Torreja
 Torreja kalifornijska | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
torreja |
| Nazwa systematyczna | |
| Torreya Arnott Ann. Nat. Hist. 1: 130. Apr 1838[3] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
T. taxifolia Arnott[3] | |
Torreja, czwórczak (Torreya) – rodzaj drzew i krzewów z rodziny cisowatych. Obejmuje 6 gatunków[4]. Rośliny te występują w naturze we wschodniej Azji (cztery gatunki) oraz w Ameryce Północnej (Torreya taxifolia na Florydzie i w Georgii oraz torreja kalifornijska w Kalifornii)[5]. Rośliny są zwykle dwupienne, rzadko jednopienne[6]. Rosną w lasach, zwykle w wąwozach i wzdłuż strumieni[5].
Nasiona japońskiej torrei orzechowej są jadalne i służą do wyrobu oleju jadalnego. Torreja kalifornijska uprawiana jest jako roślina ozdobna[5]. Drewno tych drzew było cenione jako surowiec do produkcji mebli, co spowodowało wyeksploatowanie dużych drzew z tego rodzaju[7].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- Krzewy lub zwykle niewysokie drzewa z konarami wyrastającymi w okółkach i niemal naprzeciwległymi rozgałęzieniami dalszego rzędu[6]. Maksymalnie mogą osiągać 35 m wysokości[5].
- Liście
- Zimozielone[5]. Wyrastają skrętolegle z pędów, ale na ich końcach często rozłożone są dwustronnie na boki. Są równowąskie, skórzaste, kłująco zaostrzone. Na grzbiecie pozbawione są wystającej centralnej wiązki przewodzącej, od spodu wzdłuż liścia biegną dwa wąskie jasne paski aparatów szparkowych. Przełamane liście wydzielają wyraźny zapach[6]. Osiągają od 1,5 do 8 cm długości[5].
- Organy generatywne
- Szyszki męskie są owalne lub jajowate, składają się z 6–8 okółków mikrosporofili[6]. Wyrastają pojedynczo w kątach liści[5]. Strobil żeński jest zredukowany do jednej zalążni otoczonej u nasady mięsistą osnówką i kilkoma łuskami. Nasiono dojrzewa przez dwa lata okryte zmięśniałą i twardą osnówką[6]. Ma barwę zieloną do fioletowej po dojrzeniu[5]. Samo nasiono osiąga od 2,5 do 3,5 cm długości[5].
Biologia i ekologia
[edytuj | edytuj kod]Na przykładzie naturalnego rozmieszczenia gatunków tego rodzaju można wykazać, że pewne rodzaje często miewają zasięgi częściowe w Azji i Ameryce Północnej, podczas gdy brak ich w Europie. Ten typ rozmieszczenia jest następstwem zlodowaceń, które w Europie spowodowały wymarcie licznych gatunków[8]. W eocenie rodzaj Torreya miał zasięg okołobiegunowy[7].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Jeden z rodzajów rodziny cisowatych (Taxaceae). W obrębie rodzaju wyróżnia się 6 gatunków[4]:
- Torreya californica Torr. – torreja kalifornijska
- Torreya fargesii Franch.
- Torreya grandis Fortune ex Lindl.
- Torreya jackii Chun
- Torreya nucifera (L.) Siebold & Zucc. – torreja orzechowa
- Torreya taxifolia Arn.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ M.J.M. Christenhusz i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
- ↑ a b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2011-11-21].
- ↑ a b Torreya Arn.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-04-09].
- ↑ a b c d e f g h i Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 53. ISBN 0-333-73003-8.
- ↑ a b c d e John Silba: Encyclopaedia Coniferae. Harold N. Moldenkeand, Alma L. Moldenke, 1986, s. 44-45, seria: Phytologia Memoroirs VIII.
- ↑ a b Janet Marinelli: Wielka encyklopedia roślin. Warszawa: Świat Książki, 2006, s. 157. ISBN 83-7391-888-4.
- ↑ Bruno T. Kremer: Drzewa. Warszawa: Świat Książki, 1996, s. 88. ISBN 83-7129-141-8.