Kalaj dioksid
| Kalaj dioksid | |||
|---|---|---|---|
| |||
| |||
| IUPAC ime |
| ||
| Drugi nazivi | Stani oksid Kalaj(IV) oksid Kalajni cvet kasiterit | ||
| Identifikacija | |||
| CAS registarski broj | 18282-10-5  , 13472-47-4 (hydrate) | ||
| PubChem[1][2] | 29011 | ||
| EINECS broj | |||
| RTECS registarski broj toksičnosti | XQ4000000 | ||
| Jmol-3D slike | Slika 1 | ||
| |||
| |||
| Svojstva | |||
| Molekulska formula | SnO2 | ||
| Molarna masa | 150,71 g/mol | ||
| Agregatno stanje | beli prah | ||
| Gustina | 6,95 g/cm3 | ||
| Tačka topljenja |
1630 °C | ||
| Tačka ključanja |
1800–1900 °C | ||
| Rastvorljivost u vodi | nerastvoran je | ||
| Indeks prelamanja (nD) | 2,006 | ||
| Struktura | |||
| Kristalna rešetka/struktura | Rutil (tetragonalna), tP6 | ||
| Kristalografska grupa | P42/mnm, No. 136 | ||
| Geometrija molekula | Oktaedralna (SnIV); trigonalno planarna (O2–) | ||
| Opasnost | |||
| Podaci o bezbednosti prilikom rukovanja (MSDS) | ICSC 0954 | ||
| EU-indeks | Nije na listi | ||
| NFPA 704 |
 0
2
0
| ||
| Tačka paljenja | nezapaljiv | ||
| Srodna jedinjenja | |||
| Drugi anjoni | Kalaj disulfid | ||
| Drugi katjoni | Ugljen dioksid Silicijum dioksid Titan dioksid Germanijum dioksid Cirkonijum dioksid Hafnijum dioksid Olovo dioksid | ||
| Srodna supstance: oksidi kalaja | Kalaj(II) oksid | ||
|
Ukoliko nije drugačije napomenuto, podaci se odnose na standardno stanje (25 °C, 100 kPa) materijala | |||
| Infobox references | |||
Kalaj dioksid je neorgansko jedinjenje sa formulom SnO2. Mineralna forma SnO2 se naziva kasiterit, i ona je glavna ruda kalaja.[3] Ovaj oksid kalaja je najvažnija sirovina u hemiji kalaja. Ova bezbojna, dijamagnetična čvrsta materija je amfoterna.
On formira kristale sa rutilnom strukturom, u kojoj su atomi kalaja 6-koordinatni a atomi kiseonika tri koordinatni.[3] SnO2 se obično smatra poluprovodnikom n-tipa koji je deficitaran u kiseoniku.[4] Hidratne forme SnO2 se nazivaju kalajnom kiselinom.[5]
Kalaj dioksid se prirodno javlja. On se prečišćava redukcijom do metala i naknadnim sagorevanjem u vazduhu.[5] Godišnja proizvodnja je oko 10 kilotona.[5] SnO2 se industrijski redukuje do metala ugljenikom na 1200-1300 °C.[6]
Mada je SnO2 nerastvoran u vodi, on je amfoteran oksid. Ruda kasiterit se teško rastvara u kiselinama i bazama.[7] Halogene kiseline napadaju SnO2 i formiraju heksahalostanate,[8] kao što je [SnI6]2-, mada proces može da bude dugotrajan.[9]
- SnO2 + 6 HI → H2SnI6 + 2 H2O
Slično tome, SnO2 se rastvara u sumpornoj kiselini dajući sulfat:[5]
- SnO2 + 2 H2SO4 → Sn(SO4)2 + 2 H2O
SnO2 se rastvara u jakim bazama formirajući stanate, čija nominalna formula je Na2SnO3.[5]
- ↑ Li Q, Cheng T, Wang Y, Bryant SH (2010). „PubChem as a public resource for drug discovery.”. Drug Discov Today 15 (23-24): 1052-7. DOI:10.1016/j.drudis.2010.10.003. PMID 20970519.
- ↑ Evan E. Bolton, Yanli Wang, Paul A. Thiessen, Stephen H. Bryant (2008). „Chapter 12 PubChem: Integrated Platform of Small Molecules and Biological Activities”. Annual Reports in Computational Chemistry 4: 217-241. DOI:10.1016/S1574-1400(08)00012-1.
- ↑ 3,0 3,1 Greenwood, Norman N.; Earnshaw, A. (1984). Chemistry of the Elements. Oxford: Pergamon. str. 447–48. DOI:10.1002/crat.2170200510. ISBN 0-08-022057-6.
- ↑ Solid State Chemistry: An Introduction Lesley Smart, Elaine A. Moore (2005) CRC Press ISBN 0-7487-7516-1
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Holleman A. F., Wiberg E. (2001). Inorganic Chemistry (1st edition izd.). San Diego: Academic Press. ISBN 0-12-352651-5.
- ↑ Tin: Inorganic chemistry,J L Wardell, Encyclopedia of Inorganic Chemistry ed R. Bruce King, John Wiley & Son Ltd., (1995) ISBN 0-471-93620-0
- ↑ Inorganic & Theoretical chemistry, F. Sherwood Taylor, Heineman, 6th Edition (1942)
- ↑ Donaldson & Grimes in Chemistry of tin ed. P.G. Harrison Blackie (1989)
- ↑ Caley, Earle R. (1932). „The Action Of Hydriodic Acid On Stannic Oxide”. J. Am. Chem. Soc. 54 (8): 3240–3243. DOI:10.1021/ja01347a028.
