[go: up one dir, main page]
Przejdź do zawartości

Arabska wiosna

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Protesty w krajach arabskich
(2010–2012)
Państwo

Algieria, Arabia Saudyjska, Bahrajn, Dżibuti, Egipt, Irak, Kuwejt, Jemen, Jordania, Liban, Libia, Mauretania, Maroko, Oman, Palestyna, Somalia, Sudan, Syria, Tunezja

Początek wystąpień

17 grudnia 2010

Koniec wystąpień

grudzień 2012

Przyczyny wystąpień

niezadowolenie z sytuacji materialnej, korupcja i nepotyzm władz, ograniczanie swobód obywatelskich i czynników demograficznych[1]

Charakter wystąpień

demonstracje, strajki, zamieszki

brak współrzędnych
Multimedia w Wikimedia Commons
Wiadomości w Wikinews

Arabska wiosna (określana także jako Arabska Wiosna Ludów[2][3], Zima Ludów, Arabska Zima Ludów[4][5][6] lub Arabskie przebudzenie[7][8]) – protesty społeczne i konflikty zbrojne w krajach arabskich, w latach 2010–2012. Przyczynami ich wybuchu były: niezadowolenie obywateli z warunków życiowych, bezrobocie, rosnące ceny żywności, a także korupcja i nepotyzm władz oraz ograniczanie swobód obywatelskich przez autokratyczne reżimy.

Zarys wydarzeń

[edytuj | edytuj kod]
Sytuacja w krajach Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej 2010–2013:

     Obalenie władz

     Dwukrotne obalenie władz

     Wojna domowa

     Protesty i zmiany w rządzie

     Masowe protesty

     Protesty

     Protesty poza światem arabskim

Do pierwszych wystąpień społecznych doszło w Tunezji po tym, jak 17 grudnia 2010 bezrobotny sprzedawca uliczny Mohamed Bouazizi podpalił się na targu w Sidi Bu Zajd w proteście przeciwko brakowi perspektyw na poprawę swojej sytuacji życiowej. Z czasem demonstracje przybierały coraz gwałtowniejszą formę, prowadząc do starć ze służbami bezpieczeństwa. Protesty w Tunezji, które przerodziły się w rewolucję, stanowiły przykład i inspirację dla mieszkańców pozostałych państw regionu. W ich wyniku obalony został wieloletni prezydent Zajn al-Abidin ibn Ali (znany jako Ben Ali), a władzę w kraju do czasu planowanych demokratycznych wyborów objął rząd tymczasowy, w którym znaleźli się także przedstawiciele opozycji. Działalność rządzącego Zgromadzenia Demokratyczno-Konstytucyjnego została zawieszona.

Do wybuchu rewolucji doszło także 25 stycznia 2011 w Egipcie. Egipcjanie, zmagający się z podobnymi problemami jak Tunezyjczycy, wyszli na ulice największych miast, domagając się ustąpienia prezydenta Hosniego Mubaraka. Pod ich wpływem prezydent powołał nowy gabinet na czele z Ahmadem Szafikiem oraz mianował Omara Suleimana na nieobsadzony od 30 lat urząd wiceprezydenta. Nie wyciszyło to jednak nastrojów społecznych i po 18 dniach demonstracji Mubarak zmuszony był zrezygnować ze stanowiska. Władzę do czasu planowanych wyborów przejęło wojsko na czele z marszałkiem Mohamedem Husseinem Tantawim.

Już wcześniej, pod koniec grudnia 2010, na masową skalę wybuchły protesty w Algierii. W ich wyniku rząd zobowiązał się do końca lutego 2011 znieść obowiązujący od 1992 stan wyjątkowy. W styczniu 2011 rozpoczęły się protesty w Jordanii i Jemenie. W konsekwencji król Jordanii Abdullah II powołał nowy rząd na czele Marufem al-Bachitem. Natomiast prezydent Jemenu Ali Abd Allah Salih zobowiązał się do nieubiegania się o kolejną kadencję w wyborach prezydenckich w 2013. W lutym 2011 do masowych wystąpień społecznych doszło w Bahrajnie oraz Libii, które przerodziły się w wojnę domową, podczas której interweniowały siły lotnicze NATO.

