Cuda Jezusa
Cuda Jezusa – nadprzyrodzone czyny Jezusa Chrystusa, których według chrześcijan miał dokonać w okresie swojej działalności w Ziemi Świętej, jak to zostało opisane w Ewangeliach. Opisy cudów stanowią jedną trzecią materiału literackiego Ewangelii[1].
Ewangelista Jan napisał, iż tylko część cudów dokonanych przez Chrystusa została opisana w Ewangeliach[2]. Teologia chrześcijańska zamyka je w czterech kategoriach: uzdrowienia fizyczne, egzorcyzmy (uwolnienia opętanych osób od złych duchów), wskrzeszenia umarłych i cuda nad naturą fizyczną.
W Ewangeliach synoptycznych, tzn. u Mateusza, Marka i Łukasza, Jezus odrzuca żądanie Żydów, by cudem poświadczył autorytet z którym naucza[3]. Doktryna chrześcijańska upatruje w Jezusowych cudach wypełnienia się proroctw Starego Testamentu odnośnie do przymiotów Mesjasza Pańskiego[4]. W 35 rozdziale Księgi Izajasza zostało zapowiedziane, że w czasach mesjańskich niewidomi będą odzyskiwali wzrok, głusi słuch, niemi mowę, chorzy zdrowie[5]. U Jana zostało podkreślonych siedem znaków, które stanowią szkielet mesjańskiej działalności: od cudownej przemiany wody w wino na godach w Kanie Galilejskiej, aż po wskrzeszenie przyjaciela Łazarza w Betanii w Judei (rozdziały 1,19−12,50)[6].
Niektórzy badacze chrześcijańscy prezentują argumenty za historycznością cudów[7]. Bibliści chrześcijańscy w większości uznają autentyczność przynajmniej części cudów[8]. Są również badacze, którzy uznają perykopy o cudach za historie figuratywne, ukrywające tajemnicze sensy, nie zaś opisy realnych wydarzeń.
Z punktu widzenia religioznawczego historyczność cudów Jezusa nie jest podstawowym zagadnieniem badań, ponieważ taumaturgowie znani są w innych religiach (np.: Budda i Mahomet – choć sami sobie tej władzy nie przypisywali, Apoloniusz z Tiany). Religioznawcza analiza cudów prowadzona jest przede wszystkim ze względu na ich cele i metody[9].
Tło historyczno–kulturowe
[edytuj | edytuj kod]W czasach Chrystusa powszechnie wierzono w możliwość dokonania znaków, w cuda. Bogowie i półbogowie, jak Herkules, Asklepios (grecki lekarz, który stał się bogiem), czy Izyda w Egipcie uzdrawiali, według wierzeń, z przeróżnych chorób, a nawet zachowywali od śmierci[10]. Utrzymywano również, iż śmiertelni, ale sławni, czy też szczególnie uzdolnieni mogą czynić cuda. Istniały np. mity o filozofach, jak Pitagoras czy Empedokles, którzy uspokajali sztormy czy zapobiegali zarazom. Witano ich jak bogów[11][12]. Żydzi wierzyli, że prorok Eliasz uzdrawiał z trądu i przywracał do życia. Echa tych wierzeń znajdują swoje odbicie w Starym Testamencie[13]. W I w. czyny Apoloniusza z Tiany były tak sławne i tak przypominały niektóre z tych dokonanych przez Jezusa, iż oponenci Ojców Kościoła z III w. opisywali je i używali jako argumentów przeciwko oryginalności i boskiej naturze Chrystusa. Jednym ze znanych odpierających ich argumenty był Euzebiusz z Cezarei[14].
