Sienik
| Heterogaster | |||
| Schilling, 1829 | |||
| Okres istnienia: oligocen–dziś | |||
 Sienik pokrzywnik | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
sienik | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Cimex urticae Fabricius, 1775 | |||
| Synonimy | |||
| |||
Sienik[1] (Heterogaster) – rodzaj pluskwiaków z podrzędu różnoskrzydłych i rodziny sienikowatych. Obejmuje 22 opisane gatunki. Zamieszkują krainy palearktyczną i orientalną. W zapisie kopalnym znane od oligocenu.
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Pluskwiaki o ciele podłużnie owalnym, długości od 4,5 do 7,6 mm. Głowę mają mniej więcej tak szeroką jak długą, ku przodowi wyraźnie zwężoną. Kształt przedplecza jest trapezowaty z bocznym brzegami pośrodku dwufalistymi. Punktowanie powierzchni głowy i przedniej części jest gęstsze i płytsze niż dalszej części ciała. Boczne krawędzie przedplecza bywają wąsko obrzeżone lub pozbawione obrzeżenia. Przez środek przedplecza biegnie poprzeczne wklęśnięcie, sięgające obu jego boków. Zwykle w tylnej części tarczki znajduje się podłużny kil. W rodzaju występują wyłącznie formy makropteryczne, o dobrze wykształconych skrzydłach. Odnóża bywają jedno- lub dwubarwne. Przednia para odnóży ma na spodzie ud ząbkowanie, jednak może być ono bardzo delikatnie zaznaczone[2].
U larw (nimf) ciało również jest owalne, jednak bardziej wydłużone. Odwłok zaopatrzony jest w grzbietowe gruczoły zapachowe. U młodszych stadiów powierzchnia do odparowywania wydzieliny (ewaporatorium) pierwszej pary tych gruczołów jest szczątkowa, u stadiów późniejszych dobrze wykształcona i podobna rozmiarami do ewaporatoriów dalszych par. Same gruczoły pierwszej pary pozostają jednak rozwinięte szczątkowo u wszystkich stadiów[2].
Rozprzestrzenienie
[edytuj | edytuj kod]Pluskwiaki te zamieszkują krainę palearktyczną i wschodnią część krainy orientalnej. 7 gatunków współczesnych znanych jest z zachodniej Palearktyki[2], a spośród nich występowanie trzech stwierdzono w Polsce (zobacz: sienikowate Polski)[3][4].
Taksonomia i ewolucja
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj ten wprowadzony został w 1829 roku przez Samuela Petera Schillinga. Jego gatunkiem typowym wyznaczono opisanego w 1775 roku przez Johana Christiana Fabriciusa Cimex urticae[5][6]. W 1837 roku Franz Xaver Fieber wprowadził nazwę rodzajową Phygas, którą ze względu na bycie młodszym homonimem zmienił w 1852 roku zmienił na Phygadicus. Nazwy wykreowane przez Fiebera zostały później zsynonimizowane z Heterogaster[2].
Do rodzaju tego zalicza się 22 opisane gatunki[6]:
- Heterogaster affinis Herrich-Schaeffer, 1835
- †Heterogaster antiqua Heer, 1853
- Heterogaster artemisiae Schilling, 1829
- Heterogaster behrensii (Uhler, 1876)
- †Heterogaster breviscutatus Theobald, 1937
- Heterogaster canariensis Lindberg, 1960
- Heterogaster cathariae (Geoffroy, 1785)
- Heterogaster chinensis Zou & Zheng, 1981
- Heterogaster cymoides Walker, 1872
- Heterogaster distincta Jakovlev, 1881
- †Heterogaster famosa Forster, 1891
- Heterogaster flavicosta Barber, 1939
- Heterogaster muscorum Gistl, 1837
- Heterogaster nasuta Horvath, 1895
- Heterogaster parens Jakovlev, 1902
- †Heterogaster pumilio Heer, 1853
- †Heterogaster radobojana Heer, 1853
- †Heterogaster rediviva Heer, 1853
- †Heterogaster tristis Heer, 1865
- †Heterogaster troglodytes Heer, 1853
- Heterogaster urticae (Fabricius, 1775) – sienik pokrzywnik
W zapisie kopalnym znane są od oligocenu[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Jiří Zahradník: Przewodnik: Owady. Warszawa: Multico, 2000, s. 114.
- ↑ a b c d Jean Péricart, Hémiptères Lygaeidae Euro-Médiaterranéens. Volume 1. Généralités systématique: première partie, t. 84A, Fédération Française des Sociétés de Sciences Naturelles, 1998 (Faune de France. France et régions limitrophes).
- ↑ Grzegorz Gierlasiński: Heterogaster cathariae. [w:] Pluskwiaki Różnoskrzydłe (Hemiptera: Heteroptera) Polski [on-line]. 2013-2021. [dostęp 2021-11-11].
- ↑ Barbara Lis, Jerzy A. Lis. Emblethis denticollis and Heterogaster cathariae (Hemiptera: Heteroptera) in Poland, with remarks on ten other heteropterans rarely collected in Poland. „Nature Journal (Opole Scientific Society)”. 39, s. 51–56, 2006.
- ↑ Samuel Peter Schilling. Hemiptera Heteroptera Silesiae systematice disposuit. „Beiträge zur Entomologie”. 1, s. 34-92, 1829.
- ↑ a b Pablo M. Dellapé, Thomas J. Henry, David C. Eades: genus Heterogaster Schilling, 1829. [w:] Lygaeoidea Species File (Version 5.0/5.0) [on-line]. [dostęp 2021-11-11].
- ↑ O. Heer: Die Insektenfauna der Tertiärgebilde von Oeningen und von Radoboj in Croatien. Zweiter Theil: Henschrecken, Florfliegen, Aderflügler, Schmetterlinge und Fliegen. 1849, s. 1-264.