Do wystąpień, choć już na mniejszą skalę, doszło także w Arabii Saudyjskiej, Dżibuti, Iraku, Kuwejcie, Libanie, Maroku, Omanie, Palestynie, Somalii, Sudanie i Syrii. Przez region przetoczyła się ponadto fala prób samobójczych w formie samospaleń, m.in. w Mauretanii oraz sąsiadującym z państwami Maghrebu Senegalu. Pod wpływem wydarzeń w krajach arabskich do protestów doszło także w sąsiednim Iranie.

Ośmiomiesięczna wojna domowa w Libii zakończyła się obaleniem reżimu Mauammara al-Kaddafiego i jego zabiciem przez powstańców, co miało miejsce 20 października 2011. Silny opór stawiali powstańcy w Syrii (zob. wojna domowa w Syrii). Tamtejszy prezydent Baszszar al-Asad mimo presji międzynarodowej krwawo rozprawiał się z opozycjonistami. Na Syrię nakładano sankcje, kraj został zawieszony, podobnie jak Libia, w prawach członka Ligi Państw Arabskich. Rewolucja owładnęła także Jemen. Mimo że prezydent poszedł na ustępstwa wobec obywateli, kraj szybko pogrążył się w wewnętrznym chaosie. Widmo wojny domowej zostało odsunięte, kiedy Ali Abd Allah Salih podpisał 23 listopada 2011 porozumienie, na mocy którego zrzekł się władzy. 10 grudnia 2011 powołano nowy rząd pod kierownictwem Mohammeda Basindawy, natomiast 25 lutego 2012 na nowego prezydenta zaprzysiężono Abd Rabbuh Mansur Hadiego.

Tymczasem niebezpiecznie sytuacja zaogniała się w Syrii, gdzie w wyniku działań sił rządowych przeciwko rebeliantom ginęły tysiące ludzi. Nieskuteczne zabiegi areny międzynarodowej spowodowały, że nieugięty reżim Baszara al-Assada doprowadził kraj do krwawej wojny domowej.

Zestawienie wydarzeń w regionie

[edytuj | edytuj kod]