Ewangelie bazowały na tle hellenistycznym i żydowskim I w. Pojęcia cudownego czynu czy cudu w jakimś stopniu odnoszą się do środowiska powstania pism kanonicznych[15]. Wywodzące się z filozofii greckiej pojęcie cudu, jako czynu wykraczającego poza prawa natury, jest jednak obce tradycji Biblijnej, jak zresztą samo pojęcie praw natury. Bóg był uważany za pana przyrody i w jego woli, a nie stałych prawach, widziano źródło regularności zjawisk. Stąd też grecki termin τέρας oznaczający cud jest użyty w ewangeliach jedynie trzykrotnie w liczbie mnogiej (τέρατα) oznaczając czyn, potwierdzający czyjąś moc i władzę – jednokrotnie w odniesieniu do Jezusa (J 4,48), dwukrotnie w odniesieniu do fałszywych mesjaszy (Mt 24,24; Mk 13,22). Częściej użyte są terminy δυνάμεις (czyn płynący z mocy) oraz σημεῖον (znak)[16].
Rodzaje i motywy
[edytuj | edytuj kod]Cuda Chrystusa można w uproszczony sposób podzielić, jak to czyni np. w książce The Miracles of Jesus H. Van der Loos, na dwie podstawowe kategorie: te które dotyczyły ludzi – „uzdrowienia”, także „uwolnienia” od złego ducha (np. uzdrowienie niewidomego Bartymeusza[17]) oraz te które dotyczyły panowania nad naturą (np. Jezusowe kroczenie po wodzie[18]). Uzdrowienia dzielą się na: uzdrowienia z choroby, uwolnienia od złego ducha i wskrzeszenia umarłych. Wśród tych znaków czymś szczególnym i niepowtarzalnym pod każdym względem jeśli chodzi o opisywane w Ewangeliach cuda, było Przemienienie na Górze Tabor. Cud ten dotyczył niejako Jezusa samego[19]. „Cudem cudów” było zaś Zmartwychwstanie Chrystusa i związany z nim cały szereg objawień się pierwszym uczniom[20].
Co charakterystyczne, jeśli chodzi o cudowne uzdrowienia dokonywane przez Jezusa, nigdy nie zażądał on za nie jakiejś odpłaty czy wynagrodzenia. W Ewangelii Mateusza Jezus uprzedza uczniów, by uzdrawiali chorych nie oczekując niczego w zamian. Zostaje to podkreślone w Mt 10,8: „Darmo otrzymaliście, darmo dawajcie!”.
Znaczenie teologiczne
[edytuj | edytuj kod]Cuda Jezusa są w ewangeliach poświadczeniem jego posłannictwa i znakiem nadchodzącego Królestwa Bożego[21]. Tradycja o cudotwórczej działalności Jezusa była częścią pierwotnego kerygmatu (Dz 2,22; 10,37n); zdaniem M. Karrera wzmianki o cudach Jezusa zawarto w hipotetycznym źródle Q. Relacje o cudach Jezusa przekazują wszystkie ewangelie, przy czym przekaz teologiczny każdej z nich ma swoje cechy indywidualne. W Ewangelii Marka cuda stanowią przede wszystkim dowód Bożego Synostwa Jezusa, a opisy cudów wkomponowane są w schemat tajemnicy mesjańskiej (Jezus zabrania rozgłaszania, że jest Mesjaszem). Egzorcystyczne praktyki Jezusa są ukazane jako element walki z szatanem i mocami zła. W Ewangelii Mateusza cuda są dowodem miłosierdzia Jezusa, przy czym miłosierdzie odgrywa tu też rolę motywującą. W Ewangelii Łukasza cuda poświadczają zbawcze posłannictwo Jezusa; zostaje też podkreślone, że nieodłącznym elementem cudu jest wiara. W Ewangelii Jana cuda ukazują chwałę Jezusa (J 2,11) i mają prowadzić do wiary, że jest on Mesjaszem i Synem Bożym (J 20,31)[22].
