Przedmiotem wynalazku jest urzadzenie do oddzielania filetów od ukladu kostnego ryb przenoszonych ogonem do przodu, zawierajace pary brzusznych nozy filetujacych, grzbietowych nozy filetujacych i obcinaków, pare narzedzi do odcinania zeber, umieszczonych pomiedzy z jednej strony brzusznymi i grzbietowymi nozami filetujacymi a obcinakami z drugiej, oraz po jednej parze prowadnic brzusznych i grzbietowych, rozciagajacych sie w plaszczyznie brzusznych i grzbietowych nozy filetujacych, za nimi.Filetowanie ryb odbywa sie zwykle poprzez wykonanie ciec filetujacych, poprowadzonych z obu stron osci brzusznych i grzbietowych, wzdluz calej ryby oraz nastepne oddzielenie filetów od zeber i wyrostków kregowych za pomoca ciec zebrowych, poprowadzonych powyzej nich, az do plaszczyzny grzbietowych ciec filetujacych, przy tym nóz do zeber jest uruchamiany przez nabiegajaca scianke koncowa jamy brzusznej poprzez zwolnienie krawedzi tnacych. Calkowite odlaczenie filetów nastepuje ostatecznie za pomoca pary ciec oddziela¬ jacych, poprowadzonych z obu boków kregoslupa. Za pomoca tych ciec zostaja pddzielone wstegi miesne, które znajdowaly sie pomiedzy brzusznymi i grzbietowymi cieciami filetujacymi.Znane jest takie urzadzenie filetujace, przykladowo z opisu patentowego RFN nr 1 454 087, które równiez zawiera sterowalne oslony tnacych krawedzi nozy do zeber, zakrywajace je az do nabiegniecia koncowej scianki jamy brzusznej. Przy tym prowadzenie ryby przejmuja prowadnice brzuszne i grzbietowe, umieszczone bezpo¬ srednio za brzusznymi i grzbietowymi nozami filetujacymi, w plaszczyznach tych nozy, a to poprzez zanurzenie sie w nacieciach filetujacych, siegajacych az do kregoslupa.Na skutek sztywnego osadzenia urzadzenia do odcinania zeber w plaszczyznie stykajacej sie zdolnymi krawedziami prowadnic grzbietowych, czesc ogonowa ryby, która nie ma byc obrabiana za pomoca tej czesci urzadzenia jest wraz z filetami brzusznymi, odcietymi za pomoca brzusznego noza filetujacego odprowadzana ponad nozem do zeber. W celu niezbednego wychylenia czesci ogonowej w pionie, poczatkowo prowadnice grzbietowe utrzymuje sie w polozeniu uniesienia, zas po uwolnieniu krawedzi tnacych nozy do zeber, nastepuja¬ cym przed nablegnieciem koncowej scianki jamy brzusznej, opuszcza sie je w dól.Niedogodnoscia urzadzenia filetujacego tego rodzaju, uwarunkowana kolistym ksztaltem noza jest to, ze na koncu jamy brzusznej powstaje strata w uzysku miesa, a to dlatego, ze krawedzie tnace noza do zeber musza byc2 125 969 uwalniane juz wtedy, gdy pierwsze luki zebrowe osiagaja wybiegajace czesci krawedzi tnacych. Poza tym w za¬ kresie tym powstaje nierówna powierzchnia ciecia na skutek ruchu ryby w kierunku poprzecznym wzgledem nozy, wystepujacego podczas przebiegu odcinania, na skutek obnizania prowadnic grzbietowych, co jest niedo¬ godne zarówno ze wzgledów wizualnych jak i bakteriologicznych.W celu poprawienia uzysku miesa w postaci filetów, jako urzadzenie do odcinania zeber stosuje sie urzadze¬ nie skrobakowe, jakie zostalo ujawnione w opisie patentowym RFN nr 1 454 089. Poprawa uzysku miesa wynika w tym przypadku z faktu, ze skrobak skrobie swa