Federigo Enriques

	Vos an lenga piemontèisa
	Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Matemàtich e filòsof dla siensa.
Federigo Enriques a l'era nassù a Livorn ai 5 ëd gené dël 1871 e a l'é mòrt a Roma ai 14 ëd giugn dël 1946.

A l'ha fàit ij sò studi universitari a Pisa, anté ch'a l'é stàit anlev ëd de Paolis. Laureasse dël 1891, a l'ha passà n'àutr ann a Pisa, madurand l'idèja d'andé a Turin pr'ëstudié con Corrado Segre. Ant l'otonn 1892 a l'ha vagnà un pòst ëd përfessionament ma, contra a lòn ch'a së spetava, a l'han assignaje coma sede l'Università ëd Roma. Tutun a l'ha podù passé chèich mèis a Turin, dal novèmber 1893 al gené 1894, cand a l'ha otnù l'ancàrich a l'Università ëd Bològna, anté che dël 1896 a l'ha otnù la càtedra ëd Geometrìa. Ambelelà a l'é restà fin-a al 1921. Dël 1922 a l'é stàit ciamà a Roma a mostré Matemàtiche complementar.

Le përsecussion rassiaj

Dël 1938 Enriques a l'é stàit ëslontanà da l'ansegnament; a l'ha podù torné a mostré ant ël 1944.

Pr'ëscapé a le përsecussion rassiaj e dzortut për continué a publiché, durant ël fassism a dovrava lë stranòm Adriano Giovannini. A l'é sota cost nòm che, për esempi, dël 1942 a l'ha publicà l'artìcol L'errore in matematica, anté ch'a fa na casìstica dj'eror pì comun an matemàtica.

Sò travaj

Enriques a l'é stàit un dij fondador ëd la geometrìa algébrica moderna.
A fasìa part ëd col filon ëd matemàtich e siensià ëd l'Eut-sent e Neuv-sent ch'a l'han sorpassà l'apriorism ëd Kant e ël positivism dl'Eut-sent, ma sensa robaté ant l'irassionalism.

Ansema al biòlogh e psicòlogh Eugenio Rignano, dël 1907 a l'ha creà la Rivista di Scienza che doi agn apress a l'ha cangià sò nòm an Scientia.
A l'ha fondà la Sossietà italian-a ëd filosofìa e dël 1911 a l'ha organisà a Bològna ël IV rëscontr antërnassional ëd filosofìa. Dal 1919 al 1932 a l'é stàit pressident ëd Mathesis.

Enriques a l'é ëdcò ocupasse dij problema dl'organisassion ëscolàstica, dzortut ant ij prim vint agn dël sécol ch'a fa XX. A l'era a pro dl'echilibri antra dissiplin-e umanìstiche e sientìfiche an tute le scòle scondarie e a duverté l'intrada a l'università da tute le scòle.

Enriques a l'ha arseivù la làurea a onor da l'Università ëd St Andrews.

A pòrto sò nòm

Surfassa d'Enriques.

Euvre prinsipaj

Lezioni di geometria proiettiva (Bològna 1898, sconda edission 1903)
Questioni riguardanti la geometria elementare (Bològna 1900)
Sull'origine psicologica dei postulati della geometria
Problemi della scienza (Bològna, 1906)
Questioni riguardanti le matematiche elementari (1912)
Scienza e razionalismo (Bològna, 1912)
Lezioni sulla teoria geometrica delle equazioni e delle funzioni algebriche (1915-1934, con Oscar Chisini)
Per la storia della logica (1921)
Gli elementi d'Euclide e la critica antica e moderna (volum I-IV, Roma 1925; volum V-IX, Bològna 1930; volum X, 1932; volum XI-XIII, 1935)
Storia del pensiero scientifico (1932, con G. De Santillana)
La théorie de la connaissance scientifique de Kant à nos jours (Paris, 1934)
Compendio di storia del pensiero scientifico (1936, con G. De Santillana)
Le matematiche nella storia e nella cultura (1938)
Le superfici algebriche (1949)
Le dottrine di Democrito d'Abdera (publicà dòp soa mòrt)