Elena Ferrante
Elena Ferrante | |
|---|---|
| Kombësia | Italian |
| Vite aktiviteti | 1992–present |
| Faqja në rrjet | elenaferrante |
Elena Ferrante (Shqiptim italian: [ˌɛːlena ferˈrante], lindur më 1943) është pseudonimi i një shkrimtarie romantike italiane, e cila u bë e njohur për tetralogjinë e romaneve napoletane L'amica geniale (Mikesha gjeniale). Librat e Ferrantes, botuar fillimisht në italisht, janë përkthyer shumë gjuhë, përfshirë dhe shqipen.[1]
Revista amerikane Time e shpalli Ferranten njërën prej 100 njerëzve më me ndikim në vitin 2016.
Shkrimi
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Ferrante është autore e një rreth një duzine romanesh, më të njohurat prej të cilave janë ato të tetralogjisë Mikesha gjeniale, rreth dy vajzave të shkathta dhe inteligjente nga Napoli, të cilat përpiqen të krijojnë hapësirë jetësore për veten e tyre brenda një dhune dhe kulture të zhurmshme. Kjo seri romanesh përbëhet nga Mikesha Gjeniale (2012), Mbiemri i Ri ne vitin 2013, Ata që ikin dhe ata që qëndrojnë ne vitin 2014 , dhe Historia e fëmijës së humbur ne vitin 2015, e cila u propozua për Çmimin Strega, njëri nga çmimet kryesore letrare në Itali.[2][3]
Ferrante thotë se "librat mjafton të shkruhen, dhe pastaj s'kanë më nevojë për autorët e tyre"."[4] Ajo ka argumentuar në mënyrë të përsëritur se anonimiteti është një parakusht për punën e saj [8] dhe se mbajtja e emrit të vërtetë nga daljet në qendër të vëmendjes është çelësi i procesit të saj të shkrimit.[5] Sipas Ferrantes,
Sapo e kuptova që libri i kompletuar do të dilte në botë pa mua, sapo kuptova se asgjë nga materiali konkret, fizik nuk do të dilte kurrë pranë vëllimit - sikur libri të ishte një qen i vogël dhe unë isha i zoti i tij, më bëri të shoh diçka të re në lidhje me shkrimin. Ndjeva sikur t'i kisha liruar fjalët nga vetja ime.
Shfaqja e parë e punës së saj në anglisht ishte botimi i një tregimi të shkurtër me titull "Ashensori i Delisë", përkthyer nga Adria Frizzi në antologjinë Pas Luftës (2004). Tregon lëvizjet e karakterit të Delisë në ditën e varrimit të nënës së saj, veçanërisht rikthimin e saj në tërheqjen e saj të sigurt në ashensorin e vjetër në ndërtesën e banesës ku ajo u rrit.
Gazeta New York Times e shpalli përkthimin në anglisht i librit të fundit të tetralogjisë, The Story of the Lost Child, ndër 10 librat më të mirë të vitit 2015.[6]
Anonimiteti
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Pavarësisht se është njohur si një romanciere në shkallë ndërkombëtare, Ferrante ka mbajtur të fshehtë identitetin e saj që nga publikimi i romanit të saj të parë në vitin 1992.[7] Spekulimi për identitetin e saj të vërtetë ka qenë i përhapur dhe janë paraqitur edhe disa teori , bazuar në informatat që Ferrante ka dhënë në intervista, si dhe në analizat e nxjerra nga përmbajtja e romaneve të saj.
Në vitin 2003, Ferrante botoi La Frantumaglia, një vëllim i korrespondencës së saj me redaktorët, të cilët hedhin dritë mbi identitetin e saj, u përkthye në gjuhën angleze vetëm në 2016. Sidoqoftë, në një artikull të vitit 2013 për The New Yorker, kritiku James Wood përmblodhi atë që ishte përgjithësisht e pranuar për Ferranten, bazuar pjesërisht në këto letra të mbledhura:
...një numër i letrave të saj janë mbledhur dhe botuar. Prej tyre mësojmë se ajo u rrit në [Napoli], dhe ka jetuar për periudha jashtë Italisë. Ka formim klasik; i referohet nënës së saj. Dikush mund të konkludojë nga intervistat e saj se ajo nuk është e martuar ... Përveç të shkruarit, "studioj, përkthej, mësoj.”[4]
Identiteti i vërtetë i Ferrantes ka shkaktuar një fushatë të vërtetë hamendësimesh dhe kërkimesh në Itali.[8] Një profesor italian në Universitetin e Pizës, dantisti Marco Santagata, pati shkruar në marsin e vitit 2016 se në bazë të përshkrimeve që i bënte Ferrantja atij qyteti, kishte mundësi që autore e vërtetë të kishte qenë Marcella Marmo, e cila pati studiuar atje viteve 60. Në shtator të atij viti, gazetari investigativ Claudio Gatti pretendoi se pas Ferrantes fshihej përkthyesja Anita Raja, e cila ishte dhe e shoqja e një shkrimtari të njohur modern italian, Domenico Starnones.[9]
Përshtatje
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Dy nga romanet e Ferrante janë kthyer në filma. L'amore molesto u bë filmi Dashuria e keqe drejtuar nga Mario Martone, ndërsa Ditët e braktisjes (I giorni dell'abbandono) u bë [[I giorni dell'abbandono] një film me titull të njëjtë]] drejtuar nga Roberto Faenza. Në librin e saj të librit Fragments ( La frantumaglia 2003), Ferrante flet për përvojat e saj si shkrimtare.