krawedzia tnaca bezposrednio po powierzchni zeber lub wyrostków kregowych, nie pozostawiajac na nich miesa filetowego. W przypadku stosowania takich narzedzi skrobakowych najpierw trzeba wykonac ciecia umozliwiajace oddzielenie wsteg miesa pozostajacych po bokach kregoslupa po wykonaniu brzusznych i grzbietowych ciec filetujacych, zanim sie wykona ciecie zebrowe, po którym skrobak sztywno osadzony w plaszczyznie dolnych krawedzi prowadnic grzbietowych odskrobuje filet od zeber wzglednie wyrostków kregowych, dzialajac jak plug. Do tego celu filet musi byc calkowicie oddzielony w zakresie ogona, Przy takiej kolejnosci nacinania okazuje sie jednak, ze na skutek pietrzenia sie sil dzialajacych w tym zakresie wystepuja nieregularnosci w prowadzeniu ciec, które wplywaja niekorzystnie na jakosc filetów i uzysk miesa. Poza tym niemozliwe jest zapewnienie zdawania oddzielonych filetów w takim samym ich polozeniu, np. plaskiego ich ukladania na stronie majacej skóre. To zas stanowi warunek wstepny bezproblemowej dalszej przeróbki, której celem jest np. odskórowanie.Celem wynalazku jest skonstruowanie urzadzenia filetujacego, umozliwiajacego zapobiezenie wymienionym niedogodnosciom, zadaniem wynalazku jest natomiast wprowadzenie w ciag narzedzi maszyny filetujacej scalone¬ go narzedzia do odcinania zeber, majacego postac urzadzenia skrobakowego, umozliwiajacego wykonywanie okreslonego ciecia na koncu jamy brzusznej, zanim nastapi calkowite oddzielenie fileta w zakresie ogona ryby.Cel ten wedlug wynalazku zostal osiagniety przez to, ze narzedzie do obcinania zeber stanowi urzadzenie skrobakowe, zawierajace po jednym skrobaku umieszczonym z kazdej z obu stron par prowadnic brzusznych i grzbietowych, i zaczynajacym sie od nich ostrzem z klinowato odbiegajaca krawedzia tnaca, a takze stopkowata opore osadzona sprezyscie wychylnie wzgledem skrobaka, przyporzadkowana mu i tworzaca wraz z nim szczeli¬ ne, oraz równiez zaczynajaca sie od prowadnicy brzusznej ostrzem, przy czym kazdy ze skrobaków i Kazda ze stopkowatych opór sa osadzone odchylnie wokól w kazdym przypadku jednej z osi lezacej za ich tylnymi koncówkami oraz korzystnie przebiegajacej prostopadle do prowadnic brzusznych.Urzadzenie skrobakowe jest osadzone pionowo przestawnie w tym celu, aby umozliwic przemieszczanie kazdego ze skrobaków, a co najmniej jego ostrza, z polozenia ponizej górnych krawedzi prowadnic brzusznych w poblize dolnych krawedzi prowadnic grzbietowych, zas kazda ze stopkowatych opór, takze co najmniej jej ostrzem, z polozenia w zakresie prowadnic brzusznych w poblize ich górnych krawedzi, i to przed nabiegnieciem koncowej scianki jamy brzusznej ryby.Uzyskane tym samym korzysci polegaja zwlaszcza na tym, ze filety na skutek polaczenia ze szkieletem, siegajacego az do podstawy ogona a zachowanego po dokonaniu ciec grzbietowych i brzusznych, sa poddawane dzialaniu sil skrobania, pozostajac w stanie rozprostowania, co stanowi o otrzymaniu wyraznie gladszej powierz¬ chni odciecia i odpowiednio zwiekszonego uzysku miesa. Poza tym, na skutek tego, ze zupelne oddzielenie filetów nastepuje dopiero po zakonczeniu przebiegu odskrobywania