Synoptyczna tabela cudów Jezusa
[edytuj | edytuj kod]Ewangelie zawierają opisy 37 cudów oraz zmartwychwstania i objawień po zmartwychwstaniu. Niektóre z cudów opisuje tylko Jan Ewangelista, inne znane są tylko tradycji synoptycznej[23]:
| L.P. | Cud/znak | Mateusz | Marek | Łukasz | Jan |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Zamiana wody w wino | – | – | – | J 2,1-11 |
| 2 | Uzdrowienie opętanego w synagodze w Kafarnaum | – | Mk 1,21-28 | Łk 4,31-37 | – |
| 3 | Obfity połów | – | – | Łk 5,1-11 | – |
| 4 | Wskrzeszenie młodzieńca z Nain | – | – | Łk 7,11-17 | – |
| 5 | Uzdrowienie trędowatego | Mt 8,1-4 | Mk 1,40-45 | Łk 5,12-16 | – |
| 6 | Uzdrowienie sługi setnika | Mt 8,5-13 | – | Łk 7,1-10 | J 4,46-54 |
| 7 | Uzdrowienie teściowej Piotra | Mt 8,14-17 | Mk 1,29-34 | Łk 4,38-41 | – |
| 8 | Egzorcyzmy o zachodzie słońca | Mt 8,16-17 | Mk 1,32-34 | Łk 4,40-41 | – |
| 9 | Uciszenie burzy | Mt 8,23-27 | Mk 4,35-41 | Łk 8,22-25 | – |
| 10 | Dwaj opętani w kraju Gadareńczyków | Mt 8,28-34 | Mk 5,1-20 | Łk 8,26-39 | – |
| 11 | Uzdrowienie paralityka w Kafarnaum | Mt 9,1-8 | Mk 2,1-12 | Łk 5,17-26 | – |
| 12 | Córka Jaira | Mt 9,18-26 | Mk 5,35-43 | Łk 8,49-56 | – |
| 13 | Kobieta cierpiąca na krwotok | Mt 9,20-22 | Mk 5,25-34 | Łk 8,43-48 | – |
| 14 | Uzdrowienie dwóch niewidomych | Mt 9,27-31 | – | – | – |
| 15 | Uzdrowienie opętanego niemowy | Mt 9,32-34 | – | Łk 11,14-15 | – |
| 16 | Uzdrowienie chromego nad sadzawką | – | – | – | J 5,1-18 |
| 17 | Człowiek z uschłą ręką | Mt 12,9-13 | Mk 3,1-6 | Łk 6,6-11 | – |
| 18 | Niewidomy i niemy opętany | Mt 12,22-28 | Mk 3,20-30 | Łk 11,14-23 | – |
| 19 | Uzdrowienie kobiety w szabat | – | – | Łk 13,10-17 | – |
| 20 | Pierwsze rozmnożenie chleba | Mt 14,13-21 | Mk 6,31-34 | Łk 9,10-17 | J 6,5-15 |
| 21 | Jezus chodzi po jeziorze | Mt 14,22-33 | Mk 6,45-52 | – | J 6,16-21 |
| 22 | Uzdrowienia w Genezaret | Mt 14,34-36 | Mk 6,53-56 | – | – |
| 23 | Córka kobiety kananejskiej | Mt 15,21-28 | Mk 7,24-30 | – | – |
| 24 | Uzdrowienie głuchoniemego w Dekapolis | – | Mk 7,31-37 | – | – |
| 25 | Drugie rozmnożenie chleba | Mt 15,32-39 | Mk 8,1-9 | – | – |
| 26 | Uzdrowienie niewidomego w Betsaidzie | – | Mk 8,22-26 | – | – |
| 27 | Przemienienie Pańskie | Mt 17,1-13 | Mk 9,2-13 | Łk 9,28-36 | – |
| 28 | Opętany chłopiec (uzdrowienie epileptyka) | Mt 17,14-21 | Mk 9,14-29 | Łk 9,37-49 | – |
| 29 | Moneta w pyszczku ryby | Mt 17,24-27 | – | – | – |
| 30 | Człowiek chory na puchlinę wodną | – | – | Łk 14,1-6 | – |
