Beatrix Potter

Beatrix Potter

Beatrix Potter (1913)
Imię i nazwisko	Helen Beatrix Potter
Data i miejsce urodzenia	28 lipca 1866 Londyn
Data i miejsce śmierci	22 grudnia 1943 Near Sawrey
Narodowość	angielska
Dziedzina sztuki	literatura dla dzieci, rysunek
Ważne dzieła
Piotruś Królik Beniamin Truś Kaczka Tekla Kałużyńska Prosiak Robinson
Strona internetowa

Helen Beatrix Potter (ur. 28 lipca 1866 w Londynie, zm. 22 grudnia 1943 w Near Sawrey) – angielska ilustratorka oraz autorka powiastek i wierszy dla dzieci. W 1902 wydała ilustrowaną przez siebie książkę Piotruś Królik (The Tale of Peter Rabbit). Oprócz niej napisała jeszcze 22 inne powiastki (tales), w których obok królika Piotrusia pojawiają się także inne antropomorficzne zwierzęta, m.in. Beniamin Truś (Benjamin Bunny), wiewiórka Orzeszko (Squirrel Nutkin), prosiak Robinson (Pig Robinson), kaczka Tekla Kałużyńska (Jemima Puddle-Duck).

Życiorys

Urodziła się 28 lipca 1866 w South Kensington w Londynie jako córka Ruperta Pottera i Helen Leech. Pochodziła z należącej do klasy wyższej, zamożnej rodziny i wychowywana była przez guwernantki. Jej młodszy brat, Bertram, został wysłany do szkoły z internatem i rzadko bywał w domu. Beatrix spędzała czas, opiekując się zwierzętami i rysując – głównie przyrodę. Prowadziła także własne obserwacje natury i mając poparcie swojego wuja, chemika sir Henry’ego Enfielda Roscoe’a, przedstawiła swoje prace botanikom z Royal Botanical Gardens w Kew. Została jednak odrzucona przez środowisko naukowe ze względu na swoją płeć.

Beatrix Potter w wieku 15 lat

Króliki Flopcia, Beniamin (tyłem) i Piotruś na rysunku Beatrix Potter

Dom Beatrix Potter w posiadłości Hill Top
– obecnie własność National Trust

Jako piętnastolatka zaczęła pisać dziennik, bardzo małymi literami i specjalnym szyfrem (udało się go odczytać dopiero w latach 60. XX wieku). Była zafascynowana malarstwem i często chodziła z rodzicami na wystawy. Jej ulubionymi twórcami byli: Rafael, Thomas Gainsborough, Reynolds i Tycjan.

W 1892 jej formalna edukacja dobiegła końca i Potter zaczęła chodzić do Muzeum Historii Naturalnej. Udało się jej także spotkać z Charliem McIntoshem. Odkryła wtedy także nowy gatunek grzyba (jednak publikacja i uznanie w tej dziedzinie przyszły dopiero pośmiertnie).

Wtedy to udało się jej sprzedać kartki pocztowe, a sześćdziesiąt realistycznych przedstawień owadów ukazało się w książce dr W.P.K. Findlaya pt. Wayside and Woodland Fungi.

W 1893 napisała Piotrusia Królika, a w 1901 wydała go własnym sumptem za 11 funtów i sprzedała 250 egzemplarzy książki wśród znajomych i rodziny. Zainteresowana jej sukcesem oficyna Warne & Co, zgodziła się (mimo wcześniejszej odmowy) na wydanie książki, co nastąpiło w 1902. Publikacja okazała się bestsellerem (sprzedano 28 tys. egzemplarzy). W kolejnych latach napisała następne powiastki, a w 1903, w wieku 37 lat stała się niezależna finansowo. Potem powstała również pierwsza maskotka Piotrusia Królika, zaprojektowana przez autorkę.

W czerwcu 1905 nieoficjalnie zaręczyła się (mimo sprzeciwu rodziców) z Normanem Warne'em – swoim wydawcą. Do ślubu jednak nie doszło, gdyż 25 sierpnia Norman umarł na białaczkę.