za pomoca ciec oddzielajacych, osiaga sie to, ze sa one odkladane w polozeniu wlasciwym ze wzgledu na dalsza automatyczna ich przeróbke.Skrobak i stopkowata opora sa polaczone z urzadzeniem sterowniczym, sterujacym wysokoscia ich poloze¬ nia wzgledem toru przemieszczania ryb oraz zsynchronizowanym z przenosnikiem. Tourzadzenie sterownicze ma tarcze krzywkowe oddzielnie przyporzadkowane skrobakowi i stopkowatej oporze. Dzieki niemu nie dopuszcza sie do przedostawania sie filetów od brzusznej strony ich czesci ogonowej pomiedzy krawedz tnaca skrobaka a stopkowata opore, i do uszkadzania tych filetów podczas przemieszczania ich ponad urzadzeniem skrobako- wym.Kazdy ze skrobaków ma przy swym ostrzu nóz narastajaco wznoszacy w kierunku przemieszczania ryby, usytuowany w przyblizeniu prostopadle do plaszczyzny skrobaka i wystajacy pietowato ponad te plaszczyzne.Dzieki temu osiaga sie to, ze skrobaki przecinaja wstegi miesne po bokach kregoslupa pod niewielkim naciskiem.Ponadto, kazdy ze skrobaków ma postac listwy skrobakowej, umieszczonej rozbieznie wzgledem wzdluz¬ nego kierunku prowadnic brzusznych i prowadnic grzbietowych, przez co krawedz tnaca skrobaka, ze wzgledu na waska powierzchnie dolegania do zeber lub wyrostków kregowych stale skrobie bezposrednio nad nimi.Przedmiot wynalazku jest uwidoczniony w przykladzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedsta¬ wia urzadzenie filetujace z urzadzeniem skrobakowym w rzucie aksonometrycznym, fig. 2 — urzadzenie w wycin¬ kowym pólwykroju dokonanym wzdluz linii I I-I I po nabiegnieciu ogonowej czesci ryby na urzadzenie skrobako¬ we, znajdujace sie w dolnym polozeniu, fig. 3 — urzadzenie w wycinkowym pólprzekroju dokonanym wzdluz125969 3 linii 3-3 po nabiegnieciu tylnej scianki jamy brzusznej na urzadzenie skrobakowe, znajdujace sie w polozeniu roboczym, fig. 4 — ostrze skrobaka w powiekszeniu, fig. 5 — polówke urzadzenia skrobakowego w przekroju po¬ przecznym, fig. 6 — urzadzenie filetujace w schematycznym widoku z boku, fig. 7 — urzadzenie filetujace w wi¬ doku z góry, zas fig. 8 przedstawia polozenie skrobaka oraz stopkowej opory z ukazaniem zarysu ryby w prze¬ kroju poprzecznym.Na fig. 1 i 6 jest schematycznie przedstawione urzadzenie filetujace, zawierajace tor przenosnikowy 1 do ryb, utworzony przez pare prowadnic grzbietowych 2 i pare prowadnic brzusznych 4, umieszczonych powyzej i ponizej niego z pozostawieniem szczeliny 6 pomiedzy soba. Przed tymi prowadnicami brzusznymi, w ich pla¬ szczyznach znajduje sie para kolistych brzusznych nozy filetujacych 8, a przed prowadnicami grzbietowymi 2, w ich plaszczyznach znajduje sie para grzbietowych nozy filetujacych 9. Za prowadnicami grzbietowymi 2 znaj¬ duje sie para kolistych obcinaków 10 do oddzielania filetów ryb od kregoslupa w ich czesci ogonowej. Przeno¬ szenie ryb odbywa sie za pomoca siodel 11, na które sa nasadzone ryby swymi jamami brzusznymi, i które sa przemieszczane za pomoca przenosnika o obwodzie zamknietym, nie przedstawionego na rysunku.Pomiedzy grzbietowymi nozami filetujacymi 9 a obcinakami 10 jest w zakresie prowadnic brzusznych 4 umieszczone urzadzenie skrobakowe 12 