Kraje arabskie

[edytuj | edytuj kod]
Państwo Szef państwa
Data objęcia urzędu		 Początek wystąpień Koniec wystąpień Charakter wydarzeń Rezultat wydarzeń
 Tunezja[9][10]
Patrz: Rewolucja w Tunezji
 Zajn al-Abidin ibn Ali
1987 		2010-12-17 17 grudnia 2010(dts) 2011-03-07 7 marca 2011(dts) samospalenie,
masowe protesty, rewolucja
 Algieria[9][11][12]
Patrz: Protesty w Algierii
 Abd al-Aziz Buteflika
1999 		2010-12-29 29 grudnia 2010(dts) 2011-04-15 15 kwietnia 2011(dts) samospalenia, masowe protesty
 Libia[9]
Patrz: Wojna domowa w Libii
 Mu’ammar al-Kaddafi
1969 		2011-01-13 13 stycznia 2011(dts) (Protesty)
2011-02-15 15 lutego 2011(dts) (Wojna domowa) 		2011-10-23 23 października 2011(dts) wojna domowa
 Jordania[13][14]
Patrz: Protesty w Jordanii
 Abdullah II
1999 		2011-01-14 14 stycznia 2011(dts) 4 października 2012 masowe protesty
  • obniżka cen żywności i paliwa
  • 1 lutego 2011 Maruf al-Bachit powołany na stanowisko premiera
 Mauretania[9] Muhammad uld Abd al-Aziz
2009 		2011-01-17 17 stycznia 2011(dts) 2011-04-25 25 kwietnia 2011(dts) samospalenie
  • zapowiedzi zwiększenia świadczeń społecznych
 Oman[9][15]
Patrz: Protesty w Omanie
 Kabus ibn Sa’id
1970 		2011-01-17 17 stycznia 2011(dts) 2011-04-22 22 kwietnia 2011(dts) masowe protesty
  • podwyżka płac minimalnych dla pracowników sektora prywatnego z 364 do 520 dolarów miesięcznie
  • 26 lutego 2011 zmiany w rządzie
 Sudan[9][16]
Patrz: Protesty w Sudanie
 Umar al-Baszir
1989 		2011-01-17 17 stycznia 2011(dts) 2013-10-26 26 października 2013(dts) masowe protesty
 Jemen[17][18]
Patrz: Rewolucja w Jemenie
 Ali Abd Allah Salih
1978 		2011-01-27 27 stycznia 2011(dts) 2012-02-25 25 lutego 2012(dts) masowe protesty,
powstanie
  • pogrążenie się kraju w chaosie
  • zwiększona aktywność terrorystów Al-Ka’idy na południu i szyitów na północy kraju
  • rezygnacja prezydenta Saliha 23 listopada 2011, przekazanie urzędu w ręce Abda Rabbuha Manura Hadiego 25 lutego 2012
  • dalsza destabilizacja sytuacji wewnętrznej
  • zajęcie Sany przez szyickich rebeliantów 22 stycznia 2015 i wybuch wojny domowej
 Arabia Saudyjska[9][19]
Patrz: Protesty w Arabii Saudyjskiej
 Abd Allah ibn Abd al-Aziz Al Su’ud
2005 		2011-01-21 21 stycznia 2011(dts) samospalenia, mniejsze protesty
 Liban[20]
Patrz: Konflikt w Libanie (2011-2014)
 Michel Sulaiman
2008 		2011-01-24 24 stycznia 2011(dts) 2011-12-15 15 grudnia 2011(dts) konflikt wewnętrzny wywołany wojną domową w Syrii
  • reformy polityczne
 Egipt[21]
Patrz: Rewolucja w Egipcie (2011)
 Husni Mubarak
1981 		2011-01-25 25 stycznia 2011(dts) 2011-02-13 13 lutego 2011(dts) samospalenia, masowe protesty, rewolucja
 Syria[22][23]
Patrz: Wojna domowa w Syrii
 Baszszar al-Asad
2000 		2011-01-26 26 stycznia 2011(dts) (Protesty)
2011-03-15 15 marca 2011(dts) (Wojna domowa) 		wojna domowa
 Palestyna[24]
Patrz: Protesty w Palestynie (2011)
 Mahmud Abbas
2005 		2011-01-28 28 stycznia 2011(dts) mniejsze protesty
 Maroko[25]
Patrz: Protesty w Maroku
 Muhammad VI
1999 		2011-01-30 30 stycznia 2011(dts) 2011-06-17 17 czerwca 2011(dts) mniejsze protesty
  • wprowadzenie subsydiów na import żywności
  • referendum ograniczające władzę króla
 Dżibuti[26][27]
Patrz: Protesty w Dżibuti
 Ismail Omar Guelleh
1999 		2011-02-01T00:00:00.001 1 lutego 2011(dts) 2011-03-11 11 marca 2011(dts) masowe protesty
 Irak[28]
Patrz: Protesty w Iraku
 Dżalal Talabani
2005 		2011-02-12 12 lutego 2011(dts) masowe protesty, wojna domowa
 Somalia[29][30]
Patrz: Protesty w Somalii
 Szarif Szajh Ahmed
2009 		2011-02-13 13 lutego 2011(dts) 2011-02-17 17 lutego 2011(dts) mniejsze protesty
 Bahrajn[31]
Patrz: Powstanie w Bahrajnie
 Hamad ibn Isa Al Chalifa
2002 		2011-02-14 14 lutego 2011(dts) masowe protesty
 Kuwejt[34] Sabah al-Ahmad al-Dżabir as-Sabah
2006 		2011-02-19 19 lutego 2011(dts) 2011-03-08 8 marca 2011(dts) mniejsze protesty
  • zwiększenie pomocy socjalnej
 Sahara Zachodnia[35][36] Muhammad Abd al-Aziz
1976 		2011-02-20 20 lutego 2011(dts) mniejsze protesty
  • Rewolucja w Tunezji
    Rewolucja w Tunezji
  • Protesty w Algierii
    Protesty w Algierii
  • Rebelianci podczas wojny domowej w Libii
    Rebelianci podczas wojny domowej w Libii
  • Manifestacje w Egipcie
    Manifestacje w Egipcie
  • Rewolucja w Jemenie
    Rewolucja w Jemenie