Punët
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- L'amore molesto (1992; Përkthimi në Anglisht: Troubling Love, 2006)
- I giorni dell'abbandono (2002; në shqip Ditët e braktisjes, Tiranë, 2007)
- La frantumaglia (2003; Përkthimi në Anglisht Fragments, 2016)
- La figlia oscura (2006; në shqip: Bija e errësirës, Tiranë, 2012)
- La spiaggia di notte (2007; Plazhi natën)
- L'amica geniale (2011; në shqip Mikesha gjeniale, Tiranë, 2016).
- Storia del nuovo cognome, L'amica geniale vëllimi 2 (2012; në shqip: Mbiemri i ri, Tiranë, 2017). OCLC 829451619.
- Storia di chi fugge e di chi resta, L'amica geniale vëllimi 3 (2013; në Anglisht: Those Who Leave and Those Who Stay, 2014). OCLC 870919836.
- Storia della bambina perduta, L'amica geniale vëllimi 4 (2014; Përkthimi në Anglisht: The Story of the Lost Child, 2015). OCLC 910239891.
Çmime dhe nderime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- 2016 TIME 100 Most Influential People[10]
- 2016 Man Booker International Prize, shortlisted for The Story of the Lost Child.[11][12]
- 2016 Independent Publisher Book Award- Gold Medal (literary fiction), for The Story of the Lost Child.[13]
- 2014 Best Translated Book Award, shortlisted for The Story of a New Name, translated from the Italian by Ann Goldstein.[14]
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Referime të përgjithshme
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- "Anita Raja a Tommaso Debenedetti: Yo Soy Elena Ferrante" on El Mundo, Madrid 10-12-2016
Lexim i mëtejshëm
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Buonanno, Elda. La Frantumaglia: Elena Ferrante's "fragmented self" Ph.D. thesis, City University of New York, 2011.
- Milkova, Stiliana. "Mothers, Daughters, Dolls: On Disgust in Elena Ferrante's La figlia oscura". Italian Culture 31:2 (September 2013).
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ "End of author's anonymity". Toronto Star, November 1, 2016. Page E1. Jonathan Forani.
- ^ "Kopje e arkivuar". Arkivuar nga origjinali më 26 janar 2017. Marrë më 21 korrik 2017.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Archived copy si titull (lidhja) - ^ Elena Ferrante: Journalist defends unmasking 'anonymous' author
- ^ a b Wood, James. "Women on the Verge: The Fiction of Elena Ferrante". Newyorker.com. Marrë më 29 janar 2013.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ For Literary World, Unmasking Elena Ferrante's Not A Scoop. It's A Disgrace
- ^ "The 10 Best Books of 2015". The New York Times. 3 dhjetor 2015.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Ferri, Sandro; Ferri, Sandra (pranverë 2015). "Interview: Elena Ferrante, Art of Fiction No. 228". Nr. 212. The Paris Review. Marrë më 13 qershor 2015.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Sabrine Kirchgasser. Stop the Siege on Elena Ferrante, The Guardian, 3 tetor 2016
- ^ http://www.nybooks.com/daily/2016/10/02/elena-ferrante-an-answer/
- ^ Lauren Groff (21 prill 2016). "TIME 100 Artists, Elena Ferrante". Time. Arkivuar nga origjinali më 26 prill 2016. Marrë më 28 prill 2016.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "'Anonymous' author on international Man Booker longlist". 10 mars 2016 – nëpërmjet www.bbc.co.uk.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Elena Ferrante could be the first-ever anonymous Booker winner - Times of India".
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "2016 Independent Publisher Book Awards Results". Independent Publisher. Marrë më 10 maj 2016.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Chad W. Post (14 prill 2014). "2014 Best Translated Book Awards: Fiction Finalists". Three Percent. Marrë më 18 prill 2014.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)
Lidhje të jashtme
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- "Elena Ferrante's Official Website"
- "Elena Ferrante's Troubling Love" – book review
- The unknown great Arkivuar 10 qershor 2016 tek Wayback Machine – The Sunday Times
- Wood, James (21 janar 2013). "Women on the Verge: The Fiction of Elena Ferrante". The New Yorker. Marrë më 13 qershor 2015.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - Fischer, Molly (4 shtator 2014). "Elena Ferrante and the Force of Female Friendships". The New Yorker. Marrë më 13 qershor 2015.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - Elena Ferrante: the global literary sensation nobody knows – The Guardian
- Donadio, Rachel (18 dhjetor 2014). "Italy's Great, Mysterious Storyteller". The New York Review of Books. Marrë më 13 qershor 2015.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - "Elena Ferrante, Art of Fiction No. 228". The Paris Review (Intervistë). Nr. 212. Intervistuar nga Sandro and Sandra Ferri. pranverë 2015.
{{cite interview}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - Rothman, Joshua (25 mars 2015). "Knausgaard or Ferrante". The New Yorker. Marrë më 13 qershor 2015.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)