do wykonywania ciec zebrowych, zawierajace po jednym nozu skroba- kowym 13 o krawedzi tnacej 15, wybiegajacej klinowato pd ostrza 14, oraz stopkowatej oporze 16, która rów¬ niez wybiegajac od ostrza 17 tworzy szczeline 18 z krawedzia tnaca 15, umieszczona z kazdej z obu stron bocz¬ nych toru przenosnikowego 1 obok prowadnic brzusznych 4. Zarówno skrobaki 13 jak i opory 16 sa osadzone wychylnie na jednej z osi 21 i 22 usytuowanych w ich plaszczyznach za ich tylnymi koncówkami 19 i 20, zasadniczo prostopadle do prowadnic brzusznych 4 i tak podpartych za pomoca zderzaków nie przedstawionych na rysunku, aby górne powierzchnie opór 16 i skrobaków 13 przyjmowaly polozenie pod górnymi krawedzia¬ mi 5 prowadnic brzusznych 4.Przy tym odleglosc osi 22 przyporzadkowanej oporze 16 od tylnej koncówki 20 tej opory jest wieksza niz odleglosc osi 21 skrobaka od jego tylnej koncówki 19. Ponizej urzadzenia skrobakowego 12 znajduje sie urzadze¬ nie sterownicze 23, zawierajace tarcze krzywkowe 24, 25, poruszajace sie synchronicznie z siodlami 11 i wply¬ wajace na polozenie skrobaka 13 i opory 16 za pomoca popychaczy rolkowych 26, 27. Bezposrednio przy ostrzu 14 skrobak13 ma nóz 28 narastajaco wznoszacy w kierunku przemieszczenia ryby, usytuowany w przyblizeniu prostopadle do plaszczyzny skrobaka 13 i wystajacy pietowato ponad te plaszczyzne.Sposób dzialania urzadzenia jest nastepujacy. Rybe 29 co najmniej o otwartej i wypatroszonej jamie brzusznej nasadza sie jej jama brzuszna na siodlo 11 doprowadzane za pomoca przenosnika tak, aby jej ogon byl zwrócony do przodu w kierunku ruchu. Rybe, po wyprostowaniu jej za pomoca nie przedstawionych elementów prowadniczych, doprowadza sie do brzusznych nozy filetujacych 8 i grzbietowych nozy filetujacych 9, które wykonuja odpowiednio po dwa naciecia biegnace od nasady ogona do konca jamy brzusznej i od nasady ogona do karku.Podczas dalszego przemieszczania ryby 29 do przodu prowadnice grzbietowe 2 i prowadnice brzuszne 4 zaglebiaja sie w odpowiednie naciecia i przejmuja funkcje prowadzenia ryby, jak to pokazano na fig. 2 i 3, obejmujac platy miesa zawierajacego osci grzbietowe 31 i osci brzuszne 32. Boczne wyrostki kregowe 33 i zeb¬ ra 34 sa przy tym prowadzone w bocznej szczelinie pomiedzy prowadnicami brzusznymi 4 a prowadnicami grzbietowymi 2. Ryba 29 jest w takim stanie doprowadzana do urzadzenia skrobakowego 12 w celu oddzielenia filetów 35 od bocznych wyrostków kregowych i zeber..Urzadzenie to najpierw pozostaje w polozeniu ponizej górnych krawedzi 5 prowadnic brzusznych 4, co powoduje przeprowadzenie czesci ogonowej ryby 29 ponad nim, przy czym polówki filetów od strony brzusznej zostaja rozpostarte jak pokazano na fig. 2. W chwili nabiegniecia koncowej scianki jamy brzusznej, która dolega do wierzcholka siodla 11, zostaje uniesione urzadzenie skrobakowe 12 za pomoca tarcz krzywkowych 24, 25 urzadzenia sterowniczego 23, zas ostrza 14 skrobaków 13 dostaja sie w poblize dolnych krawedzi 3 prowadnic grzbietowych 2, gdy opory 16 ze swymi ostrzami 17 zostaja przemieszczone w poblize górnych krawedzi 5 pro¬ wadnic brzusznych 4.Przy tym kazdy ze skrobaków 13 przecina wstege