W październiku kupiła Hill Top Farm w Near Sawrey w Krainie Jezior. Potem wykupiła kolejne farmy, nie chcąc dopuścić do zmian krajobrazu wskutek planowanej zabudowy terenu. W 1918 założyła hodowlę owiec rasy Herdwick, które wygrywały w konkursach na lokalnych wystawach rolniczych. W 1930 jako pierwsza kobieta objęła stanowisko prezesa Stowarzyszenia Hodowców Owiec Herdwick.

W 1913 wyszła za mąż za adwokata Williama Heellisa, którego jako nastoletniego chłopca poznała w dzieciństwie podczas wakacji. Przy jego pomocy wykupywała zagrożone likwidacją farmy. W chwili śmierci była właścicielką 4000 akrów (1618 hektarów) ziemi w Krainie Jezior (które przekazała organizacji National Trust for Places of Historic Interest or Natural Beauty).

Zmarła wskutek zapalenia płuc 22 grudnia 1943 w Near Sawrey. Kremacja odbyła się bez świadków, żałobników, kwiatów i księgi kondolencyjnej. Zgodnie z dyspozycją zmarłej, jej prochy zostały rozsypane na wzgórzu, wznoszącym się nad farmą Hill Top.

Twórczość

Powiastki

• Piotruś Królik (The Tale of Peter Rabbit, 1902)
• Wiewiórka Orzeszko (The Tale of Squirrel Nutkin, 1903)
• Krawiec i jego kot (The Tailor of Gloucester, 1903)
• Beniamin Truś (The Tale of Benjamin Bunny, 1904)
• Dwie niegrzeczne myszy (The Tale of Two Bad Mice, 1904)
• Pani Mrugalska (The Tale of Mrs. Tiggy-Winkle, 1905)
• Pasztet i foremka (The Tale of the Pie and the Patty-Pan, 1905)
• Pan Jeremi Rybak (The Tale of Mr. Jeremy Fisher, 1906)
• Królik srogi i zły (The Story of a Fierce Bad Rabbit, 1906)
• Panna Mopcia (The Story of Miss Moppet, 1906)
• Tomek Kociak (The Tale of Tom Kitten, 1907)
• Kaczka Tekla Kałużyńska (The Tale of Jemima Puddle-Duck, 1908)
• Samuel Baczko albo zwijany pudding (The Tale of Samuel Whiskers or The Roly-Poly Pudding, 1908)
• Króliczki Flopci (The Tale of the Flopsy Bunnies, 1909)
• Imbir i Kminek (The Tale of Ginger and Pickles, 1909)
• Pani Tycia Myszka (The Tale of Mrs. Tittlemouse, 1910)
• Typcio Drypcio (The Tale of Timmy Tiptoes, 1911)
• Pan Rudzielec (The Tale of Mr. Tod, 1912)
• Grzeczny Prosiulek (The Tale of Pigling Bland, 1913)
• Wierszyki Krysi Pstrysi (Appley Dapply's Nursery Rhymes, 1917)
• Jaś Wielkomiejski (The Tale of Johnny Town-Mouse, 1918)
• Wierszyki Trusi Pietrusi (Cecily Parsley's Nursery Rhymes, 1922)
• Prosiak Robinson (The Tale of Little Pig Robinson, 1930)

Inne utwory

• Trzy myszki (Three Little Mice)
• Gwiazdkowe przyjęcie królików (The Rabbits' Christmas Party)
• Stara Przebiegła Kotka (The Sly Old Cat, 1906)
• Peter Rabbit's Painting Book (1911)
• Tom Kitten's Painting Book (1917)
• Lis i Bocian (The Fox and the Stork, 1919)
• Jemima Puddle-Duck's Painting Book (1925)
• Peter Rabbit's Almanac for 1929 (1928)
• The Fairy Caravan (1929)
• Sister Anne (ilustrowała Katharine Sturges) (1932)

Polskie tłumaczenia

Zbiory:

• Bajki dla najmłodszych, tłum. Mirosława Czarnocka-Wojs, il. Jadwiga Abramowicz, Alfa 1991
• Powiastki Beatrix Potter, tłum. Małgorzata Musierowicz przy współpracy Jacka Stokłosy, Wilga 2010 [The Complete Tales of Beatrix Potter]
• Najpiękniejsze powiastki Beatrix Potter, tłum. Małgorzata Musierowicz przy współpracy Jacka Stokłosy, Wilga 2011
• Hilda Kałużanka i inne historyjki, tłum. Anna Matusik-Dyjak, Barbara Szymanek, Wydawnictwo Olesiejuk 2016
• Historyjki Beatrix Potter, tłum. Anna Matusik-Dyjak, Barbara Szymanek, Wydawnictwo Olesiejuk 2016 [The world of Peter Rabbit]
• Króliczek Piotruś i inne historyjki, tłum. Anna Matusik-Dyjak, Barbara Szymanek, Wydawnictwo Olesiejuk 2016 [wybór z The world of Peter Rabbit]

Seria Wydawnicza Biblioteka Królika Piotrusia Wydawnictwa Siedmioróg z 1991 roku:

1. Piotruś Królik, tłum. Małgorzata Musierowicz [The Tale of Peter Rabbit]
2. Kaczka Tekla Kałużyńska, tłum. Małgorzata Musierowicz [The Tale of Jemima Puddle-Duck]
3. Pani Mrugalska, tłum. Małgorzata Musierowicz [The Tale of Mrs. Tiggy - Winkle]
4. Dwie niegrzeczne myszy, tłum. Małgorzata Musierowicz [The Tale of Two Bad Mice]
5. Pani Tycia Myszka, tłum. Małgorzata Musierowicz [The Tale of Mrs. Tittlemouse]
6. Tomek Kociak, tłum. Małgorzata Musierowicz [The Tale of Tom Kitten]

Seria Wydawnicza Wydawnictwa Olesiejuk:

• Kłapousie Króliczki
• Marysia Drobnomysia
• Pani Mrugalińska
• Króliczek Piotruś
• Wiewiórka Chrupuś
• Niegrzeczne Myszki
• Pan Jeremiasz Rybak
• Beniamin Kicuś
• Hilda Kałużanka
• Krawiec z Glocester

Pojedyncze opowiadania:

• Krawiec i jego kot, tłum. Stefania Wortman, il. Antoni Boratyński, Nasza Księgarnia 1969 [The Tailor of Gloucester]

Filmy i fani

• Piotruś Królik i inni bohaterowie powiastek Potter po raz pierwszy pojawili się na ekranie w 1971. Reżyser Reginald Mills bowiem zrealizował film baletowy pt. The Tales of Beatrix Potter z udziałem tancerzy The Royal Ballet oraz orkiestry The Royal Opera House. Muzykę skomponował John Lanchbery, a twórcą choreografii był Frederick Ashton.
• W 1982 telewizja BBC zrealizowała film biograficzny Opowieść o Beatrix Potter (The Tale of Beatrix Potter). Jego reżyserem był Bill Hayes, zaś role młodej i dorosłej Potter zagrały: Holly Aird i Penelope Wilton.
• Ponadto telewizja BBC była w latach 1992–1995 jednym z współproducentów dziewięcioodcinkowego serialu animowanego Świat królika Piotrusia i jego przyjaciół, opartego na twórczości artystki.
• W 2006 na ekrany kin wszedł kolejny film biograficzny o Potter. Pełnometrażowy obraz fabularny pt. Miss Potter wyreżyserował Chris Noonan. W postać tytułowej bohaterki wcieliła się Renée Zellweger.
• Fanów Beatrix Potter stowarzysza The Beatrix Potter Society.

Zobacz też

• Piotruś Królik – postać

Linki zewnętrzne

• Peter Rabbit and Friends from Beatrix Potter (ang.)
• Miss Potter w IMDb (ang.)