Pozostałe państwa

[edytuj | edytuj kod]
Państwo Szef państwa
Data objęcia urzędu		 Początek wystąpień Koniec wystąpień Charakter wydarzeń Rezultat wydarzeń
 Albania[37] Bamir Topi
2007 		2011-01-21 21 stycznia 2011(dts) mniejsze protesty, strajki, zamieszki
 Czarnogóra[38] Filip Vujanović
2003 		2011-03-21 21 marca 2011(dts) mniejsze protesty, zamieszki
 Iran[39] Mahmud Ahmadineżad
2005 		2011-02-14 14 lutego 2011(dts) masowe protesty
 Senegal[40] Abdoulaye Wade
2000 		2011-02-19 19 lutego 2011(dts) samospalenie
  • prezydent Wade przegrywa walkę o reelekcję w wyborach w 2012
 Suazi[41] Mswati III
1986 		2011-03-18 18 marca 2011(dts) mniejsze protesty

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Andrey Korotayev, Julia Zinkina. Egyptian Revolution: A Demographic Structural Analysis. Entelequia. Revista Interdisciplinar 13 (2011): 139-165.
  2. ↑ Arabska Wiosna Ludów. wprost.pl, 2 lutego 2011. [dostęp 2011-08-29]. (pol.).
  3. ↑ Arabska Wiosna Ludów rozpoczęła się od masakry pogrążonych w modlitwie chrześcijan?. wiadomosci24.pl, 18 marca 2011. [dostęp 2011-08-29]. (pol.).
  4. ↑ Arabska Zima Ludów. onet.pl, 15 lutego 2011. [dostęp 2011-07-03]. (pol.).
  5. ↑ „Chciwość i mafijny kapitalizm” - przez to wybuchnęli gniewem. wp.pl, 4 marca 2011. [dostęp 2011-07-03]. (pol.).
  6. ↑ Zima Ludów. wprost.pl, nr 06/2011. [dostęp 2011-07-03]. (pol.).
  7. ↑ Arabskie przebudzenie. tvn24.pl. [dostęp 2011-07-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-04-27)]. (pol.).
  8. ↑ Arabskie przebudzenie. Kto następny?. psz.pl. [dostęp 2011-07-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-03-19)]. (pol.).
  9. ↑ a b c d e f g FACTBOX-Protests in North Africa and Middle East. Reuters, 25 stycznia 2011. [dostęp 2011-02-01]. (ang.).
  10. ↑ Q&A: Tunisia crisis. BBC News, 19 stycznia 2011. [dostęp 2011-02-01]. (ang.).
  11. ↑ Libyans protest over delayed subsidized housing units. almasryalyoum.com, 16 stycznia 2011. [dostęp 2011-02-01]. (ang.).
  12. ↑ Scores hurt in Algeria protests. aljazeera.net, 30 grudnia 2010. [dostęp 2011-02-01]. (ang.).
  13. ↑ Jordanians march against inflation. aljazeera.net, 14 stycznia 2011. [dostęp 2011-02-01]. (ang.).
  14. ↑ Jordan's king sacks cabinet. aljazeera.net, 1 lutego 2011. [dostęp 2011-02-01]. (ang.).
  15. ↑ Oman protestors call for fight against corruption. arabianbusiness.com, 18 stycznia 2011. [dostęp 2011-02-01]. (ang.).
  16. ↑ Al-Turabi arrested in Khartoum. aljazeera.net, 17 stycznia 2011. [dostęp 2011-02-01]. (ang.).
  17. ↑ Seven people wounded in Aden province. yemenpost.net, 20 stycznia 2011. [dostęp 2011-02-01]. (ang.).
  18. ↑ New protests erupt in Yemen. aljazeera.net, 29 stycznia 2011. [dostęp 2011-02-01]. (ang.).
  19. ↑ Dozens detained in Saudi over flood protests. thepeninsulaqatar.com, 29 stycznia 2011. [dostęp 2011-02-01]. (ang.).