miesna 36 swym nozem 28 wystajacym pietowato ku górze, i wnika w przestrzen pomiedzy oscmi grzbietowymi 31 a nasadami wyrostków kregowych 33. Jednoczes¬ nie ostrza 17 opór 16, znajdujace sie pod wyrostkami kregowymi 33 dociskaja je, w dalszym ich przebiegu przenoszenia, do skrobaków 13 na skutek docisku sprezynowego, co umozliwia rozbieznym krawedziom tnacym 15 skrobanie po powierzchni wyrostków kregowych 33 i zeber 34.Nastepnie filety 35, które pozostaja jeszcze w polaczeniu ze wstegami miesnymi 36 z boku kregoslupa 30 w zakresie ogona ze szkieletem, zostaja odciete przez przeciecie tych wsteg miesnych za pomoca obcinaków 10.Korzystnie po bokach brzusznych prowadnic 4 sa umieszczone tasmy przenosnika filetów, który przejmuje filety i doprowadza je np. bezposrednio do maszyny do ich odskórowywania.4 125 969 Zastrzezenia patentowe 1. Urzadzenie do oddzielania filetów od ukladu kostnego ryb, przenoszonych ogonem do przodu za pomoca przenosnika, zawierajace pary brzusznych nozy filetujacych, grzbietowych nozy filetujacych i obcina¬ ków, pare narzedzi do obcinania zeber, umieszczonych pomiedzy z jednej strony brzusznymi i grzbietowymi nozami filetujacymi a obcinakami z drugiej strony, oraz po jednej parze prowadnic brzusznych i grzbietowych, rozciagajacych sie w plaszczyznie brzusznych i grzbietowych nozy filetujacych oraz za nimi, znamienne tym, ze narzedzie do obcinania zeber stanowi urzadzenie skrobakowe (12), zawierajace po jednym skroba- ku (13) umieszczonym z kazdej z obu stron par prowadnic brzusznych (4) i grzbietowych (2), i zaczynajacym sie od nich ostrzem (14) z klinowato odbiegajaca krawedzia tnaca (15), a takze stopkowata opore (16) osadzona sprezyscie wychylnie wzgledem skrobaka (13), przyporzadkowana mu i tworzaca wraz z nim szczeline (18) oraz równiez zaczynajaca sie od prowadnicy brzusznej (4) ostrzem (17), przy czym kazdy ze skrobaków (13) i kazda ze stopkowatych opór (16) sa osadzone odchylnie wokól w kazdym przypadku jednej osi (21,22) lezacej za ich tylnymi koncówkami (19 i 20) oraz korzystnie przebiegajacej prostopadle do prowadnic brzusznych (4). 2. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze skrobak (13) i stopkowata opora (16) sa pola¬ czone z urzadzeniem sterowniczym (23)sterujacym wysokoscia ich polozenia wzgledem toru przemieszczania ryb oraz zsynchronizowanym z przenosnikiem. 3. Urzadzenie wedlug zastrz. 2, znamienne tym, ze urzadzenie sterownicze (23) ma tarcze krzywkowe (24, 25) oddzielnie przyporzadkowane skrobakowi (13) i stopkowatej oporze (16). 4. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze kazdy ze skrobaków (13) ma przy swym ostrzu (14) nóz (28) narastajaco wznoszacy w kierunku przemieszczania ryby, usytuowany w przyblizeniu pro¬ stopadle do plaszczyzny skrobaka (13) i wystajacy pietowato ponad te plaszczyzne. 5. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze kazdy ze skrobaków (13) ma postac listwy skrobakowej, umieszczonej rozbieznie wzgledem wzdluznego kierunku prowadnic brzusznych (4) i prowadnic grzbietowych (2).125 969 19 2?'? 1 Fig.5125 969 25 2C % Pracownia Poligraficzna UP PRL. Naklad 100 egz.Cena 100 zl PL PL PL PL PL