| 31 | Dziesięciu trędowatych | – | – | Łk 17,11-19 | – |
| 32 | Uzdrowienie niewidomego od urodzenia | – | – | – | J 9,1-12 |
| 33 | Niewidomi pod Jerychem | Mt 20,29-34 | Mk 10,46-52 | Łk 18,35-43 | – |
| 34 | Wskrzeszenie Łazarza | – | – | – | J 11,1-44 |
| 35 | Nieurodzajne drzewo figowe | Mt 21,18-22 | Mk 11,12-14 | – | – |
| 36 | Uzdrowienie uciętego ucha | – | – | Łk 22,49-51 | – |
| 37 | Cudowny połów 153 ryb | – | – | – | J 21,1-14 |
Cuda w apokryfach
[edytuj | edytuj kod]Również księgi apokryficzne zawierają opisy szeregu cudów Jezusa[24]:
| Cud/znak | Źródło |
|---|---|
| Wskrzeszenie bogatego młodzieńca | Tajemna Ewangelia Marka 1 |
| Ujarzmienie i oczyszczenie wody | Dzieciństwo Pana 2,2 |
| Zrobienie ptaszków z gliny i ożywienie ich | Dzieciństwo Pana 2,3 |
| Wskrzeszenie chłopca Zenona | Dzieciństwo Pana 9 |
| Uzdrowienie stopy drwala | Dzieciństwo Pana 10 |
| Utrzymanie wody w płaszczu | Dzieciństwo Pana 11 |
| Cudowny zasiew | Dzieciństwo Pana 12 |
| Naciągnięcie kawałka drewna | Dzieciństwo Pana 13 |
| Wskrzeszenie nauczyciela | Dzieciństwo Pana 14-15 |
| Uzdrowienie ukąszonego Jakuba | Dzieciństwo Pana 16 |
| Wskrzeszenie dziecka | Dzieciństwo Pana 17 |
| Wskrzeszenie człowieka | Dzieciństwo Pana 18 |
| Cudowne narodziny z Dziewicy | Protoewangelia Jakuba 19-20 |
Cuda Jezusa w judaizmie
[edytuj | edytuj kod]
Literatura judaistyczna potwierdza cudotwórczą działalność Jezusa; twierdzi się w niej, że Jezus został skazany na śmierć, ponieważ czynił czary[25].
Według Talmudu Jezus został zabity w wigilię Paschy, ponieważ „czynił czary i zwodził Izraela” (Sanhedrin 43a). Cudotwórczą działalność Jezusa potwierdza Józef Flawiusz (Antiquitates 18, 3.3). Świadectwa te są o tyle ważne, że pochodzą od przeciwników Jezusa[26]. Talmud twierdzi również, że gdy przyjdzie prawdziwy mesjasz, to nie dokona żadnego cudu poza wybawieniem Izraela.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Stanisław Gądecki: Cuda Jezusa. www.przk.pl, 2008. [dostęp 2011-05-11].
- ↑ J 21,25: «Jest ponadto wiele innych rzeczy, których Jezus dokonał, a które, gdyby je szczegółowo opisać, to sądzę, że cały świat nie pomieściłby ksiąg, które by trzeba napisać».
- ↑ Por. Mt 12,38-42; Mk 8,11-12, Łk 11,29-32.
- ↑ Patrz Łk 7,18-23, w nawiązaniu do których Chrystus odsyła uczniów Jana Chrzciciela z nakazem, by dali świadectwo, iż «niewidomi wzrok odzyskują, chromi chodzą, trędowaci doznają oczyszczenia i głusi słyszą; umarli zmartwychwstają».
- ↑ Iz 35,5-6. Również Iz 42,7 czy 26,19.