  20. ↑ Protests as Hezbollah poised to form Lebanon government. BBC News, 24 stycznia 2011. [dostęp 2011-02-01]. (ang.).
  21. ↑ Q&A: Egypt crisis. BBC News, 31 stycznia 2011. [dostęp 2011-02-01]. (ang.).
  22. ↑ معلومات عن وفاة الشاب الذي أحرق نفسه في الحسكة. free-syria.com, 26 stycznia 2011. [dostęp 2011-02-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-01-30)]. (arab.).
  23. ↑ Syrians Call for Protests on Facebook, Twitter. CBS News, 1 lutego 2011. [dostęp 2023-10-12]. (ang.).
  24. ↑ Gaza protests accuse Palestinian Authority of betrayal in talks with Israel. guardian.co.uk, 28 stycznia 2011. [dostęp 2011-02-01]. (ang.).
  25. ↑ Morocco King on holiday as people consider revolt. afrol.com, 30 stycznia 2011. [dostęp 2011-02-01]. (ang.).
  26. ↑ People in Djibouti protest against President Gelleh. somalilandpress.com, 3 lutego 2011. [dostęp 2011-02-03]. (ang.).
  27. ↑ Djiboutians rally to oust president. Al Jazeera, 18 lutego 2011. [dostęp 2011-02-22]. (ang.).
  28. ↑ Egyptian revolution sparks protest movement in democratic Iraq. washingtonpost, 12 lutego 2011. [dostęp 2011-02-12]. (ang.).
  29. ↑ Somalia: Anti Al Shabaab-TFG Demostration in Mogadishu. allAfrica.com, 13 lutego 2011. [dostęp 2011-02-20].
  30. ↑ Somalia: Government Forces Fire on Demonstrators, Killing 5. nytimes.com, 15 lutego 2011. [dostęp 2011-02-20]. (ang.).
  31. ↑ Bahrain activists hold Day of Rage. Al Jazeera, 14 lutego 2011. [dostęp 2011-02-14]. (ang.).
  32. ↑ Dawid Prokopowicz: Oficjalne: Inauguracja sezonu F1 bez Bahrajnu. F1zone.pl, 2011-02-22. [dostęp 2011-02-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-02-24)].
  33. ↑ Grzegorz Filiks: GP2 Asia odwołuje zawody w Bahrajnie. Wyprzedź mnie! f1wm.pl, 2011-02-22.
  34. ↑ 30 wounded in Kuwait protests on Friday: sources. Reuters, 19 lutego 2011. [dostęp 2011-02-20]. (ang.).
  35. ↑ Peaceful Western Sahara anti-government protests. afrol.com, 5 marca 2011. [dostęp 2011-02-12]. (ang.).
  36. ↑ Protests in Western Sahara against Moroccan violence. RFI, 26 lutego 2011. [dostęp 2011-04-12]. (ang.).
  37. ↑ Ofiary zamieszek w Albanii. rp.pl, 21 stycznia 2011. [dostęp 2011-03-03]. (pol.).
  38. ↑ Czarnogóra: Protesty w stolicy kraju. rmf.fm, 21 marca 2011. [dostęp 2011-03-23]. (pol.).
  39. ↑ Irańczycy chcieli poprzeć Arabów - zostali rozpędzeni. konflikty.wp.pl, 14 lutego 2011. [dostęp 2011-02-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-02-24)]. (pol.).
  40. ↑ Senegal soldier dies after setting himself on fire. BBC News, 19 lutego 2011. [dostęp 2011-02-20]. (ang.).
  41. ↑ Swaziland: Protest at pay freeze while king celebrates. BBC News, 18 marca 2011. [dostęp 2011-04-12]. (ang.).
Arabska wiosna
Protesty
Rewolucje
Wojny i powstania

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Arabska_wiosna&oldid=72665373”