Magjia (e mbinatyrshme)
Magjia, nganjëherë e shkruar magji, është një praktikë e lashtë e rrënjosur në rituale, hamendje shpirtërore dhe/ose prejardhje kulturore - me synimin për të thirrur, manipuluar ose ndryshe manifestuar forca, qenie ose entitete mbinatyrore në botën natyrore. Është një term kategorik, por shpesh i paqartë, i cili është përdorur për t'iu referuar një shumëllojshmërie të gjerë besimesh dhe praktikash, që shpesh konsiderohen të ndara si nga feja ashtu edhe nga shkenca.
Edhe pse konotacionet kanë ndryshuar nga pozitive në negative nganjëherë gjatë historisë, magjia vazhdon të ketë një rol të rëndësishëm fetar dhe medicinal në shumë kultura sot.
Brenda kulturës perëndimore, magjia ka qenë e lidhur me idetë e Tjetrit, huajshmërinë dhe primitivizmin; duke treguar se është "një shënues i fuqishëm i dallimeve kulturore" dhe po ashtu, një fenomen jomodern. Gjatë fundit të shekullit të nëntëmbëdhjetë dhe fillimit të shekullit të njëzetë, intelektualët perëndimorë e perceptuan praktikën e magjisë si një shenjë të një mentaliteti primitiv dhe gjithashtu zakonisht ia atribuonin atë grupeve të margjinalizuara të njerëzve.
Në okultizmin modern dhe fetë neopagane, shumë magjistarë dhe shtriga që vetëpërshkruhen rregullisht praktikojnë magjinë rituale; duke përcaktuar magjinë si një teknikë për të sjellë ndryshim në botën fizike përmes forcës së vullnetit të dikujt. Ky përkufizim u popullarizua nga Aleister Crowley (1875–1947), një okultist britanik me ndikim, dhe që nga ajo kohë fetë e tjera (p.sh. Wicca dhe LaVeyan Satanizmi) dhe sistemet magjike (p.sh. magjia e kaosit) e kanë adoptuar atë.
Historia e magjisë në kulturën perëndimore
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Në shumicën e kulturave antike, besimet dhe praktikat magjike kane ekzistuar që në lindjen e qytetërimeve. Karakteristika janë të ngjashme ndërsa mënyra e zbatimi ndryshon. Njerëzi ishin shumë supersticioze ndaj magjive por edhe fenomeneve natyrore te cilat nuk arrinin ti shpjegonin.
Në Francë janë gjetur disa piktura të periudhës së paleolitit të cilat provojnë përdorimin e magjisë për ndihme ne aktivitete të ndryshme si gjuetia ose për mënjanimin e reshjeve.
Magjia në Egjipt
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Në shoqërinë e Egjiptit antik besohej shumë në magji. Në panteonin egjiptian përveç Veret-Hekau, perëndesha e magjisë, dhe shumë njerëz të tjerë që kanë qeverisur vendin zotëronin të tilla aftësi. Këtë e tregojnë dokumentet dhe papiruset e shumta që janë gjetur, të cilat përmbajnë formula magjike në gjendje për të zgjatur jetën, të zgjidhin çështje dashurie dhe për të luftuar të këqijat.
Magjia në Lindjen e Mesme
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Në Mesopotami, në të ashtuquajturën toka e Magjistareve, janë gjetur shumë dokumente që faktojnë jo vetëm ekzistencën e magjisë por edhe praktikimin e saj masiv, deri të kryerja e ritualeve në grup. Këto burime japin shembuj të llojeve të ndryshme të praktikave gjatë magjisë, ku mund të përmendim :
- Përdorimi "fjalëve magjike" të cilat
- Përdorimi i shkopit magjik ose medaljoneve te ndryshëm
- Krijimi i një rrethi njerëzish për të mbrojtur magjistarin nga shpirtrat.
- Përdorimi i simboleve misterioze për të kërkuar ndihmen e fuqive të mbinatyrshme
Megjithatë në Lindjen e Mesme magjia lidhej ngushte me astrologjinë e cila shpjegonte çdo lloj fenomeni natyror ose jo.
Magjia ne botën Greko-Romake
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]I pari që futi termin "magjistar" në fjalorin e Greqisë ishte Euriditi, i cili e përdori këtë fjale për të treguar një prift të Persisë Antike. Që nga shekulli VI p.e.s. termi "mageia" përdorej për të përkufizuar praktika ose rituale të trashëguara nga Persia. Pikërisht kultura helene shkriu elementet magjike me ato astrologjike e alkimike, për ti dhëne shkas lindjes së shume spekulimeve në shekujt që do pasonin.
Në letërsinë latine janë gjetur shume dëshmi në lidhje me magjinë. Vrasje të mistershme, kafshe që flasin, statuja që ecin, metamorfoza, medaljone që kurojnë janë vetëm disa nga elementet që citohen në veprat e Oracit, Porfirit, Plinit apo Virgjilit. Në panoramën letrare të magjisë latine, vendin e parë e zëne pa dyshim "Metamorfozat”. Apuleio është një nga shkrimtaret e pare të asaj epoke që ka folur për magji në librin e tij “Gomari i Arte”. Në fakt vete Apulieo është gjykuar për ushtrim magjie pasi u përpoq që me anë të disa formulave të bindte një vejushe që të martohej me të në mënyre që të përfitonte nga pasuria e saj. Sipas ligjeve të Romës çdokush që përdorte magjinë për qëllime përfitimi ndëshkohej rëndë deri me vdekje.
Rënia e Magjisë
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Ne shekullin XVII kur magjia ishte në kulmin e saj dhe pritej të merrte një zhvillim akoma më të madh ndodhi krejt e kundërta. Shkenca përparonte dhe vazhdonte të jepte shpjegime të fenomeneve që deri në atë moment ishin abstrakte. Një nga emrat që u dallua për sulmin e ashpër ndaj doktrinës së magjisë ishte Francis Baconi. Rënia e magjisë u përshpejtua edhe nga mendimtarë të shquar si Dekarti dhe Hobbes. Gjithashtu në shekullin XVII Iluminizmi e mundi magjinë por pa arritur ta zhdukte përfundimisht atë.
Magjia në shekullin e XIX
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Në historinë e njerëzimit, gjate gjysmës së dyte e viteve 1800 pati një rilindje të interesit ndaj magjisë. Një nga emrat më të spikatur të kohës në këtë fushë ishte pa dyshim Eliphas Lévi. Veprat e shumta letrare që ky njeri shkroi patën një ndikim të rëndësishëm në brezat pasardhës. Në dekadën e fundit të 1800-es u themeluan dhe disa organizatë ose grupime me prirje magjie. Nder më të njohurat mund të përmendim Hermetic Order of the Golden Dawn apo Teosofic Society.
Magjia Sot
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Imazhi i magjisë në ditët e sotme nuk është fort i qartë, kjo fale dhe e kaosit që ekziston mbi doktrinën magjike. Teorikisht gjërat janë si në lashtësi, kushtet për të bërë magji janë pak a shume të njëjtat por gjithnjë të varuara nga yjet, formulat, shpirtrat dhe sendet magjike. Tematikat që hasen gjatë studimit të magjisë kryesisht kanë të bëjnë me lidhjet e saj me shkencën dhe fenë, por dhe funksionin e saj shoqëror. Magjia është një fenomen që ka lindur njëherësh me qytetërimet më të lashta, ndërsa sot është kthyer dhe në objekt studimi, antropologjia kulturore, etnologia dhe psikologjia.