Tiatru nô
Lu tiatru nô (能) è na forma di dramma musicali giappunisi.
L'urìggini di sta forma di tiatru s'attrova assai arreri ntô sèculu XIV. Nzèmmula cû Kyōgen, facìanu parti dâ forma drammàtica nutata comu Sarugaku. Mentri lu nô era cintratu suprô ballu e suprô cantari, lu Kyōgen era supratuttu basatu suprê diàlughi e la mpruvisazzioni.
A partiri dû sèculu XVI li dù gèniri si divirsificaru. Lu nô vinìa ricitatu d'attura cu màschiri e era basatu supra testi scritti. Li primi ni vennu dû sèculu XV ma la maggiuranza fu cumposta ntô sèculu XVI. Mmeci lu Kyōgen cuntinuava a basàrisi pi granni parti suprâ mpruvisazzioni. Li pirsunaggi principali dû nô sunnu èssiri supranaturali (divinità, spìriti) o puru pirsunaggi stòrici o ligginnari. Pi stu rispettu si diffirinzava macari dû Kyōgen dû quali li prutagunisti sunnu spissu genti cumuni.
Lu primu scritturi di nô era Kan’ami Kiyotsugu (1334-1384). Nzèmmula cu sò figghiu Zeami Motokiyo (1363-1443) e cu sò niputi Motomasa Jūrō (1394-1431) fòrmanu la trìadi dâ scola Kanze. Zeami è forsi l’auturi cchiù mpurtanti d'ogni èbbica cu armenu dù centu òpiri.
Ntô nô li muvimenti di l'attura sunnu strimamenti stilizzati e ridotti â basa. Nichi nzinghi dâ testa o muvimenti dû corpu hannu significati pricisi pricisi. La scena e li pirsunaggi assicùtanu tutti na scempra fissa e sìmprici.
La mùsica d'accumpagnamentu veni sunata cu strumenti a flàutu e a pircussioni (ōtsuzumi, kotsuzumi, tammuri). Asìstinu tuttora n Giappuni circa 1.500 attura di nô e cincu scoli principali, tra li quali attruvamu la stòrica Kanze.