- ↑ Giuseppe Segalla: Giovanni (Vangelo). W: Nuovo Dizionario di Teologia Biblica. Wyd. 8. Cinisello Balsamo: Edizioni San Paolo, 2005, s. 669. ISBN 88-215-1579-6. (wł.).
- ↑ Cuda Chrystusa w aspekcie historycznym. xczerski.digita.pl. [dostęp 2011-06-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-02)].
- ↑ Manfred Uglorz: Teologia zwiastowania i czynów Jezusa. Warszawa: Chrześcijańska Akademia Teologiczna, 1999, s. 222–223. ISBN 83-909272-3-3.
- ↑ Argument cudu. W: Marian Rusecki: Istota i gneza religii. Warszawa: Verbinum, 1989, s. 252–253. ISBN 83-85009-51-5.
- ↑ Wendy Cotter: Miracles in Greco-Roman antiquity: a sourcebook. Londyn: Routledge, 1999, s. 11–12. ISBN 0-415-11863-8.
- ↑ Dzieje Apostolskie opisują w rozdziale 14 wydarzenia w Listrze, gdzie został uzdrowiony pewien człowiek o bezwładnych nogach, dzięki interwencji św. Pawła Apostoła. Barnaba i Paweł mieli być wówczas wzięci za Zeusa i Hermesa, którzy zstąpili na ziemię. Znamienna reakcja na cud przypisany bogom pogańskim ucieleśnionym w osobach przybyszów.
- ↑ Wendy Cotter: Miracles in Greco-Roman antiquity: a sourcebook. Londyn: Routledge, 1999, s. 37–38. ISBN 0-415-11863-8.
- ↑ Por. np. 1Krl 7,8-24.
- ↑ Everett Ferguson, Michael P. McHugh, Frederick W. Norris: Encyclopedia of early Christianit, Volume 1. New York: Garland Pub., 1998, s. 804. ISBN 978-0-8153-3319-7. (ang.).
- ↑ Watson E. Mills, Roger Aubrey. Bullard: Mercer dictionary of the Bibl. Macon, Ga.: Mercer University Press, 1990, s. 61. ISBN 0-86554-373-9.
- ↑ Manfred Uglorz: Teologia zwiastowania i czynów Jezusa. Warszawa: Chrześcijańska Akademia Teologiczna, 1999, s. 218–220. ISBN 83-909272-3-3.
- ↑ Por. Mk 10,46-52.
- ↑ Por. Mk 6,45-52 czy J 6,16-21.
- ↑ Katechizm Kościoła Katolickiego. Poznań: Pallottinum, 2002, s. 141–142. ISBN 83-7014-430-6.
- ↑ Benedykt XVI: Jezus z Nazaretu. Od wjazdu do Jerozolimy do Zmartwychwstania. Kielce: Wydawnictwo Jedność, 2011, s. 257–294. ISBN 978-83-7660-222-6.
- ↑ cuda Jezusa, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-05-03].
- ↑ Manfred Uglorz: Teologia zwiastowania i czynów Jezusa. Warszawa: Chrześcijańska Akademia Teologiczna, 1999, s. 220–225. ISBN 83-909272-3-3.
- ↑ Richard S. Ascough: Uzdrawiał, przemieniał, wskrzeszał: największe cuda Jezusa w interpretacji znanego biblisty. Kraków: Wydawnictwo eSPe, 2007, s. 198–199. ISBN 978-83-7482-111-7.
- ↑ Ewangelie apokryficzne. Marek Starowieyski (red.). T. 1. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2003, s. 266–271. ISBN 83-7318-139-3.
- ↑ Manfred Uglorz: Teologia zwiastowania i czynów Jezusa. Warszawa: Chrześcijańska Akademia Teologiczna, 1999, s. 221–222. ISBN 83-909272-3-3.
- ↑ Teologia Nowego Testamentu, pod red. F. Gryglewicz, KUL, Lublin 1986, t. 1, s. 39.