ekonominë e shtetit, duke zënë 69.3 për qind të vlerës së prodhimit të vendit. Edhe pse bujqësia përbën 12 për qind të PBB-së së shtetit, ajo punëson gati gjysmën e popullsisë së shtetit.
Maharashtra është një nga shtetet më të industrializuara të Indisë. Kryeqyteti i shtetit, Mumbai, është kryeqyteti financiar dhe tregtar i Indisë. [18] Bursa më e madhe e Indisë Bursa e Bombeit, më e vjetra në Azi, ndodhet në qytet, siç është edhe Bursa Kombëtare, e cila është bursa e dytë më e madhe në Indi dhe një nga bursat më të mëdha në botë të shkëmbimit të derivateve . Shteti ka luajtur një rol të rëndësishëm në jetën shoqërore dhe politike të vendit dhe konsiderohet gjerësisht një lider në aspektin e prodhimit bujqësor dhe industrial, tregtisë dhe transportit dhe arsimit. [19] Maharashtra është e renditura e nëntë më e lartë midis shteteve indiane në indeksin e zhvillimit njerëzor . [20]
Rajoni që përfshin shtetin ka një histori shumë mijëvjeçare. Dinastitë e shquara që sunduan rajonin përfshijnë Asmakat, Maurjat, Satavahanat, Satrapët Perëndimorë, Abhirat, Vakatakat, Çalukjat, Rashtrakutat, Çalukjat Perëndimorë, Seuna Yadavas, Khalxhit, Tughlaknit dhe Mogulët . Në fillim të shekullit të XIX-të, rajoni u nda midis Dominioneve të Peshwa-s në Konfederatën Maratha dhe Nizamatit të Hajderabadit. Pas dy luftërave dhe shpalljes së Perandorisë Indiane, rajoni u bë pjesë e Provincës së Bombeit, Provincës Berar dhe Provincave Qendrore të Indisë nën sundimin e drejtpërdrejtë britanik dhe Agjencisë së Shteteve të Dekanit nën sundimin e Kurorës. Midis 1950 dhe 1956, Provinca e Bombeit u bë shteti i Bombeit në Bashkimin Indian, dhe Berar, shtetet e Dekanit dhe shtetet e Guxharatit u shkrinë në shtetin e Bombeit. Më 1 maj 1960, shteti i Bombeit u bifurkua në shtetin e Maharasthra dhe shtetin e Gujaratit pas një lufte të gjatë për një shtet të veçantë për njerëzit që flasin gjuhën marathi përmes Lëvizjes Samyukta Maharashtra ( përkth. Lëvizja e Maharashtrës së Bashkuar ).
- ^ "Maharashtra Tourism". Arkivuar nga origjinali më 18 janar 2019. Marrë më 3 shkurt 2019.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Bhushan Kale (10 dhjetor 2014). "उपराजधानी ते राजधानी 'शिवनेरी'ची सवारी" [Uparājdhānī tē Rājdhānī' śivanērī'cī Savārī]. Divya Marathi (në maratisht). Nagpur, Maharashtra, India. Arkivuar nga origjinali më 23 qershor 2015. Marrë më 23 maj 2015.
- ^ "India". UNESCO World Heritage Centre. Arkivuar nga origjinali më 17 shkurt 2023. Marrë më 19 mars 2023.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Western Ghats". UNESCO World Heritage Centre. Arkivuar nga origjinali më 5 tetor 2022. Marrë më 19 mars 2023.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ —Prabhu, K. Seeta; Sarker, P.C. (5 shtator 1992), "Identification of Levels of Development: Case of Maharashtra", Economic and Political Weekly, vëll. 26 no. 36, fq. 1927–1937, ISSN 0012-9976, JSTOR 4398849
{{citation}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) —Pletcher, Kenneth (1 prill 2010). The Geography of India: Sacred and Historic Places Understanding India. Britannica Educational Publishing. fq. 283. ISBN 978-1-615-30202-4. Marrë më 11 korrik 2020.{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Biswas, Soutik (17 maj 2023). "Maharashtra, India's richest state". BBC. Arkivuar nga origjinali më 17 maj 2023. Marrë më 19 maj 2023.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "India's richest province of Maharashtra is the nation's best performer". Bloomberg.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ —Planning Commission of the Government of India (2007). Maharashtra, Development Report. Academic Foundation. fq. 407. ISBN 978-8-171-88540-4.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ —Pletcher, Kenneth (1 prill 2010). The Geography of India: Sacred and Historic Places Understanding India. Britannica Educational Publishing. fq. 280. ISBN 978-1-615-30202-4. Marrë më 11 korrik 2020.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "HDI: How States Fare in Human Development". Centre for Economic Data & Analysis. 23 janar 2023. Marrë më 14 qershor 2021.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Maharashtra Tourism". Arkivuar nga origjinali më 18 janar 2019. Marrë më 3 shkurt 2019.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Bhushan Kale (10 dhjetor 2014). "उपराजधानी ते राजधानी 'शिवनेरी'ची सवारी" [Uparājdhānī tē Rājdhānī' śivanērī'cī Savārī]. Divya Marathi (në maratisht). Nagpur, Maharashtra, India. Arkivuar nga origjinali më 23 qershor 2015. Marrë më 23 maj 2015.
- ^ "India". UNESCO World Heritage Centre. Arkivuar nga origjinali më 17 shkurt 2023. Marrë më 19 mars 2023.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Western Ghats". UNESCO World Heritage Centre. Arkivuar nga origjinali më 5 tetor 2022. Marrë më 19 mars 2023.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ —Prabhu, K. Seeta; Sarker, P.C. (5 shtator 1992), "Identification of Levels of Development: Case of Maharashtra", Economic and Political Weekly, vëll. 26 no. 36, fq. 1927–1937, ISSN 0012-9976, JSTOR 4398849
{{citation}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) —Pletcher, Kenneth (1 prill 2010). The Geography of India: Sacred and Historic Places Understanding India. Britannica Educational Publishing. fq. 283. ISBN 978-1-615-30202-4. Marrë më 11 korrik 2020.{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Biswas, Soutik (17 maj 2023). "Maharashtra, India's richest state". BBC. Arkivuar nga origjinali më 17 maj 2023. Marrë më 19 maj 2023.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "India's richest province of Maharashtra is the nation's best performer". Bloomberg.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ —Planning Commission of the Government of India (2007). Maharashtra, Development Report. Academic Foundation. fq. 407. ISBN 978-8-171-88540-4.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ —Pletcher, Kenneth (1 prill 2010). The Geography of India: Sacred and Historic Places Understanding India. Britannica Educational Publishing. fq. 280. ISBN 978-1-615-30202-4. Marrë më 11 korrik 2020.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "HDI: How States Fare in Human Development". Centre for Economic Data & Analysis. 23 janar 2023. Marrë më 14 qershor 2021.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)