Fokas
| |
| Cesarz bizantyński | |
| Okres |
od 602 |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Data urodzenia |
ok. 570 |
| Data śmierci | |
Fokas (ur. ok. 570, zm. 5 października 610) – cesarz bizantyjski w latach 602-610.
Rok i miejsce urodzenia przyszłego cesarza są nieznane. Wiadomo, że był niższym oficerem armii bizantyjskiej, walczącej z Awarami i Bułgarami. Oddziały te zbuntowały się w 602, gdy cesarz Maurycjusz wyznaczył im na leża zimowe terytoria za Dunajem, będące pod kontrolą wroga. Zbuntowani żołnierze ruszyli pod wodzą Fokasa na Konstantynopol[1] i przy pomocy mieszkańców miasta obalili Maurycjusza.
Obwołany przez senat i lud Konstantynopola Cesarzem Fokas został koronowany w kościele św. Jana Chrzciciela przez stołecznego patriarchę Cyriakosa. Na rozkaz nowego władcy zabito na oczach Maurycjusza jego pięciu synów oraz brata, następnie samego Maurycjusza[2].
W momencie objęcia władzy przez Fokasa sytuacja cesarstwa była zła. Skarbiec państwa nie wytrzymywał ogromnych wydatków związanych z wojnami toczącymi się prawie na wszystkich granicach. Początkowo Fokas zyskał popularność obniżeniem wysokich za Maurycjusza podatków. Jednak sytuacja kraju szybko się pogarszała. W 603 wojnę cesarstwu wypowiedział władca Persji, Chosroes II, co rozpoczęło trwający ponad 20 lat konflikt (zobacz: wojny rzymsko-sasanidzkie), który wymagał zaangażowania ogromnych środków.
Stosunki z Rzymem
[edytuj | edytuj kod]Fokas utrzymywał przyjazne stosunki z przywódcami zachodniego chrześcijaństwa. Na wieść o zamordowaniu Maurycjusza, Papież Grzegorz I wysłał w maju 603 gratulacje nowemu Augustowi Fokasowi[2]. Grzegorz I chwalił go także za dekret uznający supremację Kościoła Rzymskiego. W roku 608 egzarcha Rawenny, Smaragdus, za zgodą papieża Bonifacego IV dedykował Fokasowi złoty posąg, który umieszczono na szczycie korynckiej kolumny, stojącej na Forum Romanum w Rzymie[3].
W roku 609 Fokas podarował Bonifacemu IV Panteon, który adaptował wnętrze budowli na kościół pw. Santa Maria ad Martyres – Świętej Marii Panny od Męczenników.
Bunt przeciw Fokasowi
[edytuj | edytuj kod]Uległość Fokasa wobec biskupów Rzymu przysporzyła mu wielu wrogów we własnym kraju. W 608 uznali oni, że pod rządami Fokasa kraj kroczy ku zagładzie i namówili do buntu egzarchę (namiestnika) Afryki Herakliusza. Ten wysłał do Egiptu armię pod wodzą swojego syna - również Herakliusza. Przeciwko rebeliantom Fokas wysłał wojska, które walczyły z Persami. Pozostawił w ten sposób wschodnią granicę cesarstwa bez zawodowej armii, co pozwoliło Chosroesowi II zająć liczne terytoria.
Po miesiącach ciężkich walk rebelianci opanowali Egipt. Fokas próbował jeszcze bronić się w Konstantynopolu, ale jego zięć, który miał dowodzić obroną, przeszedł na stronę buntowników. Fokas został obalony i zabity. Jego szczątki spalono na stosie. Nowym cesarzem został młody Herakliusz.
Ośmioletni okres panowania Fokasa był oceniany przez dawnych historyków bardzo źle. Powszechnie uznawano go za jednego z najgorszych tyranów, jacy rządzili Cesarstwem Bizantyjskim. Obarczano go winą za kryzys cesarstwa i klęski w wojnie z Persami.
Jego żoną była Leontia; mieli jedną córkę - Domencję.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Jerzy Skowronek, Mieczysław Tanty, Tadeusz Wasilewski, Historia Słowian południowych i zachodnich, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988, s. 22, ISBN 83-01-07549-X.
- ↑ a b Jan Gordziałkowski: Historia Państwa Kościelnego. Kraków: WAM, 2007, s. 23-24. ISBN 978-83-7318-865-5. Cytat z listu Grzegorza I do Fokasa: Wierzymy, że wiele radości ogarnie wkrótce nas, którzy cieszymy się, że zacna Łaskawość Wasza doszła do szczytu cesarskiej władzy. Niech radują się niebiosa, niech ziemia rozbrzmiewa weselem (Ps 95, 1), niech z dobrotliwych waszych czynów cieszy się ludność całej rzeczypospolitej, dotychczas ciężko nękana. Niech pysznych wrogów przyciśnie jarzmo waszego panowania. Niech ludy całego cesarstwa pogrążone w wielkim smutku, po dzień dzisiejszy radują się Twymi wspaniałymi czynami. Niech każdy człowiek cieszy się wolnością, jaką wreszcie otrzyma pod rządami pobożnego cesarza! Na tym bowiem polega różnica między królami innych ludów a cesarzami, że pierwsi panują nad niewolnikami, podczas gdy cesarz nad ludźmi wolnymi.
- ↑ Jan Gordziałkowski: Historia Państwa Kościelnego. Kraków: WAM, 2007, s. 24. ISBN 978-83-7318-865-5.
