Receptory kannabinoidowe typu 1
Receptory kannabinoidowe typu 1 (CB1, CNR1) – kannabinoidowe receptory sprzężone z białkami G występujące w wielu rejonach mózgu, jedne z najliczniej reprezentowanych receptorów neuronalnych. Razem z receptorami CB2 są częścią układu endokannabinoidowego.
Ich agonistami są m.in. naturalnie występujące w organizmie ludzi i zwierząt endokannabinoidy (takie jak anandamid czy 2-arachidonyloglicerol), kannabinoidy roślinne (np. THC) czy kannabinoidy syntetyczne (m.in dronabinol czy CP-55940).
Budowa
[edytuj | edytuj kod]Każdy z receptorów tego typu składa się z pojedynczego łańcucha polipeptydowego z siedmioma hydrofobowymi domenami transbłonowymi TM I-TM VII, które przechodzą przez błonę komórkową. Ligandy wiążą się z nim w rejonie hydrofobowym.
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Najwięcej jest ich w móżdżku (przy czym istnieją różnice w ich ekspresji pomiędzy gatunkami zwierząt, np. u człowieka jest ona mniejsza niż u szczura, dzięki czemu u gryzoni po podaniu kannabinoidów obserwuje się zaburzenia koordynacji ruchowej, a u ludzi po zastosowaniu marihuany nie stwierdza się zaburzeń motorycznych[1][2]) i jądrach postawnych, ale występują również w takich miejscach jak: układ krwionośny, rozrodczy czy pokarmowy[3].
Wpływ kannabinoidów na stan emocjonalny, procesy pamięciowe czy ich działanie przeciwdrgawkowe wiąże się z obecnością dużej ilości tych receptorów w pierwszej i czwartej warstwie kory mózgu, układzie rąbkowym oraz warstwie komórek piramidowych hipokampu. Umiarkowaną gęstość CB1 stwierdzono w podstawowej strukturze układu nagrody – jądrze półleżącym przegrody, które jest ściśle związane z mechanizmem rozwoju uzależnienia. Mała toksyczność pojedynczych dawek marihuany jest spowodowana rzadkim występowaniem tych receptorów bądź ich brakiem w takich miejscach jak pień mózgu, rdzeń przedłużony czy podwzgórze[4][5][6].
Efekty działania agonistów
[edytuj | edytuj kod]W związku z obecnością dużej liczby receptorów CB1 w hipokampie zarówno u ludzi, jak i u zwierząt doświadczalnych, jego przewlekła ekspozycja na THC źle wpływa na procesy uczenia się i zapamiętywania, w które jest on zaangażowany[7][8].
Obecność receptorów kannabinoidowych typu 1 w strukturach związanych z kontrolą pobierania pokarmu, takich jak: jądro przykomorowe, boczne podwzgórze czy jądro łukowate oraz w jądrze półleżącym przegrody powoduje, że kannabinoidy uczestniczą w regulacji łaknienia, a pobudzenie CB1 zwiększa motywację do jedzenia[9], wywołując tzw. gastrofazę.
Efektem dużej ekspresji CNR1 w obszarach ściśle związanych z regulacją odczuwania bólu[10] jest znoszenie bólów migrenowych, pooperacyjnych, nowotworowych, neuropatycznych czy reumatycznych przez kannabinoidy, jednak polityka antynarkotykowa ogranicza terapeutyczne zastosowanie tych substancji[11][12].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Tsou K, Brown S, Sañudo-Peña MC, Mackie K, Walker JM.. Immunohistochemical distribution of cannabinoid CB1 receptors in the rat central nervous system. „Neuroscience”. 83 (2), s. 393–411, marzec 1998. PMID: 9460749.
- ↑ F. Grotenhermen. Pharmacokinetics and pharmacodynamics of cannabinoids. „Clin Pharmacokinet”. 42 (4), s. 327–360, 2003. Nova-Institut. PMID: 12648025.
- ↑ Svízenská I, Dubový P, Sulcová A.. Cannabinoid receptors 1 and 2 (CB1 and CB2), their distribution, ligands and functional involvement in nervous system structures--a short review.. „Pharmacol Biochem Behav”. 90 (4), s. 501–511, 2008. PMID: 18584858.
- ↑ Neuronal localization of cannabinoid receptors in the basal ganglia of the rat. „Brain Res.”. 547 (2), s. 267–274, maj 1991. PMID: 1909204.
- ↑ Herkenham M, Lynn AB, Johnson MR, Melvin LS, de Costa BR, Rice KC.. Characterization and localization of cannabinoid receptors in rat brain: a quantitative in vitro autoradiographic study. „J Neurosci”. 11 (2), s. 563–583, luty 1991. PMID: 1992016.
- ↑ Herkenham M, Lynn AB, Little MD, Johnson MR, Melvin LS, de Costa BR, Rice KC.. Cannabinoid receptor localization in brain. „Proc Natl Acad Sci U S A”. 87 (5), s. 1932–1936, marzec 1990. PMID: 2308954.
- ↑ Chan GC, Hinds TR, Impey S, Storm DR.. Hippocampal neurotoxicity of Delta9-tetrahydrocannabinol. „J Neurosci”. 18 (14), s. 5322–5332, 1998. PMID: 9651215.
- ↑ Sullivan JM.. Cellular and molecular mechanisms underlying learning and memory impairments produced by cannabinoids. „Learn Mem.”. 7 (3), s. 132–139, 2000. PMID: 10837502.
- ↑ Maldonado R, Valverde O.. Participation of the opioid system in cannabinoid-induced antinociception and emotional-like responses.. „Eur Neuropsychopharmacol”. 16 (3), s. 401–410, grudzień 2003. PMID: 14636956.
- ↑ Pertwee RG.. Cannabinoid receptors and pain. „Prog Neurobiol”. 63 (5), s. 569–611, 2001. PMID: 11164622.
- ↑ Fride E.. Endocannabinoids in the central nervous system--an overview.. „Prostaglandins Leukot Essent Fatty Acids”. 66 (2–3), s. 221–233, luty-marzec 2002. PMID: 12052038.
- ↑ Iversen L, Chapman V.. Cannabinoids: a real prospect for pain relief?. „Curr Opin Pharmacol.”. 2 (1), s. 50–55. luty 2002. PMID: 11786308.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Bogusława Pietrzak, Agnieszka Dunaj, Karolina Piątkowska. Rola układu kannabinoidowego w patogenezie oraz poszukiwaniu nowych możliwości farmakoterapii zespołu zależności alkoholowej. „Postepy Higieny i Medycyny Doświadczalnej”. 65, s. 606–615, 2011-09-16. Zakład Farmakodynamiki Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. [dostęp 2012-05-09].
